Oud worden en gezondheid in de regio Nijmegen Een kwestie van (eigen) regie en meer weten over kwetsbaarheid

Transcriptie

1 Oud worden en gezondheid in de regio Nijmegen Een kwestie van (eigen) regie en meer weten over kwetsbaarheid Oriëntatiestudie op het aanbod aan preventieve ouderengezondheidszorg en de rol van gemeenten en daarvan afgeleid de GGD regio Nijmegen Advies aan de bestuurscommissie van de GGD regio Nijmegen Bijlagen Susan Rietveld, NIGZ Roel Hazelaar, GGD regio Nijmegen Els Meeuwsen, UMC St Radboud Annego Fokker, NIGZ Marcel Olde Rikkert, UMC St Radboud Gerard Molleman, GGD regio Nijmegen

2 Colofon Titel: Oud worden en gezondheid in de regio Nijmegen - Een kwestie van (eigen) regie en meer weten over kwetsbaarheid Oriëntatiestudie op het aanbod aan preventieve ouderengezondheidszorg en de rol van gemeenten en daarvan afgeleid de GGD regio Nijmegen Advies aan de bestuurscommissie van de GGD regio Nijmegen Bijlagen I. Verslagen van de gesprekken in de regio Nijmegen II. Overzicht aanbod preventief ouderenbeleidregio Nijmegen, per gemeente III. Overzicht interventies GGD en rond preventieve ouderengezondheidszorg IV. Overzicht projecten Zowel NN Auteurs: Susan Rietveld, NIGZ Roel Hazelaar, GGD regio Nijmegen Els Meeuwsen, UMC St Radboud Annego Fokker, NIGZ Marcel Olde Rikkert, UMC St Radboud Gerard Molleman, GGD regio Nijmegen Uitgave: gezondheidsinstituut NIGZ, Woerden Bestelwijze: Deze uitgave is te bestellen bij het NIGZ, afdeling Klantenservice. Adres: Telefoon:, NIGZ-code: ZO De review is gratis te downloaden via de website van het NIGZ: Een uitdraai kunt bestellen via NIGZ Klantenservice en kost 15,- exclusief verzendkosten. NIGZ, Woerden, GGD Nijmegen en UMC St Radboud, maart Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming worden overgenomen. Verzoeken tot overname van beeld of tekst kunnen schriftelijk worden gericht aan Uitgeverij NIGZ, Postbus 500, 3440 AM Woerden, uitgeverij@nigz.nl

3 Bijlage 1 Verslagen van de gesprekken in het kader van het preventieve ouderenbeleid in de regio Nijmegen

4 25 november 2010 GGD Regio Nijmegen Roel Hazelaar Inleiding In het kader van het preventieve ouderenbeleid in de regio Nijmegen zijn in de periode vanaf 20 oktober tot en met 24 november 2010 achttien gesprekken gevoerd met eenentwintig partijen in de regio Nijmegen. Met de volgende partijen zijn gesprekken gevoerd (in chronologische volgorde): 1. Swon, seniorennetwerk Nijmegen 2. gemeente Nijmegen 3. Seniorenraad gemeente Nijmegen 4. Stichting Voormekaar (Druten en West Maas en Waal) 5. gemeente Druten en West Maas en Waal 6. gemeente Ubbergen 7. GGz Nijmegen 8. Huisarts Wim van Beurden (Hatert, Nijmegen) 9. gemeente Wijchen en Stichting MEER Welzijn Wijchen 10. gemeente Beuningen 11. Stichting Welzijn Groesbeek 12. gemeente Groesbeek en Millingen aan de Rijn 13. ZZG Zorggroep 14. Zorg voor Ouderen en Welzijn Netwerk Nijmegen 15. gemeente Heumen 16. Malderburch, centrum voor welzijn, wonen en zorg (Heumen) 17. Gezondheidscentrum de Kroonsteen- de Vuursteen Malden 18. Stichting Perspectief (Beuningen) De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van een vragenlijst. Steeds werden drie blokken aan de orde gesteld: Welke interventies en doelgroep Wat is de rol van de gemeente Wat is de rol van de GGD Conform de opbouw van de vragenlijst zijn de verslagen opgesteld.

5 Verslag gesprek met Swon, het seniorennetwerk (Nijmegen) Datum: 20 oktober 2010 Aanwezig: Caroline Kooij (directeur), Conny van Aalsvoort (allochtone ouderen en mantelzorgondersteuning), Mirjam Pepels (beleid en kwaliteit), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De doelgroep van Swon is alle senioren en hun mantelzorgers. Swon heeft geen leeftijdsgrens. Via de website van Swon en een informatiemap die wordt uitgedeeld zijn alle activiteiten van Swon in beeld. Bevindingen: - Swon vindt eenzaamheid op zich geen thema. Het gaat er vooral om senioren aan te zetten tot actief bezig zijn (participatie) en andere mensen te ontmoeten om op deze wijze indirect iets aan eenzaamheid te kunnen doen. - Swon is bezig om groepsgewijze voorlichting over gezondheid te geven in de wijk (vb. aan allochtonen). - Swon is op zoek naar de samenhang (wie is waar mee bezig, vb bewegen). - Swon geeft informatie en advies over wonen, welzijn en zorg. De kern is welzijn. Wonen zit vooral bij de woningcorporaties. Via de woongids geeft Swon wel voorlichting. - Het coördinatiepunt mantelzorgondersteuning is sinds 1 juni 2010 bij Swon ondergebracht. Swon heeft ook een taak in de regievoering. - Swon heeft geen aanbod in de valpreventie. Wel zit Swon in het regionaal valpreventienetwerk Nijmegen. - Swon zit ook een aantal stadsdeeloverleggen voor. Daarin participeren ook veel vormen van informele zorg in de stadsdelen (vrijwilligers, bewonersgroepen e.d.) - Swon zit ook in het regionale dementie netwerk. Dat netwerk wordt ondergebracht bij Zowel NN. maar dementie blijft wel een herkenbaar thema. - Swon zit in de kerngroep van Zowel NN. Plaats Swon in het kader: - Swon kom je op bijna elke plek in het kader tegen (vb mantelzorg in groep 3, bewegen zit in de dagopvang. Swon heeft affiniteit met alle doelgoepen die in het kader worden genoemd. Per doelgroep heeft Swon diverse diensten en activiteiten. Rol gemeente - De gemeente Nijmegen moet regie voeren en ook intern zorgen voor een goede afstemming. De communicatie daarover moet beter. - Nijmegen moet in het licht van de scheiding van wonen en zorg meer faciliterend optreden. - Het welzijnsbezoek (aanbod voor 75-jarigen) is een gezamenlijk project van Nijmegen en Swon. Dat loopt goed. - De pakketmaatregel in de AWBZ is desastreus voor de dagopvang. Er verdwijnen een hoop mensen uit de dagopvang. Ook krijgen minder mensen een indicatie van het CIZ. Vraag aan de gemeente is of er dan een stijging is van het aantal mensen dat een beroep doet op individuele voorzieningen. Swon wil dat Nijmegen dat in beeld brengt. - De gemeente heeft Swon gevraagd een project te starten over depressiepreventie, met name voor allochtone ouderen (gemeente, Swon en GGZ Nijmegen). - De gemeente moet er in het kader van het preventieve ouderenbeleid voor zorgen dat basale voorzieningen (bv vervoer) overeind blijven zodat ouderen mobiel kunnen blijven. Vervoer is een groot probleem in Nijmegen. De informatie daarover is een probleem. Swon wil dat in beeld brengen. - De gemeente Nijmegen participeert in het Zowel netwerk, maar zit niet in de kerngroep. Dat zou eigenlijk wel moeten. Rol GGD - De ouderenmonitor is bij de Swon bekend. Swon wil graag in de klankbordgroep bij de nieuwe ouderenmonitor Op het gebied van leefstijlinterventies zou de GGD groepsvoorlichting kunnen geven over leefstijlthema's.

6 - Wat betreft signalering bij ouderen wil de Swon vrijwilligers inzetten, want die komen achter de voordeur. Swon wil dat graag samen met de GGD opzetten. - Het Zowel netwerk moet na afloop van het Nationaal Programma Ouderenzorg worden gebruikt voor verdergaande netwerkvorming op de gebieden welzijn - preventie - zorg. Wellicht kan de GGD daar tzt een rol in spelen. - Wat betreft medische milieukunde liggen er geen lijntjes naar Swon. Wat betreft OGGZ wel: één ouderenadviseur heeft contact met het meldpunt bijzondere zorg. Verslag gesprek met gemeente Nijmegen Datum: 25 oktober 2010 Aanwezig: Kristine Mourits (ambtenaar zorg en welzijn), Leonie Braks (ambtenaar WMO-beleid), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De doelgroep van de gemeente Nijmegen is alle ouderen met het accent op ouderen in aandachtswijken (allochtone ouderen en ouderen met lage SES). Via de website van de gemeente Nijmegen en een aantal nota's zijn de meeste activiteiten in beeld. Aan het door ons gepresenteerde kader moet de groep ouderen worden toegevoegd die niet kwetsbaar is (0-groep). Bevindingen: - De gezondheidsnota, de vergrijzingsnota, het WMO-beleidsplan en Sportservice vormen het kader voor de gemeente Nijmegen wat betreft het ouderenbeleid. - De gezondheidsmakelaars die bij de GGD werken vloeien voort uit de gezondheidsnota. Zij richten zich specifiek op overgewicht, voeding en bewegen. Ouderen kunnen daarbij tot de doelgroep behoren. - In de gezondheidsnota zijn de volgende speerpunten mbt ouderen geformuleerd: bewegen, gezonde voeding, valpreventie, depressiepreventie en middelengebruik (slaap- en kalmeringsmiddelen). Nijmegen heeft mbt het middelengebruik nog geen specifieke acties ondernomen. Wel zijn er in Dukenburg pilots geweest met huisartsen. - Belangrijk is dat de functie begeleiding naar gemeenten komt. Daarnaast speelt de AWBZpakketmaatregel (dagopvang, dagbesteding). - Als kwetsbare ouderen uitgangspunt zijn rijst de vraag of we dan iedereen bereiken. - Sinds augustus 2010 is Vérian in Nijmegen gestart met een consultatiebureau voor ouderen. Het is wellicht goed om met het CB een gesprek aan te gaan. Plaats Nijmegen in het kader: - Nijmegen zit in veel velden in het kader (mobiliteit, welzijn, leefstijlinterventies) en richt zich vooral op de niet-kwetsbare ouderen (0-groep), de ouderen met tijdelijke kwetsbaarheid en ouderen waarbij uitstel van kwetsbaarheid van belang is (via WMO). Rol gemeente - Nijmegen heeft veel regie- en coördinatietaken op het gebied van het ouderenbeleid. Ook is de gemeente faciliterend en worden veel activiteiten uitgezet. - Specifiek richt Sportservice Nijmegen zich op allochtone ouderen (sporten en bewegen). - Nijmegen subsidieert een beweegprogramma dat is opgezet in samenwerking met Dekkerswald en UMC St Radboud gericht op ouderen met COPD. - Mbt eenzaamheid worden veel activiteiten verricht door de Swon. - Nijmegen participeert in het Zowel netwerk (niet in de kerngroep, maar dat hoeft ook niet). - Op intramurale voorzieningen die AWBZ-gefinancierd zijn heeft de gemeente geen invloed. Wel worden met instellingen gesprekken gevoerd (bijv. ZZG Zorggroep) en ook met het Zorgkantoor. - Door de extramuralisering en het scheiden van wonen en zorg heeft de gemeente te maken met meer ouderen die zelfstandig wonen, omdat ze van het verzorgingshuis naar woonzorgcomplexen (appartementen) gaan. Bij deze ontwikkeling speelt Stichting Maat een belangrijke rol. - Nijmegen legt wel verbindingen tussen het welzijnsbeleid en het gezondheidsbeleid zoals verwoord in de Wet Publieke Gezondheid (signaleren, monitoren). Zo zijn er bij de welzijnsbezoeken voor 75- plussers die door Swon worden uitgevoerd te weinig gezondheidsaspecten aan de orde.

7 - In het kader van de WMO verstrekt de gemeente individuele voorzieningen. - Ook in het kader van de WMO is er het Kantelingsproject gericht op participatie en zelfstandig wonen, waarbij de gemeente de regie voert. - Artikel 5a van de WPG regelt de ouderengezondheidszorg. Op dat terrein gebeurt al veel, bijv, de vier speerpunten van de gezondheidsnota en participatie in het Zowel netwerk. Ook is er het regionale valpreventienetwerk. Het is de taak van de gemeente de groep ouderen te benoemen in de nota's die gemaakt worden. - Verkleinen van sociaal economische gezondheidsverschillen heeft prioriteit, maar daar moet je als gemeente eerder mee beginnen en niet pas als mensen al 50 jaar zijn. - Iedere gemeente heeft WMO-beleid. Hoe kun je thema's regionaal oppakken? Rol GGD - De ouderenmonitor is bekend. Nijmegen gebruikt de gegevens als input voor het ouderenbeleid. - Nijmegen heeft de stadspeiling die iedere 2 jaar wordt uitgevoerd. In combinatie met de ouderenmonitor is er een redelijk beeld van de groep ouderen. - De GGD moet vooral signaleren en adviseren en leemtes opvullen als die worden geconstateerd. - Leefstijlinterventies moeten vooral gericht zijn op gezondheidsthema's in specifieke zin zoals valpreventie en medicijngebruik. - De GGD hoeft geen contact met de doelgroep te hebben, maar wel met de instellingen die dat wel hebben (ZZG Zorggroep, Swon). - De GGD zou de ouderenadviseurs van Swon kunnen instrueren om gezondheidsaspecten mee te nemen in de welzijnsbezoeken. - Wat betreft medische milieukunde kan gedacht worden aan het binnenklimaat (ouderenadviseur) en woonservicegebieden (bouwen van woningen). Wat betreft OGGZ is er waarschijnlijk geen lijn, want ouderen zijn geen specifieke doelgroep. Verslag gesprek met de Seniorenraad (Nijmegen) Datum: 25 oktober 2010 Aanwezig: Lout Bots (voorzitter), An Heyde (voorzitter werkgroep zorg), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De seniorenraad adviseert het college van B&W van de gemeente Nijmegen over het ouderenbeleid. Doelgroep is alle ouderen met daarbinnen prioriteit voor kwetsbare ouderen die nog zelfstandig wonen. Via de website zijn de activiteiten van de seniorenraad in beeld. Aan het door ons gepresenteerde kader moet de groep ouderen worden toegevoegd die niet kwetsbaar is (0-groep). Bevindingen: - Het preventieve ouderenbeleid moet vooral gericht zijn op de ouderen die nog niet kwetsbaar zijn (0- groep) en op de ouderen met tijdelijke kwetsbaarheid (groep 1). - De seniorenraad heeft geadviseerd de vergrijzing in Nijmegen te onderzoeken, waarna het rapport vergrijzing in Nijmegen is verschenen. - De seniorenraad heeft ook geadviseerd over de gezondheidsnota. Daarbij is aangegeven dat alcoholgebruik als speerpunt wordt gemist. - De seniorenraad heeft veel contacten in het veld. Directe relaties zijn er met de huisartsen, woningcorporaties, ZZG Zorggroep en alle WMO-aanbieders. - De voorzitter van de seniorenraad zit in het doelgroepenpanel van Zowel NN. - Via Zowel NN wordt gepoogd verbinding te leggen tussen zorg, welzijn en wonen. Zowel NN wil bestaande grenzen openbreken. - Ook wil de seniorenraad bekijken wat de consequenties zijn van de extramuralisering en van de scheiding tussen wonen en zorg. - Voor ouderen is ook zingeving belangrijk. Daar richt het Centrum voor ouderen en levensvragen zich op. Zingeving zorgt voor welbevinden en is ook preventie.

8 Plaats seniorenraad in het kader: - De seniorenraad is vooral gericht op de ouderen die nog niet kwetsbaar zijn (0-groep) en de kwetsbare ouderen die nog thuis wonen (kunnen in alle groepen zitten, maar vooral groep 1 en deels groep 2). De adviezen kunnen over alle thema's gaan. Rol gemeente - De gemeente Nijmegen moet zich vooral richten op de ouderen die niet kwetsbaar zijn en op de kwetsbare ouderen die nog thuis wonen. Daar ligt de meerwaarde van de gemeente en daarover wil Zowel NN met de gemeente afspraken maken (vroegsignalering). - De gemeente moet de regie voeren. Regie is dan kijken of alle zorgaanbod aanwezig is en zorgen dat dingen gebeuren: - adequaat zorgaanbod voor allochtone ouderen - bij scheiden wonen- zorg: woonaanpassingen in het kader van de WMO - Nijmegen heeft ook een belangrijke rol mbt vrijwilligers (ondersteunen en stimuleren), ook als deze intramuraal werken. In dit verband is de Hulpdienst Nijmegen van belang (daar zijn circa 300 vrijwilligers actief). - Verder is de mantelzorgondersteuning belangrijk (coördinatiepunt is ondergebracht bij de Swon). - De gemeente moet voorzien in de lacunes die vallen door de AWBZ-pakketmaatregel. - De gemeente moet veel aandacht hebben voor de wijkgerichte aanpak (voor oud en jong samen), want bij de verbinding tussen AWBZ, zorgverlening, WMO, wonen en welzijn is de wijkaanpak het kruispunt. - Aan medicijngebruik (slaap- en kalmeringsmiddelen) is nog niets gedaan. De gemeente moet dat oppakken. Rol GGD - Een belangrijke rol van de GGD is de ouderenmonitor. - Een andere GGD-rol is preventief ouderenbeleid (regie en signaleren van lacunes). - Het Zowel netwerk moet als netwerk beklijven. De GGD moet daarin een centrale rol spelen in de toekomst, want de GGD is als instelling toegankelijk voor burgers. - Het is een leemte dat de GGD Regio Nijmegen geen uitvoerende taken verricht in het preventieve ouderenbeleid. Daar moet naar gekeken worden. - In het kader van de ouderengezondheidszorg (artikel 5a WPG) is het belangrijk dat de GGD iets doet mbt preventie van eenzaamheid. - In Nijmegen is er sinds augustus 2010 een consultatiebureau voor ouderen. De seniorenraad zet daar de nodige vraagtekens bij, omdat alleen gezonde ouderen worden bereikt. De GGD zou in de preventie voor het CB moeten gaan zitten onder regie van de gemeente. Verslag gesprek met Stichting Voormekaar (Druten en West Maas en Waal) Datum: 28 oktober 2010 Aanwezig: John Keunen (directeur), Ans Kuppen (ouderenadviseur), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De doelgroep van Stichting Voormekaar zijn de ouderen die behoren tot de WMO-doelgroep (alle ouderen die gecompenseerd moeten worden). Stichting Voormekaar hanteert geen specifieke leeftijdsgrens. Via de website van Stichting Voormekaar zijn alle activiteiten in beeld. Stichting Voormekaar is de brede welzijnsinstelling die werkt voor de gemeenten Druten en West Maas en Waal. Bevindingen: - De gemeenten voeren de regie en stellen de kaders. Stichting Voormekaar voert uit. Druten besteedt de gehele uitvoering van het ouderenbeleid uit aan Stichting Voormekaar. West Maas en Waal regelt een deel van de uitvoering van het ouderenbeleid rechtsstreeks met de seniorenverenigingen en besteedt de rest uit aan Stichting Voormekaar. - Druten en West Maas en Waal zijn plattelandsgemeenten met veel industrie. Er wonen veel laagopgeleide arbeiders. Onderwerpen als zingeving zijn daarom hier niet zo voor de hand liggend.

9 - In de gemeenten is sprake van een toename van de vergrijzing en ook een toename van dementie. Een project dementieketen wordt opgezet in West Maas en Waal. Deelnemers aan dit project zijn Stichting Voormekaar, ZZG Zorggroep en het Zorgcentrum. - In Druten is een goed lopend Alzheimercafé. Veel samenwerking op het terrein van dementie is nodig. - Er is sowieso behoefte aan meer netwerken en meer samenwerking. Binnen de ouderenzorg is een keten nodig die zaken omvat vanaf oriëntering en signalering t/m het bieden van zorg. - Huisartsen willen praktijkondersteuners ouderenzorg inzetten ook voor psychosociale problematiek. - Eenzaamheid is een belangrijk thema. Er is behoefte aan een onderzoek onder 75-plussers. - De AWBZ-pakketmaatregel zorgt voor problemen in de dagopvang. West Maas en Waal wil iets doen in de vorm van een soos. Druten denkt hier nog over na. - Het sociaal cultureel werk heeft een cursus valpreventie georganiseerd. Plaats Stichting Voormekaar in het kader: - Stichting Voormekaar zit in alle groepen en in veel velden (welzijn, signalering kwetsbaarheid). Rol gemeente - Gemeenten moeten duidelijk op de stoel van de regisseur gaan zitten en visie en beleid ontwikkelen. Stichting Voormekaar moet dat beleid uitvoeren. - Nu ontwikkelt Stichting Voormekaar visie en beleid. De gemeenten moeten dat doen. Integraal ouderenbeleid wordt gemist. - Het ouderenwerk kan beter. Beleid mbt vrijwilligers en mantelzorgers begint te komen. - Het is een goede zaak dat West Maas en Waal een stuurgroep wonen/welzijn/zorg heeft. Druten is daar mee bezig. - Druten heeft wat meer de regierol. De uitvoering wordt uitbesteed. - West Maas en Waal gaat wat meer richting visie- en beleidsontwikkeling. Deze gemeente maakt ook beleid, maar bemoeit zich ook met de uitvoering. Rol GGD - De ouderenmonitor is bekend. De GGD moet zorgen dat de communicatie daarover goed op orde is. Gemeenten moeten de stichtingen welzijn ouderen daarbij betrekken. - De GGD zou een onderzoek onder 75-plussers uit moeten voeren in Druten en West Maas en Waal. - De GGD participeert in de begeleidingscommissie Bureau Gezonde Leefstijl in West Maas en Waal. De GGD moet dat straks ook in Druten doen. Verslag gesprek met gemeente Druten en gemeente West Maas en Waal Datum: 28 oktober 2010 Aanwezig: Remco Zwartkruis (ambtenaar zorg en welzijn Druten), Masjel van Ooijen (ambtenaar zorg en welzijn West Maas en Waal), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De gemeenten Druten en West Maas en Waal richten zich op alle ouderen. De websites van de gemeente geven weinig informatie over het ouderenbeleid, behalve via de nota's gezondheidsbeleid en WMO-beleid. Bevindingen: - Druten noemt expliciet dat het ouderenbeleid integraal onderdeel uitmaakt van het WMO-beleid van de gemeente en dat het ouderenbeleid wordt uitgevoerd door Stichting Voormekaar. - Druten en West Maas en Waal subsidiëren Stichting Voormekaar voor het uitvoeren van het ouderenbeleid. Daarnaast subsidieert West Maas en Waal ook de seniorenverenigingen voor een deel van de uitvoering. Plaats Druten en West Maas en Waal in het kader: - De gemeenten zitten overal in het kader (alle velden en alle groepen).

10 Rol gemeente - West Maas en Waal geeft de regierol vorm dmv de Stuurgroep wonen, welzijn en zorg. In die stuurgroep vindt overleg plaats met betrokken instanties (o.a. gemeente, Stichting Voormekaar, thuiszorg, verpleeeg- en verzorgingshuizen, woningcorporaties, MEE). - Druten heeft een stuurgroep wonen, welzijn en zorg gehad en is nu bezig deze weer nieuw leven in te blazen. - Beide gemeenten hebben een WMO-raad en een cliëntenraad die een adviesfunctie hebben. - In beide gemeenten hebben het WMO-loket en Stichting Voormekaar een signaleringstaak. - West Maas en Waal heeft de volgende leefstijlinterventies: - bewegen (seniorenvereniging) - valpreventie (Kringberaad seniorenvereniging) - veiligheid en brandpreventie (Kringberaad seniorenvereniging) - eenzaamheid (preventief welzijnsbezoek achter de voordeur) - project Bureau Gezonde Leefstijl - Druten besteedt de uitvoering (dus ook mbt leefstijlinterventies) uit aan Stichting Voormekaar. - Druten geeft de ouderenbonden ook subsidie. Rol GGD - De ouderenmonitor is bekend. De GGD moet de resultaten van de ouderenmonitor aan laten sluiten bij de verwachtingen van de gemeenten. - De GGD moet samenwerken met welzijnsinstellingen zoals Stichting Voormekaar. - De GGD moet projecten uitvoeren met de zorginstellingen. Verslag gesprek met gemeente Ubbergen Datum: 28 oktober 2010 Aanwezig: Lion Boeijen (ambtenaar gezondheidsbeleid en WMO), Mariëlle van Heertum (ambtenaar welzijn en ouderen), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep Ubbergen richt zich op alle ouderen. Via de website van Ubbergen zijn de meeste activiteiten van Ubbergen in beeld. Bevindingen: - Ubbergen heeft geen stichting welzijn ouderen. - Ubbergen heeft een Totaalvisie Welzijn en Zorg. Dat geeft het algemene kader aan. Daarbinnen is een verdiepingsslag nodig. Zo moeten de gezondheidsnota en een ouderennota nog gemaakt worden, maar daarvoor heeft Ubbergen weinig ambtelijke capaciteit. - De gemeente Ubbergen is vooral praktisch bezig en voert ook veel overleg (bijv. met woningcorporaties). Plaats Ubbergen in het kader: - Ubbergen zit in alle velden en richt zich vooral op de eerste twee groepen. Rol gemeente - Ouderen moeten zo lang mogelijk thuis kunnen wonen. Daarom richt de gemeente zich vooral op mobiliteit en op woonzorgzones (openbare ruimte). Dat laatste in eerste instantie in de drie grootste kernen (Beek, Ooij en Leuth). - De dagopvang zit nu nog in de AWBZ. Vanwege de pakketmaatregel gaat de dagopvang uit de AWBZ. Ubbergen denkt dan aan een huiskamerproject (er zal daartoe een behoefteonderzoek plaats vinden). Ook mantelzorgondersteuning is belangrijk in dit verband. - In het kader van het WMO-beleid en gericht op mobiliteit heeft Ubbergen een regiotaxi. - Op bestuurlijk niveau (wethouder) is er overleg met Oosterpoort (woningcorporatie). - Momenteel staan de plannen voor extramuralisering in de ijskast omdat er thans geen overleg meer is tussen de wethouder en de directie van verpleeghuis Kalorama. - Ubbergen is in gesprek met ZZG Zorggroep over wijkverpleegkundige inzet. ZZG levert ook de thuiszorg.

11 - In 2009 is door de klantmanagers van de gemeente een onderzoek gedaan naar 85-plussers. Dat is gedaan door huisbezoeken. Uitkomst is dat de gemeente zorg heeft voor de bereikbaarheid van voorzieningen en het beter kenbaar maken van de diverse gemeentelijke regelingen. - In Ubbergen worden de volgende projecten uitgevoerd: - preventie eenzaamheid - bridgeproject (denken en doen) - bewegen voor ouderen (door de ouderenbonden; gemeente geeft subsidie) - De seniorenraad adviseert het college van B&W en fungeert ook als klankbordgroep. - Meer aandacht is besteed aan sociale contacten/netwerken volgens de Kantelinggedachte binnen de WMO. In het kader van leefbaarheid en sociale samenhang gaan de welzijnswerkers, wijkverpleegkundigen en klantenmanagers naar de kernen. - De gemeente krijgt veel signalen en verstrekt veel informatie. Ubbergen heeft de ambitie om met een pragmatische insteek op de signalen te reageren (bijv. op aanbevelingen uit de ouderenmonitor). Rol GGD - De ouderenmonitor is bekend. Deze kan handvatten geven voor beleid en activiteiten, afhankelijk van de uitkomsten. Verslag van het gesprek met GGz Nijmegen Datum: 3 november 2010 Aanwezig: Maarten Meulbroek (clustermanager geriatrie), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De doelgroep van GGz Nijmegen wordt gevormd door ouderen (65+) met psychische en psychiatrische problematiek. Via de website is enige informatie beschikbaar over de activiteiten van het cluster ouderen en van de afdeling preventie. Van laatstgenoemde afdeling konden geen medewerkers bij dit gesprek aanwezig zijn. Bevindingen: - Het cluster ouderen van GGz Nijmegen heeft 68 klinische bedden en circa 1100 ambulante cliënten. Het cluster richt zich vooral op tweede lijns problematiek. - Vanuit het cluster ouderen vindt consultatie plaats van dementerenden bij verpleeg- en verzorgingshuizen en bij thuiszorgteams. - In het kader van Preventiekracht dicht bij huis vindt ondersteuning van mantelzorgers van dementerenden plaats. Dat gebeurt in samenwerking met ZZG Zorggroep. Het gaat om ondermeer de volgende activiteiten: - opzet en participatie van Alzheimercafés - huiskamerprojecten voor allochtonen (daarbij gaat het niet alleen om dementie, maar ook om het bespreekbaar maken van psychische klachten en toeleiding naar zorg). - cursussen en themabijeenkomsten voor mantelzorgers - Een project kleurmakers (gericht op allochtonen) is in voorbereiding. - Door de afdeling preventie GGz wordt een depressiepreventieproject uitgevoerd (samen met de gemeente Nijmegen en de Swon) gericht op allochtone ouderen. - De afdeling preventie GGz gebruikt bij bepaalde activiteiten ook mensen van het cluster ouderen. - In het algemeen zijn de contacten tussen het cluster ouderen en de afdeling preventie GGz spaarzaam. er is twee keer per jaar overleg. Dat is te weinig. - GGz Nijmegen participeert in de volgende netwerken: - Zowel NN (cluster ouderen en preventie GGz) - Regionaal valpreventie netwerk Nijmegen (cluster ouderen en preventie GGz) - Regionaal dementie netwerk Nijmegen (cluster ouderen) - Geriatrisch netwerk Nijmegen (cluster ouderen) - Uit het regionaal dementie netwerk komt de zorgtrajectbegeleiding dat gericht is op het uitstellen van opnames en het ontlasten van mantelzorgers. Daaraan doen naast GGz Nijmegen ook de Swon en ZZG Zorggroep mee. - Uit het regionaal dementie netwerk komen ook de projecten vroegdiagnosticering en toeleiding naar zorg. Deze zijn gericht op huisartsen en vrijwilligers. Ook de Swon zit daar in.

12 - Veel projecten werken preventief naar de mantelzorgers toe. - Wat betreft leefstijl is voor GGz Nijmegen vooral eenzaamheid een item. - In het geriatrisch netwerk Nijmegen zitten naast GGz Nijmegen ook het UMC St Radboud en het CWZ. Dit netwerk is vooral een bespreekplaats voor casussen (praktisch niveau). - GGz Nijmegen voert met ergotherapie van het UMC een project uit gericht op dementerenden thuis. Dit is een "los" project (geen raakvlakken met Zowel NN). - In het kader van depressiepreventie heeft de afdeling preventie GGz nog een aantal cursussen voor 50-plussers, zoals "In de put, uit de put", "Op zoek naar zin" en "gespreksgroep verder na partnerverlies". Plaats GGz Nijmegen, cluster ouderen, in het kader: - Cluster ouderen is vooral gericht op de groepen 2 en 3 en de velden zorg en signaleren van kwetsbaarheid Rol gemeente - De gemeente moet zich meer richten op allochtone ouderen en OGGZ-klanten, want de WMO verschraalt en projecten kalven af. Dat kan bijvoorbeeld via wijkteams. - De gemeente moet in gesprek gaan met het Zorgkantoor (AWBZ) en/of Zorgverzekeraars (Zorgverzekeringswet). Daarbij moet de GGD ook aanschuiven. Rol GGD - De ouderenmonitor is bekend. Vooral eenzaamheid is een item. - De GGD heeft een neutrale positie en is laagdrempelig. Daardoor kan de GGD gemakkelijker mensen bereiken dan de GGZ die een hoge drempel heeft. - De GGD moet zich laten zien in netwerken, bijv. met Swon, ZZg Zorggroep en GGz Nijmegen, en ook in het Zowel NN. Verslag gesprek met Wim van Beurden (huisarts in Nijmegen) Datum: 3 november 2010 Aanwezig: Wim van Beurden (huisarts), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De doelgroep van de huisarts is alle ouderen van 65 en ouder. De Huisartsenkring Nijmegen en omgeving, waar Wim vice-voorzitter van is richt zich vooral op kwetsbare ouderen (duidelijk kwetsbare en latent kwetsbare ouderen). Bevindingen: - Namens de Huisatrsenkring zit Wim in het Zowel NN. - Als huisarts in Hatert doet Wim mee aan de Tweetraps Ouderen Screening (TOS), een project van Zowel NN. Hij beoordeelt ouderen van 70 en ouder op kwetsbaarheid (eerste trap). Wijkverpleegkundigen van ZZG Zorggroep, werkzaam in het kader van Zichtbare Schakel, verzamelen aanvullende informatie op het gebied van gezondheid en welzijn (tweede trap). - Via TOS kun je als huisarts meer te weten komen over de groep die nooit bij de huisarts komt en daardoor niet in beeld is. - De meeste huisartsenzorg is ziektegebonden (diabetes, hart- vaatziekten, verlies nierfunctie). - Er zijn projecten, door de gemeente gefinancierd, die zich richten op groepen mensen met diabetes. Deze projecten worden uitgevoerd met diëtisten en fysiotherapeuten en richten zich op afvallen en bewegen. Daardoor bereik je meerdere terreinen (bijv. participatie, tegengaan van eenzaamheid). - Als huisarts constateert Wim dat problemen op andere terreinen (bijv. wonen, welzijn) vaak vertaald worden in een zorgprobleem. Door oog te hebben voor de samenhang tussen wonen, welzijn en zorg kun je daar beter mee omgaan. - TOS is screening. De volgende stap is dan hoe je de problemen oplost. Het gaat om samenhangende zorg. Het project Zorg en Welzijns Standaard ZWS) gaat over hoe je de problemen oppakt. - Het is belangrijk dat projecten geborgd worden. Daarover moe gepraat worden met de gemeente en de zorgverzekeraars.

13 - Als huisarts is Wim tegen de opkomst van consultatiebureaus voor ouderen. Zij bereiken de kwetsbare ouderen niet en frustreren het proces van samenhangende zorg. - Wim maakt ook deel uit van de eerstelijnsateliers. Daarin is de wijkverpleegkundige de centrale schakel in het verbinden van zorg en welzijn. Plaats huisarts in het kader: - de huisarts zit vooral in de velden van signaleren van kwetsbaarheid en preventie in zorg, maar kan ook in de andere velden een rol spelen (bijv. adviseren over leefstijlinterventies). De huisarts ziet alle groepen kwetsbare ouderen. Rol gemeente - Als regisseur moet de gemeente het veld betrekken bij het beleid. - De gemeente moet bekijken wat er moet gebeuren, ervoor zorgen dat dit in samenhang gebeurt en daarop sturen. - De gemeente moet in gesprek gaan met de AWBZ-aanbieders. Rol GGD - De ouderenmonitor is bekend. Deze geeft inzicht in wat er speelt. - De GGD moet ook de gezondheidsproblemen in de wijk in kaart brengen. - De GGD kan een meerwaarde hebben in de samenwerking tussen preventie en curatie. Daarbij is van belang aan te geven hoe je preventie in de eerstelijn aanpakt. Verslag gesprek met gemeente Wijchen en Stichting MEER Welzijn Wijchen Datum: 11 november 2010 Aanwezig: Sylvia Lambrichs (ambtenaar ouderenbeleid en gezondheidsbeleid), Luciënne Smals (teamleider ouderenwerk Stichting MEER Welzijn), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De doelgroep van Wijchen en Stichting MEER Welzijn is zelfstandig wonende ouderen (65-plus), mensen met een beperking en mantelzorgers. Via de website van Wijchen en Stichting MEER Welzijn, nota's en folders zijn de meeste activiteiten in beeld. Bevindingen: - Stichting MEER Welzijn krijgt subsidie van de gemeente Wijchen en voert het ouderenbeleid uit, waarbij er een grote mate van wisselwerking is met Wijchen. - Vraagwijzer Wijchen is het loket voor alle soorten ondersteuning. De gemeente Wijchen verricht voor Vraagwijzer beleidsadviserende taken. - Stichting MEER Welzijn en Vraagwijzer van de gemeente Wijchen werken nauw samen om het ouderenbeleid en het voorzieningenbeleid vorm te geven (door geven van voorlichting en het brengen van informatiebezoeken). - Stichting MEER Welzijn werkt nauw samen met de ouderenbonden. Stichting MEER Welzijn sluit aan bij wat de oudenbonden bieden. De ouderenbonden zijn heel actief (vb informatiemiddagen). - De seniorenwijzer is een samenwerkingsproject van de gemeente en Stichting MEER Welzijn. Er worden door Stichting MEER Welzijn informatiebezoeken afgelegd aan 70-plussers. - Wijchen heeft een WMO-team. Wijchen heeft in het kader van de WMO een traject de kanteling. Dit betreft de uitwerking van de netwerkgedachte: eerst zelf doen, dan de omgeving (mantelzorg) en in laatste instantie pas voorzieningen. - Het bureau gezondheidscheckups (een speerpunt in de nota lokaal gezondheidsbeleid van Wijchen) komt er niet. De ouderenbonden zijn hier tegen. - Er is een gezondheidsinformatiepunt in de bibliotheek (o.a. internetcafé voor 55-plussers). - Stichting MEER Welzijn voert activiteiten uit in het kader van het beweegprogramma (oa cursus valpreventie). - Stichting MEER Welzijn heeft projecten ter bestrijding van eenzaamheid (activering, ontmoeten, bijv. eetgroepen). - Wijchen subsidieert een traject met de HAN (sociale netwerkanalyse) waarin vorm wordt gegeven aan informele netwerkondersteuning. Daarvoor worden studenten van de HAN ingezet die bij mensen

14 thuis komen (laagdrempelig). In dit traject doen ouderen mee, maar het is niet specifiek op ouderen gericht. Plaats Wijchen en Stichting MEER Welzijn in het kader: - De gemeente Wijchen kom je op bijna alle plaatsen in het kader tegen, zowel wat groepen als velden betreft. Stichting MEER Welzijn richt zich ook op alle groepen en vooral op de velden welzijn, signalering en leefstijlinterventies. Rol gemeente - Wijchen heeft als gemeente een regierol. Deze rol wordt voornamelijk opgevat als faciliteren, daar waar nodig sturen en stimuleren van samenwerking met betrokken partijen. - Als gemeente doet Wijchen wat mogelijk is. Daarbij fungeert Sticting MEER welzijn als een soort hoofdaannemer. - Wijchen heeft een cliëntenraad voor ouderen die de gemeente adviseert. - Het ambitieniveau mbt de ouderengezondheidszorg is niet hoog. De insteek is vooral kijken of het goed gaat met wat Wijchen al doet. De financiële middelen voor taken erbij ontbreken. - Wat betreft de AWBZ-pakketmaatregel zijn partijen uitgenodigd om te inventariseren wat nodig is. De dagopvang vindt plaats in de verzorgingshuizen. Maaltijden aan huis worden omgezet (gekanteld) in maaltijden en ontmoeting. - Vraagwijzer richt zich vooral op de kwetsbare ouderen. Stichting MEER Welzijn richt zich op alle ouderen. - De gemeenteraad heeft drie woonservicegebieden benoemd. Dmv een intentieverklaring wordt samengewerkt door betrokken partijen (oa gemeente, woningcorporaties, verzorgingshuizen) op de terreinen wonen, welzijn en zorg. - In het Zowel netwerk zitten geen regiogemeenten. Wijchen wil wel meedoen in de "tweede schil". Rol GGD - De ouderenmonitor is bekend. Wijchen gebruikt de gegevens. Wijchen zou wel graag wijkgerichte informatie willen, maar dat is waarschijnlijk te duur. - Aan het monitoren door de GGD wordt veel waarde gehecht, want monitoren is belangrijk. - De GGD moet een samenwerkingspartner zijn wanneer dat nodig is. - Wat betreft ouderen heeft Wijchen graag inzicht in het bereik van de risicogroepen. De volgende groepen ouderen behoren in Wijchen tot de risicogroepen: ouderen met een laag inkomen, ouderen met overgewicht en eenzame ouderen. - Wijchen wil graag weten welke interventies iets opleveren en welke niet, met andere worden wat is goed preventiebeleid. - Er is spanning tussen individuele verstrekkingen en algemene voorzieningen. Hoe krijg je maatwerk in de vingers? - Kan de GGD een rol spelen bij voorlichtingsactiviteiten en cursussen? (Deze vraag kwam van Stichting MEER Welzijn; de overige opmerkingen kwamen van de gemeente Wijchen). Verslag gesprek met gemeente Beuningen Datum: 11 november 2010 Aanwezig: Yvonne Kuijpers (ambtenaar wonen, zorg, welzijn en senioren), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De doelgroep van Beuningen is alle ouderen (65-plus). De website van Beuningen geeft weinig informatie over ouderenbeleid. Wel is er informatie via de nota's lokaal gezondheidsbeleid en WMObeleid. Bevindingen: - Beuningen heeft het ouderenbeleid geïntegreerd in het WMO-beleid. - Vanaf 1 oktober 2009 heeft Beuningen een consultatiebureau voor senioren (60-plus). Het CB is ondergebracht bij Stichting Perspectief. Het CB wordt voor een periode van 3 jaar door de gemeente gefinancierd. Het CB levert informatie over de problematiek die voorkomt. Binnenkort zijn de cijfers van het eerste jaar beschikbaar. De huisartsen vinden met name het zorggedeelte van het CB lastig.

15 - Beuningen heeft een klankbordgroep wonen, zorg en welzijn. Daarin participeren naast de gemeente vele partners zoals Perspectief, ZZG Zorggroep, woningcorporaties. In de klankbordgroep vindt informatieuitwisseling plaats en worden relevante zaken voor het ouderenbeleid in kaart gebracht. - Door ouderenadviseurs (vrijwilligers) worden 80-plusbezoeken afgelegd. - De seniorenbonden richten zich ook op de jarigen. Er is een inloophuis gericht op zaken als eenzaamheid. - Er is een cliënt zorg overleg met oa de thuiszorg (ZZG Zorgroep en Zorggroep Maas en Waal) over zorgvragers met complexe problematiek (vooral ouderen). - Er is ook veel overleg met de intramurale zorg over afstemming (Perspectief, thuiszorg, verzorgingsen verpleeghuizen). - De volgende leefstijlinterventies vinden plaats: - meer bewegen voor ouderen (Perspectief) - valpreventie (Perspectief) - eenzaamheid (vrijwilligers) - mobiliteit>>vervoer (niet bekend of hier iets speciaals voor gebeurt) - alcohol en ouderen (staat op de actielijst>>samen met Iriszorg) Plaats Beuningen in het kader: - Beuningen kom je tegen in bijna alle groepen en velden. Rol gemeente - De gemeente heeft de regierol. Voor de uitvoering daarvan wordt gebruik gemaakt van de klankbordgroep wonen, welzijn en zorg. - Beuningen bepaalt het ouderenbeleid en subsidieert Stichting Perspectief voor de uitvoering. - Inzage in de gegevens van de problematiek onder ouderen loopt via het Consultatiebureau voor senioren. - De seniorenbonden (er zijn er 4, in elke kern 1) hebben tweemaal per jaar overleg met de gemeente. De bonden worden door Beuningen gesubsidieerd. - Wat betreft de AWBZ-pakketmaatregel is de dagopvang en dagverzorging ondergebracht bij Perspectief. - Beuningen mist het contact met de zorgverzekeraars. De gemeente vindt dat dit regionaal moet worden opgepakt. Rol GGD - De ouderenmonitor is bekend. De uitkomsten uit de vorige monitor waren de aanleiding om een consultatiebureau op te starten. - Effectmetingen kunnen eventueel in regionaal verband plaats vinden. - Beuningen doet veel zelf en zal nieuwe interventies in eerste instantie zelf oppakken (bijv. via Perspectief). De GGD moet geen activiteiten verrichten die extra moeten worden ingekocht. Verslag gesprek met Stichting Welzijn Groesbeek Datum: 15 november 2010 Aanwezig: Ineke Brok (manager afdeling ouderenwerk), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De doelgroep van Stichting Welzijn Groesbeek wordt gevormd door zelfstandig wonende ouderen van 55 jaar en ouder. Via de website en folders zijn de meeste activiteiten van Stichting Welzijn Groesbeek voor wat betreft ouderen in beeld. Bevindingen: - Groesbeek zit qua aantal ouderen boven het landelijk gemiddelde. - Stichting Welzijn Groesbeek heeft diverse locaties beschikbaar voor dagbesteding. - Ouderen kunnen een gesprek hebben met een ouderenadviseur. Deze komt langs op verzoek van de ouderen. - Door voorlichtingsactiviteiten en door ouderenadviseurs worden ouderen gewezen op mogelijkheden die er zijn om zelfstandig te blijven wonen.

16 - Ouderen worden bereikt met publiciteit (Groesbeeks weekblad, maandelijks praatje op radio Groesbeek). - Stichting Welzijn Groesbeek heeft een Trefpunt voor ontmoetingsactiviteiten. - Er is een winterprogramma dat wordt uitgevoerd door Stichting Welzijn Groesbeek, de seniorenbonden en woningbouwcorporatie Oosterpoort. - Stichting Welzijn Groesbeek heeft samen met GGz Nijmegen een zorgbegeleidingstraject dementie. - De dagverzorging wordt uitgevoerd met ZZG Zorggroep. ZZG levert de zorg en Stichting Welzijn Groesbeek de activiteiten. - Sociaal culturele activiteiten zijn voorbehouden aan de ouderenbonden. - Stichting Individueel Welzijn Ouderen Groesbeek (SIWOG) krijgt subsidie voor ouderenbezoek van 75-plussers. SIWOG is een éénmansbedrijf. - De bezoek- en vervoersdienst zorgt voor echte vervoersbegeleiding. - Een consultatiebureau voor ouderen is er niet in Groesbeek. De seniorenraad heeft dit wel eens aangekaart. - Het is belangrijk om mensen te stimuleren dingen zo lang mogelijk zelf te doen (zelfredzaamheid staat centraal). Leeftijd is geen criterium, maar de capaciteit van mensen. Wat kunnen mensen zelf nog. Pas als mensen dingen niet meer kunnen wordt hulp geboden. - Stichting Welzijn Groesbeek gaat een zogenaamde "eigen kracht groep" oprichten voor mensen die uit de AWBZ vallen omdat ze geen CIZ-indicatie meer hebben. Plaats Stichting Welzijn Groesbeek in kader: Stichting Welzijn Groesbeek heeft affiniteit met alle doelgroepen en zit vooral in de velden welzijn, signalering en leefstijlinterventies. Rol gemeente - De gemeente Groesbeek heeft de regie niet en dat moet wel. - Samenwerkingsverbanden tussen instellingen zijn er formeel niet, maar men weet elkaar wel te vinden. - Momenteel wordt gekeken naar nieuwe samenwerkingsvormen. De gemeente is daar niet structureel bij betrokken en dat zou wel moeten. Nu schuift het WMO-loket af en toe wel aan. - Stichting Welzijn Groesbeek wordt door de gemeente gefinancierd. - De gemeente praat wel met de seniorenraad, die naar de gemeente toe een adviesrol heeft. - De seniorenraad, de ouderenbonden en Stichting Welzijn Groesbeek komen twee keer per jaar bijeen als klankbordgroep. - Tussen de gemeente en Stichting Welzijn Groesbeek bestaat een structureel overleg (één keer per maand). - De gemeente moet vooral kwetsbare ouderen prioriteit geven. Rol GGD - De ouderenmonitor is bij Stichting Welzijn Groesbeek niet bekend. De GGD zou deze actiever kunnen verspreiden (ook naar stichtingen welzijn ouderen). - De GGD kan voorlichting geven over bepaalde thema's (bijv. veiligheid, hygiëne, gezonde woning). Verslag gesprek met gemeente Groesbeek en gemeente Millingen aan de Rijn Datum: 15 november 2010 Aanwezig: Nicole Tijhuis (ambtenaar zorg voor Groesbeek en Millingen aan de Rijn), Carl te Riele (ambtenaar WMO-beleid), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De doelgroep van de gemeenten is alle ouderen (65-plus). De websites van de gemeenten geven weinig informatie over het ouderenbeleid, behalve via de WMO-nota's. Bevindingen: - Voor zowel Groesbeek als Millingen aan de Rijn zit het ouderenbeleid in het WMO-beleid. - Groesbeek heeft wel een ouderennota waarvan de actiepunten gekoppeld zijn aan de WMOactiepunten. - Het realiseren van woonservicezones is daarbij voor Groesbeek een kapstok.

17 - Groesbeek wil ook een hospice realiseren om ouderen in de laatste levensfase te kunnen laten verblijven. - Initiatieven van ouderen moeten uit de doelgroep zelf komen. - Gezondheidsbeleid moet in Groesbeek nog onderdeel van de WMO-nota worden. - In Millingen aan de Rijn is lokaal gezondheidsbeleid onderdeel van het WMO-plan. - Millingen aan de Rijn heeft een nota mantelzorgbeleid en een nota vrijwilligersbeleid. Beide nota's zijn vanwege gebrek aan geld niet geoperationaliseerd. - Het is lastig voor de gemeenten om met de huisartsen om de tafel te gaan. - Zorgbelang (provincie Gelderland) voert in Groesbeek een project uit om kwetsbare groepen in beeld te brengen. Plaats Groesbeek en Millingen aan de Rijn in het kader: - De gemeenten zitten overal in het kader (alle velden en alle groepen). Rol gemeente - Millingen aan de Rijn heeft geen geld voor ouderenbeleid anders dan via het WMO-beleid en subsidiëring van de Stichting Welzijn Ouderen Millingen aan de Rijn (SWOM). - Onderstaande opmerkingen komen vanuit Groesbeek. - De gemeente moet de regievoering weer oppakken. Dat betekent zorg dragen voor samenwerking en afstemming met de belangrijkste partners. Naast de Stichting Welzijn Groesbeek, de ouderenbonden en de seniorenraad gaat het vooral om het regelen van samenwerking met ZZG Zorggroep, Plureijn en de woningbouwcorporaties. Nu verlopen de contacten voornamelijk bilateraal. Een en ander moet leiden tot een samenwerkingsverband met een werkgroep. - Stichting Maat is in Groesbeek actief met de uitvoering van beleid, maar er is geen afstemming met de gemeente. Het betreft gescheiden circuits. - De seniorenraad adviseert het college van B&W. Met de ouderenbonden en Stichting Welzijn Groesbeek bestaat een subsidierelatie. - Groesbeek wil dat kwetsbare ouderen ondersteund worden. De gemeente wil samen met Stichting Welzijn Groesbeek criteria voor kwetsbaarheid ontwikkelen. - Groesbeek wil preventiemaatregelen versterken. Daartoe is er overleg tussen de wethouder zorg en welzijn en het Zorgkantoor om te kijken wat je kunt doen aan preventie om te voorkomen dat mensen in de AWBZ instromen. - Groesbeek heeft geen expliciete rol naar de intarmurale zorg. Wel is bekend dat Dekkerswald bezig is om sterk te extramuraliseren. - Er lopen in Groesbeek veel projecten. Dat moet leiden tot integraal WMO-beleid. Nu zijn veel zaken vooral op het proces gericht. Ketensamenwerking krijgt langzaam vorm. Rol GGD - De ouderenmonitor is bekend. Cijfers op gemeenteniveau zijn gewenst. - De GGD moet de geleverde informatie vertalen in managementinformatie. - De verdere rol van de GGD op het gebied van de preventieve ouderenzorg is afhankelijk van de wensen van de gemeenten. Verslag gesprek met ZZG Zorggroep Datum: 17 november 2010 Aanwezig: Marcel de Groot (programmadirecteur eerstelijn), Monique Jansen (coördinator projecten eerstelijn, verpleegkundige wijkteams), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De doelgroep van ZZG Zorggroep is kwetsbare ouderen (65-plus). Via de website van ZZG Zorggroep en bestaande plannen zijn de meeste activiteiten van ZZG Zorggroep in beeld. Bevindingen: - Bij de doelgroep is de zorgvraag uitgangspunt. Ongeveer 80% van de cliënten zijn kwetsbare ouderen van 70 jaar en ouder. - ZZG is bezig om de eerstelijnszorg programmatisch in samenhang te brengen.

18 - ZZG is ook bezig om de traditionele verzorgingshuizen af te bouwen en te komen tot woonzorgcentra. - Met Zichtbare Schakel, een project dat wordt gefinancierd door Zon MW, zijn wijkverpleegkundigen van ZZG actief in de wijk Hatert. De wijkverpleegkundigen zijn laagdrempelig en komen achter de voordeur. - Met de eerstelijnsateliers wordt gepoogd samenhang op wijkniveau tot stand te brengen in de eerstelijnszorg. Momenteel zijn er eerstelijnsateliers in Hatert, Nijmegen Noord en Malden. Er staan eerstelijnsateliers op stapel in Groesbeek en Beuningen. - In het programma Preventiekracht Dicht bij Huis, ook gefinancierd door Zon MW, wordt door ZZG samengewerkt met GGz Nijmegen (mantelzorgondersteuning dementie) en GGD Regio Nijmegen (o.a. valpreventie). - ZZG zit samen met GGz Nijmegen en de Swon in een zorgtrajectbegeleiding dementie. - ZZG doet mee aan TOS, ZWS 1 en 2 en ZWIP. Dat zijn projecten die door Zowel NN worden uitgevoerd in het kader van het Nationaal Programma Ouderenzorg. ZZG zit in de kerngroep van Zowel NN. - Ook binnen de thuiszorg worden preventie en vroegsignalering steeds belangrijker. De thuiszorgteams richten zich ook op preventie. - De thuiszorgteams zien veel ongezonde mensen (vb overgewicht, alcoholproblemen). Het is moeilijk om daar structureel invloed op uit te oefenen. mensen moeten worden gemotiveerd om iets aan hun gezondheid te doen. - Qua leefstijlinterventies geeft ZZG cursussen gezonde voeding, gezond gewicht en stoppen met roken. - In samenwerking met woningbouwvereniging Talis zijn ontmoetingsruimtes gecreëerd in wooncomplexen. - Samen met de GGD is een wijkanalyse-instrument ontwikkeld. - Voor de diensten van ZZG zijn mensen een eigen bijdrage verschuldigd. De cliënten die een beroep doen op ZZG zijn dus gemotiveerd. Alleen de functie AIV (Advies, Instructie, Voorlichting) is gratis. - ZZG probeert de zorgvraag helder te krijgen. Er wordt gestreefd naar afstemming met huisartsen. Plaats ZZG Zorggroep in het kader: - ZZG Zorggroep bereikt alle groepen kwetsbare ouderen en zit in alle velden behalve welzijn. Rol gemeente - Gemeenten moeten zorgen voor visie-ontwikkeling, ideëen, samenhang en samenwerking. - Belangrijk is de afstemming tussen zorg en welzijn. Gemeenten moeten de welzijnskant regelen. - Gemeenten moeten in het kader van mobiliteit ook zorgen voor adequaat vervoer. - Gemeenten moeten de huishoudelijke verzorging (WMO-taak) zo regelen dat kwetsbare ouderen niet worden gemist. - Gemeenten zouden moeten proberen de mogelijkheden van mensen om elkaar te ontmoeten aantrekkelijk te maken (bijv. door financiering). - Gemeenten zouden ervoor moeten zorgen dat uitkomsten uit projecten (bijv. de TOS-screening) geborgd worden. Rol GGD - De ouderenmonitor is bekend. De GGD moet prioriteit blijven geven aan epidemiologisch onderzoek (bijv. datasets, wijkanalyse). - De GGD moet de verbinding leggen tussen wat landelijk gebeurt en wat regionaal mogelijk is. - De GGD moet een preventielobby starten. - De GGD moet haar voorlichtingsmateriaal aanpassen voor de doelgroep ouderen. Verslag gesprek met Zorg voor Ouderen en Welzijn Netwerk Nijmegen (Zowel NN) Datum: 22 november 2010 Aanwezig: Minke Nieuwboer (coördinator Zowel NN), Els Meeuwsen (geriatrie UMC, Zowel NN), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD)

19 Welke interventies/doelgroep De doelgroep van Zowel NN is kwetsbare ouderen. Via de inventarisatie van Els Meeuwsen zijn de meeste projecten van Zowel NN in beeld. Bevindingen: - Zaken in het zorgaanbod zijn niet goed geregeld. Er is sprake van veel versnippering. Zorgverleners zijn vaak te weinig pro-actief, te geïsoleerd bezig. Doel van Zowel is ondermeer om de onderlinge afstemming beter te regelen. - Ook zorg en welzijn is niet op elkaar afgestemd. Zowel is bezig vanuit de zorg de verbinding te leggen naar welzijn. - De projecten die Zowel uitvoert in het kader van het Nationaal Programma Ouderenzorg (NPO) zijn veelal praktijkprojecten waarin wordt gepoogd de problematiek van de kwetsbare ouderen beter in beeld te brengen om zodoende in een vroeg stadium oplossingen te kunnen bieden via een integrale aanpak. - Voorbeelden van Zowel-projecten zijn de Tweetraps ouderenscreening (TOS), Zorg - en Welzijns informatiepas (ZWIP) en Zorg en Welzijnsstandaard (ZWS). - Screenen is al een vorm van preventie (vroegsignalering) en is bij de Zowelprojecten een hot item. - Geconstateerd wordt dat het moeilijk is om zorgmijdende ouderen te bereiken. - In de netwerkbijeenkomsten van Zowel staan vaak thema's centraal, zoals welzijn, allochtone ouderen, vrijwilligerswerk. - De komende periode gaat Zowel casuïstiekbesprekingen organiseren. - Doelstelling van Zowel is ook informatie-uitwisseling. - Na afloop van het NPO moeten de netwerken worden geborgd. - Leefstijlonderwerpen zitten in de zorgprogramma's voor chronische zieken (veel chronische zieken zijn ouderen). Het gaat om de ziekten hartfalen, COPD, CVRM en diabetes. De leefstijlonderwerpen zijn roken, voeding en bewegen. - Zowel participeert in het beweegprogramma gericht op COPD van de gemeente Nijmegen. Dit programma wordt door de gemeente Nijmegen gesubsidieerd en uitgevoerd samen met Sportservice. - In het kader van de WMO (de kanteling) wordt een project gestart met de gemeente Nijmegen waarin keukentafelgesprekken worden gevoerd (integrale aanpak). - Integrale aanpak is binnen het UMC St Radboud uitgangspunt bij Zowel (geriatrie) en bij eerstelijnsgeneeskunde. - Minke Nieuwboer is ook coördinator bij de kennisateliers eerstelijn. In dat verband is preventie ook een onderwerp. De eerstelijnsateliers functioneren momenteel in Hatert, Lent en Malden. - Vraag is hoe het zit met preventie bij gezonde ouderen. Het thema van de consultatiebureaus speelt daarbij, maar de discussie daarover "zweeft". Plaats Zowel NN in het kader: - Zowel NN zit bij alle groepen kwetsbare ouderen en in alle velden behalve woningen, infrastructuur. Rol gemeente - De gemeente heeft een onafhankelijke positie en moet van daaruit dingen aanjagen, kijken waar de hiaten zitten. - De gemeente moet een inhoudelijk beeld neerzetten (dat was er eerst niet). - De gemeente is geen zorgaanbieder, maar kan Zowel wel steunen. - Zowel praat twee keer per jaar met de wethouder zorg en welzijn van de gemeente Nijmegen. - Zowel wil kijken naar meer betrokkenheid van de regiogemeenten. Rol GGD - De ouderenmonitor van de GGD is bekend. Zowel heeft van de vorige ouderenmonitor gebruik gemaakt en daarbij ook het ouderenpanel geraadpleegd (oa over dementie). Voor de ouderenmonitor 2010 heeft Zowel de vragen besproken met het doelgroeppanel. - De GGD moet inhoudelijke kennis overbrengen naar de gemeenten. - De GGD is voor gemeenten een partner en aanjager. - De onderzoeksfunctie is belangrijk (ouderenmonitor, wijkanalyses, zoals in Hatert). - De GGD moet zich positioneren als professionele dienst rondom preventieve interventies gericht op ouderen.

20 Verslag gesprek met gemeente Heumen Datum: 22 november 2010 Aanwezig: Ivo Hendriks (ambtenaar zorg en welzijn), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke doelgroep/interventies De gemeente Heumen richt zich op alle ouderen. Via de website en de nota WMO/gezondheidsbeleid zijn de meeste activiteiten in beeld Bevindingen: - Voor de gemeente Heumen is het WMO-beleid de basis voor het ouderenbeleid. - De belangrijkste samenwerkingspartners voor de gemeente mbt het ouderenbeleid zijn Malderburch en de ouderenbonden. Zowel Malderburch als de ouderenbonden worden door Heumen gesubsidieerd. - De gemeente Heumen heeft een afstemmingsoverleg met vele partners over wonen, welzijn en zorg. Dit overleg vindt tweemaal per jaar plaats. Deelnemers zijn naast de gemeente Heumen Malderburch, de ouderenbonden, ZZG Zorggroep, woningbouwcorporatie Oosterpoort, steunpunt vrijwilligerswerk, gezondheidscentrum de Kroonsteen, NIM, MEE, Pluryn, de Burgeradviesraad (BAR), RIBW, Dichterbij, Zorgkantoor Nijmegen en, sinds kort, ook de GGD. Heumen organiseert en faciliteert dit overleg. - Onder dit overleg hangen een aantal werkgroepen. Vervoer op maat is in 2010 een belangrijk onderwerp. Voor 2011 staan ondermeer passend wonen en ontmoeting in de wijk op de rol. - De gemeente heeft samen met de ouderenbonden een project ouderenadviseurs. - Er is een project opplussen gedaan over hoe woningen levensloopbestendig te maken. - Mantelzorgondersteuning en vrijwilligerswerk hebben prioriteit. De gemeente faciliteert dit. - Heumen kent de Vraagwijzer: dat is 1 loket voor welzijn, wonen en zorg. Daarin werken de gemeente, Malderburch, de ouderenbonden en Oosterpoort samen. het loket wordt tzt uitgebreid met de NIM en MEE. - Ook ambtelijk streeft de gemeente naar integratie van zorg en welzijn met WMO en sociale zaken. - Heumen subsidieert ouderensport. Na het GALM-project is de vereniging Old Socks ontstaan. - Nav de vorige ouderenmonitor heeft Heumen een project eenzaamheid gedaan. - Er is een project over roken samen met de gemeente, de Kroonsteen en de GGD. - Ook de Tweetraps ouderenscreening (TOS) wordt uitgevoerd door Malderburch (welzijn) en ZZG Zorggroep (zorg). Plaats Heumen in het kader: - heumen richt zich op alle groepen ouderen en op alle velden. Rol Gemeente - De gemeente moet vooral initiëren en faciliteren. Maar ook verbinden is een belangrijke taak (vb het afstemmingsoverleg wonen, welzijn en zorg). - De gemeente moet zorgen voor een goede afstemming van wonen en zorg (vb passend wonen). - De gemeente moet zorgen voor voldoende en adequate voorzieningen. Rol GGD - De ouderenmonitor is bekend. Deze wordt gebruikt als basis voor beleidskeuzes. - De onderzoekstaak is van groot belang (epidemiologie). - De GGD kan verdieping geven op de inhoud op het gebied van de preventieve ouderenzorg. Verslag gesprek met Malderburch, centrum voor welzijn, wonen en zorg Datum: 22 november 2010 Aanwezig: Agnes Schaap (directeur), Susan Rietveld (NIGZ) en Roel Hazelaar (GGD) Welke interventies/doelgroep De doelgroep van Malderburch wordt gevormd door alle ouderen (55-plus) en mensen met een beperking. Het gaat vooral om kwetsbare ouderen. Via de website van Malderburch zijn alle activiteiten in beeld.