Specialiseren in de Psychologie

Transcriptie

1 afstuderen Specialiseren in de Psychologie Informatie over afstudeerrichtingen afstudeerrichtingen in de psychologie

2 Inhoud Specialiseren in de Psychologie Algemene Informatie Afstudeerrichtingen Algemene Psychologie Arbeids- en Organisatiepsychologie Algemeen Interviews met studenten Klinische Psychologie Algemeen Interviews met studenten Ontwikkelings psychologie Algemeen Interviews met studenten Psychologische Methodenleer Algemeen Interviews met studenten Psychonomie Algemeen Interviews met studenten Sociale Psychologie Algemeen Interviews met studenten Colofon

3 Algemene Informatie 3 verzorgen. Ook komen er studenten aan het woord uit de afstudeerrichtingen oude stijl. Die spreken vanuit hun ervaring met het oude programma, terwijl jij in een nieuw programma zit vanwege de invoering van de bachelor/master structuur. Dat is onhandig, maar op dit moment zijn er nog geen nieuwe stijl specialisatiestudenten. Onderwijsdirecteur Klaas Visser Dit boekje gaat over het kiezen van een specialisatie in de psychologie. Die keuze maak je na twee jaar. In die twee jaar heb je je breed kunnen oriënteren binnen de psychologie. Je hebt kennisgemaakt met alle deelgebieden van de psychologie en misschien, aan het einde van het tweede jaar, ook al specialisatievakken gevolgd. Daarnaast hebben VRT-2 en het onderzoekspracticum je een kijkje in de keuken van enkele specialisaties gegeven. In dit boekje komen de zes programmagroepen aan het woord die de specialisaties Gaat er dan veel veranderen? Ja en nee. Inhoudelijk lijken de nieuwe programma s sterk op de oude en kun je de huidige studiegids en de informatie van ouderejaarsstudenten goed gebruiken om een keuze te maken. Anderzijds kies je eerst voor een specialisatie in je derde jaar, waar je na je bachelordiploma eventueel mee doorgaat in een master. Je kunt na een bachelordiploma stoppen maar pas na een master ben je een psycholoog met een afstudeerrichting. We hebben besloten dat we in dat derde jaar studenten willen laten kiezen voor één richting om vervolgens een vrij gestructureerd programma aan te bieden. We willen dat studenten redelijk snel hun bachelors halen, zodat ze vervolgens in de master mogelijkheden hebben om eigen keuzes te maken om vakken naast de specialisatie te doen. Die laatste fase van de studie is immers het meest interessant.

4 Algemene informatie 4 Je moet nu een keuze maken en die is vrij definitief. We denken dat dat verantwoord is, omdat de ervaring leert dat meer dan 90% van de studenten nu ook één richting kiest en daar bij blijft. Bovendien hebben we nieuwe programma s ontwikkeld op het gebied van de klinische ontwikkelingspsychologie en de klinische neuropsychologie. Je kunt in je derde jaar kiezen tussen de volgende richtingen: -Arbeids- en Organisatiepsychologie (incl. Psych. van Arbeid & Gezondheid) -Klinische Psychologie -Ontwikkelingspsychologie -Psychologische Methodenleer -Psychonomie -Sociale Psychologie -Klinische Ontwikkelingspsychologie (KLOP) -Klinische Neuropsychologie (KNP) waarvan de eerste zes worden verzorgd door de gelijknamige programmagroep. De specialisatie KLOP wordt gegeven vanuit Ontwikkelingspsychologie in samenwerking met klinische psychologie. De specialisatie KNP wordt gegeven vanuit Psychonomie in samenwerking met klinische psychologie en ontwikkelingspsychologie. Als je bij psychonomie gaat studeren hoef je overigens pas in de loop van het eerste semester te beslissen of je verder wilt met functieleer, psychofysiologie of juist de klinische neuropsychologie. Dat geldt ook voor ontwikkelingspsychologie: de op-studenten en de klop-studenten het eerste half jaar hetzelfde programma. Je keuze is weliswaar vrij definitief, maar je kunt ook zelf een programma samenstellen uit onderdelen van meerdere richtingen en dat aan ons voorleggen. Ook kun je je studie uitbreiden met een minor. Verder kun je naast je specialisatie soms vakken van een andere richting erbij volgen. Als je daarover meer wilt weten: zie de bachelor/master site waar al delen van de nieuwe studiegids op worden gepubliceerd. ( psychologie) Je moet je bedenken dat er geen één op één relatie is tussen de afstudeerrichting en het werk dat je later gaat doen. Natuurlijk is het zo dat je, om psychotherapeut te worden, een klinische richting moet kiezen, maar psychologie is geen beroepsopleiding. Het is een wetenschappelijke opleiding, die je kwalificeert voor tal van beroepen. Zo zitten er psychologen als recruiting officer bij

5 Algemene Informatie 5 de ABN/AMRO en wordt een klinisch psycholoog soms minister van financieën of uitgever bij een educatieve uitgeverij. Het karakter van de opleiding - een wetenschappelijke opleiding - brengt met zich mee dat je uitgebreid wordt getraind in het doen van onderzoek. Niet omdat we denken dat iedereen onderzoeker wordt (dat is maar weggelegd voor een kleine groep) maar omdat een wetenschappelijke training de beste basis is voor de praktijk. Zie de specialisatie niet als een dwangbuis maar kies een specialisatie omdat het vakgebied, de docenten en de vakken die ze verzorgen je aanspreken. Je moet je inhoudelijk uitgedaagd voelen. Immers, je volgt niet alleen een serie vakken bij de programmagroep van je keuze, maar ook je afstudeeropdracht (scriptie, een stage en een werkstuk) breng je daar onder. In de afgelopen jaren zijn twee onderzoeken verricht onder afgestudeerden. Enerzijds om na te gaan wat afgestudeerden achteraf van de opleiding vonden, anderzijds om te bekijken welk werk afgestudeerden hebben gevonden. Meer dan 90 procent van de afgestudeerden vindt werk waarvan twee derde een baan heeft waarvoor een psycholoog werd gevraagd. De afgestudeerden in de Methodenleer hebben de grootste kans op werk en de Klinisch Psychologen de minst goede kans. maar het is een klein verschil. Tot slot: de overgang van de basisopleiding naar de specialisatie is groot. Het onderwijs is kleinschaliger en meer specialistisch van aard en je bent plotseling met dat gebied van de psychologie bezig waar je je met hart en ziel aan wilt en moet wijden. In de specialisatiefase is er nog een overgang: van de bachelor naar de master en in de master van vakken naar de afstudeeropdracht. De afstudeeropdracht bestaat uit een stage en een werkstuk (en colloquia). De ervaring leert dat je niet vroeg genoeg kunt beginnen met de planning van die onderdelen. Bij elke programmagroep ligt een gidsje met mee informatie. Veel succes met het maken van de keuze en met je verdere studie Klaas Visser Onderwijsinstituut Psychologie

6 Algemene Psychologie 6 Olivier Stam 30 jaar Algemene Psychologie Maak keuzes die je inspireren In eerste instantie wilde ik therapeut worden. Het geestelijk leven en lijden fascineerde mij. Tot het laatste doctoraaljaar heb ik me dan ook aan het klinische curriculum gehouden. Maar gaandeweg de studie merkte ik dat het beroep therapeut me steeds minder trok. Bepaalde zaken in het klinische proces passen niet bij mij. Zoiets kun je niet voorzien, je moet het ontdekken. Wel erg leerzaam, hoor. Maar vlak voor het afstudeerjaar wist ik vooral wat ik niet wilde en ik had ruimte nodig om uit te zoeken wat ik wél wilde. Daarom ben ik er een jaartje tussenuit gegaan.

7 student 7 Als student had ik al wat journalistieke ervaring opgedaan bij een lokale studentenradiozender. Het was voor mij een logische stap om hiermee verder te gaan. Met enig geluk wist ik een stage te regelen bij het programma Argos van de VPRO-radio. Na die stage werd ik freelancer en heb ik ook voor een ander station gewerkt. Een gave tijd, maar toch begon het aan het eind van dat tweede jaar te kriebelen. Het afstuderen moest er toch eens van komen. Mijn motivatie om bij Klinische Psychologie af te studeren, had inmiddels het absolute nulpunt bereikt, daarom wilde ik mijzelf alle vrijheid geven die nodig was om de bul binnen een redelijke tijd te behalen. Het algemeen doctoraal kwam voor mij dan ook als een zegen. Voordeel van de Algemene Psychologie is dat je je eigen studieroute kunt samenstellen. Alle vakken die je werkelijk interesseren, kun je volgen. Het toeval wil dat iemand mij attendeerde op een psychologisch model dat de motivatie van mensen beschrijft in termen van waarden. Zoals Maslov doet, maar dan meer toegespitst. Een organisatieadviesbureau dat het model in de praktijk hanteerde, was meteen geïnteresseerd. Aan de geplande onderzoeksstage ben ik alleen nooit toegekomen, want binnen twee dagen was ik van stagiair gepromoveerd tot trainee-adviseur en trainer. Ik kreeg een royaal salaris en ik maakte lange werkdagen. Van het onderzoek kwam uiteindelijk weinig terecht. Aan het eind van dit (inmiddels derde) jaar kreeg ik een nu-of-nooit gevoel over het afstuderen. Ik zegde mijn baan op, en ik ging terug naar de schoolbanken. Afstuderen betekende voor mij vooral veel brainstormen en rondshoppen. Ik heb met veel docenten van bijna alle verschillende afdelingen gepraat over interessante scriptie- en werkstukmogelijkheden. Dit kostte wat extra tijd, maar toen ik uiteindelijk wist wat ik wilde doen, had ik er ontzettend veel zin in. Mijn afstudeerscriptie en -werkstuk (bij Sociale Psychologie) waren voor mij ongetwijfeld de meest interessante onderdelen van mijn hele studie. Ik ben mezelf ontzettend tegengekomen. Tegenslagen en vertragingen waren aan de orde van de dag, maar ook rushes van inspiratie. En, hoe lang het soms ook kan duren voordat je echt in een onderwerp zit, op een gegeven moment schrijft een scriptie zichzelf, dat is zeer bevredigend. Nu ben ik bezig een leven als freelancer op te bouwen, zowel in de journalistiek als in training en advies. Daarnaast wil ik me gaan bezighouden met het maken van films. Mijn advies aan elke student: vergeet de curricula, maak vooral keuzes die je inspireren. Stop vooral een jaartje als je je wilt heroriënteren. Wees het beruchte zwarte gat vóór, stel het niet uit tot na je studie. Spring er nu in!

8 Arbeids- en Organisatie Psychologie Hoe komt het dat sommige mensen het prettig vinden om onder een bepaalde druk te werken, terwijl anderen ziek worden of snel opbranden? Hoe gaan mensen om met conflicten op het werk? Waarop moet je letten bij de samenstelling van teams op het werk? Zijn mensen in teamverband creatiever dan wanneer ze alleen werken? Welke psychologische processen liggen ten grondslag aan innovatie op het werk? Hoe ontstaat discriminatie bij personeelsselectie, en wat kun je ertegen doen? Hoe ontstaan verschillen in loopbaanontwikkeling tussen mannen en vrouwen? Dit is slechts een kleine greep uit het soort vragen dat centraal staat in arbeids- en organisatiepsychologisch onderwijs en onderzoek. A&O-psychologen houden zich dus bezig met het individueel en gezamenlijk functioneren en presteren van mensen in arbeidssituaties. Thema s die in het afstudeerprogramma van A&O worden behandeld zijn: Conflicthantering, Besluitvorming in Groepen, Motivatie, Leiderschap, Personeelsselectie en Discriminatie, Stresstheorieën, Persoon-organisatie fit en het Functioneren van Teams. Kenmerkend voor de A&O is dat op een fundamenteeltheoretische manier vragen uit de praktijk van organisaties worden onderzocht. Naast solide theorievorming zoeken we dus tevens naar geschikte toepassingen van deze kennis. Het afstudeerprogramma kent drie accenten die door een juiste keuze van vakken kunnen worden aangebracht: personeelsselectie en personeelsbegeleiding, sociale processen in organisaties en psychologie van arbeid en gezondheid. Deze driedeling komt men o.a. tegen in de cursussen die in het bachelors jaar voor alle hoofdrichtingstudenten verplicht zijn: Werving, selectie en arbeidsprestaties hoort bij de personeelspsychologische richting; Werken in groepen en Organisatiestructuur en -cultuur horen bij de richting Sociale processen in organisaties; en Arbeid, gezondheid en werkstress hoort uiteraard bij de richting Arbeid en gezondheid. Deze zijn verplicht ongeacht het accent dat men verder wil aanbrengen. De programmagroep gaat ervan uit dat een brede basiskennis van de A&O-psychologie is vereist om later optimaal te kunnen specialiseren en functioneren. Onderwijscoördinator Arne Evers Ook bij de keuzevakken in het bachelorjaar zijn deze drie accenten aangebracht: de TMP Loopbaanbegeleiding is met name interessant voor degenen die de Personeelspsychologische richting op willen; de TMP Organisatieverandering voor de richting Sociale processen in organisaties; en de TMP Interventies in de A&G-psychologie voor de richting Arbeid en gezondheid. Daarnaast kan men nog kiezen uit òf het

9 onderdeel Motivatie en arbeidsgedrag, òf het onderdeel Leiderschap. Kennis van deze onderwerpen is voor alle drie de richtingen binnen A&O relevant. De programmagroep vindt daarnaast de TMP-onderdelen Design-Onderzoek-en- Analyse (DOA), in het bachelorjaar, en het Practicum Data Analyse (PDA) en Vraagstelling-van-Onderzoek in Organisaties (VOO), in het masters jaar, essentieel voor de vorming van studenten. Ook wanneer men zich niet expliciet als onderzoeker wil bekwamen, krijgt men in de praktijk onvermijdelijk met onderzoeksvragen te maken krijgen. In deze vakken wordt geleerd hoe men een onderzoek in een arbeidsorganisatie moet opzetten en hoe men vervolgens de gegevens kan verwerken. Deze vakken zijn daardoor tevens een goede voorbereiding op het afstudeeronderzoek (werkstuk). In het masters jaar heeft men daarnaast nog de keuze uit een aantal VV-onderdelen, nl.: Personeelsselectie (voor het Personeelspsychologische accent), Conflicthantering (Sociale processen in organisaties), Besluitvorming (Sociale processen in organisaties), Organisatietheorie (Sociale processen in organisaties), Persoon en organisatie (zowel Personeelspsychologie als Sociale processen in organisaties), TMP Adviesvaardigheden (Psychologie van Arbeid en Gezondheid). De hierboven geschetste accenten leiden niet tot een aparte aantekening, maar zijn te beschouwen als aanbevolen studieprogramma s om zich in een bepaalde richting te bekwamen. Alléén de richting Psychologie van Arbeid en Gezondheid kent een aparte aantekening, maar daartoe dient men naast algemeen 9 de vakken die verplicht zijn voor Arbeidsen Organisatiepsychologie, Interventies in de arbeids- en gezondheidspsychologie en Adviesvaardigheden, ook de Basiscursus Angst- en Stemmingsstoornissen bij Klinische Psychologie te volgen. Omdat in de eerste twee jaar van de psychologiestudie A&O slechts een kleine bijdrage levert aan het onderwijsprogramma, wordt de studenten aanbevolen in het specialisatie-deel van hun studie zoveel mogelijk A&O-vakken te volgen teneinde goed voorbereid de arbeidsmarkt te betreden. Wanneer men nog studieruimte of studietijd over heeft kunnen vakken van andere programmagroepen of faculteiten gevolgd worden. Voorbeelden hiervan zijn: Arbeidsrecht (voor specialisatie in de arbeidspsychologische richting), Bedrijfseconomie (voor specialisatie als organisatie-adviseur) of onderdelen van het Social Skills Lab (gegeven door Sociale Psychologie, voor specialisatie als loopbaanadviseur, trainer of personeelsconsulent). De afstudeerrichting A&O biedt vele beroepsmogelijkheden. Enkele voorbeelden zijn: docent/onderzoeker bij een HBO, universiteit of onderzoeksinstelling zoals TNO, organisatie-adviseur bij een organisatie-adviesbureau; hoofd opleiding, training en vorming bij grote ondernemingen; medewerker op de afdeling Personeel en Organisatie van een groot bedrijf; medewerker bij een ARBO-dienst; of beleidsmedewerker bij een overheidsinstelling. Spreekuur programmagroepcoördinator Arne Evers: ma en wo

10 Arbeids- en Organisatie Psychologie Meta Pekelharing 25 jaar Arbeids- en Organisatie Psychologie Sinds 1998 Ga op je gevoel af

11 student 11 Eigenlijk wilde ik eerst bedrijfskunde studeren, maar ik wilde nog liever in Amsterdam wonen. Ik was een tijdje in het buitenland geweest, en ik had echt het gevoel dat het in Amsterdam gebeurt. Daarom ben ik aan de Universiteit van Amsterdam begonnen met Economie. Maar dat bleek niets voor mij te zijn. Het was saai en de menselijke kant kwam wat mij betreft veel te weinig aan de orde. Uiteindelijk ben ik Psychologie gaan doen, omdat mijn interesse meer aan de menselijke en minder aan de cijfermatige kant bleek te liggen. Ik wist wel meteen dat ik de organisatiekant op wilde, maar pas gaandeweg kwam ik erachter dat ik daarvoor bij de studierichting Arbeids & Organisatiepsychologie terecht kon. Ik heb nog heel even getwijfeld of ik A & O met Sociale Psychologie ging combineren, maar uiteindelijk vond ik A & O toch het allerleukste. De vakgroep A & O is heel wetenschappelijk. In vergelijking met de McGill Universiteit in Montreal, waar ik heb gestudeerd, wordt hier op een hele andere manier onderwijs gegeven. Je leest dezelfde artikelen, maar je gaat daar veel verder met de stof. Op de UvA blijft het vooral bij het absorberen van informatie. Ik moet zeggen dat ik door het onderwijs in Canada meer werd Ik vind A&O echt anders dan andere richtingen uitgedaagd om na te denken over de stof. Ik had dus meer moeite met het kiezen van een studie, dan met het kiezen van een studierichting. Ik vind A&O echt anders dan andere richtingen. Het is niet op therapie gericht, maar meer op groepsprocessen. Ik heb het idee dat ik tijdens mijn studie leer rekenen. Ik ben niet bang voor getallen of formules. Door al het cijfermatige vind ik A&O ook niet echt een alfa studie. Ik vind de propedeuse en het algemeen doctoraal een goede voorbereiding op je specialisatie. Wat mij betreft had het specialiseren ook al wel eerder mogen beginnen. Van de basiscursussen ging mijn hart niet sneller kloppen, maar het werken aan mijn scriptie vind ik geweldig. Ik heb eindelijk het idee dat ik wat aan het doen ben. Ga vooral op je gevoel af, dat is de beste tip die ik kan geven aan studenten die nog niet precies weten wat ze moeten kiezen. Als je vakken leuk vindt, verdiep je daar dan in. Ga eens praten met de docent die het vak geeft. Zoek aan vullende informatie bij een onderwerp wat je aanspreekt. Een ding weet ik zeker, als je voor A&O kiest, heb je affiniteit met het bedrijfsleven en minder met het helpen van mensen.

12 Arbeids- en Organisatie Psychologie Saake Buwalda 24 jaar Arbeids- en Organisatie Psychologie Van richting blijven wisselen is niet handig Voordat ik een studierichting koos, zag ik het vakgebied psychologie heel zwart-wit. In mijn ogen kon je óf de wat vage, klinische kant óf de wat meer concrete, toegepaste kant op. In het eerste jaar heb ik naast psychologie ook nog filosofie gestudeerd, maar na een jaar had ik het gehad met vaagheden. Uiteindelijk heb ik voor Arbeids & Organisatiepsychologie gekozen, omdat je de kennis die je opdoet, kunt toepassen in het bedrijfsleven. Het geven van trainingen, observeren hoe teams functioneren, personeelsbeleid: dit zijn allemaal heel toegepaste onderwerpen die me aanspreken. Nog voordat ik het onderzoekspracticum had

13 student 13 doorlopen, ben ik al basiscursussen a&o gaan volgen. Toen ik eenmaal met A & O was begonnen, wilde ik het ook afmaken. Ik had in eerste instantie net zo goed voor een andere toegepaste richting kunnen kiezen, zoals Sociale Psychologie. Je merkt na verloop van tijd dat de verschillende afstudeerrichtingen veel overeenkomsten hebben. Zo tegen het einde van je studie ga je de andere richtingen meer waarderen, daarnaast leer je ook de mooie unieke kanten van je eigen richting kennen. Het laatste deel van mijn studie werd interessanter, omdat je steeds meer wordt vrijgelaten. Met terugwerkende kracht zie ik het nut in van bepaalde vakken die ik heb gedaan, zoals Design, Operationalisatie en Analyse of vakken uit het eerste jaar. De vakken waarbij je samenwerkt met andere studenten, vond ik het leukst. Het laatste deel van mijn studie werd interessanter Na mijn studie wilde ik graag in de advies, training en consultancy hoek gaan werken. A & O is daar een geschikte afstudeerrichting voor. Ik ben inmiddels afgestudeerd, maar ik heb nog geen baan in dit gebied kunnen vinden. Inmiddels ben ik ook geïnteresseerd geraakt in de gezondheidszorgpsychologie, de tweejarige opleiding die je na de afstudeerrichting Klinische Psychologie kunt volgen. Na je A & O studie hoef je alleen nog maar een paar vakken van klinische psychologie te volgen en je moet een klinische stage lopen om voor deze opleiding in aanmerking te kunnen komen. Daarom studeer ik nu weer. Daarnaast ben ik werkzaam bij stadsdeelkantoor Oud-Zuid, waar ik me bezighoud met het actualiseren van het rampenplan. Op zich is daar geen psychologische opleiding voor nodig. Het gaat meer om mijn academische capaciteiten. Met een wetenschappelijke studie kun je veel doen. Ik hoop na dit project door te kunnen groeien bij het stadsdeelkantoor. Je ziet vaak dat studenten het op een bepaald punt even helemaal niet meer zien zitten, zeker vlak voordat ze aan afstuderen moeten beginnen. Ze zien een beetje tegen de hele afstudeeropdracht op, twijfelen, en wisselen dan maar weer van afstudeerrichting. Dat lijkt mij niet handig. Door alles van tevoren goed te regelen en te plannen, kun je snel werken en is het niet zo zwaar. Wat mij betreft is afstuderen gewoon een kwestie van doorbijten.

14 Klinische Psychologie 14 onderwijscoördinator Kitty Rolf Het vakgebied Klinische Psychologie bestrijkt afwijkend of als problematisch ervaren gedrag bij patiënten in alle leeftijdfasen. Afwijkend gedrag is een breed begrip: hieronder vallen gedragsstoornissen (bijvoorbeeld verslaving), cognitieve en emotionele stoornissen (bijvoorbeeld psychosen en angsten en fobieën), maar ook problemen in de ouder-kind- of partner-relatie. Onderscheid wordt gemaakt in studie van de ontstaansgeschiedenis (etiologie), aard en uitingsvorm (psychodiagnostiek) en de behandeling (interventies/psychotherapie) van dit gedrag. Bij de etiologie wordt bijvoorbeeld aandacht besteed aan factoren als opvoedingsstijlen en gezinsklimaat, maar ook aan processen in de informatieverwerking, bijvoorbeeld perceptie en geheugen. Ten behoeve van psychodiagnostiek worden verschillende methodes ontwikkeld en gebruikt: gesprek, observatie en psychologische tests. Interventies kunnen bestaan uit individuele behandelingen of behandelingen van partners en gezinnen of in groepen. Nauw gerelateerd is de gezondheidspsychologie, waarin psychosociale aspecten bij (chronische) lichamelijke ziekten centraal staan. Om af te studeren bij de specialisatie Klinische Psychologie volgt men een (voor ieder verplicht)basispakket bestaande uit twee basiscursussen, de bachelor diagnostiek- en de bachelor interventiecursus. In de master volgt men de master diagnostieken een master interventiecursus. Naast dit pakket zijn er studiepunten vrij te besteden aan cursussen. Men kan dit naar keuze breed invullen, of met een accent op een bepaald onderwerp. Mogelijke accenten zijn Klinische Psychologie in de Geestelijke Gezond-heidszorg; Klinische Psychologie in de Somatische Gezondheidszorg; Klinische Ontwikkelingspsychologie (zie KLOProute bij ontwikkelingspsychologie) en experimenteel onderzoek. De bachelor sluit men af met een bachelorthese en de afstudeeropdracht in de master bestaat uit een werkstuk en een stage. De meeste studenten kiezen voor een praktijkstage, dus een stage binnen een instelling voor (geestelijke) gezondheidszorg, maar wetenschappelijke stages (en combinaties) zijn ook mogelijk. Het onderzoek van de programmagroep is divers. Een groot deel daarvan valt onder de volgende thema s: 1. Psychodiagnostiek Recent onderzoek van de programmagroep op het gebied van psychodiagnostiek richt zich vooral op toepassingen binnen het forensisch veld. Andere aandachtspunten binnen de diagnostiek zijn (a) instrumentontwikkeling (met name op het gebied van posttrauma-

15 algemeen 15 tische stress), (b) koppeling tussen diagnostiek en therapie (onder andere therapeutische psychodiagnostiek en indicatiestelling), (c) bruikbaarheid en validiteit van indirecte/ informant assessment in klinische en non klinische settings (d) richtlijnen voor effectieve verslaglegging en (e) base rate aspecten van diagnostiek. 2. Lichamelijke klachten en psychisch dysfunctioneren Op dit gebied wordt onderzoek verricht rond diverse pijnklachten, seksueel dysfunctioneren en astma; gekeken wordt onder meer naar de relatie tussen lichamelijke verschijnselen en subjectieve beleving daarvan. 3. Psychosociale aspecten van chronische ziekten Dit omvat onder meer de bestudering van psychische reacties op somatische ziektes. 4. Psychopathologie en Psychologische interventiemethoden Doel van dit onderzoek is vast te stellen langs welke processen veranderingen tot stand komen, onder meer bij de behandeling van volwassenen, kinderen en ouderen met angststoornissen, ADHD, alcoholafhankelijkheid en bij partner-relatieproblemen. Recente ontwikkelingen betreffen de toepassing van Internet en Virtual Reality in de behandeling van psychische klachten. 5. Preventie Onderzoek wordt verricht naar preventie van angststoornissen, stress in de arbeidssituatie, en posttraumatische stressstoornis. De meeste afgestudeerden in de klinische psychologie willen een baan in de gezondheidszorg, als diagnosticus en / of behandelaar, bijvoorbeeld bij een RIAGG of een algemeen of psychiatrisch ziekenhuis. Een kleiner deel ambiëert een baan als onderzoeker binnen een universiteit of onderzoeksinstituut (bijvoorbeeld Assistent of Onderzoeker in Opleiding). De huidige opleidingsduur van vier jaar biedt geen mogelijkheden om studenten op te leiden tot het niveau waarop ze zelfstandig als hulpverlener dan wel onderzoeker aan het werk kunnen. Zowel het werk in de klinische praktijk als in het wetenschappelijk onderzoek is inmiddels zo gespecialiseerd dat afgestudeerden verdere opleiding moeten volgen en onder supervisie specifieke beroepsvaardigheden moeten verwerven. Er bestaan diverse postdoctorale opleidingen: voor de praktijk de opleiding tot GZ-psycholoog (2 jaar fulltime of 4 jaar halftime)); voor het wetenschappelijk onderzoek de AIO/OIO-opleiding (4 jaar fulltime). Mits men een geschikte stage loopt en het vak organisatie van de GZ, gehandicaptenzorg en jeugdhulpverlening & juridische aspecten van de jeugdhulpverlening volgt, voldoet men met het verplichte cursuspakket van Klinische Psychologie automatisch aan de voorwaarden om aan deze postdoctorale opleidingen te beginnen. Een complicerende factor is dat het aantal postdoctorale opleidingsplaatsen (zowel voor praktijk als in de wetenschap) beperkt is, zodat slecht een klein deel van de afgestudeerden een van deze opleidingen kan volgen. Spreekuur programmagroepcoördinator Kitty Rolf: di ; wo.&do

16 Klinische Psychologie 16 Merijn van de Vliet 24 jaar Klinische Psychologie Je kunt zelf iets van je studietijd maken

17 student 17 Al meteen vanaf het begin vond ik psychologie studeren helemaal geweldig. De stad, op mezelf wonen en de studie, het zijn voor mij allemaal goede keuzes geweest. Het eerste jaar was ik vooral blij met Amsterdam. Ik ging wel altijd naar college (alle acht uur in de week) maar echt hard studeren deed ik niet. Na twee jaar koos ik Klinische Psychologie als afstudeerrichting. Ik was eerst nog van plan de KLOP-route, een combinatie van Klinische en Ontwikkelingspsychologie, te volgen. Maar daar zag ik, na het volgen van een half vak bij Ontwikkelingspsychologie, toch maar vanaf. Ik ben met een duidelijk doel aan de studie begonnen en daar is in mijn laatste jaar nog niets aan veranderd. Ik wil therapeut worden. Kindertherapeut om precies te zijn. Klinische Psychologie lag daarom het meest voor de hand. Omdat ik zeker weet dat ik in de toekomst met kinderen wil gaan werken, heb ik veel vakken gevolgd over kinderen en jeugd. Ik wil therapeut worden. Klinische Psychologie lag daarom het meest voor de hand Of de propedeuse en het algemeen doctoraal een goede voorbereiding zijn op de verschillende afstudeerrichtingen, weet ik niet. Het is in ieder geval leuk dat alle richtingen voorbij komen tijdens de eerste twee jaar. Toch bleek psychologie in de praktijk anders dan ik me had voorgesteld. Ik had verwacht meer uitgedaagd te worden, dat een student meer aan het denken wordt gezet. Gelukkig kun je na die eerste twee jaar veel meer zelf bepalen wat je doet. Het is belangrijk om je te realiseren dat je zelf iets van je studietijd kunt maken. Momenteel ben ik op de helft van mijn stage in het Emma Kinderziekenhuis. Dat is erg leuk. Het voelt als een verademing, ik heb eindelijk contact met de werkelijkheid. Wat betreft contacten binnen de studie, in mijn eerste jaar was ik een van de 500 studenten, dan voel je je niet heel bijzonder. Toch maak je snel contact. Ik ben met het eerste jaarsweekend van de VSPA mee geweest. Daar is iedereen nieuw en in voor een praatje of een biertje. Later in je studie worden de groepen waarin je onderwijs krijgt, steeds kleiner. Dat is leuk. In dit laatste studiejaar ga ik eerst hard aan m n scriptie werken. Daarna wil ik proberen of ik tot de opleiding tot gezondheidszorgpsycholoog kan worden toegelaten.

18 Klinische Psychologie 18 Nick Kerckhoffs 27 jaar Klinische Psychologie Kiezen is vooral doen Klinische Psychologie of Arbeids & Organisatiepsychologie? Ik heb wel even getwijfeld, voordat ik zeker wist wat ik wilde studeren. Het vak Psychopathologie heeft me altijd erg getrokken. Ik ben vooral geinteresseerd in de interactie tussen psycholoog en cliënt, vandaar dat ik voor Klinische Psychologie heb gekozen. Het andere alternatief, A & O, nam ik vooral om praktische redenen in overweging. Voordat ik met psychologie begon, heb ik twee jaar economie gestudeerd en A & O leek daar het meest op aan te sluiten.

19 student 19 Naarmate ik meer over psychologie te weten kwam, kreeg ik steeds meer een hekel aan economie. De keuze voor deze studie was vanzelfsprekend, het was van huis uit min of meer een logische stap. Interesse voor dit vakgebied was vooral op uiterlijkheden gericht. Inmiddels is mijn visie wel wat meer genuanceerd. Ik zie veel overeenkomsten tussen economie en psychologie, zoals de rol die verwachtingsmechanismen spelen. Kiezen is vooral een kwestie van doen, vind ik. Door alleen maar na te denken, kom je er niet achter waar je interesses liggen. Ik heb eerst een aantal vakken uit het verplicht doctoraal van A & O en van Klinisch gevolgd, die ik in ieder geval kon gebruiken als eventuele keuzevakken. Al snel voelde ik me thuis bij Klinische Psychologie, maar niet bij A & O. De stof ging me steeds meer tegenstaan, deze richting was het overduidelijk niet voor mij. Ik had veel meer aansluiting met studenten bij Klinische Psychologie, bij A & O voelde ik me meer een toeschouwer. Al snel voelde ik me thuis bij Klinische Psychologie Het contact met de studiegenoten liep gaandeweg mijn studie steeds soepeler. Vooral bij vakken waar rollenspelen worden gespeeld, is veel interactie in de kleine groepen. Zo leer je een stuk makkelijker mensen kennen dan bij de massale colleges. Daar blijft het erg onpersoonlijk allemaal. Ik heb op Aruba stage gelopen. Dat was een goede ervaring. Bij mij was de keuze tussen ervaring opdoen in een Nederlandse praktijkinstelling, wat carrièretechnisch verstandig is, en het échte werk in een derde wereldland snel gemaakt. In het laatste geval word je voor de leeuwen gegooid, en daar hou ik wel van. Het was een kwestie van gewoon doen, iets wat ik iedereen kan aanraden. Als je echt iets anders wilt, laat spijt. je dan vooral niet uit het veld slaan door gedachtes over kosten of iets dergelijks. Ik ben nog steeds blij met mijn keuzes, ik heb absoluut geen Na mijn afstuderen in december 2002, ben ik gaan werken als woonbegeleider in een psychiatrisch ziekenhuis. Ik zoek patiënten op, ga samen met hen naar de rechtbank, het CWI of de dierenarts. Ik help ze zoeken naar aangrijpingspunten voor dagbesteding en ik probeer ze in een sociaal netwerk te trekken. Op dit moment werk ik nog niet als psycholoog, maar via deze weg kom ik er ook wel.

20 Ontwikkelingspsychologie 20 De naamgeving van de programmagroep maakt duidelijk dat het onderwijs zich richt op het gedrag van de mens als functie van leeftijd. Omdat de jeugdjaren bij uitstek gekenmerkt worden door ontwikkelingsprocessen neemt deze periode in het onderwijs van de programmagroep een centrale plaats in. De meeste vakken zijn dan ook afgestemd op kinderen en adolescenten. In toenemende mate echter richt de programmagroep zich daarnaast ook op veranderingsprocessen gedurende de gehele levensloop. Vanuit dit perspectief biedt het onderwijsprogramma ook steeds prominenter modulen aan die zich richten op de zeer vroege baby- en kinderjaren, maar ook op de latere levensfasen. Een verdieping in de verouderingsprocessen behoort dan ook tot de mogelijkheden van het studieprogramma. Tot slot neemt ook de deviante ontwikkeling een meer en meer prominente plaats in het het onderwijsprogramma. Klinische ontwikkelingspsychologie kan als speciale verdieping bestudeerd worden binnen de programmagroep, waarbij wordt samengewerkt met klinische psychologie. De studie Ontwikkelingspsychologie wordt veelal gekozen door studenten met een sterke interesse voor het praktijkveld van de Ontwikkelingspsycholoog. In de praktijkopleiding ligt er daarom een sterk accent op diagnostische scholing en kennismaking met interventiemethoden. Daarnaast beschikt de programmagroep over een gevarieerd aanbod van stageplaatsen waar studenten zich kunnen voorbereiden op de latere beroepsuitoefening in het praktijkveld. Naast de praktijkopleiding is er de mogelijkheid om zich te kwalificeren tot onderzoeker. De programmagroep biedt een rijk geschakeerd aanbod van onderzoeksplaatsen waarbij het accent ligt op de cognitieve ontwikkeling en veroudering waarbij niet alleen gebruik wordt gemaakt van experimentele methoden en technieken maar ook van computationele en psychofysiologische analyse. Naast normale ontwikkeling komen ook deviante ontwikkelingsverlopen (bijv. ADHD, autisme) en individuele verschillen aan bod (bijv. temperament, IQ). Onderzoek bij Ontwikkelingspsychologie studiebegeleider Maurits van der Molen

21 algemeen 21 Ontwikkelingspsychologie hecht veel waarde aan een degelijke onderzoeksprogrammering. De verscheidenheid aan fundamenteel en toegepast onderzoek berust vooral op twee peilers: 1. Onderzoek binnen een psychobiologisch kader waarbij de leeftijd-gerelateerde verandering bestudeerd wordt in relatie tot het functioneren van het zenuwstelsel. In dit kader vindt tevens onderzoek plaats naar functieontwikkeling, veroudering, en ontwikkelingsstoornissen (contactpersoon: prof.dr. Richard Ridderinkhof). 2. Onderzoek dat zich richt op de cognitieve ontwikkeling en de analyse van ontwikkelingsprocessen. Vragen die hierbij centraal staan zijn wat ontwikkelt zich en hoe ontwikkelt het zich. Specifieke onderwerpen zijn de ontwikkeling van cognitieve strategieën, sprongsgewijze ontwikkeling, neurale netwerk-modellen van ontwikkeling en modellen van hersenactiviteit (contactpersoon prof.dr. Han van der Maas). Naast deze speerpunten in het onderzoek van Ontwikkelingspsychologie wordt tevens onderzoek verricht dat zich richt op de sociaal-cognitieve ontwikkeling (contactpersoon: prof.dr. L. Oppenheimer). Het meer toegepaste onderzoek van Ontwikkelingspsychologie richt zich op de diagnostiek van met name school- en leerproblemen. Daarbij is een belangrijk thema instrumenteel onderzoek naar de relatie tussen intelligentie en ontwikkeling. Daarnaast wordt onderzoek gedaan naar effecten van preventieprogramma s van sociale en cognitieve aard en naar ontwikkelingsaspecten van scholingsactiviteiten. (contactpersoon: dr. Riek Somsen). Studieprogramma Ontwikkelingspsychologie Met ingang van 2004/2005 ligt er een nieuw specialisatieprogramma dat bestaat uit een derde bachelorjaar en een master. In dat derde bachelorjaar volg je in het eerste semester een grote basiscursus ontwikkelingspsychologie (15 ects; cognitieve, sociale, biologische en emotionele ontwikkeling), een basiscursus klinische ontwikkelingspsychologie (9 ects; deviante ontwikkeling en de diagnostiek en behandeling daarvan) en een basiscursus psychodiagnostiek (mits je je gesprekspracticum af hebt). Er wordt verwacht dat je testconstructie al in je tweede jaar hebt afgerond of anders inhaalt tijdens je derde jaar. In het tweede semester heb je keuzemogelijkheden. Ontwikkelingspsychologen in spe kiezen voor verdieping ontwikkeling (babyjaren, adolescentie, veroudering en leermoeilijkheden) als voorbereiding op specialistische diagnostiek. Klinisch ontwikkelingspsychologen kiezen een interventiecursus In beide gevallen kun je overigens de basisaantekening psychodiagnostiek en de Gz aantekening behalen. Van belang is wel

22 Ontwikkelingspsychologie 22 om te vermelden dat alle studenten twee methodologische cursussen moeten volgen. O.a. als voorbereiding op het werkstuk in de masterfase.l Het is mogelijk om een interne onderzoeksstage of een externe praktijkstage te volgen. Voor interne stages kan men zich direct melden bij een docent. Ontwikkelingspsychologie biedt haar studenten een vast bestand van externe stageplaatsen. Daarnaast is het mogelijk om in overleg met een docent zelf een externe stageplaats te zoeken. In alle gevallen is het verstandig om zich in een zo vroeg mogelijk stadium in overleg met de stagecoördinatoren te oriënteren op de mogelijkheden voor een externe stage. De supervisie van de externe stages vindt zowel op de werkplek als bij Ontwikkelingspsychologie plaats. Er is dus sprake van een interne en een externe supervisor. De student die stage loopt participeert ook in de zogenaamde collectieve stagebesprekingen die een verplicht onderdeel van de stage vormen. Deze maandelijkse bijeenkomsten dienen om onderlinge ervaringen uit te wisselen. Eveneens vindt in dit verband een verdieping plaats in relevante onderwerpen die in de stage naar voren komen. Ontwikkelingspsychologie kent een belangrijke rol toe aan het werkstuk in de masterfase, en aan het werkstukconcept. Dit is een uitgewerkt plan van het werkstuk dat door de onderzoekscommissie van Ontwikkelingspsychologie beoordeeld moet worden. Dit geldt zowel voor studenten die willen afstuderen als Ontwikkelingspsycholoog als voor studenten van andere studierichtingen, die een werkstuk willen maken bij Ontwikkelingspsychologie. Dit plan, dat in samenspraak met een supervisor vanuit Ontwikkelingspsychologie wordt opgesteld, moet uiterlijk één maand na aanvang van dit studieonderdeel en vóórdat met het praktische onderzoekswerk begonnen is ingediend zijn. De praktijkopleiding en de onderzoeksopleiding Veel ontwikkelingspsychologen zijn werkzaam in de zorgverlening aan kinderen en jeugdigen in het kader van het onderwijs, de gezondheidszorg en justitie. De toegang tot de praktijkvelden wordt verschaft door een uitgebreid netwerk van stageplaatsen waarin de nadruk vooral ligt op voortgezette training in diagnostische vaardigheden, interventie, en beleid. Gedurende de externe stage kan ook aan het onderzoeksprogramma van Ontwikkelingspsychologie gerelateerd onderzoek plaatsvinden. Een meer recente toepassing vormt het veld van de psychogerontologie. De behoefte aan goed opgeleide psychologen wordt met de toenemende vergrijzing steeds groter. Om hierin te voorzien wordt binnen het onderwijsprogramma aandacht geschonken aan de psychogerontologie en kan de student in het kader van praktijk- en onderzoeksstages

23 algemeen 23 zich voorbereiden op de beroepsbeoefening op dit aan belang winnende terrein. De onderzoeksopleiding stelt de student in staat om op vruchtbare wijze vervolgopleidingen te genieten in de onderzoeksscholen waarin de aan Ontwikkelingspsychologie verbonden onderzoekers participeren. Dit zijn de Experimentele Psychologie Onderzoeksschool (EPOS) en het Instituut voor Opleiding in de Psychometrie en Sociometrie. Tevens zijn er goede contacten met het Institute for the Study of Education and Development (ISED). Daarnaast bestaat de mogelijkheid om onderwijs te volgen in het kader van het Cognitive Science Center Amsterdam. Tot slot vinden studenten die de onderzoekersopleiding hebben gevolgd hun weg bij vervolgopleidingen aan andere universiteiten en niet-academische onderzoeksinstellingen. In sommige gevallen bestaat de mogelijkheid om een deel van de onderzoeksopleiding in het buitenland te volgen. Overigens is er voor toekomstige onderzoeksers een speciale tweejarige researchmaster. In deze informatie beperken we ons tot de eenjarige aansluitmaster. In de nieuwe studiegids wordt aandacht besteed aan alle mastermogelijkheden vanaf 2005! In het verleden waren Ontwikkelingspsychologen vooral werkzaam bij instellingen op het gebied van de algemene geestelijke gezondheid (RIAGG s), van onderwijsbegeleiding, bij specifieke instanties inzake leermoeilijkheden, ontwikkelingsproblematiek, ontwikkelingsachterstand, kinderbescherming, adoptie en criminaliteit en bij meer algemene instanties voor diverse vormen van jeugdbeleid. De levensloopbenadering leidt ertoe dat de doelgroep zich niet langer beperkt tot de jeugdperiode. Naast de bestaande beroepsactiviteiten in de zin van diagnostiek en verwijzing, preventie en remediatie biedt Ontwikkelingspsychologie mogelijkheden tot diagnostische specialisatie, bijvoorbeeld neuropsychologische scholing of experimentele diagnostiek van functiestoornissen. Nieuwe functies dienen zich aan in de sfeer van sport, recreatie, volwasseneneducatie, ouderenzorg en forensische psychologie. Overigens zijn veel functies in de officiële hulpverleningsinstellingen (RIAGG s, algemene en psychiatrische ziekenhuizen) slechts toegankelijk voor afgestudeerden die na hun doctoraalexamen de beroepsopleiding tot Gezondheidszorgpsycholoog hebben gevolgd. Last but not least biedt de opleiding ruime mogelijkheden voor een loopbaanperspectief als wetenschappelijk onderzoeker. Beroepsmogelijkheden

24 Ontwikkelingspsychologie 24 Solainche Enthoven 30 jaar Ontwikkelingspsychologie Psychogerontologie is nog erg onbekend Na een jaar HBO psychosociaal werk, ben ik in 1996 als deeltijdstudent op de UvA begonnen. Dit gaf mij voldoende mogelijkheden om te werken én te studeren. Mijn voorkeur voor de praktijk bepaalde de keuze van mijn studierichting. De studieroute Klinische Neuropsychologie vond ik ook erg interessant, maar uiteindelijk heb ik in 2000 definitief voor de studieroute Psychogerontologie bij Ontwikkelingspsychologie gekozen. Deze richting houdt zich bezig met de ontwikkeling van ouderen Naast mijn affiniteit met het vakgebied leek mij de kans op een baan vrij groot, met de vergrijzing in aantocht.

25 student 25 Helaas komt psychogerontologie weinig ter sprake in de opleiding psychologie. Alle onderzoeken die in de colleges worden behandeld, gaan over kinderen of studenten. Diagnostiek bij Ontwikkelingspsychologie houdt zich ook alleen bezig met kinderen. Mijn studierichting vind ik daarom niet goed aansluiten op de propedeuse. Ik ben in 2002 met drie anderen afgestudeerd. Waarschijnlijk zijn het er nu wel wat meer, maar volgens mij is deze richting gewoon nog erg onbekend op de UvA. Dankzij een gezonde dosis nieuwsgierigheid heb ik Psychogerontologie destijds toch gevonden. Ik heb mij goed laten informeren. Om te beginnen heb ik de studiegids goed doorgelezen, daar staat een heleboel in. Een aanrader voor iedereen die een studierichting moet kiezen. Zelf heb ik nooit met een docent of studiebegeleider gesproken, maar wie weet kan zo n gesprek je ook een duwtje in de goede richting geven. Vooral de vakken die meer op de praktijk en op ouderen gericht waren, vond ik erg leuk. Het diagnostiekpracticum bijvoorbeeld, hier ga je bijvoorbeeld met testmateriaal aan de slag. Ik vond het wel erg jammer dat het vak alleen maar is gericht op kinderen. Het onderzoekspracticum is mij ook goed bevallen, evenals het vak humane gerontologie. Ik heb mij goed laten informeren Tijdens mijn stage bij Stichting Coloriet in Lelystad werd mij duidelijk dat mijn studiekeuze echt de juiste was. De colleges van Psychogerontologie zijn namelijk voornamelijk theoretisch gericht, en in een verpleeghuis zie je hoe het er in de praktijk aan toe gaat. Momenteel heb ik een baan bij mijn oude stageplek op de psychogeriatrische (afdelingen) en een somatische afdeling. Ik geef advies aan verzorgende teams over de omgang met demente bewoners. Daar vindt bovendien (neuro)psychologisch onderzoek plaats, ik begeleid familie van dementerende bewoners door middel van gespreksgroepen, en ik behandel en begeleid bewoners/bezoekers. En ik geef klinische lessen over verschillende onderwerpen. De begeleiding van de verzorgende teams en familie sluit goed aan op mijn scriptie. Onder de titel Zoeken naar deurtjes heb ik de effecten van belevingsgerichte benaderingswijzen op gedragsmatige en psychologische verschijnselen in dementie onderzocht. Het werken met ouderen bevalt mij zeer goed. In het begin maakt een sterfgeval of zware dementie heel veel indruk, maar je raakt er toch wel aan gewend. Leuk is het niet, maar het hoort er nou eenmaal bij. Je collega s vormen een sterk vangnet, mocht je ooit ergens mee zitten.

26 Klinische Ontwikkelingspsychologie Vera Kool 23 jaar Klinische Ontwikkelingspsychologie Wacht niet te lang met kiezen Op de middelbare school wilde ik in eerste instantie medicijnen gaan studeren. Helaas werd ik uitgeloot, ik geloof dat ik nummer 3965 was. Een leraar raadde mij vervolgens Psychologie aan. Na twee maanden studeren, was ik helemaal overtuigd. We kregen best veel medische onderwerpen voor onze kiezen, en het leren over omgaan met mensen vond ik erg leuk. Ik heb me nooit meer voor de geneeskundeloting aangemeld. Mijn keuze voor Ontwikkelingspsychologie stond niet meteen vast. Neuropsychologie leek me ook erg interessant, maar eerlijk

27 student 27 gezegd ook erg moeilijk. Alleen met volwassenen werken, dat trekt me niet zo. Daarom is het ook geen Klinische Psychologie geworden. Al vanaf mijn vijftiende jaar geef ik zwemles aan kinderen tussen de vier en de acht jaar. Ik voel een bepaalde connectie met kinderen en ik vind het ontzettend leuk om ze iets te leren. Uiteindelijk heb ik daarom voor Ontwikkelingspsychologie gekozen. Ik vind het leuk om een extra steun voor kinderen te zijn, om ze te helpen problemen op te lossen. Met volwassenen lijkt me dat moeilijker. Ik heb mijn studie als plezierig en interessant ervaren. Achteraf gezien ben ik ook relatief rustig door mijn studietijd heengelopen. Door drukke tentamenperiodes en het kiezen van de juiste colleges vond ik het tijdens mijn studie af en toe erg chaotisch allemaal. Voor mij was het meest nuttige vak het Diagnostiekpracticum. Het gaf me een heel goede voorbereiding op zowel het praktisch als het theoretisch gedeelte van mijn baan. Met name het schrijven van de verslagen, het afnemen van tests bij kinderen en het uitkiezen van de juiste onderzoeksinstrumenten vond ik heel leerzaam. Ik heb stage gelopen bij een Schoolbegeleidingsdienst Zaanstreek - Waterland en Ik heb mijn studie als plezierig en interessant ervaren daar werk ik nu ook als psycholoog / leerlingbegeleider. Deze instantie onderzoekt leer- en/of gedragsproblemen bij kinderen uit het basisonderwijs, zodat ze daarna een advies kunnen geven aan de school over eventuele doorverwijzing naar speciaal onderwijs of andere hulpinstanties. Het gaat om kinderen die niet goed kunnen meekomen in de klas, kinderen die heel agressief zijn of kinderen met emotionele problemen als depressiviteit of faalangst. Ik vind het leuk werk, maar het is soms jammer dat je wat weinig direct contact met de kinderen hebt. Daarom trekt Bureau Jeugdzorg me ook wel, omdat je dan meer met kinderen zelf werkt. Misschien wil ik uiteindelijk wel de GZ-opleiding doen, maar ik weet het nog niet precies. Het lijkt me ook leuk om trainingen te geven aan leerkrachten en ouders, of sociale vaardigheidstrainingen voor kinderen. Studenten die niet weten welke kant ze op willen, adviseer ik om een richting te kiezen die hen interessant lijkt en waar ze affiniteit mee hebben. Of kies een combinatie van richtingen. Wacht vooral niet te lang met kiezen, omdat het steeds moeilijker wordt. Het is volgens mij verstandiger om je snel op iets te richten, zodat je studie wat meer vorm krijgt.

28 Psychologische Methodenleer De programmagroep Psychologische Methodenleer richt zich in eerste instantie op het verzorgen van een opleiding tot onderzoeker in de psychologie. Dat betekent dat in het onderwijs de nadruk ligt op onderwerpen die ook al in de eerste twee jaar van de studie aan de orde zijn gekomen, Onderwijscoördinator Pieter Koele maar nu op een hoger en ook specifieker niveau. Er wordt aandacht besteed aan de verklarende waarde van psychologische theorieën, het meetbaar maken van psychologische begrippen, het ontwerpen, opzetten en uitvoeren van psychologisch onderzoek, de statistische of kwalitatieve analyse van onderzoeksresultaten, en de inhoudelijke interpretatie van die analyses. De afstudeerrichting Algemene Methodenleer onderscheidt zich vooral van andere afstudeerrichtingen doordat ze zich niet richt op één specifiek inhoudelijk-psychologisch gebied: afstudeerprojecten kunnen betrekking hebben op beslissingsprocessen van psychodiagnostici, de kwaliteit van een specifieke psychometrische theorie voor het schatten van item-karakteristieke curves, de constructie van een vragenlijst die Angst voor de Tandheelkundige Behandeling (ATB) moet meten, het vuurwapenbeleid van de politie - om maar een paar voorbeelden te noemen. Wat natuurlijk wel centraal staat is dat in het onderzoek veel aandacht wordt besteed aan methodologische en psychometrische zaken. Studenten Methodenleer worden daarnaast gestimuleerd om keuzeonderdelen van andere afstudeerrichtingen te volgen, bij voorbeeld door de hoofdrichting methodenleer te combineren met een tweede hoofdrichting.

29 algemeen 29 Het onderwijsprogramma in het derde bachelorsjaar bestaat uit wetenschapstheoretische onderdelen (Wetenschapsfilosofie, De Psychologische Verklaring), methodologische onderdelen (Onderzoeksmethodologie, Data-Analyse, Testconstructie) en formeel-statistische onderdelen (Formele Modellen voor Psychologische Gegevens, de Analyse van Lineaire Modellen, Item- Response Theorie). Daarnaast kan een keuze worden gemaakt uit de onderdelen Kwalitatief Onderzoek, Besliskunde en de Analyse van Kruistabellen. Het derde bachelorsjaar wordt uiteraard afgerond met de Bachelors these. Een lijst met mogelijke onderwerpen is verkrijgbaar bij het secretariaat. Het programma in de aansluitmaster gaat zo goed als geheel op aan stage en afstudeeronderzoek. Daarnaast zijn de onderdelen Mathematische Psychologie en Grondslagen van de Psychologie verplicht, en is er enige ruimte voor het volgen van meer specialistische onderdelen op het gebied van testconstructie, statistiek en formele modellen. De beroepsmogelijkheden voor afgestudeerden bij de programmagroep Methodenleer zijn goed. Velen vinden na hun afstuderen een promotieplaats (de verwachting is dan ook dat de meeste studenten met een BSc Methodenleer niet voor de éénjarige aansluitmaster maar voor de tweejarige Research Master zullen kiezen), en komen dan een jaar of vijf later als gepromoveerd onderzoeker terecht bij universiteiten, onderzoeksinstituten (bij voorbeeld het Pieter Baan Centrum) of ministeries (bij voorbeeld bij de afdeling Wetenschappelijk Onderzoek en Documentatie van het Ministerie van Justitie). Maar ook niet gepromoveerde methodologen zijn erg in trek bij bij voorbeeld marketing- en onderzoeksbureaus en informatiseringsbedrijven. Dat zal waarschijnlijk blijven gelden voor afgestudeerden met een MSc Methodenleer. Wat er buiten de universiteit met een BSc Methodenleer valt te beginnen is (nog) niet goed duidelijk. Omdat de programmagroep maar een klein aantal hoofdrichtingstudenten heeft zijn er geen aparte coördinatoren voor stages en werkstukken, en er is ook geen formeel mentor- of studieresultatenvolgsysteem. Dr Pieter Koele is onderwijscoördinator. Het secretariaat is (in principe) altijd open (behalve op vrijdag), en de deur van de onderwijscoördinator eveneens.