Psychische klachten. Informatie voor werknemers en leidinggevenden, Personeels- en Organisatieadviseurs en andere betrokkenen.

Transcriptie

1 Psychische klachten handelen van de bedrijfsarts ten aanzien van overspannen overbelast Ik zie het niet meer zitten even de weg kwijt burnout Mijn batterij moet opgeladen worden depressief Ik heb het helemaal gehad Informatie voor werknemers en leidinggevenden, Personeels- en Organisatieadviseurs en andere betrokkenen Aanleiding voor het maken van deze folder is de introductie van een nieuwe landelijke richtlijn voor het handelen van de bedrijfsarts ten aanzien van werknemers met psychische klachten. De richtlijn is opgesteld met het doel om werkende mensen met psychische klachten optimaal te begeleiden. Deze begeleiding is werknemers met psychische klachten. Inhoudsopgave - Informatie voor de werknemer - Belasting - Belastbaarheid - Overbelasting - Verschijnselen - Wat kunt u zelf doen? - Welke rol speelt het werk? - Wat kunt u van de bedrijfsarts en/of bedrijfsmaatschappelijk werker noodzakelijk om te voorkomen dat de - Wat kunt u van uw behandelaar klachten leiden tot langdurige arbeidsongeschiktheid. - Informatie voor leidinggevenden, Aan de richtlijn is veel onderzoek vooraf gegaan; hij is beoordeeld door huisartsen, andere betrokkenen psychologen en andere deskundigen. De - Wat betekent de richtlijn psychische bedrijfsartsen en bedrijfsmaatschappelijk klachten voor de leidinggevenden, werkers die deze richtlijn toepassen, zijn daarvoor speciaal getraind. Door het andere betrokkenen toepassen van de richtlijn geven zij de best - Preventie mogelijke begeleiding. - Verzuimbegeleiding - Communicatie Deze folder gaat over psychische klachten - Nuttige adressen bij werkende mensen. Hij beschrijft belasting, belastbaarheid, overbelasting en over de begeleiding die u kunt verwachten bij (dreigende) uitval. Hij is bedoeld voor werknemers, leidinggevenden, Personeels- en Organisatieadviseurs en andere betrokkenen en opgesteld volgens de nieuwe landelijke richtlijn voor het

2 Informatie voor de werknemer prettige verplichtingen kan resulteren in Belastbaarheid Verschijnselen overbelasting. Wat u aan belasting kunt hebben, wordt Verschijnselen van lichamelijke en Belasting Overbelasting kan het gevolg zijn van een grotendeels bepaald door uw aanleg en uw geestelijke uitputting: Het leven stelt voortdurend bepaalde eisen teveel aan verplichtingen. geestelijke en lichamelijke ontwikkeling. De Moeheid, futloosheid, grote slaapbehoefte, aan de mens. Werk is in veel gevallen het belastbaarheid is niet voor iedereen even verlies aan initiatief, verlies aan interesse, levensgebied waar die eisen en Levensgebeurtenissen groot. Met het ouder worden, neemt de concentratiestoornissen, verplichtingen het meest duidelijk Hierbij gaat het om gebeurtenissen die belastbaarheid geleidelijk af. In bepaalde geheugenstoornissen, etc. geformuleerd zijn. Naast deze slechts één keer of hooguit enkele malen in levensfasen, waarbij zich in het lichaam verplichtingen kan men nog de belasting een mensenleven optreden. Te denken valt belangrijke veranderingen voltrekken, is de Verschijnselen van stress met als psychische ondervinden van levensgebeurtenissen en aan bijvoorbeeld het ernstig ziek worden belastbaarheid ook verminderd, klachten: problemen. van een geliefd persoon, een verhuizing, een bijvoorbeeld tijdens de puberteit, de Rusteloosheid, lusteloosheid, Voor een prettig functioneren is het nodig echtscheiding of werkloos worden. Het kost overgang, de zwangerschap, de gespannenheid, angst, slecht slapen, dat er een zeker evenwicht bestaat tussen de extra energie om over die schok heen te kraamperiode en de dagen voor de dromen, emotionele onstandvastigheid, eisen die worden gesteld aan de ene kant en komen, om de gebeurtenis te verwerken en menstruatie. Een tijdelijke vermindering van prikkelbaarheid, overgevoeligheid voor de mogelijkheden om aan die eisen te om het evenwicht te herstellen. Niet alleen de belastbaarheid kan ook het gevolg zijn geluiden en drukte. voldoen aan de andere kant. We kunnen ook droevige gebeurtenissen maar ook blijde van slaapgebrek, medicijngebruik, spreken van belasting en belastbaarheid, geven een extra belasting. Overbelasting alcoholgebruik en/of ziekte. Overbelasting Verschijnselen van stress met als omdat de eisen van het leven de mens kan het gevolg zijn van (te veel) kan een gevolg zijn van een (tijdelijk) lichamelijke klachten: belasten. Er is sprake van overbelasting als levensgebeurtenissen in korte tijd. verminderde belastbaarheid. Hoofdpijn, duizeligheid, nekpijn, de belasting gedurende enige tijd groter is maagklachten, pijn op de borst, dan de belastbaarheid. Problemen Overbelasting hartkloppingen, buikklachten, etc. Net als verplichtingen en Voor een prettig functioneren is het Deze verschijnselen zijn op te vatten als een De belasting door het leven is onder te levensgebeurtenissen, horen problemen bij belangrijk dat er een zeker evenwicht alarmreactie. Het lichaam waarschuwt dat er verdelen in drie categorieën. het leven. Problemen kosten altijd extra bestaat tussen belasting en belastbaarheid. een bepaalde mate van overbelasting is energie, want u moet ze ofwel oplossen Kortdurende overbelasting kan geen kwaad, ontstaan. Verplichtingen ofwel verdringen of omzeilen. Een mens omdat u over reserves beschikt om dit op te Hieronder wordt alles begrepen wat iemand kan allerlei problemen hebben, grote en vangen. Wanneer echter de overbelasting Wat kunt u zelf doen? regelmatig moet doen. Verplichtingen kleine en op allerlei gebieden. Bijvoorbeeld: blijft aanhouden, raken de reserves uitgeput. - Probeer wat meer rust te nemen. Zeg jegens werk en huishouden. Maar ook zaken problemen met uzelf of met anderen, Dan ontstaat er een situatie waarin u zowel verplichtingen, waaraan u zich maar als vrijwilligerswerk, het volgen van een problemen met het werk of met officiële lichamelijk als geestelijk kunt instorten enigszins kunt onttrekken, af. cursus, het uitvoeren van een verbouwing, instanties, huisvestingsproblemen, onder de druk van de overbelasting. De - Beperk uw activiteiten zoveel mogelijk het verrichten van werkzaamheden voor een financiële of maatschappelijke problemen, weegschaal is uit balans, uit het evenwicht. tot die welke u ontspanning kunnen vereniging of club. Verder kan men ook etc. geven, bijvoorbeeld wandelen, fietsen, denken aan verplichtingen jegens familie, Overbelasting kan het gevolg zijn van een zwemmen, tuinieren. vrienden en buren. Het hoeft niet alleen te teveel aan problemen. - Neem geen grote klussen ter hand die gaan om onaangename en/of opgelegde al een tijdje zijn blijven liggen, maar verplichtingen; ook een teveel aan op zich

3 doe kleine, overzichtelijke klusjes die u denken valt aan een hoge werkdruk, ruzie Wat kunt u van bedrijfsarts en Het werk zal al snel weer een onderwerp in een rustig tempo kunt verrichten. met baas of collega, een reorganisatie e.d. bedrijfsmaatschappelijk werker van gesprek worden. Zodra u door de eerste, - Forceer uzelf niet in uw activiteiten. Aan de andere kant kan het ook zo zijn dat moeilijke fase heen bent, zult u merken dat Stel geen hoge eisen aan uzelf. uw overbelasting in de privé-situatie is Meestal zal het zo zijn dat u zich ziek meldt u weer in staat bent na te denken over - Eis niet van uzelf dat u voor een ontstaan, met een dusdanige invloed op uw en dat u vervolgens van de bedrijfsarts een (eventueel gefaseerde) werkhervatting. Door bepaalde datum weer opgeknapt bent. gezondheid dat werken voor u enige tijd niet uitnodiging krijgt voor het spreekuur. U middel van gerichte opdrachten krijgt u - Heb geduld met uzelf. haalbaar is. kunt echter ook bij stressklachten zelf een inzicht in factoren die een probleem voor u - Schaam u niet voor uw gevoelens en Een derde mogelijkheid is dat, ondanks een afspraak maken bij de bedrijfsarts of de vormen. In overleg met bedrijfsarts, gedachten. Deze zijn onderdeel van het hoge belasting, het werk juist een prettige bedrijfsmaatschappelijk werker. bedrijfsmaatschappelijk werker en uw natuurlijke verwerkingsproces dat u afleiding is, die uw belastbaarheid vergroot. leidinggevende kunnen deze factoren doormaakt. Dit is vaak het geval als er een prettige Wat kunt u verwachten op het spreekuur? worden aangepakt. Ook zal het voorkomen - Accepteer dat u overbelast bent. Het is werksfeer heerst. In eerste instantie krijgt u vragen over uw dat u met ondersteuning de problemen zelf geen schande en geen teken van klachten. Waarom heeft u zich ziek gemeld, kunt aanpakken. minderwaardigheid. Ieders Denkt u eens na hoe het werk in uw situatie hoe lang bestaan de klachten al, wat zijn de De bedrijfsarts zal via spreekuurberichten belastbaarheid is beperkt. geplaatst kan worden. Bespreek dit oorzaken en wat heeft u er zelf al aan aan uw leidinggevende aangeven in welke - Voel u niet schuldig over het feit dat u vervolgens met uw leidinggevende en/of proberen te doen. Dit kan uitsluitend fase u verkeert en welk einddoel verwacht thans niet in staat bent uw normale bedrijfsarts. mondeling zijn, maar het kan ook wordt. Aan de hand van deze berichtgeving taken (volledig) te vervullen. Maak van voorkomen dat u gevraagd wordt om één of kan de leidinggevende gericht contact met u uw overspannenheid niet een nieuw In ieder geval is het zo dat het werk altijd meer korte vragenlijstjes in te vullen. Als onderhouden en al in een zo vroeg mogelijk probleem. een grote rol blijft spelen in uw situatie. U eenmaal het probleem duidelijk is, zult u stadium eventuele knelpunten bespreekbaar - Laat uw hele situatie op u inwerken: zult in de verzuimbegeleiding geholpen van de bedrijfsarts of de maken. Heb ik de laatste tijd te veel hooi op worden met het nadenken en omgaan met bedrijfsmaatschappelijk werker een mijn vork genomen? Heb ik teveel uw werksituatie. U zult geholpen worden toelichting krijgen op de verdere gang van Terugvalpreventie problemen? Wat is er de laatste tijd met het nemen van beslissingen omtrent het zaken. Aan het eind van het traject zal worden allemaal gebeurd? werk. Hoe onderhoudt u contact met het besproken hoe u in de toekomst herhaling - Sommige gebeurtenissen vragen pas werk? Wanneer wilt u terug naar uw werk? Het is gebleken dat mensen met psychische kunt voorkomen. U zult leren signalen bij maanden later om verwerking. Praat er Moeten zaken worden aangepast? Wilt u klachten in een zo vroeg mogelijk stadium uzelf te herkennen die wijzen op een regelmatig over met uw partner en/of liever ander werk zoeken? Zowel uw geholpen moeten worden bij het overwinnen dreigende overbelasting. met anderen. leidinggevende als de bedrijfsarts en van de problemen om een langdurige - Sta uzelf toe na te denken over het bedrijfsmaatschappelijk werker zullen arbeidsongeschiktheid te voorkomen. U verleden, wat er gebeurd is en hoe het hierover met u praten en samen met u naar kunt dus op korte termijn een allemaal zo gelopen is. oplossingen zoeken. vervolgafspraak verwachten. Verder krijgt u in de loop van het traject Welke rol speelt het werk? verschillende opdrachten mee naar huis die Het werk kan op diverse manieren een rol u kunnen helpen om weer greep te krijgen spelen in uw situatie. Allereerst kan het de op uw situatie. oorzaak zijn van uw overbelasting. Te

4 Ook op het werk zal worden gekeken of bepaalde zaken veranderd moeten worden, om de kans op herhaling te verkleinen. psychologisch adviesbureau voor nader diagnostisch onderzoek en advies. Het advies kan bijvoorbeeld bestaan uit een Informatie voor leidinggevenden, Personeels- en Organisatieadviseurs en andere betrokkenen De crisisfase Fase waarin gewerkt wordt aan begrip en behandelvoorstel en/of uit een aanpassing acceptatie, rust en ontspanning. Wat kunt u van de behandelaar op het werk. Deze verwijzing wordt betaald Wat betekent de richtlijn Psychische Duur: 3 weken. door de werkgever met subsidie van de Klachten voor leidinggevenden, Huisarts bedrijfsvereniging. De fase van probleem- en Als medicijnen noodzakelijk zijn voor uw andere betrokkenen? oplossingsinventarisatie herstel, kunt u hiervoor terecht bij uw De richtlijn Psychische Klachten stelt dat de Fase waarbij de problemen en de huisarts. Ook als de problemen bedrijfsarts, samen met de werknemer, een oplossingsrichtingen in kaart worden voornamelijk in de privé-sfeer liggen of in begeleidingsplan maakt. Een dergelijk plan gebracht. het verleden hun oorzaak vinden, is een bestaat uit een drietal fasen, die gedurende Duur: 6 weken. bezoek aan de huisarts belangrijk. Als de een bepaald tijdspad doorlopen moeten oorzaak in het werk ligt, zal de bedrijfsarts worden. Middels taken en opdrachten werkt De fase van hervatten van het normale leven of de bedrijfsmaatschappelijk werker de rol de werknemer zo gericht aan het herstel. Pas Fase waarin alle aspecten van het 'normale' op zich nemen van procesbegeleider en van als de taken behorende bij een bepaalde fase leven worden hervat. begeleider van de cliënt. zijn volbracht, kan de werknemer door naar Duur: 9-12 weken. De rol van procesbegeleider houdt in dat de volgende. Voor iedere fase staat in de wordt gekeken of alle inspanningen van u, richtlijn een gemiddelde tijdsperiode Preventie van uw leidinggevende en van de huisarts genoemd. Hoewel individuele verschillen Het succes van een organisatie hangt nauw hetzelfde doel nastreven, namelijk: herstel mogelijk zijn, geven de genoemde periodes samen met het functioneren van de en terugkeer in het arbeidsproces. een indruk over de duur en het te werknemer. De leidinggevende heeft er dus verwachten verloop. De taak van de alle belang bij te investeren in de Toestemming bedrijfsarts is om de werknemer tijdens dit inzetbaarheid van zijn werknemers. In een De bedrijfsarts zal uw toestemming vragen proces te begeleiden en om het tijdspad te actief preventief beleid staan het bevorderen om met de huisarts te overleggen, met als bewaken. van de gezondheid en inzetbaarheid van doel te voorkomen dat u tegenstrijdige De bedrijfsarts zal via spreekuurberichten werknemers en het verbeteren van de adviezen krijgt. aangeven in welke fase betrokkene verkeert arbeidsomstandigheden centraal. Wees als en welk einddoel verwacht wordt. Aan de leidinggevende alert op signalen die kunnen Verwijzen hand van deze berichtgeving kan de duiden op dreigende overbelasting zoals: De bedrijfsarts kan u verwijzen naar uw leidinggevende gericht contact onderhouden - frequent verzuim; huisarts en/of naar de bedrijfs- met de betrokkene en al in een zo vroeg - het werk niet af kunnen krijgen; maatschappelijk werker. mogelijk stadium eventuele knelpunten - als hoog ervaren werkdruk; bespreekbaar maken.. - opbouw van een stuwmeer aan vakantiedagen; De bedrijfsmaatschappelijk werker kan Samenvattend zijn bij overspanning de - personen met een perfectionistische indien nodig verwijzen naar een volgende fasen te onderscheiden: inslag;

5 - personen die geen nee durven zeggen. Probeer voor zoveel mogelijk afwisseling in het werk te zorgen. Geef de werknemer de mogelijkheid om het werk zoveel mogelijk zelf in te delen en geef voldoende support. Waarborg een regelmatig contact tussen werknemer en leidinggevende, bijvoorbeeld d.m.v. jaargesprekken en tussentijdse evaluatiegesprekken. Dergelijke gesprekken kunnen aanwijzingen geven voor het bestaan van stressfactoren. In deze contacten moet de leidinggevende zich richten op factoren in het werk en de mogelijkheid bieden voor aanpassingen in de werksituatie. De leidinggevende is de belangrijkste persoon om een situatie te creëren waarin het voor de werknemer makkelijk is om terug te keren in zijn werk. Er moet een zodanig werkklimaat ontstaan, dat iedere individuele werknemer zich gemotiveerd en uitgedaagd voelt om het beste van zichzelf te geven. Verzuimbegeleiding Ondanks alle maatregelen die u als leidinggevende getroffen heeft om uitval te voorkomen, valt het niet uit te sluiten dat een werknemer ten gevolge van psychische klachten kortere of langere tijd verzuimt. De werkgever heeft regels opgesteld voor ziekteverzuim en verzuimbegeleiding. De belangrijkste persoon in de verzuimbegeleiding is meestal de directe chef. Een zo spoedig mogelijke werkhervatting is zeer belangrijk. Uit onderzoek blijkt dat, naarmate de periode van arbeidsuitval langer duurt, de kans op blijvende arbeidsongeschiktheid groter wordt. De eerste 6 weken zijn in de verzuimbegeleiding erg belangrijk. Tijdens deze weken moet er alles aan worden gedaan om de zieke werknemer zo spoedig mogelijk, gezond en wel, terug te krijgen op het werk en om de oorzaken van de uitval, voor zover mogelijk, weg te nemen. Communicatie Sectoroverleg In het sectoroverleg spreken de bedrijfsarts en de bedrijfsmaatschappelijk werker met de leidinggevenden, Personeels- en Organisatieadviseurs en andere betrokkenen. Van werkgeverskant hebben de volgende personen zitting in dit overleg: de manager bedrijfsvoering, de verpleegkundig manager, de Personeels- en Organisatieadviseur en op uitnodiging c.q. eigen verzoek een directe chef. Naast informatie over de duur van de ziekte, over de mate van arbeidsongeschiktheid en over de relatie van ziekte met het werk, vindt overleg plaatst de manier waarop de reïntegratie het beste gestalte kan krijgen. Nuttige adressen Heeft u klachten zoals genoemd in deze folder, dan kunt u met uw vragen terecht op het arbeidsgezondheidkundig spreekuur van uw bedrijfsarts of bedrijfsmaatschappelijk werker. Voor afspraken kunt u bellen met telefoonnummer Bezoekadres Gemeenschappelijke Bedrijfsgezondheidsdienst (GBGD) Poortgebouw Zuid, 3 e etage Rijnsburgerweg AA Leiden Tel: Fax: Websites oplage 150/2 mei 2005