Studiekeuze, entree en studiesucces in het hoger onderwijs

Transcriptie

1 Studiekeuze, entree en studiesucces in het hoger onderwijs Een selectie van resultaten uit de Startmonitor 15 oktober 2010 SURF Academy: Masterclass studiekeuzegesprekken Jules Warps, ResearchNed

2 De Startmonitor: opzet September: Keuzeproces & verwachtingen - Achtergrondgegevens - Studiekeuze - Verwachtingen - Binding December-januari: Integratie na enkele maanden studie - Aansluiting - Studiegedrag en inzet - Studievoortgang - Waardering - Integratie - Binding - Uitval (indien v.toepas.) Juni-juli: Opmaken van balans na één jaar studie - Aansluiting - Studiegedrag en inzet - Studievoortgang - Waardering - Integratie - Binding - Uitval (indien v.toepas.) - Balans opmaken : resp gevolgd tot einde 1 e jaar of uitval (uitval 24%) : resp gevolgd tot einde 1 e jaar of uitval (uitval 26%)

3 Wat kan Startmonitor opleveren voor studiekeuzegesprekken? Hoe verloopt keuzeproces? Ook praktisch: wanneer komen ze binnen? Kenmerken van uitvallers: Wie moeten we uitnodigen voor gesprek? Kenmerken van uitvallers: Waar letten we op in gesprek? Helpen studiekeuzegesprekken eigenlijk? Welke invulling van studiekeuzegesprekken helpt het best?

4 Opzet presentatie: nadruk op september-gegevens en uitval Uitval: redenen voor stoppen/omzwaaien, was uitval te voorkomen? Studiekeuze: moment van keuze en aanmelding, voorlichtinggebruik, keuzemotieven, keuzebegeleiding vanuit vo, intakegesprekken in ho, eigen beeld van keuzeproces. Verwachtingen over opleiding, inschatting eigen kansen. Binding: overtuiging van opleidingskeuze en later beroep. Voorspellen van studiesucces en uitval. Screeningsinstrument voor verhoogd uitvalrisico

5 Redenen voor omzwaaien en stoppen Omzwaaien Stoppen Verkeerde studiekeuze 52% 70% Niet (voldoende) gemotiveerd voor deze opleiding 53% 56% Moeite met manier waarop onderwijs wordt gegeven 34% 39% De studie is te zwaar 15% 25% Moeite met overgang/aansluiting vanuit vooropleiding 12% 23% Onvoldoende studiebegeleiding 13% 23% Persoonlijke omstandigheden (zorgtaken e.d.) 8% 13% Vanwege een functionele beperking / handicap 2% 7% Ik heb een leuke baan gevonden 57% Ik volg een opleiding buiten het hoger onderwijs 45% Ik ben nog niet toe aan studeren 30% Ik heb geen recht meer op studiefinanciering 2% Verwachtingen over opleiding zijn niet uitgekomen 60% Ik voel me niet thuis bij de opleiding / instelling 42% Het niveau van de studie is te laag 28% Alsnog toegelaten opleiding 1e keus (na uitloting) 13%

6 Had de opleiding of instelling jouw uitval kunnen voorkomen? Hbo Wo Man Vrouw Totaal Nee 68% 79% 66% 76% 70% Ja 32% 21% 34% 24% 30%

7 Hoe had uitval voorkomen kunnen worden? Betere voorlichting vooraf 78% Een betere introductie in de studie (informatie over opleiding, programma, toetsing) 72% Meer studiebegeleiding 68% Betere verdeling van de studiebelasting 64% Meer aandacht voor praktijk in de opleiding 59% Een beter rooster / programmering 57% Een betere introductie in de onderwijsorganisatie (docenten, administratie, faciliteiten) 51% Huiswerkbegeleiding 49% Meer individuele opdrachten 46% Andere werkvormen 44% Betere aansluiting met vooropleiding door bijspijkercursussen, zomercursussen, etc.) 43% Inzetten van afgestudeerden om een beter beeld van de praktijk te bieden 43% Meer aandacht voor theorie in de opleiding 38% Zorgen voor een betere sfeer in de opleiding 38% Meer begeleiding door ouderejaars 32%

8 Relatie keuzemoment met uitval Studeert door Valt uit in 1 e jaar Aantal (T 3.656) Vóór profielkeuze vo / vóór mbo 73% 27% 161 Bij profielkeuze vo / bij start mbo 77% 23% 78 Na profielkeuze vo / tijdens mbo, ruim voor einde vo / mbo 85% 15% 990 Laatste maanden vo / mbo 72% 28% Na vo / mbo 59% 41% 650

9 Wanneer melden studenten zich aan voor een ho-opleiding? (populatie 2008) okt-07 nov-07dec-07 jan-08 feb-08 mrt-08 apr-08 mei-08 jun-08 jul-08 aug-08 later 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% N %

10 Studiesucces en studieuitval per aanmeldmaand (populatie 2008) 100% 90% % 70% % 50% % 30% 20% % 27 0% okt-07nov-07dec-07 jan-08 feb-08 mrt-08 apr-08mei-08 jun-08 jul-08 aug-08 later Doorgestroomd Ges witched na jaar 1 Uitgevallen na jaar 1

11 Relatie voorlichtinggebruik met uitval Studeert door Valt uit Totaal Algemene voorlichtingsdagen 83% 71% 80% Intensievere voorlichtingsdagen 43% 31% 39% Bezoek aan de instelling met mijn oude school 14% 11% 13% Voorlichting door de instelling op mijn oude school 21% 15% 20% Zelf rechtstreeks contact opgenomen met de instelling 11% 15% 12% De website Schoolweb.nl 11% 16% 12%

12 Eigen beeld van keuzeproces Goed nagedacht over de voor- en nadelen van de keuze? Studeert door Valt uit Totaal Over de opleiding 69% 46% 63% Over de instelling 45% 37% 43% Veel informatie verzameld voor je keuze? Over de opleiding 64% 46% 59% Over de instelling 36% 30% 35%

13 Keuzemotieven opleiding en uitval Gaat door Hbo Valt uit Gaat door Deze opleiding is inhoudelijk interessanter 82% 76% 90% 79% Sluit beter aan bij capaciteiten/vaardigheden 79% 65% 73% 69% Het specifieke beroep spreekt mij meer aan 79% 69% 55% 44% Meer kans op een baan 57% 63% 48% 50% Een hoger salaris 45% 51% 37% 45% Meer maatschappelijk aanzien/status 27% 34% 21% 23% Meer aandacht voor theoretische grondslagen 28% 27% 24% 13% Meer aandacht voor onderzoeksvaardigheden 28% 27% 26% 16% Wo Valt uit

14 Keuzemotieven instelling en uitval Hbo Wo Gaat door Valt uit Gaat door Valt uit Instelling heeft een betere kwaliteit/reputatie 56% 52% 60% 61% Instelling is persoonlijker en kleinschaliger 33% 33% 32% 22% Stad en studentenleven hier aantrekkelijker 34% 41% 55% 55% Meer/betere studiemogelijkheden 36% 30% 38% 34% Ik vind de sfeer op deze instelling beter 55% 49% 59% 45% Deze opleiding komt beter uit ranglijsten 15% 12% 17% 19%

15 Keuzebegeleiding vo en uitval Studeert door Valt uit Totaal In je vooropleiding een goede studie- en beroepskeuzebegeleiding gehad om tot een afgewogen keuze te komen? Intensief begeleid: 25% 21% 24% In eindfase van vooropleiding motivatie voor opleidings- en instellingskeuze op papier moeten zetten? Opleidingskeuze: 38% 29% 36% In eindfase van vooropleiding motivatie voor opleidings- en instellingskeuze mondeling toegelicht of verdedigd? Opleidingskeuze: 49% 40% 47% Instellingskeuze: 27% 18% 24%

16 Intake- en welkomstgesprekken ho (Startmonitor 1: instroom ) Hbo Wo Studeert door Valt uit Studeert door Valt uit Heb je bij je nieuwe opleiding een persoonlijk intake-gesprek of welkomstgesprek gehad? Geen gesprek 70% 30% 77% 23% Wel gesprek 78% 22% 78% 22% Indien niet: zou je een intake-gesprek of welkomstgesprek wel op prijs hebben gesteld? Niet op prijs gesteld 73% 27% 79% 21% Wel op prijs gesteld 66% 34% 69% 31%

17 Eerste bevindingen studiekeuzegesprekken Startmonitor 2 ( ) Vraagstelling nu specifieker: Heb je vóór de start van je studie een studiekeuzegesprek gehad bij je nieuwe opleiding? Wie een studiekeuzegesprek kreeg, valt nog steeds minder vaak uit (verschil significant, maar niet wereldschokkend). Doorstudeerders rapporteren significant vaker de volgende opbrengst*: Een beter beeld van de inhoud van de opleiding. Meer enthousiasme om met de opleiding te beginnen. Groter gevoel van verbondenheid met nieuwe opleiding of instelling. Geen verschil tussen blijvers en uitvallers op drie andere aspecten. * De vraag blijft dan: is hier bij de uitvallers minder aandacht aan besteed in hun gesprek, of halen uitvallers zelf deze opbrengst minder uit hun gesprek?

18 Verwachtingen en uitval Verwachtingen, uitgedrukt in rapportcijfer (gemiddelden) Studeert door Valt uit Interessante inhoud van de opleiding 8,1 7,4 De onderwijsmethode, leer- en werkvormen 7,3 6,6 De kwaliteit van de docenten 7,6 7,3 Persoonlijk contact met docenten 6,8 6,5 Persoonlijk contact met medestudenten 8,1 7,8 De studiebegeleiding 6,9 6,5 De sfeer op de opleiding 8,0 7,6 De onderwijsvoorzieningen (computers, bibliotheek, onderwijsruimtes) 7,8 7,6 De algemene voorzieningen (sport, cultuur, kantines, etc.) 7,4 7,1 Het leven als student 7,6 7,4

19 Eigen inschatting kans op behalen einddiploma Studeert door 16% 23% 33% 19% 5% 3% Valt uit 10% 14% 28% 16% 9% 8% 3%2%3% 4% 3% 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% kans op behalen einddiploma

20 Eigen inschatting kans op behalen einddiploma: bij vroeg en laat aanmelden Blijvers t/m juni aangemeld 14% 24% 32% 21% 5% 3% Blijvers vanaf juli aangemeld 16% 25% 35% 14% 5% 3% Uitvallers t/m juni aangemeld 12% 16% 32% 14% 8% 8% Uitvallers vanaf juli aangemeld 4% 10% 17% 24% 7% 8% 10% 3% 7% 4% 8% 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% kans op behalen einddiploma

21 Binding met de opleiding (gemiddelde op 5-puntsschaal) Studeert door Valt uit Deze opleiding is helemaal mijn eigen keuze. 4,7 4,3 Deze opleiding past perfect bij mijn interesses. 4,4 3,8 Deze opleiding past perfect bij mijn capaciteiten/vaardigheden. 4,0 3,6 De beroepen die ik hierna kan uitoefenen passen perfect bij mijn interesses. 4,2 3,8 De beroepen die ik hierna kan uitoefenen passen perfect bij mijn capaciteiten/vaardigheden. 4,0 3,7 Ik heb een heel goed beeld van wat deze opleiding inhoudt. 3,9 3,5 Ik ben zeer gemotiveerd om deze opleiding met succes af te ronden. 4,5 3,7 Ik heb geen enkele twijfel over de juistheid van mijn opleidingskeuze. 4,0 3,1 Door deze opleidingskeuze zie ik mijn toekomst met vertrouwen en optimisme tegemoet. 4,0 3,4

22 Per aanmeldmaand: Binding met opleiding (gevraagd in september) 5,0 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 t/m dec- 07 jan-08 feb-08 mrt-08 apr-08 mei-08 jun-08 jul-08 aug-08 Blijvers Uitvallers

23 Algemeen beeld van succesvolle studiekiezers Maken minder laat hun studiekeuze, zijn sterker gemotiveerd en meer overtuigd van hun keuze. Hebben minder vaak spijt van keuze in vo (profiel) of mbo (opleiding). Geven zelf aan meer informatie te hebben gezocht en beter over hun keuze te hebben nagedacht. Hebben hogere verwachtingen van de opleiding niet alleen van de inhoud, maar ook bv. begeleiding, sfeer, onderwijsmethode. Kiezen hun hogeschool minder vaak vanwege stad en studentenleven (alleen hbo). Kiezen hun opleiding vaker vanwege interesse in de opleiding en latere beroepen en omdat het aansluit bij hun capaciteiten. Kiezen minder vaak vanwege salaris en status. Hebben vaker hun keuze in het vo moeten motiveren en hebben in ho vaker een welkomst- of intakegesprek gehad. Zijn tevredener over de aansluiting met hun vooropleiding op vrijwel alle aspecten. Loopbaanankers verschillen vooral in wo: hechten minder aan managementcompetentie, (carrière, leiding geven) autonomie en status/uitstraling en meer aan uitdaging en variatie. Vertonen meer inzet in de studie (naar hoge cijfers streven, minder uitstelgedrag). Verwachten vaker zich thuis te zullen voelen bij opleiding, studenten en docenten en integreren vervolgens ook beter in de opleiding (contacten, aanpassen manier studeren, uitgedaagd). Hebben minder vaak een andere opleiding overwogen! Hebben een iets hoger vo-cijfer en hebben minder vaak gedoubleerd in het vo. Alleen hbo: zijn vaker autochtoon, hebben minder vaak een handicap en zijn vaker vrouw.

24 Overall analyses over thema s heen: hoe goed kunnen we uitval voorspellen? Met behulp van logistische regressieanalyse kunnen modellen worden gemaakt (lijsten) van onderscheidende kenmerken tussen respondenten die uitvallen en die doorstuderen. Alleen al op basis van slechts 5 eenvoudige bindings -vragen kan in september ruim 30% van de uitvallers worden opgespoord (R 2 =.21): - Ik ben zeer gemotiveerd om deze opleiding met succes af te ronden. - Deze opleiding past perfect bij mijn interesses. - Door deze opleidingskeuze zie ik mijn toekomst met vertrouwen en optimisme tegemoet. - Deze opleiding is helemaal mijn eigen keuze. - Ik heb geen enkele twijfel over de juistheid van mijn opleidingskeuze.

25 Voorspellen van uitval in september: Bijv. wo 46% uitvallers correct voorspeld Minder/lager Binding met opleiding (schaal) Gemiddeld vwo-cijfer Verwacht zich thuis te zullen voelen (schaal) Later begonnen met nadenken over studiekeuze Meer/hoger Keuze beïnvloed door websites van de instellingen zelf Loopbaananker: status/uitstraling

26 Voorbeeld: Screeningsinstrument met 8 items voor de lerarenopleidingen (SBO) Met welk diploma heb je toegang gekregen tot het hoger onderwijs? (mbo-havo-vwo) Heb je serieus nog een andere opleiding overwogen dan de opleiding waar je je nu voor ingeschreven hebt? (nee ja) Heb je meegedaan aan een voorlichtingsdag van je nieuwe opleiding en heeft dit jouw studiekeuze sterk beïnvloed? (Nee Ja, maar geen invloed Ja, heeft keuze sterk beïnvloed) Hoe belangrijk waren de volgende motieven voor het kiezen van je instelling? Ik vind de sfeer op deze instelling beter. Je hebt een lerarenopleiding gekozen. Wat trekt je daarin aan? Maatschappelijk nuttig bezig zijn als leraar. In hoeverre ben je het eens bent met de volgende uitspraken: De beroepen die ik hierna kan uitoefenen passen perfect bij mijn interesses. Ik ben zeer gemotiveerd om deze opleiding met succes af te ronden. Hoeveel procent kans geef je jezelf het einddiploma van je opleiding te behalen?

27 Scores op screeningsinstrument (x-as) in relatie tot werkelijke uitval 100% 80% 60% 40% 20% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% % van uitvallers geselecteerd % van selectie is uitval % van populatie geselecteerd

28 Aanbevelingen Voor studiekiezers: Bereid je keuze grondig en tijdig voor: informeer je terdege, vergelijk alternatieven en bezoek potentiële opleidingen. Let ook op het concrete studieprogramma. Kies voor de opleiding die bij jou past en staar je niet blind op de opbrengsten na afstuderen. Elimineer twijfel; stel desnoods keuze uit (werken, reizen). Voor mbo-/vo-instellingen: Maak werk van de LOB en laat leerlingen niet vertrekken zonder hun studiekeuze en hun motivatie daarvoor te laten verdedigen. Voor hogescholen en universiteiten: Draag zorg voor complete, objectieve voorlichting en bied ook intensievere bezoekmogelijkheden (hbo!). Bied intake en/of studiekeuzegesprekken aan. Begeleid en monitor eerstejaars vanaf de start van de opleiding. Eenvoudige screening valt te overwegen: voorspel uitval en benader risicogroepen actief.

29 Tot slot: stelling op studiekeuzeconferentie (mei 2010) Omdat studiesucces in het eerste jaar zo goed voorspelbaar is, kunnen we beter meteen selecteren aan de poort.

30 Meer informatie: Jules Warps ResearchNed Nijmegen