Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Staaroperatie

Transcriptie

1 Staaroperatie

2 STAAROPERATIE INLEIDING In deze folder vindt u informatie over het ontstaan en de behandeling van staar, ook wel cataract genoemd. Het is natuurlijk mogelijk dat in het gesprek met de oogarts nog andere feiten aan de orde komen. WAT IS STAAR OFWEL CATARACT? Staar is een troebeling van de ooglens die het zien verstoort. Onder normale omstandigheden is de lens helder en doorzichtig. De lens zorgt voor het scherpstellen van de beelden op het netvlies. Als de ooglens troebel is (staar), worden de lichtstralen in hun beloop gestoord, zodat er een onscherp beeld op het netvlies ontstaat. Daardoor lijken de dingen die iemand met staar ziet waziger en grauwer van kleur. HOE ONTSTAAT STAAR? Staar treedt op door een verandering van de chemische samenstelling van de lens. De precieze oorzaak van de chemische verandering is in de meeste gevallen niet bekend. De lens is opgebouwd uit een lenskern, die omgeven is door de lensschors. Hieromheen bevindt zich het lenskapsel. De lenskern is bij kinderen heel zacht en wordt door de jaren steeds harder (lenssclerose). De lensschors bestaat uit cellen die eiwitvezels vormen om de lenskern heen. Die cellen blijven gedurende het hele leven actief. Door de aangroei van vezels wordt de schorslaag, en daarmee de hele lens, steeds dikker. Door de verharding van de lenskern wordt het licht dat het oog binnenkomt steeds meer tegengehouden door de lens, waardoor het zien minder wordt. Er is dan sprake van kerncataract. Ontstaan er troebelingen in de schorslaag van de lens, dan hebben we te maken met schorscataract. Meestal is er sprake van een combinatie van kerncataract en schorscataract. De precieze oorzaak van het ontstaan van staar is niet bekend. Wel zijn er diverse factoren die van invloed zijn; de belangrijkste is leeftijd. Staar kan ook ontstaan door

3 een oogontsteking of door een ongeval. Verder kan staar vaker voorkomen bij bepaalde ziektes (bijv. diabetes mellitus) en bepaald medicijngebruik (bijv. prednison). Naast de ouderdomsstaar bestaat er ook aangeboren staar (congenitaal cataract), waarbij de staar al bij de geboorte aanwezig is. VERSCHIJNSELEN Staar ontwikkelt zich gewoonlijk heel langzaam. Het belangrijkste verschijnsel of symptoom van staar is dat men geleidelijk aan waziger gaat zien. In een vroeg ontwikkelingsstadium van staar kan de gezichtsscherpte nogal wisselen. Soms moet daardoor de sterkte van de bril een aantal keren worden aangepast. Als de troebeling van de lens verder toeneemt, heeft veranderen van de brilsterkte geen zin meer. Dubbelzien met één oog komt wel eens voor, maar verdwijnt vaak weer als de staar toeneemt. Staar veroorzaakt nogal eens problemen bij het autorijden in schemer en duisternis. Dit komt door de sterke verstrooiing van het licht van de koplampen van tegemoetkomende auto s. BEHANDELING Staar kan alleen met een operatie verholpen worden. Bij een staaroperatie wordt de troebele ooglens vervangen door een heldere kunststoflens. De staar kan niet met een laserbehandeling verholpen worden. LENGTEMETING VAN HET OOG Bij de staaroperatie wordt de eigen lens uit het lenszakje verwijderd en wordt een kunststoflens in het lenszakje teruggeplaatst. Om de sterkte van de kunststoflens te bepalen moet een lengtemeting van het oog gedaan worden. Deze meting wordt meteen verricht door een van onze medewerkers op de polikliniek. Indien u contactlenzen draagt kan de meting pas gebeuren als u de contactlenzen 1 week niet gedragen heeft. Er wordt standaard van beide ogen een lengtemeting verricht, dus dient u beide lenzen 1week uit te laten. Na de lengtemeting mogen de contactlenzen weer gedragen worden tot 1 week voor de operatie.

4 DE OPERATIETECHNIEK De troebele lens wordt verwijderd middels phaco-emulsificatie (letterlijk: het verpulveren en opzuigen van de lens). De operatie begint met een klein sneetje van ongeveer 2 mm in het oog. Dan maakt de oogarts een ronde opening in de voorkant van het lenszakje. Door deze opening wordt een holle naald ingebracht die ultrasoon trilt (zoals het apparaat waarmee de tandarts tandsteen verwijdert). De lens verpulvert en kan worden weggezogen. Als het lenszakje leeg is wordt de kunststoflens erin geplaatst. Door de speciale manier waarop het sneetje in het oog gemaakt wordt, is er veelal geen hechting nodig. Bij 97% van de staaroperaties verloopt de operatie probleemloos. Bij 3% kunnen er complicaties voorkomen; dit hoeft niet altijd ernstige gevolgen te hebben, maar kan resulteren in een wat langzamere genezing. Bij 0,5% kan het zien na de operatie slechter zijn dan voor de operatie, tengevolge van complicaties tijdens of na de operatie. Omdat bij de operatie de troebele lens vervangen wordt door een heldere kunststoflens met UV-filter kan het zijn dat u na de operatie de kleuren anders (blauwer) ziet. DE KUNSTSTOFLENS Afhankelijk van de nagestreefde uitkomst met betrekking tot de brilsterkte (voor veraf en lezen) na de operatie, kunt u kiezen voor: Een monofocale standaard lens. Zo n lens geeft op één afstand scherp zicht. dit is meestal in de verte; om ook dichtbij goed te kunnen zien is een leesbril nodig. Indien u een zogenaamde cilinderafwijking heeft is ook nog een lichte correctie voor in de verte kijken nodig. Een monofocale torische lens. Ook dit type lens geeft op één afstand scherp zicht; het corrigeert tevens een cilindrische afwijking. Patiënten die een cilindrische afwijking hebben aan de ogen zijn na de operatie met deze lens minder brilafhankelijk voor de verte. Voor de korte afstand is een leesbril nodig. Een multifocale lens. Deze geeft op zowel de lange als op korte afstand een redelijk scherp tot scherp zicht en maakt zo een leesbril op de meeste afstanden overbodig. De nadelen van deze lenzen zijn dat bij kunstlicht en tijdens autorijden in het donker

5 u last kunt ondervinden van schitteringen en lichtkransen en er kan sprake zijn van contrastverlies. Een multifocale torische lens. Werkt als de hierboven genoemde lenzen en corrigeert bovendien een cilindrische afwijking. De monofocale standaard lens valt onder de dekking van de basispolis. Voor torische en multifocale lenzen moet er worden bijbetaald. De oogarts zal met u bespreken of u eventueel in aanmerking komt voor een zogenaamde torische of multifocale implantlens. Deze lenzen zijn namelijk niet voor iedereen geschikt. Het materiaal van alle bovengenoemde lenzen is hetzelfde. Het is niet zo dat een lens beter of slechter is. De lenskeuze heeft uitsluitend te maken met de benodigde brilsterkte na de operatie. VOORONDERZOEK DOOR DE ANESTHESIST Indien nodig krijgt u ook een afspraak voor de anesthesist. De anesthesist beoordeelt of uw algehele gezondheid voldoende is om een staaroperatie te ondergaan. De anesthesist bevindt zich op de eerste verdieping van het ziekenhuis (hoofdgebouw), groene route 49. Heeft u nog geen patiëntenpasje van het ziekenhuis dan meldt u zich daarvoor eerst bij de afsprakenbalie in de hal van het ziekenhuis. HET BEHANDELINGSTRAJECT U komt naar het Refaja ziekenhuis voor een staaroperatie in dagverpleging. De dagverpleging houdt in dat u voor één dag naar het ziekenhuis komt. U komt s ochtends, de operatie wordt verricht en in principe gaat u één uur na de operatie weer naar huis. VERHINDERD? Indien u verhinderd bent, wilt u dan contact opnemen met de planning oogheelkunde, telefoon (0599) , op werkdagen tussen 8.00 en 9.30 uur. Ook als u ziek bent, koorts heeft, een rood en pijnlijk oog heeft of ontstekingen in de omgeving van het oog dient u dit te melden. De arts kan dan bekijken of de operatie door kan gaan.

6 Bij het intakegesprek op de polikliniek oogheelkunde heeft u een datum meegekregen voor de operatie. Dit is een datum onder voorbehoud. U krijgt een week voor de operatie altijd nog een definitieve brief van ons. U ontvangt bij deze brief tevens een recept voor oogdruppels. U wordt een paar dagen voor de operatie nog door een van onze medewerkers gebeld om alles nog even door te nemen. VOORBEREIDING U heeft een recept gekregen voor oogdruppels en pleisters voor ná de operatie. U kunt deze bij de apotheek afhalen. Zorg ervoor dat u deze druppels in ieder geval daags voor de operatie in huis heeft. Oogdruppelen is niet moeilijk. Het is dan ook het beste dat u dit zelf doet of iemand in uw omgeving. Is dat niet mogelijk, dan schakelen wij voor u de thuiszorgorganisatie bij u in de buurt in. Houdt u er rekening mee dat u dan een eigen, inkomensafhankelijke bijdrage verschuldigd bent? Contactlensdragers: minimaal 1 week voor de operatie mogen er geen contactlenzen meer gedragen worden, omdat er anders een verhoogde kans is op infectie. DE DAG VAN DE OPERATIE In verband met de hygiëne vragen wij u om de ochtend van de opname thuis te douchen en de onderstaande richtlijnen te volgen: Make-up: geen make up Nagels: geen nagellak of versieringen als diamantjes, gelnagels, acrylnagels etc. Sieraden: geen sieraden Piercings: - geen piercings in het gelaat en mond, - overige piercings, indien ze in de buurt zitten van het operatie- gebied, verwijderen; - overige piercings moeten verwijderd worden of vervangen worden door een kunststof exemplaar. Voor de behandeling hoeft u niet nuchter te zijn. U mag op de dag van de operatie gewoon ontbijten/ lunchen. U moet s ochtends gewoon de medicijnen innemen die

7 u anders ook s ochtends inneemt, tenzij de anesthesist dit anders met u heeft afgesproken bij het preoperatief onderzoek. Indien u plastabletten gebruikt dan moet u die op de dag van de operatie niet innemen. WAT NEEMT U MEE? Wij verzoeken u het volgende mee te brengen op de dag van opname: uw ziekenhuispasje; alle oogdruppels; alle medicijnen die u gewoonlijk thuis gebruikt; eventueel een brillenkoker. Het is af te raden waardevolle papieren of veel geld mee te nemen naar het ziekenhuis. Het ziekenhuis draagt namelijk geen verantwoordelijkheid bij verlies of diefstal. VERVOER U mag na de operatie niet zelf autorijden. Het geopereerde oog wordt afgedekt en bovendien kan uw reactievermogen door de medicijnen verminderd zijn. Wij raden u dan ook aan voor deze dag vervoer te regelen. MELDEN Op de dag van opname meldt u zich op het afgesproken tijdstip bij de opnamebalie. Deze bevindt zich in de hal van het ziekenhuis. Vervolgens wordt u naar de afdeling gebracht. Indien u vóór 7.45 uur in het ziekenhuis moet zijn, kunt u zich melden bij de receptie in de hal van het ziekenhuis. VOOR DE OPERATIE Op de afdeling vinden nog enige voorbereidingen plaats. Uw oog wordt gedruppeld om de pupil te verwijden. U krijgt meestal een tabletje om een beetje te ontspannen. DE OPERATIE De operatie vindt plaats op de operatiekamer. De meeste staaroperaties worden onder plaatselijke verdoving uitgevoerd. U krijgt eerst druppels om het oog te verdoven. Vervolgens krijgt u er nog een plaatselijke verdoving bij. Tijdens de operatie wordt de troebele lens vervangen door een kunststoflens.

8 Na de operatie krijgt u een oogdop ter bescherming van uw oog. Het gaasje mag na 2 uur verwijderd worden. Vaak zit er wat gele zalf aan het gaasje, dit kan geen kwaad. De oogdop moet tot de volgende ochtend blijven zitten. NA DE OPERATIE Als alles goed met u is, gaat u terug naar de afdeling dagverpleging. In principe mag u een uur na de operatie weer naar huis. Over het algemeen heeft u na de operatie geen pijn aan het geopereerde oog, hoogstens een licht branderig gevoel. NAAR HUIS Voordat u naar huis gaat, krijgt u instructies over hoe u het oog na de operatie moet verzorgen. U krijgt een afspraak mee voor controle. De dag na de operatie wordt u tussen en uur gebeld. Contactlensdragers mogen pas na de controle de lenzen weer dragen. NAZORG Uw huisarts krijgt bericht over de behandeling. U krijgt een map mee naar huis met de volgende gegevens: informatie over de verrichte operatie, richtlijnen voor na de operatie, controleafspraak, aftekenschema oogdruppels. Deze map moet u bij iedere afspraak bij de oogheelkunde meenemen, ook bij eventuele extra controles bij problemen of complicaties. Mochten er zich na ontslag complicaties voordoen, neem dan contact op met het ziekenhuis, afdeling oogheelkunde ( ). Na uur en in het weekend kunt u bellen naar het algemene nummer van het ziekenhuis ( ) en vragen naar de dienstdoende oogarts. DRUPPELEN De ochtend na de operatie mag u de oogdop er afhalen. Voor het herstel van het oog en om infectie te voorkomen moet u uw oog enkele weken druppelen.

9 Belangrijk is dat u de onderstaande instructie volgt en niet die in de bijsluiter van de oogdruppels staat. DRUPPELINSTRUCTIE VOOR HET GEOPEREERDE OOG Predforte 1 %: 1e week: 3 x daags 1 druppel 2e week: 3 x daags 1 druppel 3e week: 2 x daags 1 druppel 4e week: 2 x daags 1 druppel Na 4 weken stoppen Yellox: 1e week: 3 x daags 1 druppel 2e week: 3 x daags 1 druppel 3e week: 2 x daags 1 druppel 4e week: 2 x daags 1 druppel Na 4 weken stoppen Gebruik het aftekenschema in de map, die u heeft meegekregen. Hierin tekent u af wanneer u gedruppeld heeft. Indien u al andere druppels gebruikt voor bijv. glaucoom dan moet u hiermee doorgaan de dag na de operatie. U moet dan wel een nieuw flesje voor het geopereerde oog gebruiken. Het oude flesje kunt u nog voor het andere oog gebruiken. Om te druppelen trekt u het onderste ooglid met uw wijsvinger naar beneden en laat de druppel in het geopende oog vallen, terwijl u naar boven kijkt. U moet het druppelschema zoals boven beschreven staat afmaken, tenzij de oogarts anders voorschrijft. Na het druppelen drukt u de traanbuis in de ooghoek bij de neus 1 tot 3 minuten dicht. U wacht minimaal 5 minuten voordat u de volgende druppel toedient. De eerste weken na het stoppen met de druppels kan het oog nog wat zanderig aanvoelen, alsof er een korreltje in zit. Dit gaat meestal vanzelf over.

10 OOGDOP De oogdop moet gedurende 1 week elke nacht gedragen worden. De oogdop kunt u bevestigen met de pleister die u bij uw druppels heeft gekregen. Het beste kunt u de pleister aanbrengen vanaf het midden van uw voorhoofd richting wang. Er hoeft géén gaasje onder het kapje te worden aangebracht, dit is alleen de eerste uren direct na de staaroperatie nodig. VERDERE RICHTLIJNEN De eerste 2 weken na de operatie mag u geen zware voorwerpen tillen, niet sporten en geen blaasinstrument bespelen. Zolang u druppelt mag u niet zwemmen met het hoofd onder water. Rustig buiten wandelen en fietsen mag wel; (koude) wind kan geen kwaad. Douchen of haarwassen mag wel. U kunt gerust televisie kijken, lezen of handwerken. Dit is niet schadelijk voor het oog. Probeer niet teveel te bukken. Ongeveer 5 à 6 weken na de operatie kan de opticien een nieuw glas aanmeten. Tot die tijd is het wat schipperen qua lezen of verzien. U mag gerust uw oude bril dragen als die nog goed bevalt. Pas als het zicht meer dan 50% is (dit kunt u laten controleren bij de opticien) mag u weer autorijden. Eventueel kunt u in overleg met de opticien een tijdelijk noodglas krijgen. TOT SLOT We hopen dat u tevreden bent over uw bezoek aan ons ziekenhuis. Als u nog ideeën of suggesties heeft voor verbetering op welk gebied ook, dan horen wij dat graag van u. WANNEER BELLEN Indien: u hoofdpijn krijgt; u minder gaat zien; het oog roder wordt of; het oog pijnlijk wordt, dient u zo spoedig mogelijk contact op te nemen met de polikliniek Oogheelkunde ( ).

11 Na uur en in het weekend kunt u bellen naar het algemene nummer van het ziekenhuis ( ) en vragen naar de dienstdoende oogarts. MEER INFORMATIE Voor meer informatie en een film over de staaroperatie kunt u terecht op de website van het Refaja ziekenhuis Kies vervolgens patiënten, daarna specialismen/afdelingen en vervolgens oogheelkunde.