p rovincie Overijssel I Tvi 2012 Stuknummer: Registratiedatum: 10/02/2012 Bestuurscommissie Regio Twente Netwej Postbus BK ENSCHEDE

Transcriptie

1 Stuknummer: Registratiedatum: 10/02/2012 Luttenbergstraat 2 Postbus GB Zwolle Telefoon Fax o.nl postbus@overjjssel.nl RABO Zwolle Bestuurscommissie Regio Twente Netwej Postbus BK ENSCHEDE Inlichtingen bij mw. T, Drint telefoon T.Drint@overij5sel.nl Visie Bedrijventerreinen Netwerkstad Twente Verzoek om instemming Bij brief van 15 maart 2011 hebt u ons verzocht om de Visie Bedrijventerreinen Netwerkstad Twente vast te stellen, zodat de betrokken gemeenten - Almelo, Borne, Enschede, Hengelo en Oldenzaal - tot uitvoering van deze visie kunnen overgaan. Wij gaah ervan uit dat u vraagt om instemming met de bedrijventerreinenvisie zoals bedoeld in arti(<el van de Omgevingsverordening. De bedrijventerreinenvisie is immers al vas tgesteld door de gemeenteraden van Almelo, Borne, Enschede, Hengelo en Oldenzaal en is afgestemd met de overige Twentse gemeenten in het kader van het Portefeuillehoude'rsoverleg Economie van de Regio Twente. In de Omgevingsvisie O wordt aan de gemeenten gevraagd om in een bedrijventerreinenvisie een kwantitatieve en kwalitatieve onderbouwing van de behoefte en programmering van bedrijventerreinen te geven. In de Omgevingsverordening (artikel 2.3.2) is bepaald dat plannen voor nieuwe bedrijventerreinen alleen acceptabel zijn als deze in overeenstemming zijn met de gemeentelijke bedrijventerreinenvisie waarover overeenstemming is bereikt met de buurgemeenten en met Gedebuteerde Staten van O. In artikel 3.18 van het Uitvoeringsbesluit subsidies O 2007 wordt het hebben van een bedrijventerreinenvisie als voorwaarde gesteld om in aanmerking te komen voor een provinciale subsidie voor de herstructurering van een bedrijventerrein. In het Meerjarenprogramma Vitale Bedrijvigheid is aangegeven wat de provinciale planning is voor de herstructureringsopgave in O. Vanuit het hiervoor geschetste kader geven wij onze opvatting elver de Visie Bedrijventerreinen Netwerkstad Twente. Wij gaan achtereenvolgens in op: 1. de keus voor een gezamenlijke bedrijventerreinenvisie 2. het provinciale beoordelingskader 3. omvang uitbreiding en nieuwe locatie 3.1 behoefteraming 3.2 aanbod 3.3 evenwichtige verdeling over de steden 3.4 positie XL Businesspark Twente in het aanbod 3.5 Luchthaven Twente e.o. 4. herstructurering bestaande bedrijven a. herstructurering en ruimtewinst b. watergebondenheid c. parkmanagement d. duurzaamheid e. stand van zaken per gemeente Bijlagen verzending I Tvi 2012 p rovincie O

2 1. keus voor een gezamenlijke bedrijventerreinenvisie Allereerst spreken wij onze grote waardering uit voor uw keus om gezgmenlijk gehoor te geven aan ons verzoek aan de Ose gemeenten om actuele bedrijventerreinenvisies te maken als programmatische onderbouwing voor de opgave om in de tpekomst vraag en aanbod beter op elkaarte laten aansluiten. Het gezamenlijke optrekke!n van de netwerksteden in Twente heeft geresulteerd in een samenhangende visie op de (her)i>ntwikkeling van bedrijventerreinen in de 5 gemeenten. 2. Provinciaal beoordelingskader In de Omgevingsvisie is het provinciale belang beschreven van een zdrgvuldige planning en regulering van de aanleg van nieuwe bedrijventerreinen en de herstrijicturering van bestaande bedrijventerreinen. Het beleid is erop gericht dat geen aanleg van nie'uw bedrijventerrein mag plaatsvinden als op bestaande terreinen nog voldoende ruimte beschlkbaar is of naar verwachting door optimalisering van de bouw- en gebruiksmogelijkheden en herstructurering beschikbaar zal komen. Dit beleid heeft juridische doorwerking gekrdgen in de Omgevingsverordening in de zogenoemde SER-ladder (titel 2.1). j 2 De stelt geen rechtstreekse eisen aan bedrijventerreinenvisies, maar wel aan de onderbouwing van bestemmingsplannen die voorzien in nieuwe bedrfijventerreinen. In die onderbouwing spelen gemeentelijke bedrijventerreinenvisies een wezenlijke rol vanwege hun functie voor integrale afweging van de ontwikkeling van bedrijventerrein. Op grond van de Omgevingsverordening mogen gemeenten in principe uitsluitend voorzien in de lokale behoefte aan bedrijventerrein. Een uitzondering-wordt gefnaakt voor stedelijke netwerken. De stedelijke netwerken, waaronder de Netwerkstad mogen voorzien in een bovenregionale behoefte. Een essentieel element in de verordening is dat de gemeenten verplicht zijn om hun plannen voor de ontwikkeling van nieuw bedrijventerrein af te stemmen met buurgemeenten. Uitgangspunt van de provinciale visie op de programmering van bedrijventerrein is dat de mogelijkheden van bedrijfsvestiging en uitbreiding van bedrijven worden bezien op een grotere schaal dan die van de individuele gemeenten. De bedrijventerreinenvisie zal in ieder geval de volgende elementen moeten bevatten: een samenhangende visie op de economische ontwikkeling van de gemeente en de betekenis daarvan voor de allocatie van bedrijvigheid, afgestemd met buurgemeenten; inzicht in actuele data over bedrijventerreinen; een realistische behoefteraming en uitgifteprotocol; een realistische aanpak en prioritering van de herstructurering binnen de gemeente; aandacht voor duurzaamheid, ruimtelijke kwaliteit en efficient ruimtegebruik. Gegeven het feit dat de vraag naar bedrijfslocaties zowel in kwantiteit als kwaliteit dynamisch is, zal de in 2015 een evaluatie uitvoeren waarbij wordt bekeken of planontwikkeling en geraamde behoefte nog met elkaar in evenwicht zijn of bijgegteld moeten worden. Tot dat moment zal monitoring van gronduitgifte en herstructurering via de gebruikelijke voortgangsgesprekken en via het Integraal Bedrijventerrein Informatie Systeem (IBIS) plaatsvinden. 3. Omvang uitbreiding en nieuwe locaties 3.1 Behoefteraming Hoofdstuk 3 van de bedrijventerreinenvisie bevat een uitwerking van de ruimtebehoefte voor de periode met een doorkijk tot Een berekening conform het TM-scenario vormt de basis van de raming. Daarbij zijn ook regiospecifieke elementen en kenmerken meegenomen. Bij de behoeftebepaling is verder rekening gehouden met de behoefte vanuit 4 basisclusters, te weten Industrie en Bouw, Transport, Groothandel en Logistiek, Consumentendiensten en Dienstverlening.

3 De netto behoefteraming voor de Netwerkstad voor de periode komt uit op 255 ha. Daarin is rekening gehouden met nog komende processen van transformatie van bedrijventerreinen en met een taakstelling tot het terugdringen van de werkloosheid in de Netwerkstad. Dit laatste spoort met de beleidsdoelstellingen van de. De planning komt uit op een totaal van 324 ha, omdat bovenop de 255 ha behoefte nog rekening wordt gehouden met een ijzeren voorraad van 69 ha. In tabelvorm weergegeven: Behoefte Behoefte volgens TM-scenario Regionale component werkgelegenheidsdoelstelling Frictieruimte Vervangingsbehoefte i.v.m. transformatie Subtotaal (netto behoefte) IJzeren voorraad Totaal 145 ha 70 ha 10 ha 30 ha 255 ha 69 ha 324 ha 3 Allereerst willen wij ingaan op de keuze van de Netwerkstad om uit te gaan van een ijzeren voorraad. Wij vinden hetgebruik van de term "ijzeren voorraad" ongewenst. Naar ons oordeel is de term 'strategische reserve' meer op zijn plaats. van een strategische reserve is dat de desbetreffende terreinen een planologische reservering kennen, maar ook dat er pas tot daadwerkelijke realisering wordt overgegaan als de behoefte daadwerkelijk blijkt. De vorm van planologische reservering moet daarbij zodanig zijn dat de gemeente zeggenschap heeft en houdt over het moment fin tempo van realisering. De term "ijzeren voorraad" suggereert direct beschikbare, al bouwrijp gemaakte terreinen. Volgens de Omgevingsverordening mogen gemeenten alleen bedrijventerrein ontwikkelen voor de lokale behoefte. Een uitzondering op deze regel wordt gemaakt voor de Netwerksteden en de centrumgemeenten. De Netwerksteden mogen niet alleen voorzien in de lokale behoefte, maar hebben ook een functie in het faciliteren van de (boven)regionale vraag. In het algemeen zijn wij geen voorstander meer van het hanteren van een strategische reserve. Uitgaande van zorgvuldige prognoses van de lokale behoefte, is het werken met een strategische reserve niet nodig. Bovendien geldt de algemene verwachting dat er na 2020 nauwelijks of geen behoefte aan nieuwe bedrijventerreinen zal zijn. Wij vragen gemeenten daarom om zeer terughoudend te zijn met het aanwijzen van reservelocaties voor bedrijventerrein. In het geval de Netwerkstad Twente zien wij aanleiding om wel in te stemmen met het aangeven van een strategische reserve. In de eerste plaats constateren wij dat het door de Netwerkstad Twente gehanteerde totaal van 324 ha overeenkomt met de referentieberekening van de. Dit getal zien wij als de bovenkant van de bandbreedte die bij de ramingen voor de Netwerkstad kan worden gehanteerd. In de tweede plaats onderschrijven wij op grond van de beleidsuitgangspunten in de Omgevingsvisie het belang van het te alien tijde beschikbaar hebben van voldoende vestigingsmogelijkheden voor bedrijven in de Netwerkstad. Het is belangrijk dat er adequaat op concrete vraag naar bedrijventerreinen kan worden gereageerd, zeker als het daarbij gaat om het kunnen realiseren van nieuwe werkgelegenheid. Wij zien hier vooral voor de stedelijke netwerken een taak liggen. Het aanhouden van een strategische reserve past daar goed bij. Er is in onze benadering dus sprake van een bandbreedte: de netto raming van de Netwerkstadvisie van 255 ha als onderkant en de raming inclusief de strategische reserve, samen 324 ha, als bovenkant. Daarbij geldt wel dat deze reserve ook echt als strategische reserve zoals hierboven gedefinieerd wordt gehanteerd. Onder die expliciete voorwaarde kan de instemmen met deze programmering. ^Q V e rjj S S e

4 Dit betekent dat wanneer besloten wordt om gebruik te maken van een van de locaties die vallen binnen de strategische reserve, in het kader van het bestemmingsplan onderbouwd dient te worden dat in de vraag niet kan worden voorzien binnen het reguliere aanbod van bedrijventerreinen. De kans dat die extra behoefte de eerstkomende jaren op de schaal van de Netwerkstad als geheel ontstaat, achten wij gering, ook al omdat er in de raming van 255 ha een taakstelling ligt besloten. Dat maakt dat met de strategische reserve voorzichtig moet worden omgegaan. De voorgenomen evaluatie en herijking in 2013 past daar goed bij. 3.2 Aanbod Het aanbod aan bedrijventerrein wordt in de hoofdstukken 4 en 5 van de bedrijventerreinenvisie verder uitgewerkten toegedeeld. Daarbij speelt een rol in hoeverre het aanbod past bij de behoefte vanuit de 4 basisclusters, en ook of de verdeling over de kernen evenwichtig is. In de visie wordt wat het eerste betreft geconstateerd dat het aanbod van de bedrijventerreinen in de Netwerkstad over het algemeen gemengde terreinen is met niet sterk uiteenlopende kwaliteit. Vraag en aanbod sluiten redelijk goed op eilkaar aan. Bij de verdeling van het aanbod over de kernen is ten opzichte van de vraag wel een onevenwichtigheid te constateren. 4 Kort samengevat is dat aanbod aldus: Aanbod Bestaand direct beschikbaar aanbod Ruimtewinst herstructurering Harde plannen Zachte plannen Totaal 168 ha 65 ha 89 ha 2 ha 324 ha Op grand hiervan kan worden geconstateerd dat het direct beschikbare aanbod plus de ruimtewinst via herstructurering samen al het grootste deel van de netto behoefte dekken, namelijk 233 ha. Aanvullend zijn dan nog 22 ha nodig, die gevond^n moet worden in de harde plannen. De rest van de harde plannen, 67 ha, kan vooralsnog als strategische reserve worden aangemerkt. De hiervoor weergegeven nuance over het karakter van de strategifiche reserve (pas ontwikkelen als er directe aantoonbare behoefte is) zit helaas niet in het hoofdstuk 5 van de bedrijventerreinenvisie. Daarin staat heel stellig: "tot 2020 moeten (...), de harde plannen tot ontwikkeling gebracht worden om aan de resterende ruimtevraag te kunnen voldoen". Met deze uitspraak wordt de prijzenswaardige, voorzichtige behoefteraming van hoofdstuk 3 op losse schroeven gezet. 3.3 Evenwichtiqe verdeling over de steden Als harde plannen worden aangemerkt Aadijk-Noord (10 ha), Usseler Es (58 ha) en Jufferbeek-zuid (21 ha). De Netwerkstad hanteert dezelfde (op IBIS gebaseerde) definitie van harde plannen als de, maar met de peildatum van 1 januari Voor de Omgevingsvisie is 1 april 2009 als peildatum gehanteerd, in verband met het afronden van het voorstel aan Provinciale Staten. De Usseler Es en Aadijk-Noord zijn toen uitdrukkelijk door de als pijplijnplan aangemerkt, Jufferbeek-Zuid als hard plan! Het plan Jufferbeek-Zuid is zowel in de optiek van de als van de Netwerkstad Twente een hard plan. Het ligt voor de hand dat deze locatie in ieder geval gerealiseerd wordt. Uit tabel 4 (biz. 41) waarin per gemeente de ruimtevraag wordt gesignaleerd, blijkt dat de ruimtevraag in Oldenzaal aanzienlijk is. ^ J y e r j j S S e

5 Wat betreft de locatie Aadijk-Noord speelt het volgende. Het deel van 10 ha dat als hard plan is aangemerkt, is bedoeld voor de verplaatsing van het bedrijf Witzand dat moet wijken voor de aanleg van de Burgemeester Schneidersingel. Ons college heeft op 17 maart 2009 een verklaring van geen bezwaar voor deze ontwikkeling afgegeven. Op grond hiervan moet dit deel van Aadijk-Noord als hard plan worden aangemerkt. In de programmering van de bedrijventerreinenvisie van de Netwerkstad Twente is de Usseler Es als hard plan opgenomen in de "ijzeren voorraad". Het gaat om een reserve van 69 ha voor het geval dat de behoefte groter blijkt te zijn dan in eerste instantie is berekend. De Usseler Es is bij de vaststelling van de Omgevingsvisie echter als pijplijnplan aangemerkt. In het advies van de provinciale diensten op het voorontwerpbestemmingsplan is weliswaar met de locatie ingestemd, maar is geconstateerd dat de onderbouwing van de capaciteit nog aangevuld zou moeten worden. Daarbij is nadrukkelijk gewezen op de noodzaak van afstemming met de buurgemeenten 1. Gelet op het voorbehoud dat daarmee in het advies van de provinciale diensten is gemaakt, geldt volgens de provinciale definitie de Usseler Es als pijplijnplan. De nu voorliggende bedrijventerreinenvisie, die is afgestemd met de buurgemeenten, moet de gevraagde onderbouwing van de (afgestemde) behoefte opleveren. 5 Op het niveau van de Netwerkstad als geheel bezien is naar de mening van de de ontwikkeling van de Usseler Es vooralsnog niet nodig. Het is ons echter bekend dat ook binnen de Netwerkstad de vraag naar bedrijventerrein sterk lokaal bepaald is. De vraag van "lokaal gewortelde bedrijvigheid" vormt het merendeel van de vraag. De bedrijventerreinenvisie geeft aan dat het aanbod een zekere scheefheid laat zien ten opzichte van de verwachte ruimtevraag. In de visie staat ondermeer te lezen: "In de gemeente Almelo en Oldenzaal is het toegedeelde aanbod aan bedrijventerrein (tot 2020) niet voldoende om aan de vraag te kunnen voldoen. In de gemeente Borne, Enschede en Hengelo is een omgekeerd beeld zichtbaar en is het toegedeelde aanbod groter dan de ruimtevraag." Voor Enschede geldt deze conclusie als de Usseler Es mee wordt geteld bij het aanbod. Zonder de Usseler Es is in Enschede het aanbod onvoldoende om aan de (lokale) vraag te kunnen voldoen. Wij concluderen hieruit dat het vanwege de lokale vraag gewenst kan zijn om de locatie Usseler Es te ontwikkelen, maar dan alleen een deel van de locatie. De rest van de locatie Usseler Es blijft gelden als strategische reserve. Met de ontwikkeling daarvan zal terughoudend moeten worden omgegaan. Een tweede element dat een rol speelt is dat de ruimtewinst die door herstructurering kan worden behaald in de periode tot en met 2020, niet altijd direct beschikbaar is. Een aanzienlijk deel van de betreffende gronden is bovendien in particuliere handen, zodat de gemeente daar geen rechtstreekse zeggenschap over heeft. Dit maakt dat in de praktijk een zekere "schuifruimte" nodig is. Een derde element is dat, hoewel het aanbod in grote lijnen redelijk aansluit op de vraag, er in de praktijk toch specifieke vestigingseisen een rol kunnen spelen waardoor een deel van het aanbod toch niet geschikt blijkt voor sommige bedrijven. De hiervoor genoemde elementen kunnen het wenselijk maken om het plan Usseler Es de komende jaren al ten dele te ontwikkelen ten behoeve van een flexibel aanbod. Wij hebben - gelet op het voorgaande - geen aanleiding gezien om een zienswijze in te dienen op het ontwerpbestemmingsplan Usseler Es zoals dat ter visie heeft gelegen en hebben ook geen reactieve aanwijzing gegeven op het plan zoals dat inmiddels door de raad is vastgesteld. Wij dringen er gelet op het voorgaande nogmaals op aan om de realisatie van de Usseler Es sterk gefaseerd aan te pakken en de ontwikkelingen goed te monitoren. 1 Brief d.d , kenmerk 2009/ \\

6 Enigszins vergelijkbaar is de situatie rond het extra aanbod dat met de eerste fase van Aadijk- Noord (10 ha in verband met de verplaatsing van Witzand) wordt geschapen. Dit kan ook als een extra schuifruimte worden gezien. Mocht die verplaatsing niet doorgaan of naar een andere locatie plaatsvinden, dan behoort deze eerste fase van Aadijk-Noord verder als strategische reserve te worden beschouwd. Wij vinden het een goede zaak dat er al in 2013 een evaluatie en eventuele herijking zal plaatsvinden. Een tweede evaluatiemoment is gelegen in de evaluatie die in de Omgevingsvisie is vastgelegd en die de in 2015 zal uitvoeren. Prioriteit moet liggen bij het benutten van de herstructureringslocaties en het bestaande aanbod, waarbij waar mogelijk dit aanbod gefaseerd wordt ontwikkeld. In dit verband spelen ook de mogelijkheden van het XL Businesspark Twente en eventueel ook de gebiedsontwikkeling luchthaven Twente een rol. Wij gaan hieronder daar nader op in Positie van XL Businesspark Twente in het aanbod In de bedrijventerreinenvisie wordt voor de periode rekening gehouden met een aanbod van 49 ha ten behoeve van de Netwerkstad-gemeenten. Verder wordt er rekening gehouden met een vraag van 36 ha van buiten de Netwerkstad. pe resterende 40 ha worden toegedeeld aan de periode vanaf Deze benadering komt overeen met de referentieberekeningen van de die eerder zijn genoemd. Maar hierbij past wel de volgende kanttekening. Het provinciale standpunt over de positie van het XL Businesspark Twente is dat het een regionale functie heeft. Wij sluiten in dat verband niet uit dat bedrijven in de regio Twente met een grote ruimtebehoefte uit eigen beweging of op aandrang van een gemeente kiezen voor vestiging op dat bedrijvenpark. Vanuit de beleidsuitgangspunten die de hanteert, zullen wij een dergelijke keuze stimuleren als het bedrijf voldoet aan de vestigingscriteria van het XL Businesspark Twente. Als die ontwikkeling zich voordoet, kan dat gevolgen hebben in de zin van een verminderde behoefte aan nieuw terrein in de gemeente van waaruit die verplaatsing zich voordoet. Wij hebben de gemeenten buiten de Netwerkstad gevraagd rekening te houden in hun bedrijventerreinenvisie met de mogelijkheid van een dergelijke ontwikkeling en hebben daarvoor indicatieve berekeningen gemaakt van de mogelijke betekenis in de periode Wij hebben het voornemen de ontwikkelingen op dit vlak goed te monitoren en de gegevens hieromtrent te betrekken bij de evaluatie en herijking In Uit onze contacten met de Twentse gemeenten buiten de Netwerkstad is ons gebleken dat de meeste gemeenten niet verwachten dat een dergelijke ontwikkeling zich zal voordoen. De meeste gemeenten zijn wel bereid om tot aan de evaluatie in 2015 te werken met een bandbreedte in de behoefteberekening waarbij rekening wordt gehouden met de mogelijkheid van een mindere vraag. Enkele gemeenten willen niet uitgaan van een mogelijke mindere behoefte, maar houden in de fasering van hun plannen rekening met de evaluatie in 2015 en een eventuele herijking op dat moment. De kanttekening die hierbij aan de orde is betreft de onzekerheid of er inderdaad vestiging vanuit de directe regio random de Netwerkstad op het XL Businesspark gaat plaatsvinden. Als dat niet of nauwelijks gebeurt en evenmin vanuit andere regio's of het buitenland, kan er sprake zijn van een grotere reserve aan bedrijventerrein dan waarmee nu rekening is gehouden. Dit is een extra argument om als Netwerkstad Twente de ontwikkeling van nieuwe terreinen gefaseerd aan te pakken.

7 Wij wijzen erop dat wanneer in de komende tijd mocht blijken dat er sprake is van minder vestigingen van buiten de Netwerkstad op XL Businesspark dan in de prognoses is voorzien, de capaciteit die daardoor beschikbaar blijft wordt gezien als harde capaciteit aan bedrijventerrein voor de gemeenten van de Netwerkstad. Dit heeft gevolgen voor het eventueel ontwikkelen en in gebruik nemen van de locaties die worden aangemerkt als strategische reserve. 3.5 Bedriifsvestiginqsmoqeliikheden Luchthaven Twente e.o. In de bedrijventerreinenvisie komt de gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente slechts kort aan de orde. Geconstateerd wordt dat die voorziene ontwikkeling op het gebied van bedrijventerreinen slechts de specifieke doelgroep van luchthaven gebonden bedrijvigheid betreft. In de aanbodkant is deze categorie niet meegenomen, evenmin als de ruimte voor kennisintensieve, kantoorachtige bedrijvigheid. 7 In de gebiedsontwikkeling van de luchthaven Twente zijn er ook mogelijkheden voor andere ontwikkelingen in de deelgebieden Oostkamp en Ooststrip. De verwachting is dat bij de invulling van die gebieden vooral gedacht moet worden aan leisurefuncties en innovatieve bedrijvigheid. Bij deze laatste categorie wordt afstemming met andere ontwikkelingsgebieden gezocht in het kader van de Innovatiedriehoek. De planvorming is nog niet zo ver ontwikkeld dat hierover al conclusies kunnen worden getrokken. Wij dringen er bij u op aan dat bij de monitoring van de ontwikkelingen ook wordt gekeken naar de invulling van de gebiedsontwikkeling van Luchthaven Twente eo en eventuele bedrijfsontwikkelingen in dat gebied die invloed kunnen hebben op vraag en aanbod in de rest van de Netwerkstad. Wij wijzen er wellicht ten overvloede op dat een ontwikkeling als regulier bedrijventerrein niet past in de provinciale Ruimtelijke visie Gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente e.o., waarin de ontwikkeling van nieuw bedrijventerrein uitdrukkelijk is beperkt tot 20 ha netto voor platform- en luchthavengebonden bedrijvigheid. 4. Herstructurering bestaande bedrijven 4.1 herstructurerinq en ruimtewinst In de bedrijventerreinenvisie van de Netwerkstad Twente is per gemeente de herstructureringsopgave beschreven. De herstructureringsopgave is vooral in de steden omvangrijk. In de afgelopen jaren hebben de gemeenten in de Netwerkstad Twente hierop al fors ingezet, in het bijzonder op de bedrijventerreinen die aan Twentekanaal liggen. Deze bedrijventerreinen vielen door hun grootte en regionale functie onder de zogenoemde TOPPER-regeling, waardoor het Rijk aanzienlijk in de kosten van herstructurering van delen ervan, heeft kunnen bijdragen. Ook de heeft zich in financieel opzicht voor deze drie terreinen niet onbetuigd gelaten. In deze brief gaan wij in op de bedrijventerreinen die zijn of worden geherstructureerd en die zijn opgenomen in het Meerjarenprogramma Vitale bedrijvigheid Er zijn door de steden ook andere projecten uitgevoerd. Daarbij is vaak sprake van transformatie van bedrijventerreinen naar woningbouw of het treffen van maatregelen die niet als herstructurering in de zin van de provinciale subsidieverordening zijn aan te merken. De relatie tussen herstructurering, de daarmee te behalen ruimtewinst en de toekomstige behoefte aan hectares ten behoeve van bedrijvigheid, is een kernaspect van de bedrijventerreinenvisie. De beschrijving van de herstructureringsopgave en de te behalen ruimtewinst is echter niet consistent gebeurd en is daardoor niet goed inzichtelijk. Op basis van de beschrijvingen per gemeente en het onderdeel herstructurering in tabel 7 hebben wij ons wel een beeld kunnen vormen. Uit tabel 7 is af te leiden welke ruimtewinst verwacht wordt uit herstructurering. De grootste ruimtewinst wordt verwacht in Hengelo. Dit komt overeen met onze prognoses in het dossier herstructurering.

8 De status van de diverse herstructureringsprojecten loopt uiteen. Sommigen zijn al gerealiseerd, andere zijn in uitvoering en enkele zullen op termijn in uitvoering worden genomen. Wij vinden het belangrijk dat het aspect ruimtewinst goed gemonitord wordt, zodat wij bij de evaluatie in 2015 over heldere cijfers kunnen beschikken. Uit de bedrijventerreinenvisie blijkt dat er inmiddels al ruimtewinst is gerealiseerd. Wij zijn blij dat het de betreffende gemeenten gelukt is om in meer of mindere mate ruimtewinst te behalen. Directe ruimtewinst is namelijk een van de doelstellingen van het provinciale programma voor herstructurering. Dit aspect speelt - naast andere - een belangrijke rol in het convenant tussen Rijk, IPO en VNG. Wat ons betreft had de Netwerkstad Twente nadrukkelijker kunnen vermelden welke ruimtewinst inmiddels al is behaald. Wanneer de behaalde ruimtewinst wordt bezien in relatie tot de limitatieve lijst van het provinciale Meerjarenprogramma Vitale bedrijventerreinen , dan komt het totale getal substantieel hoger uit dan het totaal dat nu is vermeld (65 ha). 4.2 Wateraebondenheid Wij missen in de bedrijventerreinenvisie een beschrijving in algemene zin van de kansen en ambities die de binnenhavens in de Netwerkstad in meerdere opzichten bieden. De Netwerkstad kent immers de bijzondere situatie dat zich daarbinnen drie steden bevinden die door water verbonden zijn. Dit biedt kansen om uitbreiding van watergebonden bedrijvigheid te bevorderen. Het gaat om het beter aansluiten bij behoeften van dat specifieke segment aan bedrijvigheid bij de (her)inrichting van bedrijventerreinen nabij waterwegen en het bevorderen van de binnenscheepvaart. Verwacht mag worden dat het vervoer van containers en de doorvoer ervan in eigen land of naar Duitsland fors zal gaan toenemen. Voor Twente wordt een aanzienlijke groei verwacht van het vervoer per schip van en naar Twente. Daarbij gaat het zowel om grotere goederenvolumes (grotere schepen), als een hogere intensiteit van de scheepvaart. Aan de verdere ontwikkeling van de binnenhavens wordt momenteel gewerkt. Er zijn studies op dit punt gaande, onder andere doet Rijkswaterstaat een planstudie naar de verruiming van de Twentekanalen (2e fase). In dit verband kan gewezen worden op de toenemende congestie bij vrachtvervoer als gevolg van de aanleg van de tweede Maasvlakte in Europoort. Maar ook op gemeentelijke schaal biedt het bevorderen van het vervoer over water mogelijk oplossingen voor de knelpunten/aandachtspunten die in de bedrijventerreinenvisie voor meerdere locaties wordt genoemd ten aanzien van de ontsluiting van bedrijventerreinen en de capaciteit ervan. Het faciliteren van watergebonden bedrijvigheid is verder van belang voor het aspect duurzaamheid en milieu. Wij missen in de bedrijventerreinenvisie een (korte) beschrijving van de kansen die mogelijk al zijn opgepakt. Daarin had ook kunnen worden ingegaan op de samenhang van ontwikkeling van bedrijvigheid en werkgelegenheid voor de drie steden in relatie tot watergebondenheid en vervoer over water. Het algemene beeld is dat bedrijven die aan het water zijn gelegen, voor een groot deel niet op aan- en of afvoer van grondstoffen of producten over water aangewezen zijn. Het verdient dan ook aanbeveling om bij vestiging of uitbreiding van bedrijven nauwkeuriger te letten of er een noodzaak tot ligging aan vaarwater is. Er zal een bepaalde samenhang moeten ontstaan tussen fysieke maatregelen om drempels/barrieres met betrekking tot vervoer over water te slechten. Aan de andere kant is het gewenst om gemeentelijk beleid op te stellen waarmee vestiging of uitbreiding van watergebonden bedrijvigheid wordt gestimuleerd en gefaciliteerd. Wij pleiten gelet op het voorgaande voor een verdere uitwerking van de bedrijventerreinenvisie op het punt van watergebonden bedrijvigheid. v/

9 4.3 Parkmanaqement Voor nieuwe bedrijventerreinen is parkmanagement vanzelfsprekend. De invoering ervan wordt via het gronduitgiftebeleid geregeld. Voor de bestaande locaties ligt dat minder eenvoudig. Dit komt vooral door de zeer uiteenlopende mate waarop ondernemers op een bedrijventerrein georganiseerd zijn. Niettemin krijgt dit onderwerp op bestaande locaties meer aandacht. Voor de terreinen waarvoor een provinciale subsidie voor herstructurering is verstrekt, is het borgen van de door herstructurering te bereiken kwaliteit vastgelegd in de provinciale subsidiebeschikking. Maarook met betrekking tot de overige bestaande terreinen zou het vanzelfsprekend moeten zijn dat de kwaliteit in stand v)/ordt gehouden en zelfs wordt verbeterd. Dit is in principe ook mogelijk zonder de ingrijpende maatregelen, zoals die vaak in het kader van herstructurering worden getroffen. Wij pleiten ervoor dat parkmanagement (of eventuele andere constructies waarvoor gekozen wordt), niet alleen de meer traditionele aspecten ervan omvat.j Vooral structureel beheer zou ook daarin moeten zijn ondergebracht. Essentieel is dat de kwaliteit van het bedrijventerrein - al dan niet na herstructurering - als geheel verbeterd, maar minimaal behouden blijft. 9 Wij vinden een belangrijk aandachtspunt dat voorkomen wordt dat bedrijventerreinen (ook relatief jonge locaties) opnieuw, of de relatief jonge locaties op den duur toch in kwaliteit gaan teruglopen. Omdat het aspect van structureel beheer voor de meeste gemeenten nog geen gemeengoed is, leent dit zich voor regionale afstemming of samenwerking. Wij zijn van plan om tijdens de voortgangsgesprekken en in de evaluatie die voorzien is in 2015, aandacht te besteden aan de vorderingen op dit punt. 4.4 Duurzaamheid Aandacht voor het aspect duurzaamheid bij het (her)inrichten van bedrijventerreinen is niet alleen goed voor het behoud van de leefkwaliteit, maar ook vopr het waardebehoud van het publieke en private domein. Het begint met bewustwording. Daarna kan gezocht worden naar passende instrumenten. In de bedrijventerreinenvisie van de Netwerkstad Twente wordt het aspect duurzaamheid benoemd als aandachtspunt voor de fysieke invulling van nieuwe terreinen (o.a. de Veldkamp in Borne). Het instrument parkmanagement wordt genoemd als instrument om in het beheer de aandacht voor duurzaamheid vast te houden. Wij vinden dit een goede aanpak. Om duurzaamheid nog meer onder de aandacht te brengen, zoud0n de ambities die door het parkmanagement behaald zouden moeten worden meer specifiek gemaakt moeten worden. Gedacht kan worden aan doelstellingen als de reductie van afvalstromen, energiebesparing en het rekening houden met de biodiversiteit bij het opstellen van beheerplannen voor de publieke en private ruimte. Het voordeel om met het parkmanagement mee te doen wordt zo concreter voor de ondernemer. Voor bestaande bedrijventerreinen geldt dat de ondernemers waarschijnlijk aangesproken worden op het argument van waardebehoud. Hiervoor kunnerj energiebesparingsonderzoeken aangeboden worden of de inzet van een duurzaamheidscoordinator. De ervaringen die binnen de Netwerkstad worden opgedaan met het aanstellen van eeni duurzaamheidscoordinator en het benoemen van een adviseur energiebewust ontwerpen, zouden heel goed gedeeld kunnen worden met andere gemeenten om zo tot verbetering van het concept te komen. Dit zou een extra voordeel kunnen zijn van de ontwikkeling van een gezarpenlijke bedrijventerreinenvisie. Het warmtenet in Hengelo is een goed voorbeeld van een duurzaam energie-concept. In dat verband wijzen wij erop dat een lager gebruik van energie nog altijd duurzamer is dan het gebruik van duurzame energie. Voordat wordt overgegaan tot een verdere uitrol van het warmtenet, zou nog onderzocht kunnen worden waar het enefgieverbruik gereduceerd kan worden. Dat zou kunnen door isolatie van bedrijfsdaken of andere energiebesparingsmaatregelen. Wij vinden het gewenst om het concept van warmtenet regelmatig te toetsen aan de marktontwikkelingen. Huizen enlbedrijven zullen namelijk steeds energiezuiniger worden opgeleverd en met andere technieken werken, zoals lage temperatuurverwarming.

10 Het Energieloket Twentekanaal (Hengelo) opereert onder het parkmanagement. Het loket richt zich niet enkel op collectieve energievoorzieningen. Het loket ondqrsteunt ook de uitvoering van energieonderzoeken. Hierbij heeft Energieloket goodwill gekweekt bij de ondernemers. Wellicht kunnen deze activiteiten uitgebreid worden tot heel Hengelo. Eerder is al benoemd dat het instrument van parkmanagement gebruikt kan worden om aspecten van duurzaamheid te versterken en "winstgevend" te maken voor de ondernemer. Momenteel komen ook andere vormen van parkmanagement op w^aarbij projectmatiger wordt gewerkt. Daarbij wordt het voor de ondernemersvereniging duidelijker voor welke projecten ze kiezen en wat dit hun oplevert. De gezamenlijke inkoop van energie of afval-afhandeling kan al direct financieel voordeel opleveren. Na deze eerste stap kunneh de meer duurzame, lange termijn aspecten opgestart worden, zoals reductie van het energie verbruik, reductie van de afvalstromen en reductie van de beheerkosten. 10 In het duurzame energieconcept dat opgezet wordt voor de Molenkamp in Borne wordt waarschijnlijk ook het aspect van energiebesparing meegenomen. De kosteneffectiviteit van energiebesparing is nog altijd vele malen hoger dan het plaatsen ^an bijvoorbeeld zonnepanelen. Voor energiebesparende maatregelen gelden terugverdientijden van minder dan 5 jaar, terwijl voor zonnepanelen gerekend moet worden met terugverdientijden van 15 jaar. Het onderzoek naar de BIZ kan interessante aanknopingspunten geven voor de verdere uitwerking van een (parkmanagement) organisatie. 4.5 Opmerkinqen per qemeente Hieronder gaan wij per gemeente nader in op de aspecten herstructurering, parkmanagement en voor zover relevant watergebondenheid. Gemeente Almelo Herstructurering en ruimtewinst Op 15 oktober 2010 zijn de Prestatieafspraken bedrijventerreinen door de en de gemeente Almelo getekend. Op het punt van herstructurering en ruimtewinst is kort samengevat het volgende afgesproken: 1. In 2015 moet op de volgende terreinen de herstructureringsopgave in uitvoering zijn: a. Buitenhaven (2e tranche: ); b. Turfkade (3e tranche: ). 2. De verwachte ruimtewinst bedraagt ongeveer 10 ha en moet worden bereikt op de locaties Dollegoor en Buitenhaven. 3. De gemeente zorgt ervoor dat de benodigde cofinanciering, van de herstructureringsopgave in de projecten Buitenhaven en Turfkade uit eigen middelen beschikbaar komt. 4. De gemeente kan voor de uitvoering van de herstructurering een provinciale subsidie aanvragen. De stand van zaken is als volgt: De gemeente Almelo heeft de herstructurering van de Slachthuiskade nagenoeg afgerond en is goed op weg met de concrete werkzaamheden op de locatie Dollegoor. Wij waarderen de grote inzet van de gemeente. Daardoor is het gelukt om deze projecten zp ver te krijgen. Overigens hebben zowel Rijk als financieel ook aanzienlijk bijgedragen. De gemeente is bezig met het uitwerken van concrete aanpak van de locatie Buitenhaven L Oost. Voor de locatie Indieterrein geldt dat de plannen voor herstructurering nog verder irnoeten worden uitgewerkt. Dat geldt zeker ook voor de grootschalige locatie Turfkade. Een kwaliteitsscan zal moeten uitwijzen welke maatregelen voor welke delen van het terrein zouden kunnen worden ingezet. Ook zal daar ingezoomd moeten worden op de ruimtewinst die daar 1 potentieel aanwezig is. Wij gaan ervan uit dat de door Almelo ingezette lijn met herstructurering in de toekomst zal worden voortgezet.

11 Parkmanagement Het is een positieve ontwikkeling dat de gemeente parkmanagement ook promoot op de bestaande terreinen. De gemeente zou nog een stap verder kunnen gaan (zie de opmerkingen onder het algemene kopje Parkmanagement). Watergebondenheid In de bedrijventerreinenvisie wordt geconstateerd dat het aandeel van niet-watergebonden activiteiten groter is geworden. Verder blijkt uit de bedrijventerreinenvisie dat het de bedoeling is dat deze terreinen zich verder kunnen ontwikkelen. Wij missen hierbij echter de concrete gemeentelijke ambitie (zie ook de opmerkingen onder het algemene kopje Watergebondenheid). Gemeente Borne 11 Herstructurering en ruimtewinst Op 27 mei 2010 zijn de Prestatieafspraken bedrijventerreinen door de en de gemeente Borne getekend. Op het punt van herstructurering is samengevat het volgende afgesproken: 1. In de periode (3 e tranche) moet de herstructureringsopgave op bedrijventerrein Molenkamp in uitvoering zijn. 2. De gemeente zorgt ervoor dat de gewenste cofinanciering voor de herstructureringsopgave in het project Molenkamp uit eigen middelen beschikbaar komt. 3. De gemeente kan voor de uitvoering van de herstructurering een provinciale subsidie aanvragen. De stand van zaken is dat de gemeente bezig is met de voorbereiding van de aanpak van de locatie Molenkamp. Op dit moment speelt daarbij de scenariostudie die wordt gedaan naar de aanleg van een eventuele westelijke randweg die het mogelijk moet maken dat de huidige doorgaande provinciale weg N743 wordt geknipt. In de studie komen ook de varianten aan bod waarbij de westelijke randweg langs of door de herstructureringslocatie Molenkamp komt te lopen. Wij constateren dat in de bedrijventerreinenvisie nog wordt uitgegaan van een maatvoering voor de Molenkamp van 4,2 ha. Deze maatvoering is afkomstig uit het MJP Vitale bedrijvigheid Dit getal is een indicatie van de oppervlakte dat destijds al als sterk verouderd werd gekwalificeerd. Bepalend zou de oppervlakte moeten zijn die in de kwaliteitsscan betrokken is geweest. In de scan is gekeken naar het gehele terrein (24 ha). Dat sluit ook aan bij de visie waarbij is gesteld dat de herstructurering zich zal richten op een opwaardering van de totale bedrijventerreinen. Volgens de algemene filosofie van herstructurering moet ook wanneer bepaalde verouderende delen van een bedrijventerrein worden aangepakt, de doelstelling zijn dat het gehele terrein weer aan de eisen van de tijd voldoet. In dat licht bezien is de geraamde ruimtewinst van 1 ha aan de lage kant. Wij pleiten er dan ook voor om het aspect ruimtewinst expliciet te betrekken bij de opstelling van het herstructureringsplan. Parkmanagement Parkmanagement is verplicht voor De Veldkamp en zal ook worden toegepast op het project herstructurering De Molenkamp. Voor de laatste locatie gaat dat al weer verder dan de meer traditionele aspecten van parkmanagement. Hier krijgt parkmanagement meer focus op duurzaamheid. Wij vragen aandacht voor structureel beheer (zie ook de opmerkingen onder het algemene kopje Parkmanagement). %)

12 Gemeente Enschede Herstructurering en ruimtewinst Op 27 mei 2010 zijn de Prestatieafspraken bedrijventerreinen door de en de gemeente Enschede getekend. Op het punt van herstructurering is samengevat het volgende afgesproken: 1. In 2015 moet de herstructureringsopgave op bedrijventerrein Het Reulver in uitvoering zijn. Deze opgave valt in de l e tranche (de periode tot en met 2011). 2. De gemeente zorgt uit eigen middelen voor de cofinanciering van de herstructureringsopgave op de locatie Het Reulver. 3. De gemeente kan voor de uitvoering van de herstructurering een provinciale subsidie Aanvragen. De stand van zaken is als volgt. 12 Het Havengebied is de grootste herstructureringslocatie in Enschede. Een project dat al enkele jaren in uitvoering is en daarom niet in de Prestatieafspraken betrokken. De HMO is betrokken bij de herstructurering. De gemeentelijke inzet is groot. Overigens hebben ook het Rijk en de middelen beschikbaar gesteld ( vanuit de TOPPER-regeling). De manier waarop de gemeente dit project uitvoert, verdient waardering. Wei merken wij nog op dat in de bedrijventerreinenvisie bij het Havengebied stimulering van wat^rgebondenheid wordt genoemd, maar dat dit aspect, vanwege het belang, in deze visifii een nadrukkelijker plaats had kunnen krijgen (zie verder onze opmerkingen onder het algemene kopje Watergebondenheid). Op bedrijventerrein Het Reulver is voortvarend al een aantal maatregelen uitgevoerd. Helaas zijn maatregelen, die vooruitlopend op een positieve subsidiebeschikking zijn uitgevoerd, volgens de provinciale verordening niet subsidiabel. Wij bevelen aan om op deze locatie de kwaliteitsscan te laten uitvoeren. Hiermee wordt de situatie na herstructurering in beeld gebracht. Parkmanagement De gemeente Enschede heeft belangrijke initiatieven ontplooid op het gebied van parkmanagement. Parkmanagement en structureel beheer zijn ip het Havengebied wel opgepakt, maar in andere bestaande bedrijventerreinen kennelij'k niet. Wij pleiten ervoor om ook voor die terreinen in te zetten op parkmanagement en structureel beheer (zie ook onze opmerkingen onder het algemene kopje Parkmanagement). Gemeente Hengelo Herstructurering en ruimtewinst Op 17 februari 2010 zijn de Prestatieafspraken bedrijventerreinen getekend door de en de gemeente Hengelo. Op het punt van herstructurering is samengevat het volgende afgesproken: 1. In 2015 moet herstructureringsopgave in uitvoering zijn op de locatie Twentekanaal Zuid. Dit project valt in de l e tranche (periode ) dan wel de 2 e tranche (periode ). De gemeente geeft de in 2010 duidelijkheid over de herstructurering van de terreinen Westermaat Zuid- West en Timmersveld. 2. De gemeente zorgt uit eigen middelen voor cofinanciering van de herstructureringsopgave in het project Twentekanaal Zuid te Hengelo. 3. De gemeente kan voor de uitvoering van de herstructurering van het betreffende bedrijventerrein een subsidie aanvragen bij de. De opgave in Hengelo voor wat betreft herstructurering is groot en gecompliceerd. Dit houdt vooral verband met het vinden van een passende invulling voor de ruimte die door de herstructurering kan worden vrijgespeeld.

13 De geraamde ruimtewinst is 56 hectare, waarvan inmiddels 16 hectare door herontwikkeling weer in gebruik genomen is. Rijk en hebben ook financial bijgedragen aan de herstructureringsopgave, maar het is vooral de gemeente die in dit dossier forse stappen heeft gezet. Hiervoor spreken wij onze waardering uit. De stand van zaken is als volgt. Voor de herontwikkeling van het Thaleslocatie heeft de HMO beslissende stappen ondernomen. Voor de locatie Twentekanaal- uid geldt dat volgens afspraak in 2011 een subsidieaanvraag bij ons zal worden ingediend. De herstructurering van de locatie Timmersveld is inmiddels in uitvoering. Hiervoor is provinciale subsidie verleend. De locatie Westermaat valt in de derde tranche. In de bedrijventerreinenvisie wordt gesteld dat er met de provindie afspraken zijn gemaakt over een bijdrage uit het fonds Vitale Bedrijventerreinen. Gedoeld zal zijn op de provinciale subsidieregeling voor herstructurering van bedrijventerreinen. De gemeente Hengelo kan - net zoals de andere Ose gemeenten - een bijdrage vrag$n. Wanneer wordt voldaan aan de voorwaarden die in de verordening zijn gesteld, zal de aanvraag worden gehonoreerd. 13 Parkmanagement De gemeente Hengelo heeft op het punt van parkmanagement belangrijke initiatieven genomen. Naar ons oordeel dient parkmanagement en structured beheer niet alleen voor het Bedrijvenpark Twentekanaal, maar ook voor de andere bestaande bedrijventerreinen een belangrijk aandachtspunt te moeten zijn. Watergebondenheid Voor de gemeente Hengelo is in de bedrijventerreinenvisie aan Het aspect van de watergebondenheid kort aandacht besteed en in beperkte mate concreet uitgewerkt (zie ook de opmerkingen onder het algemene punt Watergebondenheid) Gemeente Oldenzaal Herstructurering en ruimtewinst Op 27 mei 2010 hebben het gemeentebestuur en wij de Prestatieafspraken bedrijventerreinen getekend. Op het punt van herstructurering is het volgende sarrtengevat afgesproken: Afspraken herstructurering. 1. In 2015 moet de herstructureringsopgave op het terrein Eekte-Hazewinkel in uitvoering zijn. Deze locatie valt in de l e tranche (periode tot en met 2011). 2. De gemeente zorgt uit eigen middelen voor de gewenste financiering van de herstructureringsopgave in het project Eekte-Hazewinkel. De stand van zaken is als volgt. Inmiddels zijn op het bedrijventerrein Eekte-Hazewinkel de uitvoeringswerkzaamheden in de publieke ruimte gestart. De aanpak werkt positief uit. Helaas is er door de aanwezige dichte bebouwingsstructuur nauwelijks ruimtewinst te behalen. De herjstructurering zal vooral positief moeten werken voor het verblijfsklimaat. De opwaardering van de Stakenbeek als blauwe en groene slinger in het gebied zal hier in ieder geval een bijdrage aan leveren. Parkmanagement De laatste jaren is de betrokkenheid van de ondernemers op Eekte-Hazewinkel bij het functioneren van het bedrijventerrein behoorlijk toegenomen. Verwacht mag worden dat hierdoor meer draagvlak ontstaat voor de te treffen maatregel^n. Het kan ook een stimulans zijn voor de inzet van maatregelen waarmee de kwaliteit op Eekte-Hazewinkel wordt behouden of zelfs wordt vergroot. De kwaliteit moet immers niet alleen in het publieke domein verbeterd worden, maar ook in de private sfeer. Wij gaan ervan uit dat Oldenzaal de betrokkenheid van lokale ondernemers zal blijven stimuleren. Ook op bedrijventerrein Eekte- Hazewinkel geldt de noodzaak om te zorgen voor goed structureel beheer. In de provinciale subsidiebeschikking is als prestatie vastgelegd dat de kwaliteit die met de herstructurering wordt bereikt, ook wordt geborgd. Het borgen van bereikte kwaliteiten zouden wij ook graag zien voor de andere bestaande terreinen.

14 Samenvattende conclusie Er is in hoofdlijnen sprake van een evenwichtige en goed onderbouwde programmering en fasering van de plannen voor nieuw bedrijventerrein. Wij hebben waardering voor de betekenis van de herstructurering in deze programmering. Bij deze wijze waarop de strategische reserve wordt ingezet, hebben wij echter onze bedenkingen. Vanuit de onderliggende behoefteraming rnoet er rekening mee worden gehouden dat deze reserve niet of nauwelijks nodig zal zijn. Die mogelijke ontwikkeling kan nog worden versterkt door eventueel groter aanbod op het XL Businesspark Twente en door een mogelijk beperkt aanvullend aanbod in de gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente. Dat maakt een sterk gefaseerde ontwikkeling van nieuwe terreinen en goede monitoring van de bedrijventerreinenontwikkelingen des te belangrijker. Wij gaan ervan uit dat wij worden betrokken bij de evaluatie die in 2012/2013 is voorzien, mede vanwege onze deelname in de ontwikkeling van het XL Businesspark Twente en de gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente. 14 Wij hebben kennis genomen van het verzoek aan het bestuur van de Gemeenschappelijke Regeling van het Regionaal Bedrijventerrein XL Businesspark om te onderzoeken hoe de ruimtevraag voor het XL Businesspark zich verhoudt tot de voorraad bedrijventerreinen in de Netwerkstad en de regio Twente. Wij zullen ons standpunt hierover in goed overleg met de andere partners in de Gemeenschappelijke Regeling bepalen. Tot die tijd gaan wij uit van de nu gehanteerde inschattingen. Wij zijn ons er van bewust dat het naast elkaar aanhouden van een voorraad regulier bedrijventerrein en de voorraad van het XL Businesspark Twente tot gevolg kan hebben dat er relatief gezien een groter aanbod in stand wordt gehouden. Deze onderscheiden voorraden kunnen geen "communicerende vaten" zijn door het verschil in vestigingsvoorwaarden. Met inachtneming van de hierboven gemaakte kanttekeningen stemmen wij in met het onderdeel "Omvang uitbreiding en nieuwe locaties" van de Bedrijventerreinenvisie Netwerkstad Twente. Gedeputeerde Staten van O, voorzfster,