Vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid Gemeente Bladel

Transcriptie

1 Vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid Gemeente Bladel Opgesteld door: Mr. drs. S.M.W. Verouden Status: vastgesteld 28 juni 2012

2 Inhoudsopgave 0 SAMENVATTING HOOFDSTUK 1 INLEIDING 1.1 Handhavingsbeleid vóór Definitie van toezicht en handhaving 1.3 Afbakening HOOFDSTUK 2 ACHTERGROND 2.1 Toekomstvisie 2.2 De gemeente Bladel 2.3 Samenwerkingsverbanden Kempensamenwerking en RUD s Bestuursovereenkomst SRE Brandweer Politie Waterschap De Dommel Provincie Noord-Brabant HOOFDSTUK 3 VISIE, UITGANGSPUNTEN EN HANDHAVINGSAMBITIE 3.1 Handhavingsvisie: preventie boven repressie 3.2 Uitgangspunten 3.3 Ambitie en doelen HOOFDSTUK 4 NALEVINGSSTRATEGIE 4.1 Inleiding 4.2 Beginselplicht tot handhaven Gefaseerde Handhaving Gemeentelijke inrichtingen Handhavinginstrumentarium Bereikbaarheid buiten kantooruren 4.3 Preventiestrategie Interne en externe afstemming Communicatie Informatievoorziening handhaving Middelen (Social) media 4.4 Handhavingstrategie Toezichtstrategie Vormen van Toezicht Toezicht op de omgevingsvergunning Integraal Toezicht Bouw- en Woningtoezicht Milieu APV en bijzondere wetten Brandveiligheid Sanctiestrategie Vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid pagina 2 van 52

3 Hoogte van de sancties Spoedeisende situaties 4.5 Gedoogstrategie HOOFDSTUK 5 RISICOANALYSE PRIORITEITSTELLING & UITVOERINGSPROGRAMMA 5.1 Inleiding 5.2 Risicoanalyse Risicoanalyse Methode Opzet Risicoanalyse 5.3 Prioritering Hoog, middelhoog, laag Handhavingstaken geprioriteerd Landelijke en Regionale Prioriteiten 5.4 Projectmatig Handhaven Jaarlijks uitvoeringsprogramma Doelstellingen in het uitvoeringsprogramma Capaciteitsplanning in het uitvoeringsprogramma Percentage onvoorzien Handhavingsverzoeken Uitzondering: Piepsysteem Restrisico HOOFDSTUK 6 STRUCTUUR EN KWALITEITSBORGING 6.1 Werkprotocollen 6.2 Kritieke massa personeel 6.3 Kritieke massa Bladel 6.4 Kwaliteitsborging 6.5 Cyclische beleidsstructuur 6.6 Monitoring 6.7 Evaluatie BIJLAGE 1 BIJLAGE 2 OVERIG BEGRIPPENKADER PRIORITERING PER THEMA Vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid pagina 3 van 52

4 0 SAMENVATTING Het vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid maakt voor vergunningverlening en toezicht en handhaving inzichtelijk hoe risico s voor de leefomgeving en het milieu worden benoemd en beoordeeld. Uitgangspunt daarvoor vormt een risicoanalyse per taakonderdeel. Het beleid behelst alle taken op het gebied van vergunningverlening en toezicht en handhaving in de fysieke omgeving waaronder bouw (inclusief planologisch afwijken), sloop, monumenten, milieu, brandveilig gebruik, APV en bijzondere wetten (zoals drank- en horeca, kansspelen, flora- en fauna). Ook bevat het beleid een overzicht van de strategieën die de gemeente Bladel hanteert om tot een professionele handhaving te komen. Uitgangspunt: preventief boven repressief handhaven Het college van burgemeester van wethouders schuwt handhaven niet, maar wil zich inzetten om het naleefgedrag van burgers en ondernemers al te verbeteren voordat het tot daadwerkelijk handhavend optreden komt. Ons college heeft dus de ambitie om minder repressief te handhaven en meer te werken aan preventie. Dit wil het college doen door burgers, bedrijven en instanties aan te spreken op hun eigen verantwoordelijkheden. Anderzijds dient de handhaafbaarheid van wet- en regelgeving te worden bekeken. Dit geldt zowel voor bestaande regelgeving als structureel voor nieuw op te stellen plannen en beleidsstukken. Ook communicatie met de burger en bedrijven krijgt in het preventieve handhaven een voorname rol. Prioriteitenstelling Vanwege de grote diversiteit van de handhavingstaken van gemeenten, kan ook de gemeente Bladel niet alle zaken tegelijk aanpakken met de beschikbare capaciteit. Verspreid over de tijd moeten daarom keuzes gemaakt worden. Daarom zijn door middel van een nieuwe risicoanalyse de risico s van overtredingen in kaart gebracht en daaraan zijn prioriteiten gekoppeld. Hieronder zijn de prioriteiten, waar de gemeente beleidsvrijheid in heeft, overzichtelijk weergegeven. 1 Omgevingsvergunning plichtige inrichting in werking Hoog 2 Brandveilig gebruik gebouwen Hoog 3 Inrichting in werking zonder omgevingsvergunning of melding Hoog 4 Bouwactiviteiten zonder vergunning Hoog 5 Afvalstoffen Hoog 6 Ontheffingen Hoog 7 Bestemmingsplan Middelhoog 8 Bodem Middelhoog 9 Meldingsplichtige inrichtingen Middelhoog 10 Nieuw/verbouwactiviteiten met vergunning Middelhoog 11 Bestaande bouw met vergunning Middelhoog 12 Horeca Middelhoog 13 Monumenten Middelhoog 14 Openbare orde Middelhoog 15 Bevolking Laag Cyclische beleidsstructuur Vanuit de Bor is het een wettelijke verplichting om het handhavingsbeleid en het jaarlijkse uitvoeringprogramma respectievelijk te evalueren en te monitoren. Aan de hand van deze acties kunnen beide zo nodig bijgestuurd worden. Voor het uitvoeringsprogramma geldt dat gedurende een jaar door middel van monitoring gekeken kan worden of het mogelijk is om de gestelde doelen te halen of dat er bijgestuurd moet worden. Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat handhaving transparant wordt, immers de uitgevoerde activiteiten worden volledig zichtbaar voor de burger. Uiteindelijk dient de monitoring er ook voor om een aanzet te maken voor de evaluatie van het uitvoeringsprogramma. Vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid pagina 4 van 52

5 Vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid pagina 5 van 52

6 HOOFDSTUK 1 INLEIDING Voor u ligt het nieuwe integrale vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid van onze gemeente. Dit beleid beschrijft de wijze waarop de gemeente de komende jaren wil gaan handhaven op het gebied van Milieu, Bouw- en Woningtoezicht, Ruimtelijke ordening, APV, brandveiligheid en overige, voor de fysieke leefomgeving relevante, wetten en regels. Het beleid bestaat in totaal uit 6 hoofdstukken waarin, onder andere, ingegaan wordt op de ambities van onze gemeente, de uitvoering van toezicht, en kwaliteitsborging. Dit beleidsplan ligt in het verlengde van het raadsprogramma van Hierin is het volgende gesteld: Doelstellingen van het handhavingsbeleid zijn het voorkomen en beëindigen van overtredingen, het herstel van overtredingen en eventuele schade, het bevorderen van de naleving van regels, rechtsgelijkheid en bestraffing als sluitstuk in geval van overtredingen. Het handhavingsbeleid dateert van het jaar 2001 (op onderdelen aangepast in 2004) en is dringend toe aan heroverweging/herformulering. Doelstellingen, gewenste resultaten, prioriteiten en middelen van het handhavingsbeleid worden door de gemeenteraad in een nieuwe beleidsnota geherformuleerd. Bij de opstelling van de nieuwe beleidsnota worden nadrukkelijk de in het jaar 2008 door de Rekenkamercommissie Kempengemeenten uitgebrachte aanbevelingen ten aanzien van het handhavingsbeleid betrokken. Om deze doelstellingen te bereiken, heeft het college een aantal punten in beeld gebracht die deze hoofddoelstelling concreet maken. Onder deze punten valt ook het vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid, dat thans voor u ligt. Preventie boven repressie is het motto van dit vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid. Handhaven is geen doel op zich. Het doel van handhaven is de naleving van de regelgeving te bevorderen. Dat wil zeggen dat burgers, bedrijven en instanties direct worden aangesproken op de geleverde kwaliteit. Communicatie speelt daarbij een zeer centrale rol. Er is sprake van een proactieve en preventieve benadering die probeert te voorkomen dat zaken achteraf tegen hoge kosten moeten worden rechtgezet. Bij vergunning- en informatie aanvragen is het van cruciaal belang dat de juiste en volledige informatie wordt gegeven. De juiste vergunningen, vrijstellingen, beleidsvormingen etc. leiden tot verminderde handhavingsprocedures. Maar denk hierbij ook aan meer communicatie naar de burgers toe, zodat ze meer bekend zijn met de geldende wet- en regelgeving waardoor de kans op overtreding afneemt. Ook bij de opstelling van nieuwe bestemmingsplannen, verordeningen etc. zal de handhaafbaarheid vooraf meer getoetst moeten worden. Hiermee wordt er meer capaciteit ingezet in de voorfase. Dit verdient zich terug omdat er uiteindelijk minder handhavend opgetreden hoeft te worden. Hierdoor ontstaat er een nieuwe balans tussen de wet- en regelgeving/beleid en de handhaving. 1.1 Handhavingsbeleid vóór 2012 In 2001 is de handhavingsnota Met recht handhaven vastgesteld. Deze nota is in 2004 aangepast en aangevuld in het kader van de professionalisering van de handhaving. De wijzigingen waren echter marginaal. Er zijn in 2004 vooral zaken toegevoegd, die bijdragen aan een verdere standaardisering en formalisering van de handhaving. In het beleid van 2004 ligt de nadruk op de repressieve handhaving. Met het beleid van 2001 en 2004 is steeds voldaan aan de wettelijk eisen die aan de handhaving gesteld werden. Nu de gemeente Bladel echter jaren gewerkt heeft hiermee en verder geprofessionaliseerd is, is een vernieuwingsslag gewenst naar preventief handhaven, teneinde het initiatief meer bij de burger en bedrijven te laten. Van preventief handhaven was onder het oude beleid nauwelijks sprake. Communicatie met de burger of bedrijven en vooral geschilbeslechting anders dan het voeren van procedures gebeurde marginaal. Vanaf het moment dat het handhavingstraject ingezet was, werd de formele procedure gevolgd. In het beleid dat nu voor u ligt is een duidelijke vernieuwing opgenomen. De verantwoordelijkheid wordt zoveel mogelijk bij de burger en de bedrijven gelegd. Hiervoor wordt zwaar op communicatie ingezet Pas als het niet anders kan zal repressief gehandhaafd worden. In het verlengde hiervan zal getracht wor- Vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid pagina 6 van 52

7 den repressieve handhaving te vermijden door een verbeterde informatievoorziening en vergunningverlening aan de burger en bedrijven. 1.2 Definitie van toezicht en handhaving Om van het begin aan duidelijkheid te scheppen, worden de termen toezicht, controle en handhaving gedefinieerd. De door de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State vastgestelde algemene definitie van handhaving luidt: Het door toezicht en het toepassen van bestuursrechtelijke, strafrechtelijke of privaatrechtelijke middelen bereiken dat de algemeen geldende rechtsregels en individueel geldende voorschriften worden nageleefd. Verdere definities van handhaving, toezicht en controle staan hieronder weergegeven. Wij onderscheiden verschillende stappen in het doen naleven van rechtsregels : - voorlichting: creëren van draagvlak, stimuleren van gewenst of verplicht gedrag, uitleg over de achtergronden van de regel en communiceren van de resultaten van de handhavingsinspanningen - preventieve handhaving: uitvoeren van controles en toezicht - repressieve handhaving: opleggen en uitvoeren van bestuursrechtelijke, strafrechtelijke en privaatrechtelijke sancties. Toezicht: het toezien op de naleving van de door de wet gestelde regels, meestal binnen een specifiek gebied of voor een specifieke activiteit. Controle: het verzamelen van informatie om na te gaan of een activiteit voldoet aan de daaraan gestelde eisen, het zich daarna vormen van een oordeel daarover en eventueel naar aanleiding daarvan interveniëren. Handhaving: het zo nodig afdwingen van naleving van door de overheid gestelde regels. Hiernaast is ook van belang om duidelijkheid te verschaffen over wat onze gemeente verstaat onder integraal toezicht en handhaving: Integraal toezicht en handhaving: toezicht en handhaving dat oordeelsvorming bevat op meerdere gebieden (bouw, milieu en brandveiligheid) en op meerdere niveaus (organisaties, samenwerking, het stelsel van uitvoering). Onze handhavingsactiviteiten zijn primair gericht op beëindiging van de overtreding of overlast, op herstel van een situatie volgens de gestelde normen, op het ontmoedigen om soortgelijke overtredingen (nogmaals) te begaan. Daar waar nodig zullen wij samenwerken met politie en justitie die met het strafrecht zich vooral richten op het straffen van de overtreder en op het wegnemen van diens wederrechtelijk genoten (concurrentie)voordeel. 1.3 Afbakening Het terrein van de wet- en regelgeving van de fysieke omgeving is een breed terrein. Daarom is het van belang hier duidelijk aan te geven hoever dit beleidsplan strekt. Het is het terrein van de Woningwet, het Bouwbesluit, de bouwverordening, de welstandsnota, de Wet ruimtelijke ordening, de Wet milieubeheer en aan de Wabo aangehaakte niet landelijk geldende verordeningen, zoals de Algemene Plaatselijke Verordening e.d. De Wabo bundelt een aantal fysieke onderdelen tot één integrale vergunning met op elkaar afgestemde voorschriften. De afzonderlijke toetsingskaders zijn echter intact gebleven. Zij vormen de onderdelen van de integrale beschikking. Daarnaast betreft dit beleidsplan diverse onderdelen die niet onder de Wabo vallen maar wel om een integrale klantbenadering vragen. Voorbeelden hiervan zijn overige APV-onderdelen zoals uitstallingen, terrassen en dergelijke en bijzondere wetten zoals de Drank- en Horecawet en de Wet op kansspelen. Andere wetgeving, zoals op bestuursrechtelijk gebied de leerplichtwetgeving en sociale wetgeving, valt buiten dit beleid. Maar ook privaatrechtelijke en strafrechtelijke handhaving is geen onderdeel van dit beleid. Vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid pagina 7 van 52

8 HOOFDSTUK 2 ACHTERGROND 2.1 Toekomstvisie In 2010 heeft de gemeente Bladel haar toekomstvisie vastgesteld. Hierin is bepaald dat de gemeente actief inzet op het stimuleren van de lokale en regionale economie met als grootste spelers de industrie en de detailhandel in de kernen Bladel en Hapert. Daarnaast spelen recreatie, toerisme en de agrarische sector een relevante rol. Het behoud en de versterking van de gemeentelijke economie is een belangrijke stimulans voor deze keuze. Dat leidt tot het behoud en zelfs groei van de bevolking in de kernen. Zo ontstaat er voldoende draagvlak voor een goed voorzieningenniveau en de leefbaarheid. Dankzij duidelijke keuzes ten aanzien van ruimtegebruik binnen de kernen en de ontwikkeling van het buitengebied blijft de kwaliteit van natuur en landschap, agrarisch gebruik en recreatie op peil en wordt deze waar nodig verder versterkt. De gemeente Bladel heeft haar ambities voor 2030 vertaald in een elftal speerpunten. De gemeente Bladel zet zich in om deze ambities te bereiken voor de inwoners op basis van landelijk, provinciaal of door de gemeenteraad geformuleerd beleid. Om dit beleid te verwezenlijken staat ons een aantal middelen ter beschikking. De belangrijkste zijn vergunningverlening, toezicht en handhaving. Onze gemeente spreekt burgers en bedrijven aan op het nakomen van afspraken die vastgelegd zijn in wet- en regelgeving of in gemeentelijk beleid. 2.2 De gemeente Bladel De gemeente Bladel bestaat sinds 1 januari Vanwege een gemeentelijke herindeling zijn de gemeenten Bladel en Netersel en Hoogeloon c.a. samengevoegd. Samen hebben zij een oppervlakte van ha. waarvan ongeveer 840 ha. bestaat uit natuur. Er is een compleet aanbod van voorzieningen op het gebied van onderwijs, zorg, sport, cultuur en recreatie. Er heerst een prettig woon- en leefklimaat, met gevarieerde en ruim opgezette woonwijken. De ruim inwoners zijn verdeeld over vijf kernen: Bladel (± inwoners), Hapert (± inwoners), Hoogeloon (± inwoners), Casteren (± inwoners) en Netersel (± 850 inwoners). Verspreid in de gemeente liggen nog een aantal buurtschappen. De gemeente Bladel ligt in de Noord-Brabantse Kempen, 25 km ten zuiden van Tilburg, 22 km ten zuidwesten van Eindhoven en 25 km ten oosten van Turnhout in België. De dorpen zijn fraai gelegen te midden van uitgestrekte bos- en heidegebieden en een weids agrarisch landschap. Het is een typische landelijke gemeente met veel veehouderijen - circa 300 bedrijven, waarvan 80 tot 100 intensief. Er is veel bedrijvigheid - circa 400 bedrijven. Zo zijn er veel industriële bedrijven (vooral in de metaalindustrie), winkels, kantoren, horecabedrijven en sport- en recreatievoorzieningen. De gemeente Bladel biedt in totaal bijna arbeidsplaatsen, terwijl de beroepsbevolking nagenoeg burgers telt. Zij vervult een regionale functie in de werkgelegenheid en is in tegenstelling tot omliggende gemeenten ruim zelfvoorzienend. Nabij de kernen Bladel en Hapert liggen vier bedrijventerreinen: De Sleutel en De Beemd in Bladel (75 ha) en bedrijventerrein Hapert (50 ha). Op deze terreinen zijn ongeveer 175 bedrijven gevestigd. In Hapert is daarnaast het regionale Kempisch Bedrijvenpark (KBP) ontwikkeld, dat ongeveer 70 hectare (netto) bedrijventerrein beslaat in een plangebied van 170 hectare. De gemeente beschikt over twee campings, enkele minicampings en een bungalowpark. Jaarlijks overnachten hier ruim één miljoen bezoekers. Recreatieve fiets- en wandelpaden zijn er in overvloed. De gemeente maakt deel uit van een groot archeologisch interessant gebied. De vondsten wijzen uit dat de regio vrijwel onafgebroken bewoond wordt sinds de latere steentijd. 2.3 Samenwerkingsverbanden In deze paragraaf wordt weergegeven welke samenwerkingverbanden de gemeente Bladel heeft met externe organisaties. Er wordt beschreven wat de samenwerking is, welke werkzaamheden deze externe organisaties verrichten en welke afspraken er gemaakt zijn. Met de meeste van de samenwerkingpartners zijn dienstverleningsovereenkomsten (DVO s) of soortgelijke overeenkomsten aangegaan. Dit hoofdstuk heeft als doel bij te dragen aan de afstemming van handhavingactiviteiten tussen de gemeente Bladel en de verschillende organisaties die gemoeid zijn met handhaving. Belangrijk hier is dat de komst van de Wabo ervoor gezorgd heeft dat er meestal één bevoegd gezag is. Hiervoor moeten er duidelijke afspraken zijn tussen organisaties indien er ketenhandhaving plaatsvindt; wat betekent dat verschillende organisaties ná of naast elkaar bevoegd gezag zijn. Daarom is het doel van Vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid pagina 8 van 52

9 deze paragraaf niet alleen om inzicht te verschaffen, maar ook om te functioneren als overzicht van de samenwerkingsverbanden zodat het duidelijk wordt welke verantwoordelijkheden bij welk bevoegd gezag liggen Kempensamenwerking en RUD s Binnen de Kempen wordt op dit moment gewerkt aan een nauwe samenwerking op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving. Deze samenwerking moet in het licht gezien worden van de organisatie-ontwikkeling binnen de gemeente Bladel die in 2012 plaats zal vinden. Eind 2011 zijn door de verantwoordelijke portefeuillehouders van de gemeente Bladel de kaders geformuleerd waarbinnen een heroriëntatie op de organisatie en inrichting van de taakvelden vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) in de gemeente Bladel dient plaats te vinden. Ontwikkelingen die tot deze heroriëntatie aanleiding geven zijn terug te voeren tot, onder meer, de komst van de Regionale Uitvoeringsdienst (RUD) en de invloed hierop op de milieuvergunningverlening en milieutoezichttaken, de vorming van het KCC en het voornemen om samenwerking binnen de Kempengemeenten te versterken. Daarnaast krijgt de vorming van de RUD s steeds meer vorm. Per 1 januari 2013 moeten deze RUD s draaien. Iedere gemeente dient het landelijke basistakenpakket over te dragen aan de RUD s. Feitelijk betekent dit dat de gemeente vrijwel alle taken op milieugebied 1 overdraagt aan de RUD s. Voor de Kempensamenwerking heeft de vorming van de RUD s ook effect. De milieutaken moeten namelijk verplicht overgedragen worden aan de RUD s. Hoe de Kempensamenwerking er aldus precies uit zal gaan zien is op dit moment derhalve onbekend. Wel is echter duidelijk dat er betreffend de organisatie en inrichting van de taakvelden vergunningverlening, toezicht en handhaving een ingrijpende verandering zal plaatsvinden Bestuursovereenkomst Net als iedere gemeente in Noord-Brabant heeft Bladel zich geconformeerd aan de Bestuursovereenkomst We maken gebruik van de regionale samenwerking die op basis van de Bestuursovereenkomst is overeengekomen met alle SRE-gemeenten, de waterschappen, de provincie Noord-Brabant, de VROM-inspectie, de Algemene Inspectiedienst en de strafrechtpartners het Openbaar Ministerie en de regiopolitie. Vanaf 1999 zijn er tussen de partners afspraken over handhavingsamenwerking. De eerste Bestuursovereenkomst richtte zich op milieuhandhaving. Sinds 2007 is de Bestuursovereenkomst verbreed naar alle kleursporen van de fysieke leefomgeving. Verder zijn afspraken gemaakt om tot flexibelere en meer vraaggestuurde samenwerking te komen. Aanvullend op de Bestuursovereenkomst handhaving omgevingsrecht Noord-Brabant hebben de strafrechterlijke partners - Openbaar Ministerie en Politie - een intentieverklaring over handhavingsamenwerking getekend. In deze verklaring staat dat Openbaar Ministerie en Politie hun strafrechterlijke aandeel in de integrale handhaving leveren SRE De SRE vervult de technische en uitvoerende taken voor het milieutoezicht van de zwaardere inrichtingen in onze gemeente. Elk jaar wordt in het uitvoeringsprogramma aangegeven bij welke bedrijven binnen de gemeente de SRE milieutoezicht moet uitvoeren. De lijst met bedrijven in dit uitvoeringsprogramma vormt de lijst die het SRE jaarlijks inplant om het milieutoezicht binnen onze gemeente uit te voeren Brandweer Conform de wet Veiligheidsregio's zal de gemeentelijke brandweer volledig op gaan in de veiligheidsregio. De veiligheidsregio heeft als doel het vergroten van de slagkracht van de organisaties die zich bezighouden met hulpverlening. In geval van crisis of ramp zijn gemeenten veelal te klein om zelfstandig bescherming te bieden. Hierdoor is samenwerking en schaalvergroting noodzakelijk. Door deze schaalvergroting hoopt de brandweer meer prestatiegericht te werken, betere samenwerking en betere communicatie 1 Bij landelijk basistakenpakket overdracht alle vergunningverlening, toezicht- en handhavingstaken op gebied van milieu, uitgezonderd type A-inrichtingen (bijv. winkels, assurantiekantoren). Vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid pagina 9 van 52

10 te bereiken. De veiligheidsregio bedient beleidsmakers en handhaving van adviezen en zonodig assisteert zij bij controles Politie De samenwerking met de politie bestaat, onder andere, uit de taakverdeling en samenwerking tussen Boa s en de politie en afstemming voor grote evenementen met betrekking tot veiligheid. Voorts is er een periodiek afstemmingsoverleg. Met betrekking tot de taakverdeling bestaat de algemene regel dat indien het de naleving betreft van gemeentelijke regelgeving, dan de Boa s verantwoordelijk zijn. De politie is verantwoordelijk voor het toezicht op de openbare orde en veiligheid binnen de gemeente Bladel. In de praktijk is het zo dat men intensief en regelmatig contact heeft, individueel zowel als in structurele afstemming overleggen. Daarnaast staan de Boa s in direct contact met de meldkamer van de politie voor meldingen en eventuele calamiteiten. Een ander gedeelte van de samenwerking tussen onze gemeente en de politie heeft betrekking tot de uitgeschreven proces verbalen. De Boa s sturen alle proces verbalen op naar de politie, die ze doorstuurt naar het OM Waterschap De Dommel Na de invoering van de Waterwet in 2009 en de Wabo in 2010 is de gemeente Bladel het bevoegd gezag geworden betreffende de handhaving van indirecte lozingen in plaats van het waterschap. De gemeente Bladel heeft echter niet de kennis om hier effectief mee om te gaan. Daarom is er een Dienstverleningsovereenkomst (DVO) opgesteld waarin is vastgelegd welke taken de gemeente en het waterschap op zich zullen nemen. De voornaamste situatie waarin samenwerking met het waterschap voor zal komen is in het geval van een indirecte lozing. Binnen deze DVO is vastgesteld dat het waterschap als wettelijke adviseur optreedt indien wij dit wenselijk achten. De taken die het waterschap op zich neemt, zoals opgenomen in de DVO, zijn: Uitvoering van reguliere controles conform het uitvoeringsprogramma; Ondersteuning bij repressieve handhaving, zowel bestuursrechtelijk als strafrechtelijk; Ondersteuning bij bezwaar en beroep. In de DVO is tevens opgenomen dat het waterschap deze werkzaamheden conform eigen werkwijze en beleid uitvoert. Hiervoor levert het waterschap jaarlijks een uitvoeringsprogramma aan bij de gemeente Bladel. Aan de hand van dit uitvoeringsprogramma verstrekt het waterschap elk kwartaal een overzicht van de verrichte werkzaamheden aan de gemeente Provincie Noord-Brabant Sinds de komst van de Wabo heeft de provincie een coördinerende taak bij de realisatie en instandhouding van de handhavingstructuur met betrekking tot de Wabo (artikel 5.6 Wabo). Hiernaast heeft de provincie een aanwijzingsbevoegdheid verkregen voor afstemming van toezicht en handhaving (artikel 5.7 Wabo) richting het gemeentebestuur en waterschapsbestuur. Voor de gemeente Bladel zijn er, na de invoering van de Wabo, bedrijven die onder provinciaal gezag staan. Daarnaast zijn er bedrijven die eerder onder provinciaal gezag stonden, die nu onder het gezag van de gemeente Bladel. Om ervoor te zorgen dat optimaal gebruik gemaakt wordt van de kennis en capaciteit tussen beide organisaties, is er door de provincie een algemene DVO opgezet. Binnen de DVO komen verscheidene aspecten naar voren. De provincie behandelde voornamelijk de gebieden natuur en milieu en blijft doen. De handhaving van de omgevingsvergunningen voor milieu van de overgebleven provinciale bedrijven zal de provincie zelfstandig blijven behandelen. Hier zal de gemeente niet worden ingeschakeld. Met betrekking tot vergunningplichtige activiteiten die eerder onder gemeentelijk gezag vielen en waar nu een omgevingsvergunning voor is vereist, zal door de provincie de gemeente in geschakeld worden. Deze taken vallen onder het BRIKS/RO taakpakket. Binnen de DVO zijn ook nog randvoorwaarden geformuleerd om de samenwerking te structureren. Deze bevatten, onder andere, een besluit dat de provincie en gemeente elkaar financieel compenseren voor de verrichte taken, een tweejarige rechtsgeldigheid van de overeenkomst en een besluit tot verplichte dienstverlening tussen de gemeente Bladel en de Provincie Noord-Brabant. Vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid pagina 10 van 52

11 HOOFDSTUK 3 VISIE, UITGANGSPUNTEN EN HANDHAVINGSAMBITIE In dit hoofdstuk vangen we aan met het vastleggen van onze handhavingsvisie en de uitgangspunten die daarbij worden gehanteerd, waarna de doelstellingen van het beleid op basis van de visie en uitgangspunten worden aangegeven. Opgemerkt wordt dat het opstellen en het vaststellen van het beleid en de jaarlijkse uitvoeringsprogramma s onderdeel zijn van het cyclische en programmatische handhaven. Het alleen op papier zetten is uiteraard niet voldoende. In de dagelijkse praktijk moet aan het vastgestelde beleid uitvoering en een vervolg gegeven worden. In onderstaande figuur, genaamd de Big-Eight is het cyclische proces van het programmatische handhaven schematisch weergegeven. Het bovenste gedeelte richt zich op het beleid en het onderste gedeelte van de Big-Eight op de uitvoering. Planning en control Prioriteitstelling Handhavingsbeleid Risicoanalyse Uitvoeringsprogramma Monitoring Uitvoering Vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid pagina 11 van 52

12 De professionalisering van de handhaving is een ontwikkelingsproces. De afgelopen jaren hebben wij veel geleerd en zijn we gegroeid tot een betere handhavingsorganisatie. De komende jaren zullen we ons vooral concentreren op de ontwikkeling naar een organisatie waarin minder repressieve handhaving noodzakelijk wordt en zullen we ons omgevingsbeleid periodiek blijven evalueren en actualiseren en naar aanleiding van ervaringen steeds weer bijstellen. Stap voor stap bouwen we verder aan een steeds betere integrale handhaving. In het beleid moeten we onze doelstellingen aangeven en inzicht hebben in de regelgeving en de te controleren doelgroepen en objecten. Op basis van een risicoanalyse en aandachtspunten moeten we prioriteiten stellen en moeten we de handhavingsorganisatie zodanig organiseren dat de gestelde doelen kunnen worden bereikt. 3.1 Handhavingsvisie: preventie boven repressie Preventie boven repressie is het motto van dit vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid. Handhaven is geen doel op zich. Het doel van handhaven is de naleving van de regelgeving te bevorderen. Voorschriften beogen de bescherming en zelfs verbetering van de kwaliteit van de openbare, bebouwde en onbebouwde ruimte, waarbij veiligheid, gezondheid en ruimtelijke inrichting voorop staan. Handhaving draagt dus bij aan een leefbare, veilige en duurzame gemeente waar het prettig is om te wonen, te werken en te verblijven. In deze visie is handhaving dus geen doel, maar een middel. Daardoor is de vraag naar doelmatigheid, ook wel aangeduid als het spanningsveld tussen principe en pragmatisme, steeds aan de orde. Wij kiezen voor een gerichte aanpak om naleefgedrag te verbeteren. De aanpak bestaat uit een doordachte mix van handhavingsinstrumenten. Preventieve instrumenten van handhaving hebben daarbij duidelijk de voorkeur boven repressieve instrumenten. Het zou ondoenlijk zijn alle regels, wetten en verordeningen naar de letter te handhaven. Wel is het van belang het gehele spectrum van de handhaving te bekijken, de risico s te analyseren en prioriteiten te stellen. Vanuit deze invalshoek moet het handhaven zowel opportuun zijn (geschikt en op een passend moment) alsmede proportioneel (in verhouding staan tot het vergrijp of het gevaar). Dit veronderstelt een heldere belangenafweging. Om duidelijkheid te verschaffen aan de inwoners van en de bedrijven in onze gemeenten stellen wij duidelijk en vooraf onze prioriteiten vast. Op basis daarvan komen we tot een duidelijk en herkenbaar beleid. Daarin geven we aan wat we zeker doen, wat we zo veel mogelijk doen, maar ook waar we geen tijd of energie aan spenderen. Het beleid zal derhalve leiden tot een gefaseerd en over de kalender uitgespreid handhavingsuitvoeringsplan. Daarbij houden we rekening met wat we regionaal op basis van gezamenlijke prioriteiten afspreken. Zoals wij de andere partners in de samenwerking vertrouwen zullen ook zij van ons verlangen dat we doen wat gezamenlijk wordt afgesproken. Die afspraken liggen vast in een provinciebreed handhavingsprogramma. Binnen ons beleid maken we duidelijk waar we wel of geen regionale afspraken over maken omdat we niet alles kunnen maar ook omdat we dicht bij onze eigen gemeente en karakter willen blijven. Daarom hechten wij er veel waarde aan dat een goede risico- en probleemanalyse is gedaan op basis waarvan de prioritering wordt uitgevoerd. De prioritering hebben we dan ook door de gemeenteraad laten vaststellen teneinde te komen tot een breed gedragen beleid. Bij de prioritering hebben we rekening gehouden met het steeds integralere karakter van toezicht en handhaving. Wij staan een professionele organisatie voor. Bij de daadwerkelijke uitvoering van de taken proberen we deze zo effectief en efficiënt mogelijk te doen. Daar waar we kunnen, maken we gebruik van hetgeen ter ondersteuning van het toezicht regionaal of provinciebreed is vastgesteld. We hebben daarbij als uitgangspunt om de Brabantse Handhavingstrategie "Zó handhaven we in Brabant" uit 2011 toe te passen. Daar waar mogelijk breiden we de strategie nog verder uit door ook communicatie als preventief middel in te zetten. Te denken valt aan het bekendmaken van projecten die we zullen uitvoeren maar ook aan het communiceren van acties die uitgevoerd zijn. Dit alles om repressieve handhaving juist te voorkomen en naleving van de regels te bevorderen. Vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid pagina 12 van 52

13 3.2 Uitgangspunten Het geformuleerde vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid is, zoals blijkt uit de visie, gebaseerd op meer nadruk in wet- en regelgeving/beleid en het leggen van nadruk op (preventief) toezicht, zodat er uiteindelijk minder gehandhaafd moet worden. Hierbij zijn de volgende uitgangspunten relevant: 1. De primaire verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van (ver)bouwen, slopen en gebruik ligt bij de burgers, bedrijven en instanties dan wel de partijen die namens hen optreden, zogenaamd high trust society. 2. De gemeente ziet toe of de verantwoordelijkheid voldoende wordt genomen en onderneemt acties op basis van ingeschat risico en wettelijke voorschriften. 3. De gemeente heeft een vangnetfunctie op het gebied van wet- en regelgevingen omtrent de fysieke omgeving. De vangnetfunctie heeft een publiekrechtelijk en geen privaatrechtelijk karakter, tenzij de gemeente zelf eigenaar is. De vangnetfunctie is gekoppeld aan kernbepalingen; onderdelen van wet- en regelgeving met een groot maatschappelijk belang. Deze kernbepalingen zijn bij de toetsing leidend. De gemeente ziet hierop consequent, onafhankelijk en objectief toe. De kernbepalingen hebben vooral betrekking op de ruimtelijke kwaliteit, veiligheid en gezondheid vanuit het oogpunt van de wet- en regelgeving op het gebied van de fysieke omgeving. De kernbepalingen moeten een bepaalde basiskwaliteit waarborgen zodat risico s tot een aanvaardbaar minimum worden beperkt. De gemeente hanteert bij het vorm en inhoud geven van de vangnetfunctie de zogenaamde aanpak aan de voorkant. Dat wil zeggen dat burgers, bedrijven en instanties direct worden aangesproken op de geleverde kwaliteit. Communicatie met de klant speelt daarbij een zeer centrale rol. Er is sprake van een proactieve en preventieve benadering die probeert te voorkomen dat zaken achteraf tegen hoge kosten voor klant en gemeente moeten worden rechtgezet. Bij vergunning- en informatie aanvragen is het van cruciaal belang dat de juiste en volledige informatie wordt gegeven. De juiste vergunningen, vrijstellingen, beleidsvormingen etc. leiden tot verminderde handhavingsprocedures. Maar denk hierbij ook aan meer communicatie naar de burgers toe, zodat ze meer bekend zijn met de geldende wet- en regelgeving waardoor de kans op overtreding afneemt. Ook bij de opstelling van nieuwe bestemmingsplannen, verordeningen etc. zal de handhaafbaarheid vooraf meer getoetst moeten worden. Hiermee wordt er meer capaciteit ingezet in de voorfase. Dit verdient zich terug omdat er uiteindelijk minder handhavend opgetreden hoeft te worden. Hierdoor ontstaat er een nieuwe balans tussen de wet- en regelgeving/beleid en de handhaving. In het voorgaande handhavingsbeleid lag de nadruk op toezicht en handhaving (repressief). Dit betekent dat de beleidscyclus er zo uitzag. Figuur 1 Vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid pagina 13 van 52

14 Hoewel handhaving in het algemeen slechts wordt gezien als het sanctioneren van overtreding van wet- en regelgeving, is werkelijke adequate handhaving alleen mogelijk als een breder perspectief wordt gehanteerd. Het toezicht wordt in dit breder perspectief als onderdeel van de handhaving gezien. In deze optiek echter dient bij de beleidsontwikkeling ook de regelgeving zelf, en de besluitvorming op basis van die regelgeving vóóraf op handhavingsaspecten te worden beoordeeld. Immers beide aspecten zijn van wezenlijke invloed op de mogelijkheid te komen tot effectieve handhaving. In onderstaande beleidscyclus wordt weergegeven dat de nadruk in dit beleidsplan ligt op wet- en regelgeving en toezicht (preventief). Figuur 2 De voorkeursvolgorde voor handhaving wordt hiermee als volgt: a. voorkomen van de overtreding b. beëindiging van de overtreding c. (laten) ongedaan maken van de gevolgen van de overtreding d. bevordering van regelnaleving na een overtreding e. vergoeding eisen voor de veroorzaakte schade f. bestraffen van de overtreding Hierbij dient opgemerkt te worden dan de punten b en c vaak samengaan. Punt f kan naast de punten a t/m e worden ingezet. Zeker in gevallen waarbij sprake is van overtreding van een zogenaamde kernbepaling1 dient, conform de bestuursovereenkomst, direct een sanctie te worden opgelegd (zowel bestuursrechtelijk als strafrechtelijk). 3.3 Ambitie en doelen Ons college heeft, zoals in de uitgangspunten aangegeven, de ambitie om minder repressief te handhaven en meer te werken aan preventie. Dit wil het college doen door burgers, bedrijven en instanties aan te spreken op hun eigen verantwoordelijkheden. Anderzijds dient de handhaafbaarheid van wet- en regelgeving te worden bekeken. Dit geldt zowel voor bestaande regelgeving als structureel voor nieuw op te stellen plannen en beleidsstukken. Deze ambities worden in dit beleid verder uitgewerkt. De ambities staan verwoord in onderstaand kader: Handhavingambities gemeente Bladel: verschuiving van repressief naar preventief handhaven; extern draagvlak creëren door onder andere het verbeteren van de in- en externe samenwerking en communicatie op het gebied van handhaving; eenheid in de uitvoering van handhaving door het realiseren van een integrale en interactieve aanpak; uniforme en gelijke aanpak; de kwaliteitseisen, zoals vastgesteld in het Bor en Mor op te volgen; Vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid pagina 14 van 52

15 verbeteren en bevorderen van het naleefgedrag van burgers, bedrijven en instanties; een leefbare en veilige omgeving te bevorderen waar het prettig is om te wonen, te werken en te verblijven; hinder, overlast, verrommeling en aantasting van de openbare ruimte te beperken. Deze ambities zijn te concretiseren naar doelstellingen. Deze doelstellingen worden per jaar uitgewerkt in het handhavingsuitvoeringsprogramma, maar worden gebaseerd op onderstaande beleidsdoelstellingen. Hoe willen wij deze ambities uitvoeren; doelstellingen: 1. zwaartepunt handhaving van repressief naar preventief verschuiven door burgers, bedrijven en instanties aan te spreken op en informeren over hun eigen verantwoordelijkheden; 2. betere interne en externe afstemming tussen disciplines die betrokken zijn bij de handhaving in onze gemeente; 3. drie publicaties per jaar over toezicht of handhaving; 4. zorgen voor een betere structuur van de werkwijze en de werkprocessen; 5. minimaal 3 keer per jaar mediation voeren in burengeschillen; 6. borgen dat beleid en plannen handhaafbaar worden en niet-handhaafbare regels schrappen; 7. duidelijke richtlijnen vast te stellen waarop de handhaving binnen de gemeente de komende jaren zal worden gebaseerd. Het college van de gemeente Bladel gaat er op het gebied van de hun bij wet toegewezen taken van uit dat toezicht en (preventieve) handhaving uiteindelijk zullen leiden tot een betere en betrouwbare dienstverlening voor de inwoners en bedrijven van hun gemeenten. Het college verliest daarbij echter niet uit het oog dat repressief handhaven soms noodzakelijk zal blijken, maar dat ook dit uiteindelijk leidt tot een betrouwbare gemeente en een beter naleefgedrag van de wet- en regelgeving. Om de doelstellingen te bereiken kiezen wij voor een uniforme en transparante aanpak die bij ons past en voeren we de taken uit op basis van een goede informatiebasis en met competente medewerkers. We zeggen wat we doen en hoe we het doen, waarbij we de diverse betrokkenen met vertrouwen benaderen. Vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid pagina 15 van 52

16 HOOFDSTUK 4 NALEVINGSSTRATEGIE 4.1 Inleiding Handhaven is en blijft een normale gemeentelijke taak. Handhaven van voorschriften, vergunningen of algemene regels is handhaving van een gestelde norm. Voordat die norm tot stand kwam is er op tal van manieren commentaar, inspraak en democratische controle mogelijk geweest. Na afweging van alle belangen is de norm vastgelegd in een wet, verordening of besluit: een publiek contract. En zoals dat geldt bij elk contract: afspraak is afspraak en de norm staat niet meer ter discussie. Naast het maken van scherpe keuzes waarop de handhavingsinspanning gericht moet worden is ook het vastleggen van kaders en stappenplannen en het maken van afspraken van belang. Als uitgangspunt van de handhaving geldt een eenduidige lijn in het optreden tegen overtredingen. Integrale handhaving houdt in dat gemeentelijke handhavers van diverse disciplines gaan samenwerken, hun toezicht en handhaving zoveel mogelijk samen gaan uitvoeren. Voor effectieve handhaving is ook structurele samenwerking en afstemming vereist tussen bestuurlijke en strafrechtelijke partners. Samenwerking kan op allerlei manieren plaatsvinden. De noodzakelijke samenwerking wordt bevorderd door duidelijke afspraken te maken over hoe op te treden in geval van niet normconform gedrag. Het houdt in dat stevige kaders neergezet en vastgelegd moeten worden. Dit betekent dat de handhavers in gelijke gevallen gelijk handelen en dat hun handelen transparant wordt gemaakt. Afstemming is nodig om de handhavingstaak goed te verdelen, maar ook om elkaar van de juiste informatie te voorzien. Daarnaast kan gezamenlijk optreden van bestuurlijke en strafrechtelijke partners nodig zijn. De instrumenten van het bestuursrechtelijk optreden richten zich vooral op het herstel van de situatie en op het wegnemen van de overlast. De instrumenten van het strafrecht richten zich vooral op het straffen van de overtreder en op het wegnemen van diens wederrechtelijk genoten (concurrentie)voordeel. De ene instantie versterkt het optreden van de andere. Door middel van samenwerking en duidelijke afspraken willen we de effectiviteit van de handhaving, de rechtsgelijkheid en geloofwaardigheid van de overheid en daarmee een betere naleving van de regelgeving bevorderen. Dit hoofdstuk beschrijft de algemene strategie voor toezicht en handhaving. De nalevingstrategie behelst het geheel van middelen die de naleving van wetten en regels realiseren, zowel preventief en repressief. Het uiteindelijke doel van handhaving (het naleven van de wettelijke regels) kan alleen bereikt worden door het inzetten van een combinatie van beide methodes. In dit hoofdstuk zal allereerst ingegaan worden op de beginselplicht tot handhaven en welke instrumenten beschikbaar zijn, daarna volgt de preventiestrategie en daarna komt de toezichtstrategie aan bod. De preventieve dimensie bestaat uit communicatie richting burger en bedrijf, voorlichting over het beleid en de prioriteiten van de gemeente en het genereren van publiciteit in de lokale media om een bredere kennisverspreiding te bewerkstelligen. De repressieve handhavingstrategie bestaat uit toezichtstrategie, sanctiestrategie en gedoogstrategie. Binnen de repressieve handhavingsstrategie wordt gebruik gemaakt van bestuursrechtelijke handhaving en strafrechtelijke handhaving. Bestuursrechtelijke handhaving Bestuursrechtelijke handhaving bestaat uit een vooraanschrijving, gevolgd door een beschikking (dwangsombeschikking, bestuursdwangbeschikking of het intrekken van een vergunning) of het toepassen van bestuursdwang en het daadwerkelijk innen van een dwangsom. Hierbij kan het gaan om het toepassen van de volgende middelen: Het toepassen van bestuursdwang (de onrechtmatige situatie wordt in de gewenste (rechtmatige) toestand hersteld, al dan niet met kostenverhaal op de overtreder. Ook het geheel of gedeeltelijk sluiten van de inrichting valt hieronder); Het opleggen van een last onder dwangsom; Het geheel of gedeeltelijk intrekken van de vergunning. Strafrechtelijke handhaving Strafrechtelijke handhaving bestaat uit het opmaken van een proces verbaal (PV) door politie of een buitengewone opsporingsambtenaar en eventueel verdere vervolging door justitie/het OM. Hierbij kan het gaan om het toepassen van de volgende middelen: Vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid pagina 16 van 52

17 Een veroordeling tot geldboete, vrijheidsstraf en bijkomende straffen (terugvordering van onrechtmatig verkregen voordeel, schadevergoedingen, verbeurdverklaringen, geheel of gedeeltelijk stillegging van onderneming, etc.); Het opleggen van een voorlopige maatregel om bepaalde handelingen achterwege te laten of te doen; Een uitgeven van een sepot (besluit tot geen vervolging); Een transactie (het betalen van een sanctie of volgen van taak- of leerstraf door de overtreder zodoende niet voor de rechter te hoeven verschijnen). Het doel van dit hoofdstuk is om een duidelijke nalevingstrategie te bieden aan de toezichthouders en de handhavers in onze gemeente, zodat zij in staat gesteld worden om hun gemaakte keuzes te verantwoorden. Hiernaast draagt dit hoofdstuk bij aan de beoogde kwaliteitsslag binnen handhaving door integraal handhaven verder te ontwikkelen. 4.2 Beginselplicht tot handhaven De toepassing van de bestuursrechtelijke handhavingsmiddelen is een zogeheten discretionaire bevoegdheid. Dit betekent dat het bestuursorgaan in beginsel vrij is al dan niet handhavend op te treden. Artikel 125 Gemeentewet bepaalt namelijk dat handhaving van bestuursrechtelijke regels een bevoegdheid is en geen verplichting. In de jurisprudentie wordt echter een vrij strenge lijn gevolgd, ook wel genoemd de beginselplicht tot handhaving. De standaardoverweging over handhaven (de beginselplicht en wanneer van handhaving kan worden afgezien) van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State 2 luidt als volgt: Gelet op het algemeen belang dat gediend is met handhaving, zal in geval van overtreding van een wettelijk voorschrift het bestuursorgaan dat bevoegd is om met bestuursdwang of een last onder dwangsom op te treden, in de regel van deze bevoegdheid gebruik moeten maken. Slechts onder bijzondere omstandigheden mag van het bestuursorgaan worden gevergd, dit niet te doen. Dit kan zich voordoen indien concreet zicht op legalisering bestaat. Voorts kan handhavend optreden zodanig onevenredig zijn in verhouding tot de daarmee te dienen belangen dat van optreden in die concrete situatie behoort te worden afgezien. In de jurisprudentie zijn de bijzondere omstandigheden in de loop der jaren nader uitgewerkt. Vaak zullen geschillen ten grondslag liggen aan verzoeken om handhaving die zien op geringe overtredingen. In dergelijke gevallen zal bezien moeten worden of het treffen van handhavingsmaatregelen ten aanzien van de overtredingen niet zodanig onevenredig is in verhouding tot de daarmee te dienen belangen dat van optreden behoort te worden afgezien. Na het signaleren van overtredingen zullen wij dan ook altijd eerst individueel toetsen of legalisatie mogelijk is aan de hand van de laatste inzichten en ontwikkelingen van wet- en regelgeving, beleidsplannen, jurisprudentie en rechtsgelijkheid. Indien dit het geval is en er is geen sprake van verstoorde concurrentieverhoudingen en het algemeen normbesef wordt geen geweld aangedaan, dan zullen wij de gelegenheid bieden de overtreding te legaliseren. Omstandigheden die kunnen leiden tot een besluit om niet te handhaven zijn concreet genoemd: - concreet zicht op legalisatie; - gerechtvaardigd vertrouwen; - evenredigheidsbeginsel; - gelijkheidsbeginsel. Bij het behandelen van overtredingen, zullen wij steeds voorrang geven aan zaken waarbij de veiligheid in het geding is Gefaseerde Handhaving Op 15 september 2010 heeft de Raad van State, in een handhavingzaak van de provincie Utrecht 3, uitspraak gedaan in de zin dat het mogelijk is om een gefaseerde handhavingstrategie op te zetten mits deze duidelijk en verantwoord is. Een gefaseerde handhavingsstrategie houdt in dat het bestuursorgaan besluit 2 ABRvS 7 juli 2004, nr /1 3 ABRvS, 15 september 2010, /1/H3 Vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid pagina 17 van 52

18 om niet alle soortgelijke overtredingen tegelijkertijd aan te pakken vanwege de geringe capaciteit. In plaats daarvan wordt er op basis van een specifieke strategie een plan gemaakt om over een langdurige periode alle overtredingen aan te pakken. Hierbij ligt de nadruk op de intentie van het bevoegd gezag om alle overtredingen aan te pakken, echter in een langere periode. In bovengenoemde uitspraak besloot de Raad van State dat gefaseerde handhaving alleen geoorloofd was, indien er een duidelijke strategie aan te grond lag. Indien ons college veelvoorkomende problemen binnen haar gemeentelijke grondgebied wenst aan te pakken, maar niet de capaciteit beschikbaar heeft om dit tot uitvoering te brengen, dan biedt de gefaseerde handhavingsstrategie een optie. Voor dergelijke projecten dient een heldere gefaseerde handhavingsstrategie opgezet te worden die ten minste gestoeld is op de volgende punten: Omvang en impact van het aan te pakken probleem; De noodzaak van een gefaseerde handhavingstrategie; Het te bereiken doel; Op welke (eenduidige) manier overtreders worden aangepakt; Hoeveel tijd het project in beslag neemt Gemeentelijke inrichtingen De gemeente Bladel heeft een voorbeeldfunctie met betrekking tot het naleven van de wettelijk gestelde voorschriften en regels. Daarom is het van belang dat er gestructureerd toezicht wordt gehouden ten aanzien van inrichtingen waar de gemeente eigenaar van is. Indien dit niet gebeurt, ontstaat de kans dat de wet niet wordt nageleefd en dat de gemeente haar eigen inrichtingen moet gaan handhaven. Hoewel dit geen directe juridische complicaties veroorzaakt met betrekking tot het uitvoeren van andere gemeentelijke handhavingstaken, zou het wel schade aan het bestuurlijk imago kunnen veroorzaken. Indien ons college repressief optreedt om naleving van wetten en regels af te dwingen bij burger en ondernemer, terwijl de gemeente zelf deze wetten en regels niet naleeft, dan handelt de gemeente op basis van hypocrisie. Daarom wordt actief toezicht gehouden op de eigen inrichtingen om te laten zien dat het college de voorbeeldfunctie serieus neemt. Het toezicht op gemeentelijke inrichtingen (bijv. de gemeentewerf) is een vast punt in het handhavingsuitvoeringsprogramma Handhavinginstrumentarium Gelet op het algemeen belang dat gediend is met handhaving zal in geval van overtreding van een wettelijk voorschrift het bestuursorgaan, dat bevoegd is om met bestuursdwang of een last onder dwangsom op te treden, in de regel van deze bevoegdheid gebruik moeten maken. Slechts onder bijzondere omstandigheden kan hiervan afweken worden. Hiertoe heeft ons college verscheidene instrumenten tot zijn beschikking, waarbij een keuze voor één van deze instrumenten gemaakt moet worden. Bij deze overweging moet wel rekening gehouden worden met de wettelijke regels en beperkingen van de toepassing van het instrument. Hieronder staan de definities van de verschillende beschikbare instrumenten om geconstateerde overtredingen aan te pakken. Hieronder zijn definities van last onder dwangsom 4 en die van last onder bestuursdwang 5 afkomstig uit de Algemene wet bestuursrecht: Last onder dwangsom: De herstelsanctie, inhoudende: a. een last tot geheel of gedeeltelijk herstel van de overtreding, en b. de verplichting tot betaling van een geldsom indien de last niet of niet tijdig wordt uitgevoerd. Last onder bestuursdwang: De herstelsanctie, inhoudende: a. een last tot geheel of gedeeltelijk herstel van de overtreding, en b. de bevoegdheid van het bestuursorgaan om de last door feitelijk handelen ten uitvoer te brengen, indien de last niet of niet tijdig wordt uitgevoerd. 4 Awb, art. 5:31d 5 Awb, art. 5:21 Vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid pagina 18 van 52

19 Geheel of gedeeltelijk intrekken van een vergunning: Indien een overtreding begaan wordt door de houder van vergunning, dan kan als sanctie in een aantal gevallen de gehele of gedeeltelijke vergunning ingetrokken worden. Bestuurlijke Strafbeschikking: Mogelijkheid voor de Bijzonder Opsporingsambtenaren om, zonder het OM, boetes op te leggen aan overtreders. Op de bestuurlijke strafbeschikking (vloeit voort uit de wet OM-afdoening) van toepassing. Deze definities vallen onder het bestuursrechtelijk handhaven. Op grond van de Wabo 6 kan het bevoegd gezag deze handhavingsinstrumenten inzetten. De keuze die gemaakt moet worden voor welke sanctiemiddel gebruikt wordt, is situatiegebonden. Hiervoor wordt gebruikt gemaakt van de Brabantse handhavingsstrategie. Naast de bestuursrechtelijke handhaving bestaat het strafrechtelijk handhaven. Indien strafrechtelijke handhaving van toepassing is, kan in sommige gevallen een Buitengewoon opsporingsambtenaar (Boa) een proces-verbaal opmaken of moet de zaak doorgespeeld worden naar het Openbaar Ministerie. Deze vorm van strafrechtelijke handhaving valt onder de Wet op de economische delicten (WED). Binnen de paragraaf handhavingsstrategie ( 4.4) van dit hoofdstuk wordt ingegaan op het gebruik van het bestuursrecht en het strafrecht Bereikbaarheid buiten kantooruren Conform de wettelijke eisen is de gemeente Bladel buiten kantooruren bereikbaar voor noodgevallen, klachten en meldingen. Op de website van de gemeente staat: Melden calamiteiten tel (24 uur) 4.3 Preventiestrategie In hoeverre gestelde normen ook daadwerkelijk worden nageleefd wordt bepaald door een groot complex aan factoren. De primaire taak van een handhavingsorganisatie is om naleving van de gestelde regels te bewerkstelligen. Het daarvoor beschikbare instrumentarium betreft primair klassieke handhavingsinstrumenten. Daarnaast kan een verbetering van het naleefgedrag ook beïnvloed worden door de inzet van andere preventieve en repressieve instrumenten, zoals voorlichting en communicatie. Bij handhaving wordt nu nog niet altijd vanzelfsprekend gedacht aan het toepassen van een preventiestrategie. Om dit te waarborgen zullen wij in elk beleidsdocument een handhavingsparagraaf opnemen indien dit van toepassing is. Het is met name van belang om bij het formuleren van beleid oog te hebben voor de wijze waarop de beleidsdoelen gerealiseerd kunnen worden. Motivering van beleidskeuzen (het waarom ), beschrijven van het beoogde effect of effect bij niet-naleving en benoemen van handhaafbare regels zijn essentieel. Toepassen van de preventiestrategie richt zich op het vergroten van de bewustwording bij de burgers en bedrijven. Hierdoor zal de betrokkenheid toenemen en het draagvlak voor spontane naleving groter worden. Resultaat zal zijn dat er minder repressief gehandhaafd hoeft te worden en dat er minder overtredingen worden vastgesteld die ongedaan gemaakt moeten worden. Spontane naleving is het door burgers naleven van regels zonder dat handhavinginstrumenten hoeven te worden ingezet. Voor spontane naleving is onder andere kennis van de regels vereist. Door voorlichting en communicatie kunnen veel overtredingen worden voorkomen. Voorlichting levert een bijdrage aan het creëren van draagvlak, het stimuleren van gewenst of verplicht gedrag. Voorlichting kan gebeuren door middel van een publicatie of een algemene brief naar een bepaalde doelgroep. Bij preventieve aandacht kan gedacht worden aan het informeren van bewoners over de regels voor het stoken van vuur en bijvoor- 6 Wabo, artikel 5.14 Vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid pagina 19 van 52

20 beeld het plaatsen van caravans op de openbare weg voordat de zomer aanbreekt. Men vestigt door een jaarlijkse publicatie de aandacht op een voor burgers niet altijd heldere situatie, doordat het probleem bijvoorbeeld maar een keer per jaar plaatsvindt. Voorlichting vindt ook plaats door het zichtbaar maken van de resultaten van controles en handhaving. Uitgangspunt is daarom dat de voorlichting zodanig dient te zijn dat het voor de doelgroep duidelijk is waar ze zich aan te houden hebben Interne en externe afstemming Interne afstemming behelst in eerste instantie een goede afstemming tussen de vergunningverlener en de toezichthouder/handhaver. Deze afstemming is van wezenlijk belang voor een eensluidend en uniform optreden naar buiten toe. Daarnaast omvat interne afstemming de afstemming met andere organisatieonderdelen, zoals beleid. Externe samenwerking is van belang om te komen tot een optimaal en integraal resultaat in handhavingsactiviteiten. De samenwerkende partners (waterschap, AID, politie enz.) benutten zo de specifieke deskundigheid, ondersteuning, aanvulling en informatie over en weer. De externe samenwerkingsverbanden zijn in hoofdstuk 2 toegelicht Communicatie Ons college hanteert het uitgangspunt dat de eerste verantwoordelijkheid voor overtredingen bij burgers en ondernemers ligt. Uit ervaring is gebleken dat overtredingen bij burgers en ondernemers regelmatig voortkomen uit het gebrek aan kennis over de geldende wetten en regels. Door dit gebrek aan kennis beseft de overtreder vaak niet dat hij/zij in overtreding is Informatievoorziening handhaving Informatievoorziening over de geldende wetten en regels richting burger en ondernemer draagt bij aan hun kennis over de relevante regelgeving en hun naleefgedrag. De gemeente kan hen informeren over handhaving in het algemeen of, indien gewenst, over specifieke onderdelen/onderwerpen van handhaving. Door een dergelijke informatievoorziening op te zetten, kan er bijgedragen worden aan de verbetering van het naleefgedrag binnen de gemeente Bladel. Voorbeelden hiervan zijn persberichten, persoonlijk gesprek, bijsluiter bij vergunning of informatieavonden. Zelfs indien het onderwerp dat besproken wordt door burgers of bedrijven niet van grote waarde wordt geschat, dan heeft het opzetten van een informatieavond altijd nog andere voordelen. Dit is bijvoorbeeld het informele contact dat er tijdens zo n avond is. Aangezien handhaving voornamelijk ervaren wordt als een repressieve activiteit door burger en ondernemer, is het van belang naar hen uit te dragen dat ons college een proactieve helpende houding heeft. Hierdoor zullen burger en ondernemer minder negatief staan tegenover het optreden van de gemeente. Door anders samen te werken met ondernemers en gegevens efficiënter uit te wisselen, is het bovendien mogelijk om de uitvoering van het toezicht efficiënter in te richten. Ondernemers uit de gemeente Bladel en de gemeente Bladel hebben daarom het initiatief genomen om samen te werken aan de invoering van een ondernemingsdossier (OD). Het OD stelt een onderneming in staat om informatie uit de eigen bedrijfsvoering beschikbaar te stellen aan toezichthouders en vergunningverleners. Zo kunnen op afstand controles worden uitgevoerd en risico-inschattingen worden gemaakt. Het resultaat daarvan is minder regeldruk voor ondernemers, betere naleving van regels, vereenvoudiging van vergunningverlening en doelgerichter toezicht Middelen Door gebruik te maken van de (lokale) media kan meer aandacht worden gevestigd op de verantwoordelijkheid van de burgers en ondernemers. Door specifieke informatie over handhaving te publiceren worden burgers en ondernemers herinnerd aan hun verantwoordelijkheid en mogelijk gemotiveerd om meer informatie op te zoeken of aan te vragen. Hierdoor bestaat de mogelijkheid dat het naleefgedrag wordt beïnvloed door simpele publicaties in lokale media. Het hiaat in kennis bij de burger en ondernemer kan hierdoor wellicht gedeeltelijk weggenomen worden. De reden waarom informatie over uitvoeringstaken gepubliceerd wordt, is het positieve effect omdat deze informatie, in tegenstelling tot informatie over beleid, direct invloed kan hebben op burgers en onderne- Vernieuwend toezicht- en handhavingsbeleid pagina 20 van 52