Programmakrant. Gld.netwerkdag Cultureel Ondernemerschap. 11 oktober 2013 Buitenplaats Koningsweg, Arnhem

Transcriptie

1 Programmakrant Gld.netwerkdag Cultureel Ondernemerschap 11 oktober 2013 Buitenplaats Koningsweg, Arnhem

2 Voorwoord 1 Programma 2 Voorwoord Plenair programma 3 Deelsessies en ervaringsterras 6 Overzicht deelsessies 8 Lezingen 10 Workshops maatschappelijk debat 13 Workshops ondernemerschap, marketing en communicatie 16 #durftevragen 23 Ervaringsterras 24 Locatie en route 26 Mijn voorstel voor de netwerkwand 28 Cultuur en erfgoed leveren een belangrijke bijdrage aan de Gelderse samenleving. Het zijn de bouwstenen voor ontwikkeling en ze bepalen mede de identiteit van Gelderland. We bouwen aan een vitaal en levendig Gelderland, waar je wilt wonen, werken en recreëren. Ondernemende culturele instellingen, inspirerend erfgoed en kunst die verrast, dragen bij aan de schoonheid en ontwikkeling van onze provincie. Met de willen we op een inspirerende manier de cultuur- en erfgoedsector en lokale overheden samen brengen. Om kennis te delen, te inspireren en om in reactie daarop nieuwe initiatieven te ontwikkelen. Het programma is grotendeels tot stand gekomen door de input van partners die hun expertise willen delen. Fantastisch, zoveel respons! Hiermee geven we concreet uitvoering aan de veranderende rol van de provincie. Niet ons beleid, maar de uitwisseling tussen de verschillende partijen staat deze dag voorop. Dat doen we in debatten, een interactief programma en met inspirerende sprekers. Tijdens deze dag kijken, praten en beleven we cultureel ondernemerschap in een daarbij passende omgeving. Ik wens u heel veel inspiratie toe op deze netwerkdag. Stel uit dit programmaboekje zelf uw ideale programma samen. Het is niet mogelijk om u vooraf aan te melden voor de deelsessies in de middag. Op de netwerkdag zelf kunt u bij de aanmeldbalie een kaartje van de workshop, lezing of #durftevragensessie van uw keuze ophalen. Let wel: op=op. Dr. Annemieke Traag Gedeputeerde Cultuur en Erfgoed Gelders forum voor creatieve transitie De wordt georganiseerd in samenwerking met het Gelders forum voor creatieve transitie. Dit forum is eind 2012 ingesteld door gedeputeerde Annemieke Traag. Aanleiding is de grote veranderingen die plaatsvinden in het culturele veld en die vragen om een nieuwe rolinvulling: van de culturele sector én van de provincie. Het forum staat onder voorzitterschap van hoogleraar culturele economie Arjo Klamer van de Erasmus Universiteit. De leden zijn afkomstig uit de culturele sector, het bedrijfsleven, de overheid en het onderwijs. Het forum stimuleert en bevordert nieuwe initiatieven en nieuwe projecten in Gelderland. Dat doen ze door met partijen in gesprek te gaan en ze met elkaar te verbinden. In groepsgesprekken en werk- en brainstormsessies komen culturele instellingen, maatschappelijke organisaties, overheden en het bedrijfsleven bij elkaar. 1

3 Plenair programma Van tot uur in de Plenaire zaal Opening door gedeputeerde Annemieke Traag Annemieke Traag (1960, Wenum-Wiesel) is sinds april 2011 namens D66 gedeputeerde bij de provincie Gelderland. Zij is verantwoordelijk voor milieubeleid, klimaat en energie, innovatie, jeugdzorg, cultuur en cultuurhistorie. Inleiding Arjo Klamer over het belang van de civil society Programma uur Koffie, het ervaringsterras en ontmoeten uur Plenair ochtendprogramma Afhalen lunch Na afronding van het provinciale programma opent G.A.N.G uur Deelsessieronde 1 de manifestatie Verboden Landschap. Deze manifestatie uur Deelsessieronde 2 is van 11 t/m 20 oktober op de Buitenplaats Koningsweg uur Deelsessieronde 3 Kijk op voor meer informatie. U bent uur Informele afsluiting van harte welkom de opening van deze manifestatie bij te wonen uur Netwerken Veel culturele instellingen in Nederland zijn vooral aangewezen op de overheid als hun belangrijkste financieringsbron. Nu de overheid terugtrekkende bewegingen maakt, is de reflex het geld uit de markt te halen, dan wel direct door hogere prijzen, dan wel door sponsorgelden te werven. Maar er is een derde optie, de belangrijkste wanneer het om iets kwetsbaars gaat: de informele of sociale sfeer. In deze sfeer gaat het niet om contracten, zijn de relaties niet instrumenteel, is de ruil geen kwestie van een quid pro quo, en gaat het dus om iets anders. In de derde sfeer staat de gift centraal. Denk aan vrijwilligerswerk, donaties en het mecenaat. Prof. Dr. Arjo Klamer is professor in de Economie van Kunst en Cultuur aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam en lector aan de Fontys Academy for Creative Industries. Zijn onderzoek gaat over de waarden van cultuur, waarbij cultuur zowel verwijst naar de kunsten als naar de waarden in een samenleving of organisatie. Een belangrijk resultaat is het belang van de derde sector, de informele sfeer waarin sociale en culturele waarden veelal het best tot hun recht komen. Hij neemt actief deel aan een aantal publieke debatten zoals over Europa, de Euro en de universiteit. Hij is medeoprichter van Stichting Atelier voor Creativiteit en Cultureel Ondernemerschap, die als doel heeft ondernemerschap in de culturele sector te stimuleren. Hij is daarnaast voorzitter van de Raad van Toezicht van het grafisch lyceum in Rotterdam en bestuurslid van verschillende culturele instellingen. Arjo Klamer is voorzitter van het Gelders forum voor creatieve transitie. Dagvoorzitter Maarten Bouwhuis werkt als presentator en gespreksleider. Presenteren, interviewen, debatten leiden en radio maken. Zijn werk draait om communicatie en het gesproken woord. Maarten is tevens presentator bij BNR Nieuwsradio en van De Grote BNR Klantenshow. 2 3

4 Presentatie Ralph Keuning, directeur van museum De Fundatie Het splinternieuwe museum ondernemend midden in de maatschappij en fungerend als icoon voor de stad Zwolle. Ralph Keuning wordt enorm ongelukkig van in zichzelf gekeerde musea die alleen maar over kunst gaan en daarmee de aansluiting met hun publiek missen. Een museum moet van de stad zijn, van de bewoners, van de middenstand, van het bestuur. Je kunt het niet gemist hebben: de heropende Fundatie wordt geroemd als parel voor de stad Zwolle. Hoe een onbekend provinciaal museum zich in een tijd van culturele recessie zo spectaculair in de kijker speelt. Rudy Stroink is ruim 30 jaar actief op het terrein van projectontwikkeling, architectuur, onderzoek en bouw. Hij heeft meer dan 1 miljard aan projecten gerealiseerd in tien landen, zowel als direct verantwoordelijke, als CEO van diverse organisaties. Hij treedt regelmatig op als spreker tijdens congressen en als gastdocent bij binnen- en buitenlandse universiteiten en hogescholen. Hij is voorzitter van de Nederlandse afdeling van het Urban Land Institute, adviseur van de steden Amsterdam, Rotterdam en Utrecht en van een aantal grotere bouwondernemingen. Hij is onlangs benoemd als voorzitter van de investeringsraad van het Canadees Vastgoedfonds Holland Global Capital Corporation en is een nieuwe onderneming gestart met Dutch Spring. Van tot uur in de Blitzbar of de Plenaire zaal Ralph Keuning studeerde kunstgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht en de Freie Universität Berlijn. Tussen 1990 en 1992 werkte hij bij de Staatliche Museen zu Berlin in de Neue Nationalgalerie en het Prentenkabinet. Hierna was hij tot begin 2004 verbonden aan het Kröller-Müller Museum in Otterlo in verschillende functies, onder meer als hoofd communicatie en hoofd sector publiek en presentaties. Van begin 2004 tot begin 2007 was Keuning directeur van het Nieuw Land Erfgoedcentrum in Lelystad. In februari 2007 is hij benoemd tot directeur van Museum de Fundatie met vestigingen in Zwolle en Heino/Wijhe. Daarnaast is hij lid van de RvT van ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten en geeft hij les op de Business School van Hogeschool Windesheim. Informele afsluiting Maarten Bouwhuis live in gesprek met George Wiegel en Pauline Reijnen Tijdens de borrel rondt Maarten Bouwhuis de dag af met cultureel ondernemer George Wiegel en met programmamanager cultuur en erfgoed Pauline Reijnen. Samen beschouwen ze de ontwikkelingen van deze dag. Waar staat de provincie nu met het programma Gelderland Cultuurprovincie! En hoe gaat het eigenlijk met de uitrol van het ambitieuze businessplan van Het Gelders Orkest? Nieuwe verhoudingen met het culturele veld, vanuit drie perspectieven: markt, overheid en samenleving. Plenair debat van Arjo Klamer met Thije Adams, Nanon Soeters en Rudy Stroink. Thije Adams: In het licht van de huidige maatschappelijke ontwikkelingen is het nodig het cultuurbeleid op een aantal punten te herijken. Adams constateert dat het publiek door overheid en kunstenaars, in de driehoek die zij samen vormen, te lang en te zeer als een bijkomstigheid is beschouwd. De financieringswijze is hiervan de oorzaak. Het overheidsbeleid zou meer moeten aansluiten bij initiatieven uit de samenleving en de dominantie van deskundigen, bij het bepalen van wat artistiek en cultureel de moeite waard is, moet worden teruggedrongen. Thije Adams was directeur Algemeen Cultuurbeleid en directeur Internationale Betrekkingen van het ministerie van OCW en is auteur van o.a. Kunst moet, ook in tijden van cholera. Nanon Soeters studeerde Kunstgeschiedenis en Kunstbeleid & Management (RUU). Ze werkte als adjunct-secretaris internationale culturele betrekkingen bij de raad voor de kunst, als beleidsmedewerker beeldende kunst bij de gemeente Amersfoort en als zelfstandig kunstadviseur. Na het volgen van de postopleiding Prognose & Strategie bij Styling Academie Artemis in 2006 richtte zij samen met Djenny Brugmans ROZENBROOD op. ROZENBROOD doet onderzoek naar trends en geeft deze weer in beeldende presentaties. Zo bracht zij de cultuurconsument van de toekomst in kaart. George Wiegel leidt een ondernemende culturele instelling. Na de bekendmaking van de bezuinigingsplannen van staatssecretaris Halbe Zijlstra liet hij meteen via Twitter weten een kans te zien in het hervormen van het orkestbedrijf om daarmee een bezuiniging van 30% op te kunnen vangen. Het Gelders Orkest wil zich volledig op de markt gaan richten door nieuwe groepen bezoekers te interesseren en andere formules aan te bieden. Hij kan zich niet anders herinneren dan dat er muziek was in zijn leven. Toen hij als kind tijdens een concert een trombonist aan het werk zag, dacht hij: Dat wil ik ook! In 1980 behaalde George Wiegel cum laude het solodiploma trombone en een jaar later rondde hij de studie harmonie- en fanfaredirectie af. Al in zijn studietijd, speelde hij in het Overijssels Orkest. Daarna maakte hij nog deel uit van Het Gelders Orkest, het Radio Philharmonisch Orkest en het Rotterdams Philharmonisch Orkest. George Wiegel was van directeur van het Rotterdams Conservatorium en sindsdien is hij algemeen directeur van HGO. Pauline Reijnen is programmamanager cultuur en erfgoed bij de provincie Gelderland en verantwoordelijk voor de uitvoering van het programma Gelderland Cultuurprovincie! Pauline Reijnen is afgestudeerd aan de Technische Universiteit Eindhoven als architect en stedebouwkundig ontwerper. Zij werkte zowel aan bureauzijde als bij diverse gemeenten. Werken voor de overheid vindt ze geweldig: Ik denk dat ik iets kan bijdragen aan dingen die mensen belangrijk vinden, hoe ze werken, wonen, leven. Cultuur en erfgoed kunnen hier zo veel kleur aan geven. Ik mag uitvoering geven aan een collegeprogramma dat uitdagend is, omdat het kiest voor het inslaan van een andere weg; niet een beetje minder van hetzelfde, maar creativiteit en ondernemerschap uitlokt en stimuleert. De sector heeft het moeilijk. Toch zie ik het ook borrelen en ik ben ervan overtuigd dat juist in deze lastige periode mooie dingen gaan ontstaan. Onze opgave is om dat zo goed mogelijk te faciliteren. 4 5

5 Lezingen Tijdens de lezingen zijn specialisten aan het woord. Deskundigen op het gebied van Cultureel Ondernemerschap of Marketing en Communicatie geven in een lezing al hun kennis en kunde aan u prijs. In enkele gevallen wordt de lezing verder uitgewerkt in een bijpassende workshop. Waar dat het geval is, wordt dit in de beschrijving genoemd. Voor de lezingen zijn gemiddeld 50 plaatsen beschikbaar. (Let op: niet iedereen die de lezing bezoekt kan vervolgens ook een plek krijgen in de workshop). Workshops In de workshops delen partners hun opgedane kennis en ervaring. Hoe gaan zij om met het wegvallen van subsidies, hoe geven zij invulling aan Cultureel Ondernemerschap? Wat blijken succesvolle oplossingen te zijn en waarom lopen sommige initiatieven niet zoals verwacht? Anders dan bij de lezingen is het bij de workshops uitdrukkelijk de bedoeling dat u aan de hand van het praktijkvoorbeeld de kennis van anderen vertaalt naar uw eigen organisatie. U gaat aan de slag met vraagstukken die u op dit specifieke onderwerp heeft. Vaak zijn bij de workshops externe deskundigen aanwezig die helpen bij het vertalen van het specifieke voorbeeld naar uw eigen organisatie. Voor de workshops geldt een maximum van deelnemers. Deelsessies en ervaringsterras Voor de zomer is aan onze partners in cultuur- en erfgoedbeleid gevraagd of zij ideeën, vragen of voorstellen wilden indienden voor de Gelderse Netwerkdag Cultureel Ondernemerschap. Hierop kwamen bijna 50 reacties binnen waaruit blijkt dat er in het culturele veld voldoende leeft om met elkaar te delen. Wij hebben dan ook ons uiterste best gedaan al deze reacties een plek te geven in ons middagprogramma. Doordat de inzendingen zeer verschillend van aard waren, is bij de uitwerking voor verschillende werkvormen gekozen. #durftevragen sessies Niet in je eentje blijven worstelen met je vraag, maar delen en zo de opbrengst vermenigvuldigen! Door het verbinden van mensen krijg je sneller dingen voor elkaar. Vanuit verschillende invalshoeken samen zoeken naar nieuwe mogelijkheden. Dat is de basis van de #durftevragen sessies. Onder begeleiding van een gespreksleider wordt ieders denkkracht ingezet. Zo dragen alle aanwezigen bij aan nieuwe kansen en oplossingen voor de eigen organisatie en die van de ander. Voor de #durftevragen sessies geldt een maximum van deelnemers. Ervaringsterras Even weg uit gezamenlijke sessies en specifiek antwoord op uw vraag? Het ervaringsterras biedt verschillende mogelijkheden voor een Quick Consult. Specialisten bieden kort en krachtig een ontmoeting over specifieke thema s of producten. De Quick Consults zijn niet van tevoren te reserveren. Even wachten tot je aan de beurt bent, biedt in deze levendige ruimte ook een goede gelegenheid voor spontane ontmoetingen of een lekker kopje koffie. Het ervaringsterras is geopend van uur en van tot uur. 6 7

6 Overzicht deelsessies Plenaire zaal Bios Blauwe foyer Gebouw 26-1 Gebouw 26-2 Gebouw 26-3 Gebouw 26-4 Gebouw 26-5 Bijsterveld 1 Bijsterveld 2 Bijsterveld 3 Zaal X Ronde Theo Schuyt over het mecenaat: er is geld genoeg in Nederland (zie pagina 10) Tijs Rotmans: Succesvol prijsbeleid is een kunst en geen wetenschap. Hoe kun je je ondernemingsresultaat verbeteren met pricing? Partnerschap: hoe kunnen we hier goed invulling aan geven? De bibliotheek als ontmoetingsplek (zie pagina 18) Creative Scan: Hoe ondernemend ben jij? (zie pagina 18) Nieuwe verdienmodellen ontwikkelen (zie pagina 19) Hoe kun je een interactieve werkrelatie opbouwen met het bedrijfsleven? Cultuureducatie met kwaliteit (zie pagina 14) Hoe gaan andere landgoederen om met de kosten van groenbeheer? Gelderland Valoriseert, van idee tot commercieel concept (zie pagina 14) Kansen met mobiel (zie pagina 21) Roy Cremers over de kansen van publieksfinanciering (zie pagina 12) (zie pagina 11) Ronde Admit one. Nanon Soeters over de cultuurconsument van de toekomst (zie pagina 12) De coöperatie is helemaal terug: Gert van Dijk over de kracht van deze ondernemingsvorm Hoe kunnen de onderwijsinstellingen het Gelders culturele veld versterken? Financiering en maatschappelijk draagvlak. Hoe kom je aan een mecenas? (zie pagina 16) Publieksfinanciering en draagvlak. Crowdfunding is enorm in opmars (zie pagina 16) Beleefbaar erfgoed (zie pagina 20) Innovatie Businessmodel Canvas (zie pagina 20)! Dubbele sessie Collectieve CRM in Gelderland: wie doet mee? Hoe kunnen cultuur- en erfgoedpartners aanspraak maken op revolverende middelen van de provincie? Kunsteducatie conform het sportschoolmodel (zie pagina 21) Brainstorm toekomstig museumbeleid (2015 en verder) (zie pagina 15)! Dubbele sessie (zie pagina 11) Ronde Heeft een terugtredende overheid nog wel een rol? (zie pagina 13) Dany Jacobs: Hoe culturele winst en economische waarde tot succesvol ondernemerschap leiden Open sessie De coöperatie. Slag- en ondernemingskracht door samenwerking (zie pagina 17) De consument van de toekomst (zie pagina 17)! Voor deelname aan de workshop is het bijwonen van de lezing van Meer GELDerland uit je evenement (zie pagina 19) Meer omzet met loyaliteitsprogramma s (zie pagina 22) Welke kansen zijn er om ouderen te betrekken bij cultuur? Kwaliteitsimpulsen voor je organisatie Succesvol herbestemmen in crisistijd (zie pagina 13) (zie pagina 10) Nanon Soeters vereist. Ervaringsterras van 9.00 tot uur en van tot uur Lezingen Workshops maatschappelijk debat Workshops ondernemerschap, marketing en communicatie #durftevragen sessies 8 9

7 Lezingen Lezingen Plenaire zaal Theo Schuyt over het mecenaat: er is geld genoeg in Nederland Gebouw 26 / Bios De coöperatie is helemaal terug: Gert van Dijk over de kracht van deze ondernemingsvorm Juist in tijden van crisis en slecht nieuws hebben burgers behoefte aan betrokkenheid en hoop. Ze blijven daarom geld geven. Elk jaar gaat er zo n 5 miljard om in de Nederlandse goede doelensector. Met een professionele aanpak kun je toegang krijgen tot deze geldstroom. De oeroude vereniging werkt vooral voor haar leden en leden laten je niet snel in de steek. Gert van Dijk is een warm voorstander van rehabilitatie van de coöperatie als ondernemingsvorm. De kern van de coöperatie is namelijk het product of de dienst. Bij aanhoudende bezuinigen wordt steeds verwezen naar de markt. Het is óf overheid óf markt, maar de derde geldbron wordt vaak vergeten: de filantroop. Onlangs verscheen de negende uitgave van Geven in Nederland, waarin de verschillende soorten bijdragen van huishoudens, individuen, fondsen, bedrijven en kansspelen in kaart zijn gebracht. Prof. Dr. Theo Schuyt is hoogleraar Filantropische Studies aan de VU in Amsterdam. Hij is gespecialiseerd in filantropie, goede doelen en sponsoring en wordt ook wel de goede-doelen-professor genoemd. Al meer dan 15 jaar onderzoekt hij hoe en waarom Nederlanders geld geven aan bepaalde doelen. Theo Schuyt is tevens directeur van Geven in Nederland en ondermeer lid van het Gelders forum voor creatieve transitie. Juist het denken rond dat product of die dienst zorgt ervoor dat veel coöperaties erin slagen langdurig profijtelijk te zijn. In een coöperatie verenigen participerende partijen zich rond de behoefte aan een product of dienst. Het is de bestaansreden van de organisatie. Prof. Dr. Gert van Dijk is professor of Cooperative Business Administration and Management bij Nyenrode Business Universiteit. Tevens is hij directeur van het National Council of Cooperatives en het Netherlands Institute of Cooperative Entrepreneurship. Hij is bestuurslid van verschillende bedrijven en non-profit organisaties. Het concept Nieuwe generatie coöperatie is van zijn hand. Hij verricht niet alleen wetenschappelijk onderzoek naar vormen van samenwerking in de economie, maar past zijn inzichten ook toe op de praktijk. Gert van Dijk is voorzitter van de RvT van Erfgoed Gelderland en betrokken bij de oprichting van de nieuwe coöperatie Sterke Watermerken. Gebouw 26 / Bios Dany Jacobs: Hoe culturele winst en economische waarde tot succesvol ondernemerschap leiden Creatieven definiëren zich zelden als ondernemers omdat ze hun culturele toegevoegde waarde doorgaans belangrijker vinden dan de economische. In welke mate wijkt cultureel ondernemerschap eigenlijk af van gewoon ondernemerschap? Veel creatieven zijn erg ondernemend, maar zien tegelijkertijd ondernemerschap vaak als een noodzakelijk kwaad om hun creatieve doelen te bereiken. Een weinig professionele invulling van dat ondernemerschap bedreigt vervolgens hun creatief succes. Jacobs pleit voor aandacht voor de samenhang en wisselwerking tussen culturele winst en economische waarde. Gebouw 26 / Bios Tijs Rotmans: Succesvol prijsbeleid is een kunst en geen wetenschap. Hoe kun je je ondernemingsresultaat verbeteren met pricing? Heb ik de juiste prijs gesteld in verhouding tot de concurrentie? Past de prijs bij ons imago? Wat betekent een prijswijziging? En wat is de waarde voor de consument? Veel vragen en een ogenschijnlijk eenvoudig antwoord: Versterk je merkwaarden en je winst door het juiste prijsbeleid. Maar hoe pak je dat aan? Hoe bepaal je de waarde voor de consument? En wat is die waarde bij donaties en vriendenverenigingen? Hoe stimuleren we geefgedrag? Kortom, ook als cultureel ondernemer heeft het zin over je prijzen en geefgedrag na te denken. Prof. dr. Dany Jacobs is hoogleraar Industriële Ontwikkeling en Innovatiebeleid bij de Universiteit van Amsterdam en lector Kunst, Cultuur & Economie bij de hogescholen ArtEZ en HAN in Arnhem. Hij zet zich in om grenzen te helpen overwinnen tussen de creatieve sector en het bedrijfsleven. Dany Jacobs is lid van het Gelders forum voor creatieve transitie. Tijs Rotmans is Managing Partner bij The Pricing Company. Hij helpt organisaties bij het verbeteren van hun resultaten door beter Pricing Management. Voorheen was hij manager Strategic Pricing bij KPN. Zijn brede ervaring met prijsstelling en marketing waren aanleiding voor een verdere loopbaan als consultant voor prijsvorming

8 Lezingen Workshops maatschappelijk debat Plenaire zaal Admit one. Nanon Soeters over de cultuurconsument van de toekomst Plenaire zaal Heeft een terugtredende overheid nog wel een rol? De eenheid van tijd, plaats en handeling, die de producten van culturele instellingen kenmerkt, moet op de schop. Een nieuwe benadering is nodig omdat de virtuele mogelijkheden van cultuurconsumptie steeds groter worden, maar vooral ook vanwege de wensen van het publiek. In de trendlezing Admit one belicht ROZENBROOD het leven van de (culturele) consument voor de komende 10 jaar. Nanon Soeters studeerde Kunstgeschiedenis en Kunstbeleid & Management (RUU). Ze werkte als adjunct-secretaris internationale culturele betrekkingen bij de raad voor de kunst, als beleidsmedewerker beeldende kunst bij de gemeente Amersfoort en als zelfstandig kunstadviseur. Na het volgen van de postopleiding Prognose & Strategie bij Styling Academie Artemis in 2006 richtte zij samen met Djenny Brugmans ROZENBROOD op. ROZENBROOD doet onderzoek naar trends en geeft deze weer in beeldende presentaties. Zo bracht zij de cultuurconsument van de toekomst in kaart. Wat betekent partnerschap zonder wezenlijke participatie? Verantwoordelijkheid wordt gedeeld, maar voor wat? Een debat, aangezwengeld door de Stichting Ijsselhoeven. Drie gemeenten vertellen hoe zij hun vernieuwde rol oppakken. De gemeente Brummen heeft een nieuwe Toekomstvisie opgesteld, gericht op een duurzame ontwikkeling en de veranderende rol van de overheid en samenleving. De Landgoederenvisie en Kwaliteitsimpuls Brummen Bronckhorst vormen een voorschot op de nieuwe, gewenste situatie. De gemeente Heerde komt met het initiatief Vrieze s erfgoed, waarbij de stichting aan het roer staat en de gemeente faciliteert. Apeldoorn verbindt cultuur en erfgoed als spin off voor de vrijetijdseconomie en gebruikt kookboeken om burgers bij de omgeving te betrekken. Gesprek geleid door Maarten Bouwhuis. Zaal X Roy Cremers over de kansen van publieksfinanciering Bijsterveld 3 Succesvol herbestemmen in crisistijd De oprichter van voordekunst.nl, het eerste landelijke crowdfundingplatform voor cultuur, laat zien hoe je particulieren en bedrijven kunt betrekken bij de financiering van projecten. Het is zeker geen easy money: wat moet je doen om crowdfunding succesvol te laten zijn? En wat betekent de financiële relatie voor de betrokkenheid en het draagvlak voor je organisatie? Roy Cremers (Nijmegen, 1983) studeerde communicatie- en informatiewetenschappen en kunstgeschiedenis en werkte achtereenvolgens bij het Stedelijk Museum Amsterdam, Foam_Fotografiemuseum Amsterdam en het Amsterdams Fonds voor de Kunst (AFK). Binnen het AFK ontwikkelde hij voordekunst, dat sinds medio 2011 een zelfstandige stichting is. Hoe kun je waardevol cultuurhistorisch erfgoed behouden en er samen met cultureel ondernemers een goed businessplan voor rondkrijgen? Casus Succesvol herbestemmen in crisistijd. In Zevenaar wordt een voormalig fabrieksterrein (BAT) opnieuw bestemd. Samen met de culturele instellingen en de gemeente wordt in tijden van bezuinigingen een nieuw gemeentehuis met daarbij een cluster van culturele instellingen ontwikkeld, waarbij het behoud van het pand en opleving van de cultuur centraal staan. De geschiedenis van de BAT is rijk van avontuur en ondernemersgeest. Liesbeth van de Weerdhof, manager ontwikkeling bij de gemeente Zevenaar en Hans Spruijt, directeur/ bestuurder a.i. van De Liemerse Bibliotheek tonen samen hoe de verplaatsing van het gemeentehuis naar het BAT-terrein als vliegwiel fungeert voor de ontwikkeling van de locatie met een stevige culturele invulling

9 Workshops maatschappelijk debat Workshops maatschappelijk debat Gebouw 26-5 Cultuureducatie met Kwaliteit (dubbele sessie) Zaal X Brainstorm toekomstig museumbeleid (2015 en verder) Wat verwacht het onderwijs van cultuuraanbieders? Presentatie van Cultuureducatie met Kwaliteit. Met de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit investeert de overheid de komende jaren in kunst en cultuur op en rond de basisschool. Gelderland zet in op het ontwikkelen van leerlijnen, het nascholen van leerkrachten en het onderzoeken van leeropbrengsten van cultuuronderwijs op school. Het Gelderse programma wordt vormgegeven vanuit de praktijk, in een duurzame samenwerking tussen scholen en hun culturele omgeving. Gedeputeerde Annemieke Traag verkent met musea de invulling van partnerschap op de langere termijn. Hier kunnen vragen aan de orde komen als: Welke kansen liggen er? Hoe kan de publieksbelangstelling groeien? Is de coöperatievorm een geschikt model? Wat doe je nog meer met collecties en hoe ontsluit je deze voor het publiek? En hoe krijg je dit gefinancierd? Een verkennende sessie voor alle Gelderse musea. Let op: deze sessie van 2 uur is een dubbelblok. Van 2013 tot en met 2016 voeren drieëntwintig samenwerkingsverbanden op diverse plaatsen in Gelderland innovatieve projecten uit. EDU-ART coördineert het programma en faciliteert het bouwen en delen van kennis in programmalijnen. In deze workshop krijgt u meer uitleg over de opbouw van het Gelderse programma Cultuureducatie met Kwaliteit. Een schoolbestuurder uit de praktijk vertelt over de ambitie van het onderwijs in de 21 e eeuw. Hoe kan de culturele sector bijdragen aan de innovatie van leren en de ontwikkeling van kinderen? Bijsterveld 2 Gelderland Valoriseert, van idee tot commercieel concept Heeft u een goed idee voor een innovatie in de creatieve sector? Gelderland Valoriseert ondersteunt u bij de realisatie van uw plannen. Gelderland Valoriseert is een samenwerkingsverband van grote partijen in de regio met onder andere: ArtEZ, HAN, Radboud universiteit, Rabobank, Oost NV, Green Tech Alliance, gemeente Arnhem/Nijmegen, Provincie Gelderland, Haskoning, Hezelbucht, NXP. Innoveren doet u over het algemeen niet alleen. Met ons uitgebreide netwerk kunnen wij u koppelen aan onderzoekers, bedrijven of studenten tijdens een bootcamp of een innovatieve broedplaats of workshop. Ook voor financiering in de vroege, risicovolle, fase van innovatie kunt u bij Gelderland Valoriseert terecht. Daarvoor is een fonds beschikbaar met pre seed en proof of concept leningen. Een presentatie van de mogelijkheden door twee betrokken partners Daniëlle Wanders (Arnhem Mode Incubator) en Bart Huydts (ArtEZ). Bart Huydts was, voordat hij directeur bij Art Business Centre werd, 20 jaar ondernemer en leidde een groot consultancybureau. Binnen ABC/ArtEZ is hij verantwoordelijk voor het ondernemerschap onderwijs en de contacten met ondernemers, overheden en (culturele)instellingen. Danielle Wanders heeft 25 jaar ervaring in de creatieve industrie. Met Het Praktijkbureau en Arnhem Mode Incubator zoekt zij samen met het creatieve talent naar datgene wat hem/haar onderscheidt in de markt

10 Workshops ondernemerschap, marketing en communicatie Workshops ondernemerschap, marketing en communicatie Gebouw 26-3 Publieksfinanciering en draagvlak. Crowdfunding is enorm in opmars. Gebouw 26-2 De consument van de toekomst Voor deelname aan deze workshop is het bijwonen van de lezing van Nanon Soeters vereist. Grote groepen mensen die met relatief kleine bedragen een project financieren. Het is enorm in opmars. Trendspel met ROZENBROOD, prognose en strategie. Combineer waarden en vindt nieuwe perspectieven. Hoe zet je een crowdfundingactie op? Wat zijn de do s en dont s? Wat is een realistisch bedrag om op te halen en wie is je doelgroep? Aan de hand van praktische tips kom je er in deze workshop achter wat crowdfunding voor jou kan doen en ook wat je niet van crowdfunding moet verwachten. De trendlezing Admit one biedt informatie en inspiratie. Voor de verwerking hiervan biedt ROZENBROOD een workshop aan. Hierin combineert u net als de consument dat zelf doet, waarden die voorheen niet met elkaar te combineren leken. Zo komt u tot concepten of positioneringen die het uitgangspunt kunnen vormen voor verdere implementatie. De workshop wordt geleid door Nico Voskamp, projectleider bij voordekunst. Nico Voskamp (1986) studeerde algemene cultuurwetenschappen in Amsterdam en werkte eerder op freelance basis bij verschillende dans- en theatervoorstellingen. Sinds januari 2012 is hij verantwoordelijk voor de begeleiding van projecthouders bij voordekunst. Djenny Brugmans is opgeleid als beeldend kunstenaar aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Ze werkte geruime tijd als grafisch vormgever en concept-ontwikkelaar. Na het volgen van de postopleiding Prognose & Strategie bij Styling Academie Artemis in 2006 richtte zij samen met Nanon Soeters ROZENBROOD op. ROZENBROOD doet onderzoek naar trends en geeft deze weer in beeldende presentaties. Gebouw 26-1 Financiering en maatschappelijk draagvlak Hoe kom je aan een mecenas? Gebouw 26-1 De coöperatie. Slag- en ondernemingskracht door samenwerking Steeds meer organisaties ontdekken dat sponsoring en crowdfunding weliswaar waardevolle bijdragen opleveren, maar dat support vanuit vermogensfondsen en particuliere donateurs onmisbaar is. Niet alleen in financieel opzicht: donateurs vertegenwoordigen een breed maatschappelijk draagvlak. Niet iedereen heeft een netwerk in de Quote 500 en velen vragen zich dan ook af: hoe kom ik aan een mecenas? Zoals Theo Schuyt in zijn lezing al aangeeft: Juist in tijden van crisis en slecht nieuws hebben burgers behoefte aan betrokkenheid en hoop en blijven ze geld geven. Elk jaar gaat er zo n 5 miljard om in de Nederlandse goede doelensector. Hoe kun je toegang krijgen tot deze geldstroom? Jorien Huisman, op de afdeling development van het Rijksmuseum verantwoordelijk voor de fondsen op naam en het Rijksmuseumfonds, geeft een inkijk in de succesvolle aanpak van Het Rijksmuseum, dat gesteund wordt door vrienden, schenkers, sponsors en fondsen. Praktische uitwerking van lezing Gert van Dijk door Erfgoed Gelderland. Minister Bussemaker noemt het een inspirerend initiatief in haar Museumbrief van 11 juni Archieven, monumenten, archeologische vondsten, volkscultuur en collectie vertellen in onderlinge samenhang het verhaal van ons verleden en verbinden dat met ons heden. Ruim 100 organisaties zijn aangesloten bij de coöperatie Erfgoed Gelderland. Werken in een coöperatie: hoe werk je in de coöperatie samen met andere organisaties aan het behalen van doelen op het vlak van communicatie, bedrijfsvoering, kennisdelen etc? De deelnemers worden uitgedaagd om hierop een visie te ontwikkelen en die vervolgens te presenteren. Twee mensen van de coöperatie Erfgoed Gelderland begeleiden de workshop

11 Workshops ondernemerschap, marketing en communicatie Workshops ondernemerschap, marketing en communicatie Gebouw 26-1 De bibliotheek als ontmoetingsplek Gebouw 26-3 Nieuwe verdienmodellen ontwikkelen De bibliotheek als podium voor lokale groepen en vrijplaats in de lokale samenleving van en voor iedereen; voor kennismaking met, en uitwisseling van kennis, ideeën en cultuur. In Arnhem ontstaat synergie door vernieuwend ondernemerschap in het zojuist geopende multifunctionele gebouw Rozet, een spiksplinternieuw voorbeeld. Geny Nijboer had diverse functies in de bibliotheeksector. Op dit moment is ze werkzaam als netwerkadviseur van de Gelderse bibliotheken. Geny houdt van de uitdagingen en diversiteit in samenwerkingsrelaties. In deze relaties is het de kunst om elkaar te versterken en de unieke positie van de eigen organisatie te behouden. Ria Oudega, directeur bibliotheek Arnhem, studeerde Nederlands aan de UvA. Zij werkte in het onderwijs, de onderwijsondersteuning en in de bibliotheeksector. Ze is ook bestuurlijk actief o.a. in kinderopvang, onderwijs, de zorg- en de culturele sector. Ze heeft een warm hart voor cultuur, erfgoed én de publieke sector. Een pittige werksessie met Vicky Fasten van de Maxwell Group. Hoe verdient een organisatie nou écht zijn geld? Wat is het geheim van een succesvolle ondernemer en welk verdienmodel ligt daaraan ten grondslag? Wat zijn de voor- en nadelen van ieder model en waar zien we verbeterpunten? Om ervoor te zorgen dat men buiten de gebaande paden durft te denken worden er voorbeelden uit verschillende sectoren getoond. Na het afronden van de Kunstacademie in Amsterdam studeerde Vicky Fasten Kunstbeleid & Management en Financiële Planning. Als consultant is zij zich gaan ontwikkelen als strategisch gesprekspartner voor ondernemers in de creatieve industrie. Binnen Maxwell Group houdt Vicky zich bezig met het adviseren van innovatieve start-up s door middel van haalbaarheidsonderzoeken, ondersteuning bij het opstellen van businessplannen en aantrekken van financiering. Gebouw 26-2 Creative Scan: Hoe ondernemend ben jij? Gebouw 26-3 Meer GELDerland uit je evenement Ontwikkel de entrepreneur in jezelf. In deze workshop van Mariël Voogel van CreativeScan ga je aan de slag met het begrip ondernemerschap en het zien van kansen. Organiseer je een evenement in Gelderland, dan is het nieuwe evenementenbeleid van de provincie Gelderland, afdeling Economie & Samenleving interessant. Je ontdekt jouw voorkeur voor een denkstijl en we gaan in op de wetenschappelijk onderzochte ondernemerscompetentie, zoals gebruikt in de CreativeScan. Deze biedt je inzicht in je sterke en zwakke punten en helpt je met je ontwikkeling als cultureel ondernemer. Mariël Voogel steunt creatieve ondernemers in hun ontwikkeling. Ze heeft jarenlang als bedrijfsadviseur en beleidsadviseur voor het MKB gewerkt. Ze heeft Kunst- en Mediamanagement aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en Kunstbeleid- en Management aan Universiteit Utrecht gestudeerd. Zij is sinds 2011 ook eigenaar van CreativeMV en Make Your Print (platform over 3d printen). Anita Stienstra, projectleider vrijetijdseconomie, licht het beleid en de verschillende (financiële) instrumenten toe die gericht zijn op het vergroten van de economische spin-off van cultuur- en sportevenementen in Gelderland. Laat je informeren over de subsidieregeling, kennisvoucher, handreikingen, het op te richten evenementenplatform en werkconferenties voor sport en cultuur in Gelderland. Het programma Vrijetijdseconomie moet leiden tot meer bezoekers aan de provincie Gelderland die ook meer besteden. Met het nieuw ontwikkelde beleid trekken cultuur, sport en economie steeds meer naar elkaar toe en ontstaan er mooie cross-overs, die de evenementen aantrekkelijker maken voor de bezoekers en inwoners van Gelderland

12 Workshops ondernemerschap, marketing en communicatie Workshops ondernemerschap, marketing en communicatie (dubbele sessie) Gebouw 26-5 Businessmodelling: Innovatie Businessmodel Canvas Bijsterveld 3 Kunsteducatie conform het sportschoolmodel Breng onder leiding van Ernst Houdkamp je businessmodel in kaart. In deze workshop leer je de principes van het Business Model Canvas en hoe deze te gebruiken in de eigen culturele organisatie. Ontdek met behulp van dit canvas waar winst behaald kan worden en waar nieuwe kansen en mogelijkheden liggen. Businessmodellen bieden nieuwe inzichten en leveren inspiratie om het bestaande te vernieuwen. De deelnemers kijken naar de bouwstenen van een onderneming als: waardepropositie, resources, activiteiten, partners, kanalen en de financiële aspecten. Het Business Model Canvas stelt je in staat om de essentiële elementen van het concept op een A4 samen te vatten, er een schilderij van te maken (als op een canvas). Hoe kun je nieuwe doelgroepen bereiken door je product heel anders aan te bieden? Wendelien Wouters deelt de ins en outs van haar formule voor de Gruitpoort. Het aantal cursisten in centra voor de kunsten loopt dramatisch terug. Is het concept cursus nog wel van deze tijd? Als je de klant zijn eigen programma laat bepalen, laat komen wanneer hij wil, laat kiezen voor basis of all-in en iedere maand de mogelijkheid geeft om op te zeggen, wat gebeurt er dan? Een verslag van hip cultureel ondernemen in de Achterhoek. Wendelien Wouters is lescoördinator en lid van het MT van de Gruitpoort Kunst & Cultuur in Doetinchem. Daarnaast is ze freelance theatermaakster en trainer. De workshop wordt aangeboden door Cultuur-Ondernemen en geeft een tipje van de sluier van een te volgen eendaagse training Businessmodelling via Cultuur-Ondernemen. Let op: deze workshop duurt twee uur. Gebouw 26-4 Beleefbaar erfgoed Bijsterveld 3 Kansen met mobiel Erfgoed beleefbaar maken door verborgen verhalen op te halen. Ouderen vervullen een cruciale rol. Bewoners betrekken bij het immaterieel erfgoed van hun leefomgeving door Henk Hoogeveen, gemeente Rheden en Machteld van der Meij van de Gruitpoort. Samen met een enthousiaste en getrainde groep verhalenvangers gaat de gemeente Rheden dit najaar in haar zeven dorpen op zoek naar de verborgen verhalen van mensen bij gebouwen en plekken. Deze persoonlijke verhalen laten de stenen of de plek immers leven en geven het betekenis. Het verhalenproject heeft als doel om deze verhalen te documenteren om ze vervolgens te kunnen doorvertellen via een boek en een app. Verhalenoogst: Ouderen vertellen verhalen en daarop geïnspireerd maken toneelgroepen voorstellingen, koren liederen en middelbare scholieren kunstwerken en gedichten. Dat alles op tal van locaties in de West-Achterhoek. Machteld van der Meij ontwikkelde dit project dat deze winter voor de tweede keer loopt. Ruim 60% van het internetverkeer verloopt al via mobiel. Steeds meer worden zaken via de mobiel geregeld. Een mobiele website of app alleen is niet meer voldoende. Mensen willen ook direct voorstellingen kunnen reserveren, betalen en hun kaartje op hun mobiele telefoon krijgen. Thomas Brinkman, oprichter en commercieel directeur van MyOrder, vertelt hoe je meer omzet behaalt met mobiel bestellen èn betalen. En over de plannen die MyOrder samen met Rabobank heeft voor de uitrol van mobiel betalen. In deze presentatie vertelt Edwin de Ron (ovbh) van Rabobank Nederland over de laatste ontwikkelingen rond gebruik van de smartphone. Wat verwacht de gebruiker van een smartphone, wat kan hij er nu en binnenkort mee en wat zijn de trends? Hoe ontwikkel je een mobiel product en welke keuzes maak je in dat proces? Henk Hoogeveen (1989) is in augustus 2013 afgestudeerd als architectuurhistoricus aan de Vrije Universiteit. Hij werkt bij de Gemeente Rheden, bij Kunsten 92 en is redacteur bij Tijdschrift Monumenten. Machteld van der Meij is projectleider bij de Gruitpoort en van het SAK in Doetinchem

13 Workshops ondernemerschap, marketing en communicatie #durftevragen sessies Gebouw 26-4 Meer omzet met loyaliteitsprogramma s Bijsterveld 1 Hoe gaan andere landgoederen om met de kosten van groenbeheer? Slot Doddendaal wil weten hoe andere eigenaren dit financieren. Wat is de rol van gemeenten? Hoe kunnen wij de loyaliteit van het publiek belonen bij meervoudig bezoek aan Gelderse cultuur en zo culturele bestedingen verhogen? Meerdere Gelderse culturele organisaties zien de sterke analogie tussen hun cultureel ondernemerschap en dat van MKB ondernemers. Meer culturele omzet dankzij een Gelders Loyaliteitsprogramma! Wat nodig is, is collegiale samenwerking van een groot aantal, gelijksoortige culturele organisaties. Wie wil participeren, kan bij deze workshop de eerste stappen zetten. MKB Winstpunt realiseert vernieuwing voor ondernemers. MKB Winstpunt is een stichting, opgericht door MKB Nederland, die ondernemers met meer dan vijf werknemers gericht ondersteunt bij het realiseren van nieuwe omzet. Provincie Gelderland is een belangrijke financiële partner, waardoor de kosten voor deelname laag blijven. Joep Firet is partner van MKB winstpunt en voorziet in intensieve ondersteuning voor ondernemers die op zoek zijn naar concrete winstkansen voor hun bedrijf. Bijsterveld 2 Blauwe foyer Bijsterveld 2 Hoe kunnen cultuur- en erfgoedpartners aanspraak maken op revolverende middelen van de provincie? Een vraag van Akousticum. Hoe kunnen de onderwijsinstellingen het Gelderse culturele veld versterken? Aan welke inzet van studenten (onderzoek, stages) is behoefte? Vraag van Radboud Universiteit. Kwaliteitsimpulsen voor je organisatie Hoe professionaliseer je de organisatie? Vakmanschap, scholing, certificering en kwaliteitsmanagement als onderdeel van professioneel ondernemerschap. Presentatie van regelingen door Monumentenwacht Gelderland en aanbod bijscholingsprogramma voor de podiumkunsten door Akousticum. Bijsterveld 1 Collectieve CRM in Gelderland: wie doet mee? Orpheus wil krachten bundelen. Bijsterveld 1 Welke kansen zijn er om ouderen te betrekken bij cultuur? Stichting Vier het Leven zoekt samenwerking met cultureel maatschappelijk betrokken partners om Stichting Vier het Leven meer naamsbekendheid te geven. Wie wil meedenken en aansluiten? Gebouw 26-4 Hoe kun je een interactieve werkrelatie opbouwen met het bedrijfsleven? Een vraag van Kunstcoop en anderen. Mode Incubator en Kameroperahuis bieden al creatieve projecten voor bedrijven. Blauwe foyer Partnerschap: hoe kunnen we hier goed invulling aan geven? Vraag vanuit de provincie. Blauwe foyer Open sessie voor last minute vragen

14 Ervaringsterras Ervaringsterras Van 9.00 tot uur en van tot uur Creative scan: hoe ondernemend ben je? Doe een quick scan bij Mariël Voogel. Zie informatie bij workshop Creative scan, pagina 18. Vraagstuk op communicatiegebied? Bij cultureel ondernemerschap komen veel vragen kijken. Ook op het gebied van communicatie en marketing: - Hoe positioneer je je organisatie als cultureel ondernemer? - Hoe krijg je intern draagvlak voor cultureel ondernemerschap? - Hoe houd ik balans tussen inhoud en presentatie? - Met welke communicatiemiddelen bereik ik mijn doel? - Hoe bereik ik nieuwe doelgroepen? Met deze en meer vragen kunt u bij terecht voor een quick consult bij Prima Donna communicatieregisseurs. Netwerkwand Er zijn al veel ideeën geopperd: festivaltours voor professionals met een kijkje in elkaars keuken, het promoten en oprichten van een databank van Gelderse locaties, delen van talent, een ambassadeursrol voor leden van het college van Gedeputeerde Staten, verbinden van relaties van Economische Zaken aan cultuurpartners. Krachten bundelen betekent een grotere kans dat dergelijke initiatieven van de grond komen. Door je naam en organisatie te vermelden op het netwerkformulier (zie pagina 28) kunnen gelijkgestemden hierover contact met je zoeken. Presentatie co-creatie traject Beeldende kunstenaars en (mode)vormgevers. Door het Gelders Forum voor creatieve transitie. Vraagstuk over verdienmodel of op marketinggebied? Quick consult door Maxwell Group. Zie informatie workshop Verdienmodellen, pagina 19. Vraagstuk over cultureel ondernemen? Quick consult door Cultuur-Ondernemen. Voor alle overige vragen op het gebied van cultureel ondernemerschap en voor kennis op dit vlak van de cultuursector en mogelijke ondersteuning hierin, bezoek Cultuur-Ondernemen. Quick consult leden commissie Landelijk Gebied, Cultuur en Jeugdzorg (LCJ) Heeft u een dringende vraag over het Cultuur- en Erfgoedbeleid of wilt u hierover iets onder de aandacht brengen van leden van de commissie LCJ? Dat kan tijdens een Quick Consult op het ervaringsterras. Verschillende statenleden zijn gedurende de dag beschikbaar om hier met u in gesprek te gaan. Demonstratie van MyOrder. Ontdek hoe het mobiel reserverings- en betaalsysteem werkt en zie de toepassingskansen als extra verkoopkanaal. Ontmoet Probe. Een productonderzoekslab van Suze May Sho. Probe is een miniatuur tentoonstellingsruimte, ontwikkeld om ideeën te toetsen zoals een laboratorium in de wetenschap. Je kunt Probe ontmoeten tussen 15 en 16 uur in gebouw

15 Route Met de auto vanaf de A50 vanuit het noorden - Neem afslag 21 richting Schaarsbergen. - Volg dan de N311 (Koningsweg). - Na 3,7 kilometer heeft u uw bestemming bereikt. Met de auto vanaf de A50 vanuit het zuiden - Ga bij knooppunt Grijsoord de A12 op richting Utrecht. - Neem afslag 25 (N224/Amsterdamseweg) richting Arnhem. - Rijd 1,6 km en sla linksaf richting Schaarsbergen/Otterlo. Dit is de N310 (Koningsweg). - Na 2,3 kilometer slaat de weg rechtsaf, volg deze weg nog 3 kilometer. U heeft uw bestemming bereikt. Met de auto vanaf de A12 vanuit het oosten - Neem afslag 26 richting Arnhem/Apeldoorn, houd uiterst rechts richting vliegveld Terlet. Dit is de N Volg deze voor 2,7 kilometer, sla dan linksaf richting Schaarsbergen. U rijdt nu op de Koningsweg (N311). Volg deze weg. - Na 3,7 kilometer heeft u uw bestemming bereikt. Met de auto vanaf de A12 vanuit het westen - Neem afslag 25 (N224) richting Arnhem. - Rijd 1,6 km en sla linksaf richting Schaarsbergen/Otterlo. Dit is de N310 (Koningsweg). - Na 2,3 kilometer slaat de weg rechtsaf, volg deze weg nog 3 kilometer. U heeft uw bestemming bereikt. Locatie en route Buitenplaats Koningsweg Met de auto vanuit Arnhem-Centrum - Neem de Apeldoornseweg richting Apeldoorn. - Blijf bij de opritten A12/A50 op de Apeldoornseweg (N784) richting vliegveld Terlet. - Volg deze voor 2,7 kilometer, sla dan linksaf richting Schaarsbergen. U rijdt nu op de Koningsweg (N311). Volg deze weg. - Na 3,7 kilometer heeft u uw bestemming bereikt. Met het openbaar vervoer Buitenplaats Koningsweg is vanaf station Arnhem makkelijk te bereiken met bus 9 richting Schaarsbergen, halte Kaderschool Luchtmacht. Plan uw reis via De vindt plaats op een voormalig militair terrein aan de Noordrand van Arnhem: Buitenplaats Koningsweg. Tijdens de tweede wereldoorlog werd er door de Duitsers het grootste en modernste vliegveld van Europa aan de noordrand van Arnhem gebouwd: Fliegerhorst Deelen, met een omvang van het huidige Schiphol. Van de ruim 900 gebouwen die toen werden gebouwd, zijn er meer dan 200 bewaard gebleven met de status van Rijksmonument. Eén van de ambities van G.A.N.G. is om Buitenplaats Koningsweg te ontwikkelen tot een 21 e eeuws landschapspark. Een park met een (inter)nationale uitstraling met een prikkelend samenspel van beeldende kunst, landschap en erfgoed. Een park dat, in aansluiting op de 19 e eeuwse Arnhemse landschapsparken Sonsbeek en Zypendaal, een natuurlijke verbinding tussen de stad en de Veluwe moet gaan vormen. Daarmee biedt Buitenplaats Koningsweg een inspirerende plek voor de Gld.netwerkdag Cultureel Ondernemerschap: functionele en toekomstbestendige monumenten die bijdragen aan het versterken van cultuur, economie en ruimtelijke kwaliteit

16 Mijn voorstel Hang je voorstel aan de netwerkwand en zie hoe je elkaar verder kunt helpen. Naam Organisatie Mailadres Colofon Opdrachtgever Tekst Ontwerp Drukwerk Fotografie Provincie Gelderland Identity marketing en communicatiemanagement Loep ontwerp, Arnhem Grafimedia, Provincie Gelderland Foto s omslag: Norbert Voskens, Nijmegen Foto Roy Cremers: Paul D. Scott 28

17 Datum Vrijdag 11 oktober 2013 Locatie Buitenplaats Koningsweg Koningsweg 23-A 6816 TD Arnhem