Samenvatting Feiten/ Cijfers/ Pro's & contra's Evaluatie van het landenrisico

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Samenvatting Feiten/ Cijfers/ Pro's & contra's Evaluatie van het landenrisico"

Transcriptie

1 Landenstudie 22 april 2013 Contacteer ons Bekijk online Samenvatting Feiten/ Cijfers/ Pro's & contra's Evaluatie van het landenrisico Kortlopend politiek risico Angola Nigeria 4 Zuid-Afrika 3 Commercieel risico Angola Nigeria Zuid-Afrika C B Samenvatting De groeiprognoses voor Angola zien er goed uitdankzij de gunstige olieprijzen, ook al zijn deze de voorbije maanden iets afgenomen. De overheid besteedt ook meer aan niet-oliegerelateerde doeleinden. Sinds de verkiezingen van augustus 2012 is het kortetermijnrisico voor politieke destabilisering afgenomen. Toch blijft er onzekerheid bestaan over de opvolging van de president en over mogelijke barsten in het overwicht van de regeringspartij MLPA. De grote infrastructuurkloof en het ongunstige zakenklimaat bemoeilijken de ontwikkeling van de particuliere en de niet-oliesector.het tekort op de lopende rekening neemt geleidelijk af, maar de handelsbalans zal houdbaar blijven op voorwaarde dat een lange negatieve olieprijsschok uitblijft. De eerste begrotingshervormingen kunnen voor meer transparantie zorgen en zullen bescherming bieden tegen schommelingen van de olieprijzen. Qua externe liquiditeit heeft Angola een gunstige positie. Het land zit voor het politieke risico dan ook in categorie 3 (op een schaal van 7). Feiten Pro's & contra's Staatshoofd en regeringsleider: President José Eduardo dos Santos Parlementsverkiezingen en presidentsverkiezingen (om de vijf jaar): recentste in augustus 2012 Cijfers Bevolking: 19.6 miljoen Inkomen per capita (USD): Inkomensgroep: lagere middeninkomens Voornaamste exportproducten: ruwe en Derde economie van Afrika Robuuste financiële indicatoren (externe nettocrediteur) en lage schuldratio s Sterke betalingsbalans zorgt voor financiële buffer Aanzienlijke olie- en gasreserves Veel armoede en broeiende sociale spanningen Groot gebrek aan exportdiversificatie Moeilijk zakenklimaat en knelpunten in de infrastructuur fnuiken concurrentiekracht Fragiele bankensector

2 geraffineerde olie (96,8% totale ontvangsten lopende rekening), diamanten (1.8%) Landenstudie Politiek overwicht opnieuw bevestigd maar uitdagingen loeren Gediversifieerde internationale betrekkingen Sterk macro-economisch herstel steunt op gunstige olieprijzen Nu nog overschot lopende rekening dankzij olie-export Structurele tekortkomingen staan gediversifieerde export in de weg Beginnende fiscale hervormingen Inflatie onder de tien procent Gunstige schulddynamiek, ruime buitenlandse liquiditeit Risicoprognose Politiek overwicht opnieuw bevestigd maar uitdagingen loeren Op 31 augustus 2012 heeft president José Eduardo dos Santos, die al sinds 1979 aan de macht is, een nieuwe termijn van vijf jaar in de wacht gesleept nadat zijn partij MPLA (People's Movement for the Liberation of Angola) bijna 72% van de stemmen kreeg. De algemene verwachting was dat de MPLA de dienst zou blijven uitmaken. De regerende partij houdt namelijk streng de hand aan de media en overheidsinstellingen, en heeft slechts een versplinterde oppositie tegenover zich staan. De nieuwe en controversiële grondwet die in 2012 van kracht werd, legt de macht in de handen van de president, die toeziet op alle grote beslissingen. Binnen het nieuwe systeem van "parlementair presidentialisme" wordt de kandidaat van de grootste partij automatisch de president. Nadat Angola in 1975 onafhankelijk was geworden van Portugal, gleed het land af in een burgeroorlog tussen de regeringspartij MPLA en de rebellenbeweging UNITA, waaruit de grootste oppositiepartij van het ogenblik is ontstaan. Aan het conflict kwam een einde met het vredesakkoord van Bij de verkiezingen van 2012 wist de UNITA wel munt te slaan uit de groeiende onvrede met de MPLA door het aantal parlementszetels te verdubbelen. De grootste oppositiepartij blijft echter verwoede pogingen ondernemen om de reputatie van oud-guerrillabeweging kwijt te raken. De bevolking wil namelijk vrede en stabiliteit na decennia van conflicten. Ondanks de enorme olierijkdommen leeft de meerderheid van de Angolezen nog steeds in extreme armoede en ligt de levensverwachting onder het Afrikaanse gemiddelde. Het voorbije jaar hebben in de hoofdstad Luanda nooit eerder geziene demonstraties plaatsgevonden die met geweld de kop zijn ingedrukt. De demonstraties worden geleid door groeperingen van jongeren en het maatschappelijk middenveld die een stem geven aan de toenemende ontgoocheling in de MPLA, die van de olierijkdom gebruik maakt om aan cliëntelisme te blijven doen in plaats van de burger te helpen. Het gevaar voor een politieke destabilisering op korte termijn is afgenomen aangezien de verkiezingen van augustus 2012 ondanks het geweld dat eraan voorafging relatief vlot zijn verlopen. Toch wordt verwacht dat de plannen rond de opvolging van de zeventigjarige president dos Santos en de positie van vice-president Manual Vicente spanningen zullen geven tijdens de huidige ambtstermijn. Bovendien voert de UNITA opnieuw campagne in de steden, wat tot een toename van de straatprotesten kan leiden. Het is waarschijnlijk dat de heerschappij van de MPLA op de lange termijn zal afkalven. Het maatschappelijk middenveld wordt namelijk steeds onafhankelijker, de politieke concurrentie neemt toe - zoals blijkt uit het grote aantal stemmen voor de splinterpartij CASA-CE die in de oppositie zit -, en de opvolging van president dos Santos is onzeker.

3 Gediversifieerde internationale betrekkingen Qua buitenlands beleid is Angola vastberaden om niet terug te keren naar de situatie van het verleden, toen het een pion was in de Koude Oorlog. De regering is daarom verstandig genoeg om er verschillende diplomatieke en financiële partners op na te houden. Hoewel Angola enorme sommen geld heeft geleend voor de heropbouw na de oorlog, heeft de regering ook gezorgd voor aanzienlijke kredietlijnen die steunen op olie-inkomsten met Portugal, Brazilië, Duitsland en de Verenigde Staten. Daarnaast heeft Angola tijdens de crisis van 2009 de betrekkingen met het IMF hersteld, wat is uitgemond in een leenfaciliteit in de vorm van een stand-by-overeenkomst. Het land vermijdt daarmee een te grote afhankelijk van financiering uit China en opent de deur naar een beter bedrijfsklimaat. Sterk macro-economisch herstel steunt op gunstige olieprijzen Na een burgeroorlog van veertig jaar die de hele economie tot stilstaan heeft gebracht, is Angola de derde economie van Afrika en de op één na grootste olie-exporteur sinds de exponentiële stijging van de olieprijzen van 2003 tot Op Saudi-Arabië na is Angola nu ook de grootste olieleverancier van China, en het land heeft in reële termen een groeigemiddelde van 12,9% laten zien tussen 2000 en De vrije val van de olieprijzen tijdens de crisis van legde een probleem bloot: Angola is kwetsbaar voor externe schokken. Het land bleef namelijk met een aanzienlijke buitenlands financieringstekort zitten en een begrotingstekort waardoor de overheid achter raakte op haar betalingen. Sinds de olieprijzen weer de hoogte in zijn gegaan, heeft Angola weer een sterk macro-economisch herstel laten zien. De verwachting luidt dat het land in 2012 een groei van 6,8% zal hebben gekend en voor 2013 wordt een degelijke 5% verwacht. De positieve groeiprogrnose voor Angola steunt op de verwachting van een gestage groei in olieproductie en investeringen, geschraagd door de beginnende export van vloeibaar aardgas (lng) die de komende maanden wordt verwacht en een geraamde stijging in de productie van ruwe olie van 1,78 miljoen vaten per dag in 2012 naar 2,23 miljoen vaten in Volgens de Wereldbank zijn de bekende reserves van ruwe olie nog goed voor minstens 21 jaar productie. Bovendien wordt verwacht dat de niet-oliesector zal blijven groeien. Die sterke prestatie wordt vooral gedreven door publieke investeringen in vooral infrastructuur, maar ook in landbouw en handel. Het plan voor nationale ontwikkeling Angola 2025 is bedoeld om structurele uitdagingen aan te pakken en economische diversificatie te verbeteren aangezien door de burgeroorlog het meeste niet-olie-potentieel onderontwikkeld is gebleven.

4 De groeiprognose - hoe optimistisch deze ook mag zijn - kan nog steeds worden beïnvloed door olieprijsschommelingen en het gevaar van langdurige wereldwijde economische malaise. In het basisscenario voor de middellange termijn zal de groei een recordpeil bereiken dankzij olieprijzen die, ondanks een lichte daling gedurende de voorbije maanden, gunstig zullen blijven. De groei zal wel steeds meer worden gedreven door publieke investeringen in niet-oliesectoren. Nu nog overschot lopende rekening dankzij olie-export Het saldo op de Angolese lopende rekening is altijd nauw verbonden geweest met de internationale olieprijs. Het middeninkomensland heeft sinds 2005 jaarlijks een overschot van meer dan tien procent geboekt, afgezien van het crisisjaar 2009, waarna de verhouding lopende rekening tot bbp weer boven de tien procent ging. Voor 2012 en 2013 wordt voor de lopende rekening een overschot van +7,4% en +4,4% van het bbp verwacht. De betalingsbalans zal zo blijven volstaan om de financiële buffer verder te spijzen. Toch blijft Angola uitermate kwetsbaar voor externe schokken door de zwakke exportbasis: de export van olie is goed voor 96,8% van de totale deviezeninkomsten. De lopende rekening zal er de komende jaren mogelijk op achteruitgaan en kan tegen 2016 een tekort gaan vertonen door publieke investeringen, die veel import vereisen, en door lagere olieprijzen. Structurele tekortkomingen staan gediversifieerde export in de weg Het verregaande gebrek aan exportdiversificatie vormt een constant structureel economisch risico. De niet-olie export (mijnbouw, industrie, landbouw) herbergt heel wat potentieel, maar deze sectoren bereiken dat potentieel niet door het "resource curse"-fenomeen. De concurrentiekracht van de niet-olie-export heeft sterk te lijden onder de stijging van de reële wisselkoers, de zogenaamde "Dutch disease", en onder de hoge kosten die de infrastructuurkloof met zich meebrengt. Daar komt nog het gebrek aan menselijk kapitaal en een zeer moeilijk zakenklimaat bij (172e plaats van 185 landen op de "Doing business"-ranglijst van de Wereldbank). Door de jaren heen is het bergaf gegaan met de directe buitenlandse investeringen (DBI) in Angola, wat kenmerkend is voor een olieproducerend land waar een groot deel van de DBI lange tijd naar de oliesector is gegaan. Bovendien komen er weinig nieuwe investeringen het land binnen doordat men de ontwikkeling van de niet-oliesector links laat liggen. De lage netto-dbi-cijfers zijn ook te verklaren door de uitstroom van oliegerelateerd kapitaal (bv. van Angola naar Portugal) en de strenge voorwaarden die de overheid hanteert bij het verlenen van vergunningen in veel niet-oliesectoren. Meer algemeen komen privé-investeringen in de veelbelovende niet-oliesector niet uit de startblokken door inmenging door de overheid - de publieke sector heeft zowat de hele economie in handen - en diepgewortelde corruptie. Angola heeft een jonge en snel groeiende bevolking, maar of dit potentieel aan de vraagzijde tot zijn recht zal komen, hangt af van de regering en haar bereidheid te investeren in onderwijs, volksgezondheid en ontwikkeling van de arbeidsmarkt buiten de omvangrijke informele sector.

5 Beginnende fiscale hervormingen Door de plotse daling van de olieprijzen wereldwijd ontstonden in 2009 een begrotingstekort en een betalingsachterstand. Daarna zorgde Angola voor een beter beheer van de overheidsfinanciën in het kader van de stand-by-overeenkomst ( ) van het IMF, waardoor de aanzienlijke binnenlandse betalingsachterstand kon worden weggewerkt. De fiscale hervormingen die eraan komen, moeten paal en perk stellen aan de huidige situatie waarin de brandstofsubsidies beslag leggen op overheidsmiddelen (7,8% van het bbp in 2011). Het is tevens de bedoeling dat er een bredere fiscale grondslag komt en dat de kwetsbaarheid van het belastingstelsel voor oliegerelateerde schokken wordt teruggedrongen. Het gaat de goede kant op met het diversifëren van de belastingsontvangsten: de verhouding van olie-inkomsten tot het bbp bedroeg tien jaar geleden meer dan 90%, terwijl olie in 2012 nog goed was voor 75%. Maar hoewel beterschap op komst is, is de begroting nog steeds veel te afhankelijk van olie. De prognose voor het primaire tekort (zonder olie- en gasbaten) voor 2012 is -24,9% van het bbp door de aanhoudende afhankelijkheid van olie en de onhoudbare kosten van brandstofsubsidies. Met steun van het IMF is de overheid begonnen met de afbouw van het systeem van niet in de begroting voorkomende transacties of QFO's (quasi-fiscal operations). Onder dit systeem kan staatsoliebedrijf Sonangol in de naam van de overheid uitgaven doen met olie-inkomsten die niet kunnen worden gecontroleerd. Daardoor was de begroting te weinig transparant en de situatie vormde ook een aanzienlijk gevaar voor de begroting zelf. Het boekhoudkundig verschil van 32 miljard dollar (zo'n 30% van het bbp) dat de IMF in december 2011 heeft vastgesteld, was op deze QFO s terug te voeren. Bovendien is in oktober 2012 een eerste som van 5 miljard dollar in een staatsfonds gestopt met daarin inkomsten uit de oliehandel. Het fonds is bedoeld als buffer tegen prijsvolatiliteit en voor het vrijwaren van de olierijkdom voor toekomstige generaties. Het zou als investeringsbudget moeten dienen dat de sociale welvaart ten goede komt, maar het kan in werkelijkheid ook worden gebruikt voor investeringen in het buitenland die in het voordeel zijn van de politieke elite.

6 Ondanks de aanhoudende wereldwijde problemen op de financiële markten wil Angola dit jaar zijn eerste euro-obligatieleningen uitgeven om 1 miljard dollar op te halen. Het grootste deel daarvan is nodig om de infrastructuurplannen te financieren, net zoals buurlanden Zambia en Namibië dat hebben gedaan. Nadat in 2011 een begrotingsoverschot van 10,2% van het bbp is bereikt, wordt voor 2012 een overschot van 6,1% verwacht. Voor 2013 wordt volgens de onlangs goedgekeurde begrotingswet een bescheiden overschot verwacht. De neerwaartste trend is het resultaat van een ambitieus uitgavenplan van de regering dat wordt ontvouwd tijdens de programmaperiode, en van de QFO-uitgaven die in 2013 voor het eerst in de begroting zullen worden opgenomen. Toch blijft het twijfelachtig of Sonangol voldoende olie-inkomsten aan de schatkist bijdraagt. In het verleden bestond in dit verband immers geen transparantie; een situatie die moet worden aangepakt om het belastingstelsel duurzaam te houden. De prognoses met betrekking tot de overheidsschuld zien er goed uit dankzij de prima olie-inkomsten die worden verwacht. De totale schuld van de publieke sector is in 2012 tot naar schatting 28,5% van het bbp gedaald en er wordt verwacht dat deze de komende jaren licht zal toenemen. Inflatie onder de tien procent Vóór 2002 zijn de consumentenprijzen in Angola elk jaar met meer dan 100% toegenomen. Maar dankzij de sterke groei van de exportinkomsten is de waarde van de lokale munt (kwanza) beginnen toe te nemen. Bovendien is de Centrale Bank van Angola (BNA) nauwer gaan toezien op de geldcreatie. Daardoor is de inflatie gedaald naar een gemiddelde van ongeveer 13,8% tussen 2005 en In 2012 is de inflatie gedaald tot het laagste peil in decennia: 9,6% Er wordt verwacht dat de stijging van de consumentenprijzen onder de 10% zal blijven op voorwaarde dat de BNA een streng monetair beleid blijft voeren. Het structurele liquiditeitoverschot dempt echter het effect van de door de BNA gehanteerde rentevoet of kredietmanoeuvres, en moet worden weggewerkt door de BNA. De kredietverlening aan de privésector is nog steeds relatief laag en bedroeg in % van het bbp. Toen de inflatie afkoelde, greep de BNA in januari 2013 de kans om de referentierente met 0.25% te verlagen naar 10%. De inflatie kan echter weer tot boven de 10% worden gestuwd door een nieuwe deviezenwet die eind 2013 klaar zou moeten zijn. Op basis van die wet moet geld van offshore-olie bij binnenlandse banken worden ondergebracht, wat een explosieve kredietgroei kan veroorzaken. De Angolese bankensector zit ondanks het herstel na de crisis nog steeds met systemische zwakheden door een gebrekkig rechtsstelsel, een gebrek aan toezicht, kwetsbare kapitaalposities en een lage marktpenetratie. Door de banden met banken in buitenlandse - vooral Portugese - banken is het bankensysteem blootgesteld aan besmetting vanuit het buitenland indien zich in de EU weer problemen voordoen.

7 Gunstige schulddynamiek, ruime buitenlandse liquiditeit De buitenlandse schuld is de voorbije jaren relatief laag gebleven door de goede economie, hoge olieprijzen en de hoge vraag, en gemiddeld genomen een sterke en stabiele kwanza. Doordat in 2006 een betalingsachterstand van maar liefst 3,7 miljard dollar is weggewerkt, is Angola's buitenlandse schuld op korte tijd afgenomen en zijn de relaties met buitenlandse schuldeisers weer normaal. De verhouding van de buitenlandse schuld tot het bbp is gedaald van 76,5% in 2002 naar nog slechts 22% in 2012, en zal de komende jaren naar verwacht slechts licht toenemen. Angola is er qua buitenlandse liquiditeit verder op vooruitgegaan doordat de deviezenreserves de voorbije vijf jaar enorm zijn toegenomen (zelfs verdrievoudigd) en nu goed zijn voor 6,7 maanden import. Ze dekken ook elf keer de kortetermijnschuld en twaalf keer de zeer bescheiden schuldendienst. De verhouding van de schuldendienst tot exportinkomsten bevindt zich sinds vijf jaar rond een stabiele 4%, en de verwachting luidt dat deze op de lange termijn bescheiden zal blijven. Men kan dus gerust zeggen dat Angola er qua buitenlandse liquiditeit zeer goed voorstaat. Risicoprognose De dreiging dat de politieke situatie ontspoort, is afgenomen, maar moeilijkheden worden verwacht door de opvolging van de president, en het steeds mondigere middenveld en oppositiegroepen. De ontwikkeling van de particuliere sector en de niet-oliesector zal worden gefnuikt door de slechte infrastructuur en het moeilijke zakenklimaat. Maar dankzij de hoge olie-inkomsten is het goed gesteld met Angola's externe rekening. De economische basisparameters zijn uitstekend, de liquiditeitspositie is sterk en het land heeft een - weliswaar teruglopend - overschot op de lopende rekening. De onzekere wereldeconomie is voor Angola de factor die het zwaarst drukt op de prognoses. Hoewel er beterschap aan zit te komen in Angola's fiscaal beleid is het land immers nog niet fiscaal gezond en de externe solvabiliteit is nog steeds kwetsbaar voor langere negatieve olieprijsschokken. Disclaimer: Delcredere nv heeft er alles aan gedaan om ervoor te zorgen dat de informatie, gegevens, documentatie en ander materiaal (tekst en beelden) van deze nieuwsbrief juist en volledig zijn. Delcredere nv aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor fouten of weglatingen. De standpunten die erin worden uiteengezet zijn de persoonlijke standpunten van de auteur en zijn niet bedoeld om te worden opgevat als de standpunten van Delcredere nv. Delcredere nv is niet aansprakelijk voor claims of schade van eender welke aard die rechtstreeks of onrechtstreeks voortvloeien uit het gebruik van informatie, gegevens, documentatie of ander materiaal uit deze nieuwsbrief. De teksten en illustraties mogen worden afgedrukt voor privédoeleinden; ze mogen enkel verder worden verdeeld met toestemming van Delcredere nv. Er mag uit de tekst worden geciteerd op voorwaarde dat naar de geldige bron wordt verwezen. Reproducties zijn toegestaan op voorwaarde dat wordt verwezen naar de geldige bron, tenzij het gaat om commerciële doeleinden. In dat geval is reproductie, zelfs met bronverwijzing, niet toegestaan

Economische prognose IMF voor het GOS

Economische prognose IMF voor het GOS Economische prognose IMF voor het GOS Jan Limbeek Twee keer per jaar, in april en september of oktober, publiceert het IMF zijn World Economic Outlook, waarin het zijn economische verwachtingen voor de

Nadere informatie

Statistisch Magazine Internationale economische ontwikkelingen in de periode 2010 tot en met 2012

Statistisch Magazine Internationale economische ontwikkelingen in de periode 2010 tot en met 2012 Internationale economische ontwikkelingen in de periode 2010 tot en met 2012 Inleiding Lorette Ford De economische ontwikkeling van een land kan door middel van drie belangrijke economische indicatoren

Nadere informatie

Perscommuniqué. Het Federaal Planbureau evalueert de gevolgen van de duurdere dollar en de hogere olieprijzen voor de Belgische economie

Perscommuniqué. Het Federaal Planbureau evalueert de gevolgen van de duurdere dollar en de hogere olieprijzen voor de Belgische economie Federaal Planbureau Economische analyses en vooruitzichten Perscommuniqué Brussel, 15 september 2000 Het Federaal Planbureau evalueert de gevolgen van de duurdere dollar en de hogere olieprijzen voor de

Nadere informatie

Voorjaarsprognoses : Europees herstel houdt aan ondanks nieuwe risico's

Voorjaarsprognoses : Europees herstel houdt aan ondanks nieuwe risico's IP/11/565 Brussel, 13 mei 2011 Voorjaarsprognoses 2011-2012: Europees herstel houdt aan ondanks nieuwe risico's Het geleidelijke herstel van de EU-economie zet door, zo blijkt uit de vooruitzichten voor

Nadere informatie

Economische prognose IMF voor het GOS

Economische prognose IMF voor het GOS Economische prognose IMF voor het GOS Jan Limbeek Twee keer per jaar, in april en september of oktober, publiceert het IMF zijn World Economic Outlook, waarin het zijn economische verwachtingen voor de

Nadere informatie

Samenvatting Economie Toetsweek 2

Samenvatting Economie Toetsweek 2 Samenvatting Economie Toetsweek 2 Samenvatting door E. 1301 woorden 3 december 2016 10 1 keer beoordeeld Vak Economie VERKOOPWAARDE 2000 INKOOPWAARDE: (INTERMEDIAIR VERBRUIK) GRONDSTOFFEN 1100 DIENSTEN

Nadere informatie

Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)!

Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)! Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)! Vragen aangeduid met een * toetsen in het bijzonder het inzicht en toepassingsvermogen. Deze vragenreeksen zijn vrij beschikbaar.

Nadere informatie

Olie en opkomende markten: Een tweesnijdend zwaard

Olie en opkomende markten: Een tweesnijdend zwaard Olie en opkomende markten: Een tweesnijdend zwaard Date : december 29, 2014 De olieprijs stortte dit jaar in elkaar als gevolg van de volatiliteit op de meeste markten en een tijdelijke onbalans tussen

Nadere informatie

Internationale Economie. Doorzettend, maar mager groeiherstel, veel neerwaartse risico s

Internationale Economie. Doorzettend, maar mager groeiherstel, veel neerwaartse risico s Internationale Economie Doorzettend, maar mager groeiherstel, veel neerwaartse risico s Wim Boonstra, 27 november 2014 Basisscenario: Magere groei wereldeconomie, neerwaartse risico s De wereldeconomie

Nadere informatie

Hoofdstuk 27 Landenrisico

Hoofdstuk 27 Landenrisico Hoofdstuk 7 Landenrisico Open vragen 7. Het IMF verdeelt de wereldeconomie in industrielanden, opkomende industrielanden en ontwikkelingslanden. Binnen de opkomende industrielanden en ontwikkelingslanden

Nadere informatie

Hoofdstad: Ankara Diensten: 65 % Regeringsvorm: Republiek Industrie: 26 % Munteenheid: Turkse lira (TRY) Landbouw: 9 %

Hoofdstad: Ankara Diensten: 65 % Regeringsvorm: Republiek Industrie: 26 % Munteenheid: Turkse lira (TRY) Landbouw: 9 % AtradiusLandenrapport Turkije oktober2012 Istanboel Ankara TurkijeAtradiusSTERRENratingbetreffendePolitiekRisico*: 5(Voldoende)-Stabiel *DeSTERRENratingwerktopeenschaalvan1tot10,waarbij1staatvoorhetlaagsteen10voorhethoogsterisico.

Nadere informatie

Beleggingsthema s 2016. What a difference a day makes (1975), Dinah Washington

Beleggingsthema s 2016. What a difference a day makes (1975), Dinah Washington Beleggingsthema s 2016 What a difference a day makes (1975), Dinah Washington Inleiding De dagen die in 2015 het verschil maakten, zijn de dagen waarop centrale bankiers uitspraken deden, what a difference

Nadere informatie

Factsheet 1 WAAROM EEN INVESTERINGSPLAN VOOR DE EU?

Factsheet 1 WAAROM EEN INVESTERINGSPLAN VOOR DE EU? Factsheet 1 WAAROM EEN INVESTERINGSPLAN VOOR DE EU? Als gevolg van de wereldwijde economische en financiële crisis heeft de EU met een laag investeringsniveau te kampen. Alleen met gezamenlijke gecoördineerde

Nadere informatie

Economische najaarsprognoses 2013: geleidelijk herstel, externe risico's

Economische najaarsprognoses 2013: geleidelijk herstel, externe risico's EUROPESE COMMISSIE PERSBERICHT Brussel, 5 november 2013 Economische najaarsprognoses 2013: geleidelijk herstel, externe risico's In de afgelopen maanden zijn er een aantal bemoedigende signalen geweest

Nadere informatie

Debt Sustainability Analysis (DSA)

Debt Sustainability Analysis (DSA) BUREAU VOOR DE STAATSSCHULD Suriname Debt Management Office Debt Sustainability Analysis (DSA) Een analyse naar de kwetsbaarheid van de Surinaamse Staatsschuld in 2014-2018 Malty Dwarkasing Sarajane Omouth

Nadere informatie

De conclusies van het IMF betreffende de betalingsbalans en het monetair beleid zijn onderverdeeld in drie aspecten:

De conclusies van het IMF betreffende de betalingsbalans en het monetair beleid zijn onderverdeeld in drie aspecten: SAMENVATTING BELANGRIJKSTE CONCLUSIES IN HET RAPPORT D.D. 19 SEPTEMBER 2011 NAAR AANLEIDING VAN DE BESPREKINGEN IN HET KADER VAN DE 2011 ARTIKEL IV CONSULTATIES VAN HET IMF 1. HOOFDTHEMA Het belangrijkste

Nadere informatie

Lesbrief Voor de docent Voor de leerling Inhoud Inleiding De Nigeriaanse olie-industrie in beeld Opdracht 1 Aardolie in Nigeria Niveau

Lesbrief Voor de docent Voor de leerling Inhoud Inleiding De Nigeriaanse olie-industrie in beeld Opdracht 1 Aardolie in Nigeria Niveau Voor de docent Inhoud In 214 en 215 maakte de olieprijs in de een vrije val: in juli 214 kostte een vat olie nog ruim 1 dollar, in januari 215 nog maar 47 dollar. De prijs is sindsdien wel weer iets gestegen,

Nadere informatie

Landenanalyse H4. Week 1 Landenrisico

Landenanalyse H4. Week 1 Landenrisico Landenanalyse H4 Week 1 Landenrisico Risico s en problemen die verbonden zijn met het exporteren naar het buitenland - Importbelemmeringen (als bijvoorbeeld de handelsbalans een groot tekort vertoont)

Nadere informatie

Landenrapport Atradius. Australië januari 2016

Landenrapport Atradius. Australië januari 2016 Landenrapport Atradius Australië januari 16 Australië Belangrijkste importlanden (1, % van totaal) Belangrijkste exportmarkten (1, % van totaal) China:,6 % China:,9 % Verenigde Staten: 1,6 % Japan: 17,9

Nadere informatie

Economische voorjaarsprognoses 2015: herstel wint aan kracht dankzij economische rugwind

Economische voorjaarsprognoses 2015: herstel wint aan kracht dankzij economische rugwind Europese Commissie - Persbericht Economische voorjaarsprognoses 2015: herstel wint aan kracht dankzij economische rugwind Brussel, 05 mei 2015 De economie in de Europese Unie profiteert dit jaar van een

Nadere informatie

CRB CCR SR/LVN Conclusies van de sociale gesprekspartners op basis van de documentatienota Macro economische context

CRB CCR SR/LVN Conclusies van de sociale gesprekspartners op basis van de documentatienota Macro economische context CRB 2016-0510 SR/LVN 03.02.2016 Conclusies van de sociale gesprekspartners op basis van de documentatienota Macro economische context 2 CRB 2016-0510 Overzicht groei sinds 1996 Onder invloed van de conjuncturele

Nadere informatie

Debt Sustainability Analysis (DSA)

Debt Sustainability Analysis (DSA) BUREAU VOOR DE STAATSSCHULD Suriname Debt Management Office Debt Sustainability Analysis (DSA) Een analyse naar de kwetsbaarheid van de Surinaamse Staatsschuld in 2013-2017 Malty Shanti-Devi Dwarkasing

Nadere informatie

Voorjaarsprognoses 2013: EU-economie herstelt langzaam van een aanhoudende recessie

Voorjaarsprognoses 2013: EU-economie herstelt langzaam van een aanhoudende recessie EUROPESE COMMISSIE PERSBERICHT Brussel, 3 mei 2013 Voorjaarsprognoses 2013: EU-economie herstelt langzaam van een aanhoudende recessie Na in 2012 in een recessie te hebben verkeerd, zal de EU-economie

Nadere informatie

Sterke toename van beleggingen in Duits en Frans schuldpapier. Grafiek 1 - Nederlandse aankopen buitenlandse effecten

Sterke toename van beleggingen in Duits en Frans schuldpapier. Grafiek 1 - Nederlandse aankopen buitenlandse effecten Sterke toename van beleggingen in Duits en Frans schuldpapier Nederlandse beleggers hebben in 21 per saldo voor bijna EUR 12 miljard buitenlandse effecten verkocht. Voor EUR 1 miljard betrof dit buitenlands

Nadere informatie

Eindexamen economie havo II

Eindexamen economie havo II Opgave 1 Buitenland en overheid in de kringloop In de economische wetenschap wordt gebruikgemaakt van modellen. Een kringloopschema is een model waarmee een vereenvoudigd beeld van de economie van een

Nadere informatie

UNIFORM EINDEXAMEN VWO 2015

UNIFORM EINDEXAMEN VWO 2015 MINISTERIE VAN ONDERWIJS, WETENSCHAP EN CULTUUR UNIFORM EINDEXAMEN VWO 2015 VAK : ECONOMIE 1 DATUM : DINSDAG 16 JUNI 2015 TIJD : 07.45-10.15 UUR Aantal opgaven bij dit vak : 3 Aantal pagina s : 5; Calculator

Nadere informatie

Samenvatting Feiten/ Cijfers/ Pro's & contra's Evaluatie van het landenrisico

Samenvatting Feiten/ Cijfers/ Pro's & contra's Evaluatie van het landenrisico Landenstudie 20 april 2012 Contacteer ons Bekijk online Argentinië Samenvatting Feiten/ Cijfers/ Pro's & contra's Evaluatie van het landenrisico Kortlopend politiek risico Argentinië Brazilië 2 Venezuela

Nadere informatie

Trimestrieel bijgewerkte beoordelingen van het landenrisico en het bedrijfsklimaat

Trimestrieel bijgewerkte beoordelingen van het landenrisico en het bedrijfsklimaat Brussel, 26 maart 2015 Trimestrieel bijgewerkte beoordelingen van het landenrisico en het bedrijfsklimaat Coface werkt de beoordelingen van het landenrisico van twee Europese landen bij en plaatst Brazilië

Nadere informatie

Koopkrachtpariteit en Gini-coëfficiënt in China: hoe je tegelijkertijd arm én rijk kunt zijn.

Koopkrachtpariteit en Gini-coëfficiënt in China: hoe je tegelijkertijd arm én rijk kunt zijn. Koopkrachtpariteit en Gini-coëfficiënt in China: hoe je tegelijkertijd arm én rijk kunt zijn. 1. De Wereldbank berichtte onlangs dat de Chinese economie binnen afzienbare tijd de grootste economie van

Nadere informatie

2018D19763 LIJST VAN VRAGEN

2018D19763 LIJST VAN VRAGEN 2018D19763 LIJST VAN VRAGEN De vaste commissie voor Financiën, heeft over de brief van de Minister van Financiën van 16 februari 2018 met zijn toelichting op de opbouw van het Nederlandse handelsoverschot

Nadere informatie

Eindexamen economie 1-2 vwo 2006-II

Eindexamen economie 1-2 vwo 2006-II 4 Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 Een voorbeeld van een juiste berekening

Nadere informatie

Internationale varkensvleesmarkt 2012-2013

Internationale varkensvleesmarkt 2012-2013 Internationale varkensvleesmarkt 212-213 In december 212 vond de jaarlijkse conferentie van de GIRA Meat Club plaats. GIRA is een marktonderzoeksbureau, dat aan het einde van elk jaar een inschatting maakt

Nadere informatie

Atradius Landenrapport

Atradius Landenrapport Atradius Landenrapport Nederland November 214 Overzicht Algemene informatie Belangrijkste sectoren (213, % van bbp) Hoofdstad: Amsterdam Diensten: 72% Regeringsvorm: Constitutionele monarchie Industrie:

Nadere informatie

Economische prognose IMF voor het GOS

Economische prognose IMF voor het GOS Economische prognose IMF voor het GOS Jan Limbeek Twee keer per jaar, in april en september of oktober, publiceert het IMF zijn World Economic Outlook, waarin het zijn economische verwachtingen voor de

Nadere informatie

BBP Inflatie Lopende rekening Werkloosheid Europa 2,0 0,1 0,8 3,3 2,8 2,1 0,4 0,8 1,0

BBP Inflatie Lopende rekening Werkloosheid Europa 2,0 0,1 0,8 3,3 2,8 2,1 0,4 0,8 1,0 Prognose IMF voor Midden-Europa en de Balkan Jan Limbeek Twee keer per jaar, in april en in september of oktober, publiceert het IMF zijn World Economic Outlook, waarin het zijn economische verwachtingen

Nadere informatie

Praktische opdracht Economie Derde Wereld schuld

Praktische opdracht Economie Derde Wereld schuld Praktische opdracht Economie Derde Wereld sc Praktische-opdracht door een scholier 2339 woorden 17 juni 2001 6,5 243 keer beoordeeld Vak Economie Voorwoord Ons verslag gaat over de Derde-Wereldsc. Wij

Nadere informatie

MEYS Emerging Markets Research MEYSFocus

MEYS Emerging Markets Research MEYSFocus MEYSFocus juli 1 MEYSFocus Juli 1 Geachte relatie, In deze MEYSFocus staan we uitgebreid stil bij de gevolgen van het WK voetbal voor de Zuid- Afrikaanse economie, kijken we naar Brazilië als de opkomende

Nadere informatie

Bijlage: Technische invulling Stabiliteit en Groeipact verdrukt onbedoeld publieke investeringen

Bijlage: Technische invulling Stabiliteit en Groeipact verdrukt onbedoeld publieke investeringen Bijlage: Technische invulling Stabiliteit en Groeipact verdrukt onbedoeld publieke investeringen In deze bijlage wordt uiteengezet waarom en op welke wijze de huidige methodiek uit het Stabiliteit en Groei

Nadere informatie

Conjunctuur enquête. Technologische Industrie Nederland

Conjunctuur enquête. Technologische Industrie Nederland Conjunctuur enquête Technologische Industrie Nederland Gunstig beeld met internationale onzekerheden Het CBS kopt donderdag 16 februari dat het ondernemersvertrouwen in Nederland nog nooit op zo n hoog

Nadere informatie

Hoe (slecht) gaat het met de conjunctuur? Edwin De Boeck Fedustria 13 oktober 2011

Hoe (slecht) gaat het met de conjunctuur? Edwin De Boeck Fedustria 13 oktober 2011 Hoe (slecht) gaat het met de conjunctuur? Edwin De Boeck Fedustria 3 oktober Grote Recessie was geen Grote Depressie Wereldhandel Aandelenmarkt 9 8 7 8 VS - S&P-5 vergelijking met crash 99 Wereld industriële

Nadere informatie

Samenvatting Economie Hoofdstuk 8 Over de grens?

Samenvatting Economie Hoofdstuk 8 Over de grens? Samenvatting Economie Hoofdstuk 8 Over de grens? 8.1 Waarom handel met het buitenland? Importeren = het kopen van goederen en diensten uit het buitenland. Waarom? -Goedkoper of van betere kwaliteit -Bepaalde

Nadere informatie

Praktische opdracht Economie Euro

Praktische opdracht Economie Euro Praktische opdracht Economie Euro Praktische-opdracht door een scholier 1619 woorden 17 februari 2003 6,7 12 keer beoordeeld Vak Economie 1 Onderzoeksvraag. Mijn onderzoeksvraag is: Wat zijn de voor- en

Nadere informatie

Welvaart en groei. 1) Leg uit wat welvaart inhoudt. 1) De mate waarin mensen in hun behoefte kunnen voorzien. 2) Waarmee wordt welvaart gemeten?

Welvaart en groei. 1) Leg uit wat welvaart inhoudt. 1) De mate waarin mensen in hun behoefte kunnen voorzien. 2) Waarmee wordt welvaart gemeten? 1) Leg uit wat welvaart inhoudt. 2) Waarmee wordt welvaart gemeten? 3) Wat zijn negatief externe effecten? 4) Waarom is deze maatstaf niet goed genoeg? Licht toe. 1) De mate waarin mensen in hun behoefte

Nadere informatie

Politiek risico op middellange termijn Myanmar 6 Laos 6 Vietnam 4

Politiek risico op middellange termijn Myanmar 6 Laos 6 Vietnam 4 Risicofactoren en vooruitzichten Feiten & cijfers / Pro's & Contra's Landenstudie Kortlopend politiek risico Myanmar 4 Laos 6 Vietnam 3 Politiek risico (1-7) Gering risico Politiek risico op middellange

Nadere informatie

Examen HAVO. economie. tijdvak 2 woensdag 23 juni 13.30-16.00 uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

Examen HAVO. economie. tijdvak 2 woensdag 23 juni 13.30-16.00 uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Examen HAVO 2010 tijdvak 2 woensdag 23 juni 13.30-16.00 uur economie tevens oud programma economie 1,2 Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 27 vragen. Voor dit examen zijn maximaal

Nadere informatie

Starters zien door de wolken toch de zon

Starters zien door de wolken toch de zon M201206 Starters zien door de wolken toch de zon drs. A. Bruins Zoetermeer, mei 2012 Starters zien door de wolken toch de zon Enkele jaren nadat zij met een bedrijf zijn begonnen, en met enkele jaren financieel-economische

Nadere informatie

Eindexamen economie 1-2 havo 2004-I

Eindexamen economie 1-2 havo 2004-I 4 Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 Een voorbeeld van een juist antwoord

Nadere informatie

Risicofactoren en vooruitzichten Feiten/ Cijfers/ Pro's & contra's Evaluatie van het landenrisico

Risicofactoren en vooruitzichten Feiten/ Cijfers/ Pro's & contra's Evaluatie van het landenrisico Landenstudie 23 september 2013 Contacteer ons Bekijk online Risicofactoren en vooruitzichten Feiten/ Cijfers/ Pro's & contra's Evaluatie van het landenrisico Kortlopend politiek risico Zuid-Afrika Nigeria

Nadere informatie

Portu g a l. Economie. Hoofdstad: Lissabon Bevolking: BBP per Inwoner: $ Munteenheid: Euro (EUR) Tijdzone: UTC + 0.

Portu g a l. Economie. Hoofdstad: Lissabon Bevolking: BBP per Inwoner: $ Munteenheid: Euro (EUR) Tijdzone: UTC + 0. Portu g a l Hoofdstad: Lissabon Bevolking: 10 781 459 BBP per Inwoner: $ 23 2 00 Munteenheid: Euro (EUR) Tijdzone: UTC + 0 Laatste update: Economie De economische situatie van dit Europese land met 10,6

Nadere informatie

Beleggingen institutionele beleggers in 2004 met 8,1 procent omhoog

Beleggingen institutionele beleggers in 2004 met 8,1 procent omhoog Publicatiedatum CBS-website Centraal Bureau voor de Statistiek 9 december 25 Beleggingen institutionele beleggers in 24 met 8,1 procent omhoog drs. J.L. Gebraad Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen,

Nadere informatie

De macro-economische vooruitzichten voor de wereldeconomie: evenwichtige groei in Europa, terugval in de Verenigde Staten en Japan

De macro-economische vooruitzichten voor de wereldeconomie: evenwichtige groei in Europa, terugval in de Verenigde Staten en Japan Economie en onderneming De macro-economische vooruitzichten 2006-2012 voor de wereldeconomie: evenwichtige groei in Europa, terugval in de Verenigde Staten en Japan Meyermans, E. & Van Brusselen, P. (2006).

Nadere informatie

Voorjaarsprognose : naar een licht herstel

Voorjaarsprognose : naar een licht herstel EUROPESE COMMISSIE - PERSBERICHT Voorjaarsprognose 2012-13: naar een licht herstel Brussel, 11 mei 2012 Na de productiekrimp eind 2011 wordt de EU-economie nu geacht in een milde recessie te verkeren.

Nadere informatie

Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Woensdag 26 mei 13.30 16.30 uur

Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Woensdag 26 mei 13.30 16.30 uur Economische wetenschappen 1 en recht Examen VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Woensdag 26 mei 13.30 16.30 uur 19 99 Dit examen bestaat uit 34 vragen. Voor elk vraagnummer is aangegeven

Nadere informatie

Michiel Verbeek, januari 2013

Michiel Verbeek, januari 2013 Michiel Verbeek, januari 2013 1 2 Eens of oneens? De bankiers zijn schuldig aan de kredietcrisis. De huidige economische crisis is het gevolg van de kredietcrisis van 2008. Als een beurshandelaar voor

Nadere informatie

Samenvatting Feiten/ Cijfers/ Pro's & contra's Evaluatie van het landenrisico

Samenvatting Feiten/ Cijfers/ Pro's & contra's Evaluatie van het landenrisico Landenstudie 28 mei 2013 Contacteer ons Bekijk online Samenvatting Feiten/ Cijfers/ Pro's & contra's Evaluatie van het landenrisico Kortlopend politiek risico Kenia Ethiopië 4 Tanzania 3 Commercieel risico

Nadere informatie

Overheid en economie

Overheid en economie Overheid en economie Overheid en economie Het aandeel van de overheid in de economie, de overheid als actor en de overheid op regionaal niveau, een verkenning Inleiding Het begrip economische groei komt

Nadere informatie

Regionale vooruitzichten Sub-Sahara Afrika - bijlage Percentage grondstoffen in goederen export

Regionale vooruitzichten Sub-Sahara Afrika - bijlage Percentage grondstoffen in goederen export Tabel 1: Indicatoren voor economische structuur Aantal inwoners (mln) Grootte van economie (USD mrd) Grootte van economie (% van wereld BBP) Percentage grondstoffen in goederen export Percentage grondstoffen

Nadere informatie

27 april 2010 Emerging Markets Monthly Report

27 april 2010 Emerging Markets Monthly Report 27 april 2010 Emerging Markets Monthly Report Door Wim-Hein Pals, Head Robeco Emerging Markets Equities Vanwege hogere economische groei en sterkere financiële balansen, zijn de opkomende markten aantrekkelijker

Nadere informatie

Persbericht ABP, eerste halfjaar 2008

Persbericht ABP, eerste halfjaar 2008 Persbericht ABP, eerste halfjaar 2008 Hoofdpunten Rendement over eerste helft 2008 is 5,1%. De dekkingsgraad is medio 2008 uitgekomen op 132%. De kredietcrisis eist zijn tol. Vooral aandelen en onroerend

Nadere informatie

CENTRALE BANK VAN ARUBA

CENTRALE BANK VAN ARUBA CENTRALE BANK VAN ARUBA 1 juli 2005 VERBETERDE ECONOMISCHE PRESTATIES DOCH NIET ZORGELOOS Voordracht door R. Henriquez, president van de Centrale Bank van Aruba, tijdens de persconferentie naar aanleiding

Nadere informatie

BIJLAGE. bij de DISCUSSIENOTA OVER DE VERDIEPING VAN DE ECONOMISCHE EN MONETAIRE UNIE

BIJLAGE. bij de DISCUSSIENOTA OVER DE VERDIEPING VAN DE ECONOMISCHE EN MONETAIRE UNIE EUROPESE COMMISSIE Brussel, 31.5.2017 COM(2017) 291 final ANNEX 3 BIJLAGE bij de DISCUSSIENOTA OVER DE VERDIEPING VAN DE ECONOMISCHE EN MONETAIRE UNIE NL NL Bijlage 3. Voornaamste economische tendensen

Nadere informatie

ECONOMISCHE EN SOCIALE CONVERGENTIE IN DE EU: BELANGRIJKE FEITEN

ECONOMISCHE EN SOCIALE CONVERGENTIE IN DE EU: BELANGRIJKE FEITEN VOLTOOIING VAN DE EUROPESE ECONOMISCHE EN MONETAIRE UNIE Bijdrage van de Commissie aan de Leidersagenda #FutureofEurope #EURoadSibiu ECONOMISCHE EN SOCIALE CONVERGENTIE IN DE EU: BELANGRIJKE FEITEN Figuur

Nadere informatie

Eindexamen vwo economie II

Eindexamen vwo economie II Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Een antwoord waaruit blijkt dat de particuliere

Nadere informatie

De handelsbetrekkingen van België met Botswana

De handelsbetrekkingen van België met Botswana De handelsbetrekkingen van België met Botswana Algemeen: 2009 BBP (2010 - schatting) 12,5 miljard USD Groeipercentage van het BBP (schatting) -5,4% Inflatie 8,1% Uitvoer van goederen (FOB- schatting) Invoer

Nadere informatie

Eindexamen economie 1 vwo 2001-I

Eindexamen economie 1 vwo 2001-I Opgave 1 Hoge druk op de arbeidsmarkt Gedurende een aantal jaren groeide de economie in Nederland snel waardoor de druk op de arbeidsmarkt steeds groter werd. Het toenemende personeelstekort deed de vrees

Nadere informatie

Samenvatting Feiten/ Cijfers/ Pro's & contra's Evaluatie van het landenrisico

Samenvatting Feiten/ Cijfers/ Pro's & contra's Evaluatie van het landenrisico Landenstudie 16 mei 2012 Contacteer ons Bekijk online India Samenvatting Feiten/ Cijfers/ Pro's & contra's Evaluatie van het landenrisico Kortlopend politiek risico India China 1 Indonesië 2 Commercieel

Nadere informatie

Oktober 2015. Macro & Markten. 1. Rente en conjunctuur :

Oktober 2015. Macro & Markten. 1. Rente en conjunctuur : Oktober 2015 Macro & Markten 1. Rente en conjunctuur : VS Zoals al aangegeven in ons vorig bulletin heeft de Amerikaanse centrale bank FED de beleidsrente niet verhoogd. Maar goed ook, want naderhand werden

Nadere informatie

Care IS klantbijeenkomst. Hotel Van der Valk oktober 2015

Care IS klantbijeenkomst. Hotel Van der Valk oktober 2015 Care IS klantbijeenkomst Hotel Van der Valk oktober 2015 Welkom Wij heten u van harte welkom in Van der Valk Hotel 2 Programma 19.00 uur Ontvangst 19.30 uur Opening 19.40 uur Chinese groeivertraging 20.00

Nadere informatie

Samenvatting Feiten/ Cijfers/ Pro's & contra's Evaluatie van het landenrisico

Samenvatting Feiten/ Cijfers/ Pro's & contra's Evaluatie van het landenrisico Landenstudie 21 maart 2013 Contacteer ons Bekijk online Samenvatting Feiten/ Cijfers/ Pro's & contra's Evaluatie van het landenrisico Kortlopend politiek risico Rusland Oekraïne 4 Turkije 3 Commercieel

Nadere informatie

Marktwaarde van de pensioenverplichtingen in het tweede kwartaal gestegen van 15.941 miljoen naar 16.893 miljoen ( 15.008 miljoen ultimo Q4 2013).

Marktwaarde van de pensioenverplichtingen in het tweede kwartaal gestegen van 15.941 miljoen naar 16.893 miljoen ( 15.008 miljoen ultimo Q4 2013). Kwartaalbericht 2014 Samenvatting Marktwaardedekkingsgraad per 30 juni 2014 129,5%, een toename van 0,9%-punt ten opzichte van 31 maart 2014. Over de eerste zes maanden steeg de marktwaardedekkingsgraad

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal I Vergaderjaar 2017-2018 CXXV Europees Semester 2018 B BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIEN Aan de Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 16 februari

Nadere informatie

Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)!

Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)! Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)! Vragen aangeduid met een * toetsen in het bijzonder het inzicht en toepassingsvermogen. Deze vragenreeksen zijn vrij beschikbaar.

Nadere informatie

De handelsbetrekkingen van België met Mozambique

De handelsbetrekkingen van België met Mozambique De handelsbetrekkingen van België met Mozambique Algemeen: 2010 (schattingen) BBP 9,9 miljard USD Groeipercentage van het BBP 7,0% Inflatie 13,0% Uitvoer van goederen (FOB) Invoer van goederen (FOB) Handelsbalans

Nadere informatie

Vergrijzing; de noodzaak van verandering

Vergrijzing; de noodzaak van verandering Vergrijzing; de noodzaak van verandering Peter Kooiman CPB Vergrijzing 2006 2020 2040 Leeftijdsgroep 0-4,0 3,8 3,8 20-64 10,0 9,8 9,2 65+ 2,3 3,2 4,0 Totaal 16,4 16,8 17,0 Grijze druk Aantal 65+ gedeeld

Nadere informatie

Licht op energie (2013 - november)

Licht op energie (2013 - november) PMI index Licht op energie (2013 - november) Macro-economische ontwikkelingen De indicator van Markit voor economische bedrijvigheid in de Eurozone ligt sinds enkele maanden net boven de 50 punten. In

Nadere informatie

Centraal Planbureau 1 Europa in crisis

Centraal Planbureau 1 Europa in crisis 1 Europa in crisis Waarom dit boek? Vergelijkbaar met De Grote Recessie van 2 jaar geleden qua vorm en stijl qua beoogde doelgroep Euro-crisis ingrijpend voor ons dagelijkse leven / welvaart oplossing

Nadere informatie

Economisch Kwartaalbericht Westen gaat weer meer bijdragen aan groei van de wereldeconomie

Economisch Kwartaalbericht Westen gaat weer meer bijdragen aan groei van de wereldeconomie Economisch Kwartaalbericht Westen gaat weer meer bijdragen aan groei van de wereldeconomie Kennis en Economisch Onderzoek Focus: Turkse economie onder druk In december 2013 heeft de Turkse lira een duikvlucht

Nadere informatie

Deze herziening heeft geleid tot de overschrijding van de binnenlandse schuld-bbp ratio s in het tweede halfjaar van 2010.

Deze herziening heeft geleid tot de overschrijding van de binnenlandse schuld-bbp ratio s in het tweede halfjaar van 2010. Het verslagjaar 2010 In het tweede halfjaar van 2010 was de binnenlandse schuld/bbp ratio continue onder druk. Dit kwam in de eerste plaats door een significante stijging van de binnenlandse schuld wat

Nadere informatie

Economische ontwikkelingen in 2013 en vooruitzichten voor 2014

Economische ontwikkelingen in 2013 en vooruitzichten voor 2014 PERSBERICHT NR. 2013-009 Curaçao Economische ontwikkelingen in 2013 en vooruitzichten voor 2014 Na de economische krimp van 0,1% in 2012, neemt naar verwachting het reële Bruto Binnenlands Product van

Nadere informatie

SPD Bedrijfsadministratie. Correctiemodel ALGEMENE ECONOMIE VRIJDAG 16 DECEMBER UUR

SPD Bedrijfsadministratie. Correctiemodel ALGEMENE ECONOMIE VRIJDAG 16 DECEMBER UUR SPD Bedrijfsadministratie Correctiemodel ALGEMENE ECONOMIE VRIJDAG 16 DECEMBER 2016 15.30-17.00 UUR SPD Bedrijfsadministratie Algemene economie vrijdag 16 december 2016 B / 12 2016 NGO-ENS B / 12 Opgave

Nadere informatie

Verenigde Arabische Emiraten

Verenigde Arabische Emiraten Landenstudie 13 september 2012 Contacteer ons Bekijk online Verenigde Arabische Emiraten Samenvatting Feiten/ Cijfers/ Pro's & contra's Evaluatie van het landenrisico Kortlopend politiek risico VAE Qatar

Nadere informatie

CBS: Meer werkende vrouwen op de arbeidsmarkt

CBS: Meer werkende vrouwen op de arbeidsmarkt CBS: Meer werkende vrouwen op de arbeidsmarkt Tussen maart en mei is het aantal mensen met een baan met gemiddeld 6 duizend per maand gestegen. De stijging is volledig aan vrouwen toe te schrijven. Het

Nadere informatie

Olie crisis? 24 juni 2014

Olie crisis? 24 juni 2014 24 juni 2014 Olie crisis? De prijs van olie heeft invloed op financiële markten. Een stijgende olieprijs verhoogt de inflatie en heeft een remmend effect op de economische groei. In de jaren 2006-2011

Nadere informatie

Kritisch kijken op verschillende schaalniveaus

Kritisch kijken op verschillende schaalniveaus Kritisch kijken op verschillende schaalniveaus Inleiding In het eerste jaar van Geogenie ben je begonnen vanuit België naar de wereld te kijken. In het tweede jaar heb je veel geleerd over Europa en in

Nadere informatie

De handelsbetrekkingen van België met Moldavië

De handelsbetrekkingen van België met Moldavië De handelsbetrekkingen van België met Moldavië Algemeen: 2009 BBP (schatting) 5,4 miljard USD Groeipercentage van het BBP -6,5% Inflatie -0,1% Uitvoer van goederen (FOB) Invoer van goederen (FOB) Handelsbalans

Nadere informatie

Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)!

Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)! Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)! Vragen aangeduid met een * toetsen in het bijzonder het inzicht en toepassingsvermogen. Deze vragenreeksen zijn vrij beschikbaar.

Nadere informatie

RAAD VA DE EUROPESE U IE. Brussel, 20 juni 2011 (OR. en) 11400/11 UEM 155 ECOFI 379 SOC 525 COMPET 284 E V 498 EDUC 165 RECH 200 E ER 200

RAAD VA DE EUROPESE U IE. Brussel, 20 juni 2011 (OR. en) 11400/11 UEM 155 ECOFI 379 SOC 525 COMPET 284 E V 498 EDUC 165 RECH 200 E ER 200 RAAD VA DE EUROPESE U IE Brussel, 20 juni 2011 (OR. en) 11400/11 UEM 155 ECOFI 379 SOC 525 COMPET 284 E V 498 EDUC 165 RECH 200 E ER 200 WETGEVI GSBESLUITE E A DERE I STRUME TE Betreft: AANBEVELING VAN

Nadere informatie

WAAROM IS FRANKRIJK AANTREKKELIJK VOOR NEDERLANDSE INVESTEERDERS?

WAAROM IS FRANKRIJK AANTREKKELIJK VOOR NEDERLANDSE INVESTEERDERS? WAAROM IS FRANKRIJK AANTREKKELIJK VOOR NEDERLANDSE INVESTEERDERS? Driekwart van de buitenlandse besluitvormers vindt dat Frankrijk een aantrekkelijke bestemming is voor investeringen (74%, toename van

Nadere informatie

Internationale handel H7 1. Internationale handel. Waarom importeren: 25-2-2013. Waar komt het vandaan?

Internationale handel H7 1. Internationale handel. Waarom importeren: 25-2-2013. Waar komt het vandaan? Internationale handel H7 1 Waar komt het vandaan? Economie voor het vmbo (tot 8,35 m.) Internationale handel Importeren = invoeren (betalen) Exporteren = uitvoeren (verdienen) Waarom importeren: Meer keuze

Nadere informatie

TRANSATLANTIC TRENDS 2004 NETHERLANDS

TRANSATLANTIC TRENDS 2004 NETHERLANDS TRANSATLANTIC TRENDS 2004 NETHERLANDS Q1. Denkt u dat het voor de toekomst van Nederland het beste is als wij actief deelnemen in de wereldpolitiek of moeten wij ons niet in de wereldpolitiek mengen? 1

Nadere informatie

Factsheet midden- en kleinbedrijf in Colombia

Factsheet midden- en kleinbedrijf in Colombia Factsheet midden- en kleinbedrijf in Colombia Kleine bedrijven vormen de ruggengraat van de Colombiaanse economie. Een key factor om het mkb te financieren is microkrediet. Oikocredit heeft meer dan 40

Nadere informatie

M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - mei 2012

M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - mei 2012 M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - mei 2012 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.

Nadere informatie

SPD Bedrijfsadministratie. Correctiemodel ALGEMENE ECONOMIE MAANDAG 27 JUNI UUR

SPD Bedrijfsadministratie. Correctiemodel ALGEMENE ECONOMIE MAANDAG 27 JUNI UUR SPD Bedrijfsadministratie Correctiemodel ALGEMENE ECONOMIE MAANDAG 27 JUNI 2016 15.30 17.00 UUR SPD Bedrijfsadministratie ALGEMENE ECONOMIE Maandag 27 juni 2016 B / 9 2016 NGO-ENS B / 9 Opgave 1 (20 punten)

Nadere informatie

Hoofdstuk 2: Het Taylor-Romer model

Hoofdstuk 2: Het Taylor-Romer model Hoofdstuk 2: Het Taylor-Romer model 1. Opbouw van de AV-lijn A. Relatie tussen reële bbp en rente Fragment: Belgische glansprestatie (Tijd, 31/12/2004) Bestedingen De consumptie van de gezinnen groeide

Nadere informatie

Regeringsverklaring. woensdag 31 december "Werken aan het vertrouwen"

Regeringsverklaring. woensdag 31 december Werken aan het vertrouwen Regeringsverklaring woensdag 31 december 2008 "Werken aan het vertrouwen" Het jaar dat vandaag zijn allerlaatste dag beleeft is getekend door de grootste financiële wereldcrisis sedert de jaren dertig

Nadere informatie

Internationale handel visproducten

Internationale handel visproducten Internationale handel visproducten Marktmonitor ontwikkelingen 27-211 en prognose voor 212 Januari 213 Belangrijkste trends 27-211 Ontwikkelingen export De Nederlandse visverwerkende industrie speelt een

Nadere informatie

Toetsopgaven VWO bij de euro-editie van het Onderdeel Geld van Percent Economie voor de tweede fase

Toetsopgaven VWO bij de euro-editie van het Onderdeel Geld van Percent Economie voor de tweede fase Toetsopgaven VWO bij de euro-editie van het Onderdeel Geld van Percent Economie voor de tweede fase Opgave 1 Sinds 1 juni 1998 maakt De Nederlandsche Bank (DNB) samen met de centrale banken van andere

Nadere informatie

Economische vooruitgang

Economische vooruitgang #EURoad2Sibiu Economische vooruitgang Mei 219 NAAR EEN MEER VERENIGDE, STERKERE EN DEMOCRATISCHERE UNIE De ambitieuze EU-agenda voor banen, groei en investeringen en de versterking van de eengemaakte markt

Nadere informatie

EconomieeenInleiding. 1: Wereldreis. o Voorbeelden: VS, EU, Japan 2: Overzicht

EconomieeenInleiding. 1: Wereldreis. o Voorbeelden: VS, EU, Japan 2: Overzicht EconomieeenInleiding 1: Wereldreis o Voorbeelden: VS, EU, Japan 2: Overzicht o Wat is macro-economie? o Concepten, variabelen o Overzicht boek = structuur cursus en lessen #1 1 Op wereldreis Inleiding

Nadere informatie