JONGENSUITVAL IN DE PROPEDEUSE. Jos Claessen FACTA Utrecht 5 november 2015

Transcriptie

1 JONGENSUITVAL IN DE PROPEDEUSE Jos Claessen FACTA Utrecht 5 november 2015

2 Studiesucces in HBO en WO naar geslacht (1) Bron: DUO juli 2014: onderwijsongelijkheid tussen jongens en meisjes Verhouding jongens en meisjes HBO sinds 2005 / 2006 Jongens: 52% Meisjes: 48% WO sinds 2006 / 2007 Jongens: 49% Meisjes: 51% Hoe verhoogt u hun studiesucces? Pagina 2

3 Studiesucces in HBO en WO naar geslacht (2) Bron: DUO juli 2014: onderwijsongelijkheid tussen jongens en meisjes HBO cohort 2005 / 2006 jongens meisjes Diploma binnen 8 jaar 59% 71% Switchen 22% 17% Uitvallen zonder diploma 30% 21% Aantal jaren tot 1e diploma (BA) 4,7 4,4 WO cohort 2005 / 2006 jongens meisjes Diploma binnen 8 jaar 68% 79% Switchen 19% 14% Uitvallen zonder diploma 19% 12% Aantal jaren tot 1e diploma (BA) 4,5 3,9 Pagina 3

4 Studiesucces in HBO en WO naar geslacht (3) Bron: DUO juli 2014: onderwijsongelijkheid tussen jongens en meisjes HBO cohort 2008/ 2009 jongens meisjes Diploma na 5 jaar 40% 56% Switchen 22% 17% Uitvallen zonder diploma 26% 20% Aantal jaren tot 1e diploma (BA) WO cohort 2008/ 2009 jongens meisjes Diploma binnen 5 jaar 60% 73% Switchen 25% 21% Uitvallen zonder diploma 18% 10% Aantal jaren tot 1e diploma (BA) Pagina 4

5 Studievoortgang van mannelijke en vrouwelijke studenten in de propedeuse Bron: Monitor beleidsmaatregelen 2013 (ResearchNed 2013) Percentage studenten dat aan einde van 1e jaar iets anders doet dan aan het begin (2011) HBO WO Uitval totaal 38% 27% Uitval mannen 43% 31% Uitval vrouwen 34% 23% Uitval HO 16% 6% (vertrek uit HO als zodanig) Uitval instelling 13% 13% (in 2e jaar weg bij instelling) Uitval opleiding 9% 8% (overstap binnen instelling) Pagina 5

6 In het Basisonderwijs jongens en meisjes nog in hetzelfde spoor Bronnen: CBS, Onderwijsinspectie en OCenW + Cohort PRIMA en COOL 5-18 Jongens iets meer kans op doubleren en verwijzing naar speciaal (basis) onderwijs Geen tot minimale verschillen op gestandaardiseerde toetsen Meisjes iets gunstiger op werkhouding en gedrag beoordeeld door leerkrachten Geen verschil in CITO-eindtoets Geen verschil in Adviesschaal In overgang naar VO (CITO-toets + Schooladviers + Keuze ouders + Aannamebeleid) trekken (naar alle waarschijnlijkheid) jongens en meisjes gelijk op Anders gezegd: in VWO leerjaar 1 evenveel jongens als meisjes etc. Pagina 6

7 In het voortgezet onderwijs divergeren de schoolloopbanen van jongens en meisjes Bron: CBS Statline, cohortonderzoek en rapportage ECBO en DUO Leerjaar N-totaal % mannen % vrouwen % verschil 3e lj VWO ,7% 53,3% - 6,6% 3e lj HAVO ,5% 50,5% - 1,0% 3e lj VMBO ,5% 47,5% + 5.,0% Geslaagden VWO 10/11 Geslaagden HAVO 10/11 Geslaagden VMBO 10/ ,1% 53,9% - 7,8% ,1% 51,9% - 3,8% ,0% 48,0% + 4,0% Pagina 7

8 Van achterstand naar voorsprong Aantallen en geslaagden in HBO en WO Totaal Man Vrouw Man % Vrouw % - / + % Aantal studenten Hbo In 2012 / 2013 Aantal studenten Wo In 2012 / 2013 Aantal 1 e jaars Hbo In 2012 / 2013 Aantal 1 e jaars Wo In 2012 / 2013 Geslaagden Hbo bachelor In 2011 / 2012 Geslaagden Wo bachelor In 2011 / 2012 Geslaagden Wo master In 2011 / ,3% 51,7% 3,4% ,5% 51,5% 3,0% ,7% 52,3% 4,6% ,9% 52,1% 4,2% ,7% 57,3% 14,6% ,7% 55,3% 10,6% ,9% 54,1% 8,2% Hoe verhoogt U hun studiesucces? Pagina 8

9 Hoe verhoogt u hun studiesucces? Pagina 9 Eerste jaarsratio s Hoger Onderwijs in enkele EU-landen (CBS, 2011)

10 Verklaring achterstand jongens en voorsprong meisjes (1) A SOCIAAL - CULTURELE FACTOREN DIE TRADITIONELE IDENTITEIT MAN AANTASTEN -Emancipatie van de vrouw -Arbeidsparticipatie vrouw -Industrialisatie: spierballen overbodig -Automatisering: mannelijk vakmanschap devalueert -Verdwijnen typisch mannelijke beroepen -Urbanisatie en minder sociale controle -Secularisatie -Individualisering -Andere gezinspatronen -Traditionele rolverdeling van mannen en vrouwen onder druk Pagina 10

11 Slimme, luie jongens op school Pagina 11

12 Verklaring achterstand jongens en voorsprong meisjes (2) B POSITIE VAN EN BINNEN ONDERWIJS IN VERANDERING -Status en aanzien docent gedaald (net als dominee / agent / arts etc.) -Onderwijs minder gezag / autoriteit Onderwijs is taliger geworden -Naast gezin (1e domein), peergroep / straat (2e domein) en onderwijs (3e domein) nu sociale media / internet / virtuele wereld als 4e opvoedingsdomein -In onderwijs minder structuur / meer ruimte / meer eigen verantwoordelijkheid nodig / ook meer zelfstandigheid nodig -Dus ook meer kans om te (ver)dwalen en spoor bijster te raken Pagina 12

13 Verklaring achterstand jongens en voorsprong meisjes (3) C RITE DE PASSAGE VOOR STUDENTEN -van overzichtelijk VO naar chaos van HO: losse struktuur, geen verplichtingen, geen toezicht, eigen huisvesting, veel afleiders etc. -adolescentie met alle bij behorende perikelen D VERSCHILLEN IN BREINONTWIKKELING -jongens een tot twee jaar achter in planning / organisatie / sturing =executieve vaardigheden door latere ontwikkeling prefrontale cortex MIX VAN SOCIAAL CULTURELE FAKTOREN, ANDERE POSITIE ONDERWIJS, RITE DE PASSAGE en VERSCHILLEN IN BREINONTWIKKELING IS RISICOVOLLE COCTAIL VOOR MET NAME JONGENS Pagina 13

14 Hoe verhoogt u hun studiesucces? Pagina 14

15 Effecten overheidsmaatregelen niet zo gemakkelijk a priori in te schatten *** Effect op totale studentenaantal: meer / minder / neutraal *** Effect op positie jongens: positief / negatief / neutraal Bindend studieadvies? Afschaffing basisbeurs? Afschaffen gewogen loting / selectie aan de poort? Hoe verhoogt u hun het studiesucces? Pagina 15

16 Geen simpele oplossingen of universele maatregelen (1) -Uitvallers naar achtergrondkenmerken (ResearchNed 2008) -Dilemma s van de overheid / instellingen Profiel van uitvallers naar achtergrondkenmerken Mannelijk geslacht Met kinderen en / of gehuwd Niet-westerse allochtoon Eerste generatie hoger onderwijs in familie Met handicap / beperking Jongere leeftijd Zelfstandig wonen Dilemma s van de overheid / instellingen Grote instroom in hoger onderwijs / toegankelijkheid Meer rendement / minder uitval / sneller studeren Hogere kwaliteit / lat hoger leggen Betaalbaarheid Pagina 16

17 Geen simpele oplossingen of universele maatregelen (2) Zijlstra e.a. 2013: Generiek is divers Omvangrijke evaluatie van G5-studiesucces programma Ook bij allochtone studenten met niet-westerse afkomst vrouwen meer studiesucces Generieke aanpak werkt niet: MAATWERK PER DOELGROEP / PER STUDIE en PER STUDIEFASE J. Kamphorst 2013: One size fits all?: differential effectiveness in higher vocational education Proefschrift over de prestaties van 1e jaar studenten aan vijf hogescholen Cijfers afkomstig van Aansluitingsmonitor 2006/2007, 2007/2008 en 2008/2009 mbt overgang middelbare scholieren naar Hoger Onderwijs Effectiviteit algemene aanpak studiesucces twijfelachtig Factoren die studiesucces verklaren verschillen per opleiding en groepen studenten Pagina 17

18 Verschillen in studiekeuze en studiegedrag van mannen en vrouwen Bron: Monitor beleidsmaatregelen 2013 (ResearchNed 2013) STUDIEKEUZE Vrouwen kiezen meer bewust en beginnen eerder met studiekeuze Vrouwen denken meer na over studiekeuze Vrouwen laten inhoudelijke motieven en inrichting onderwijs zwaarder wegen Mannen laten zich meer leiden door status beroep (aanzien / salaris / baankans) Vrouwen kiezen intensiever / bezoeken instelling / benutten meer informatiebronnen etc. Mannen doen korter over hun studiekeuze Mannen kiezen later in het jaar STUDIEGEDRAG Vrouwen studeren iets sneller dan mannen Vrouwen hebben meer inzet en besteden meer tijd aan studie Vrouwen zijn meer gemotiveerd Pagina 18

19 Aangrijpingspunten om jongens (en meisjes) weer op het juiste spoor te krijgen (1) Studiekeuze Studiegedrag Versterken van motivatie Executieve functies faciliteren Onderpresteren van jongens voorkomen Op de huid zitten Drie actoren: student instelling overheid Drie domeinen: studiekeuze studiestart studiegedrag Pagina 19

20 Aangrijpingspunten om jongens (en meisjes) weer op het juiste spoor te krijgen (2) STUDIEKEUZE STUDENT *** verkeerde of magere studiekeuze is vals spoor *** tijdig beginnen / intensiveren / alle bronnen benutten / inhoud én arbeidsmarkt bezien etc. *** als je het (nog) niet weet, (nog) niet gaan studeren / breekjaar / werken / reizen etc. INSTELLING *** idee van studiecheckkeuze en keuzematch is prima; inhoudelijk maximaal invullen *** geen vrijblijvende aangelegenheid *** oppakken binnen onderwijskolom OVERHEID *** 1 mei aanmelding etc. is prima *** hoe transparanter aanbod, hoe gemakkelijker de keuze *** heb ook oog voor nadelen / risico s decentrale selectie Pagina 20

21 Aangrijpingspunten om jongens (en meisjes) weer op het juiste spoor te krijgen (3) STUDIESTART STUDENT *** huisvesting / studiemateriaal etc.op orde *** sociale / academische integratie verzekeren *** meteen voluit gaan INSTELLING *** zorg dat alles helder en goed geregeld is *** aandacht voor plannings- en studievaardigheden studenten *** community building / summercourses en opfrisprogramma s / professionalisering docenten OVERHEID ***??? ***??? ***??? Hoe verhoogt u hun studiesucces? Pagina 21

22 Aangrijpingspunten om jongens (en meisjes) weer op het juiste spoor te krijgen (4) STUDIEGEDRAG STUDENT *** pas op voor onderschatting *** achterstand loop je niet meer in *** onderken en erken problemen INSTELLING *** programma: samenhang, studeerbaarheid, variatie in onderwijsvormen etc. *** meer binding door tussentoetsen / werkcolleges / practica EN meer uitdaging *** voortgang monitoren / actief ingrijpen / eventuele switch faciliteren / remediërend aanbod OVERHEID *** handhaven bindend studieadvies *** dreiging langstudeerdersboete leidde tot 10% meer diploma s in 2011 / 2012 *** centraal blijven monitoren met standaardparameters en -meetmomenten Pagina 22