Handleiding. Publieksevenementen (jaarlijks terugkerende) 2013 t/m 2015

Transcriptie

1 Handleiding Publieksevenementen (jaarlijks terugkerende) 2013 t/m 2015 Versie juni 2013

2 Voorwoord Green Key, hét label voor duurzaam ondernemen in horeca, recreatie en toerisme, is in toenemende mate een symbool waaraan kwaliteitsbedrijven te herkennen zijn: in en ver buiten Europa hebben steeds meer bedrijven dit keurmerk. Het keurmerk garandeert gasten een comfortabel verblijf met zorg voor het milieu en de omgeving. Green Key heeft voor u als evenementenorganisator het voordeel, in dialoog met overheden, leveranciers, bezoekers/gasten en andere ketenrelaties, stapsgewijs te groeien van een duurzaam opgelegde verantwoordelijkheid van buiten uw organisatie naar een van binnenuit vrijwillig toegeëigende verantwoordelijkheid. Dit zal leiden tot meerwaarde voor uw onderneming. In Nederland worden jaarlijks meer dan evenementen georganiseerd, die door miljoenen mensen worden bezocht. Naast gezelligheid en plezier kunnen deze evenementen ook diverse problemen opleveren. Te denken valt aan een concentratie van (zwerf)vuil, verkeersdrukte, geluidhinder en dergelijke. Door ontwikkelingen en gebeurtenissen krijgen ook overheden steeds meer belangstelling voor en bemoeienis met de wijze waarop evenementen georganiseerd worden. Green Key voor jaarlijks terugkerende evenementen is een antwoord op deze ontwikkeling. Een evenement dat in het bezit is van Green Key doet meer dan wet- en regelgeving vereist. Deze handleiding biedt praktische oplossingen om evenementen te verduurzamen. Bovendien kan ook geld bespaard worden door onnodige kosten te vermijden. The Green is een praktisch instrument om deze groene manier van organiseren binnen uw organisatie te implementeren. De systematiek van Green Key is in Nederland gebaseerd op een groeimodel en kent drie niveaus: brons, zilver en goud. Hoe meer optionele maatregelen de organisatie heeft ingevoerd, hoger het niveau. De Stichting Keurmerk Milieu, Veiligheid en Kwaliteit (Stichting KMVK) is verantwoordelijk voor het uitvoeren van het programma van Green Key in Nederland. De stichting, waarin onder andere de ANWB, KHN, RECRON en HISWA Vereniging vertegenwoordigd zijn, ziet toe op de juiste toepassing en controle van Green Key. De Stichting stelt, in samenwerking met ondernemers en organisatoren, de criteria op waaraan moet worden voldaan om voor dit keurmerk in aanmerking te komen. Green Key is één van de vijf programma s van FEE ( net als de Blauwe Vlag voor schone stranden en jachthavens, dat ook door de Stichting KMVK wordt uitgevoerd. In Nederland wordt FEE vertegenwoordigd door FEE-Nederland (FEEN). Met dit keurmerk wil de Stichting KMVK organisatoren van evenementen ondersteunen in hun streven om duurzaamheid een integraal onderdeel van hun bedrijfsvoering te maken. Namens Stichting Keurmerk Milieu, Veiligheid en Kwaliteit Derk-Jan Verstand Voorzitter Erik van Dijk Directeur 2

3 Inhoudsopgave Voorwoord... 2 Inhoudsopgave... 3 Aanmeldingsprocedure... 5 Inleiding Management Wet- en regelgeving (V) MVO-verklaring (V) Startdocument Green Key (nulmeting) (V) Duurzaamheidsprogramma (V) Registratiesysteem (V) Green Key Coördinator / Green Team (V) Duurzaam inkoopbeleid (O) Ketenverantwoordelijkheid (O) Management, staf en medewerkers Bewust personeel -1 (V) Verdiepingsslag duurzame kennis personeel (O) Communicatie Green Key schild en certificaat (V) Informatie bezoekers (V) Educatief programma (O) Omwonenden -1 (V) Omwonenden -2 (O) Contracten vrijwilligers (O) Paragraaf Duurzaamheid (V) Water, Veiligheid, Hygiëne en Geluid Waterbesparing-1 (V) Waterbesparing-2 (O) Sanitair -1 (V) Sanitair -2 (O) Brandblussers (O) Calamiteitenplan (V) Geluid -1 (V) Geluid -2 (O) Schoonmaak Schoonmaakmiddelen en handzepen (V) Afvalpreventie en afvalscheiding Afvalinzameling en scheiding (V) Afvalplan (V) Afvalpreventie-1 (V) Afvalpreventie-2 (O) Ingangscontrole (O) Gescheiden afval publiek (O) Disposables -1 (O) Disposables -2 (O) Monoverpakkingen (O) Papieren informatiedragers-1 (O) Papieren informatiedragers-2 (O)

4 6.12 Afvalteam (O) Grootverpakking (O) Energie Verlichting-1 (V) Verlichting-2 (O) Energieplan (V) Aggregaten-1 (V) Aggregaten-2 (O) Groene stroom (O) Podiumverlichting (O) Duurzame energiebronnen (O) Energiebeheersing (O) Aggregaten derden (O) Voedsel en drank Food en Beverage-1 (V) Food en Beverage-2 (O) Frituren (O) Catering medewerkers - 1 (V) Catering medewerkers - 2 (O) Drinkwater (O) Groen en bodem Bodem en groen -1 (V) Bodem en groen -2 (0) Mobiliteit en vervoer Mobiliteit- en parkeerplan (V) Openbaar vervoer (V) Fietsenstalling (V) Parkeren (V) Vervoer -1 (O) Vervoer -2 (O) CO2 neutraal-1: Energie en vervoer (O) CO2 neutraal-2: Evenement (O) Duurzaam inkopen Kantoor-1 (V) Kantoor-2 (O) Drukwerk (O) Kantoorpapier (O) Merchandising (O) Leveranciers (O) Bedrijfskleding-1 (V) Bedrijfskleding-2 (O) Maatschappelijke betrokkenheid Maatschappelijke betrokkenheid (O) Maatschappelijke organisaties (O) Betrokkenheid bij medewerkers (O) Toegankelijkheid (O) Bonusnormen Aanvullende maatregel Bonusnorm -1 (O) Aanvullende maatregel - Bonusnorm -2 (O) Colofon

5 Aanmeldingsprocedure De organisatie van het jaarlijks terugkerende publieksevenement kan zich bij de Stichting KMVK aanmelden om voor certificering in aanmerking te komen. De organisatie maakt daarbij gebruik van het aanmeldingsformulier (zie De aanmelding is éénmalig voor het evenement en zal doorlopen tot het moment van opzegging. Opzegging dient conform de voorwaarden van de Stichting KMVK te geschieden vóór 1 oktober. Stappen naar certificering. Na aanmelding van het jaarlijks terugkerend publieksevenement zal de Stichting KMVK contact opnemen met de organisatie om afspraken te maken over de te nemen stappen. Hierbij wordt van de deelnemer verwacht dat hij zich volledig inleest in de handleiding en materie rondom Green Key. Voor de keuring van het jaarlijks terugkerend publieksevenement zal de Stichting KMVK jaarlijks twee keuringen houden. Een droge keuring vooraf en een keuring als het evenement in uitvoering is. De "droge" keuring betekent dat er voorafgaande de uitvoering van het evenement een (administratieve) keuring gedaan wordt op basis van alle stukken, documenten en verklaringen van de organisatie. Op basis van de bewijsvoering zal de keurmeester bepalen of de voorgenomen uitvoering van het evenement past binnen de criteria van de Green Key voor jaarlijks terugkerende publieksevenementen. Deze keuring vindt plaats op het centrale kantoor van de organisatie voorafgaande de uitvoering van het evenement plaats te vinden. Het evenement mag dan nog niet het Green Key certificaat voeren. De organisatie mag wel communiceren dat het evenement streeft naar het volgens de richtlijnen van Green Key organiseren van het evenement en dat er een audit plaatsvindt tijdens de eerstvolgende uitvoering van het evenement. De tweede keuring vindt plaats tijdens de uitvoering van het evenement. Een keurmeester bezoekt het evenement om de elementen te keuren die tijdens de droge keuring niet waargenomen konden worden. Daarnaast zal de keurmeester ook de andere criteria die tijdens de droge keuring aan de orde waren checken in de uitvoering. Bij goedkeuring mag de organisatie het keurmerk Green Key voeren voor het te organiseren evenement in het volgende jaar. In geval van herstelacties t.b.v. goedkeuring heeft de organisatie 1 maand de tijd deze uit te voeren. Na inleveren van bewijsmateriaal kan alsnog de certificering plaatsvinden. Deze keuring is belangrijk voor het mogen voeren van het keurmerk in het volgende jaar. De keuring zal altijd afgerond worden met een advies voor verbetering. Deze adviezen dienen terug te komen in de aanpak, het draaiboek van het evenement in het volgende jaar. In het geval van een positieve keuring mag de organisatie het Green Key logo blijven voeren voor de uitvoering van het evenement in het volgende jaar. Natuurlijk kunt u de keurmeesters ook om advies vragen. Op basis van hun jarenlange ervaring in de vrijetijdssector en duurzaam ondernemen, kunnen zij u vast verder helpen. In het tweede en opvolgende jaren zal er weer een droge keuring plaats vinden en een keuring tijdens de uitvoering. De droge keuring zal dan plaats vinden via het interne mijn Green Key systeem. De keurmeester controleert op afstand de documenten en heeft telefonisch contact met de organisatie hierover. 5

6 Inleiding De Green Key bestaat uit VERPLICHTE (V) en OPTIONELE (O) normen, in dit document vervolgens aangeduid als (V) en (O). Aan alle 31 verplichte normen dient voldaan te worden. De hoogte van uw niveau van de Green Key te weten brons (minimaal verplichte niveau), zilver of goud wordt bepaald door het aantal optionele maatregelen dat u op uw bedrijf heeft ingevoerd en toegepast. Deze optionele normen kunt u vrij kiezen uit het totaal van de 46 optionele normen. In het onderstaande schema is aangegeven aan hoeveel normen u dient te voldoen voor de niveaus brons, zilver en goud Sector Verplichte normen Optionele normen totaal 46 Jaarlijks terugkerende evenementen 31 Brons: 12 Zilver: 18 Goud: 24 Groeimodel De Green Key is een handvat, een middel om bedrijven in de horecasector te stimuleren aan milieuzorg te doen en dit aan de gasten en derden zoals de lokale overheid en omwonenden kenbaar te maken. Het bedrijf kan dit stap voor stap doen; van brons naar zilver en vervolgens naar goud: het groeimodel. Het milieubeleid en besef binnen een onderneming is niet iets dat binnen één dag tot stand komt, maar ontstaat gedurende een langere periode, waarin maatregelen worden getest, geëvalueerd en bijgesteld. Het actief betrekken van personeel is daarom van essentieel belang. De onderneming wordt door het groeimodel gestimuleerd steeds een stapje verder te gaan bij het verlagen van de milieukosten en het terugdringen van de milieubelasting op en rond het bedrijf. Mijn Green Key Alle deelnemers krijgen inlogcodes voor Mijn Green Key. Via Mijn Green Key dient u alle relevante bewijsstukken te uploaden in uw persoonlijke duurzaamheidsarchief. Het hebben van een duurzaamheidsarchief is voorwaarde om deel te nemen aan de Green Key want hiermee kunt u voor het bezoek van de keurmeester uw keuringsformulier op de juiste wijze in het systeem klaarzetten. Daarnaast dient u uw verbruiksgegevens in het kengetallenregistratiesysteem invullen. 6

7 Dispensatie en uitstervingsbeleid De Green Key wil een werkbaar en haalbaar keurmerk zijn. Er kunnen zich redenen voordoen waarom u als deelnemer een verplichte norm (nog) niet kunt halen. Er wordt daarbij onderscheid gemaakt tussen uitstervingsbeleid en dispensatie. Van uitstervingsbeleid kan gebruik worden gemaakt als u binnen 1,5 jaar na de keuring grote veranderingen doorvoert waardoor de investering die Green Key vraagt in feite een desinvestering zou worden. Denk hierbij aan een grote herinrichting van (een deel) van uw terrein of vervanging van sanitair gebouwen. Een toekenning van uitstervingsbeleid kunt u voorafgaand aan de keuring aanvragen maar wordt ter plaatse vastgesteld door de keurmeester. Voor kleine maar meer structurele problemen met het behalen van een verplichte norm kunt u een dispensatie aanvragen. Hierbij dient een onderbouwing te worden gevoegd waarin naast een omschrijving van de problematiek in ieder geval moet worden aangetoond dat de terugverdientijd langer is dan 5 jaar. De toekenning van een dispensatie is voorbehouden aan het bestuur van de KMVK. Maximaal twee dispensaties per deelnemer voor de niveaus brons en zilver. Voor niveau goud maximaal één dispensatie. Indien er een dispensatie is afgegeven dan moet dit door de deelnemer duidelijk op de website van de deelnemer gecommuniceerd worden. Actualisering verklaringen Alle verklaringen die zijn geupload in mijn Green Key, zijn na 1 jaar in beginsel gedateerd. Om te voorkomen dat opnieuw dezelfde verklaringen van een nieuwe datum en handtekeningen voorzien moeten worden en vervolgens geupload, voldoet de invulling van een actualiseringsverklaring (te downloaden onder tabellen en verklaringen op de website van Green Key), waarbij uw management verklaart dat alle documenten onverminderd geldig zijn voor het desbetreffende keuringsjaar. Groeimodel Green Key is een handvat, een middel om actoren in de horeca, toeristische en vrijetijdssector te stimuleren duurzaamheid als basis voor de bedrijfsvoering in te voeren en dit aan de bezoekers en derden zoals de lokale overheid en omwonenden kenbaar te maken. De organisatie kan dit stap voor stap doen; van brons naar zilver en vervolgens naar goud: het groeimodel. Het duurzaamheids/duurzaamheidbeleid en besef binnen een evenementenorganisatie is niet iets dat binnen één dag geregeld kan worden. Het maar ontstaat gedurende een langere periode, waarin maatregelen worden getest, geëvalueerd en bijgesteld. Het actief betrekken van personeel en vrijwilligers is daarom van essentieel belang een voorwaarde. De organisatie wordt door het groeimodel gestimuleerd steeds een stapje verder te gaan bij het verlagen van de kosten op het gebied van milieu en energie en het terugdringen van de belasting op de omgeving.. Productgroep Deze handleiding geldt voor de bedrijfstak: jaarlijks terugkerende publieksevenementen en festivals. Definities: De doelgroep voor de normen van Green Key Evenementen is als volgt gedefinieerd: Alle organisatoren van publieksgerichte evenementen en festivals die jaarlijks worden georganiseerd. Evenementen als een kermis, markt, braderie, jaarmarkt wijk- of buurtfeest vallen niet binnen deze definitie. 7

8 1. Management Aantal criteria Behaalde criteria V = 6 O = Wet- en regelgeving (V) De organisatie is op de hoogte van de voor haar geldende milieu wet- & regelgeving en voldoet hieraan. Er wordt voldaan aan de geldende milieu wet- & regelgeving. De organisatie heeft vergunningen voor het evenement aangevraagd en gekregen en/of zo nodig meldingen gedaan. Administratieve controle archief. 1.2 MVO-verklaring (V) Het bedrijf heeft een MVO-verklaring opgesteld waarin zij haar doelstelling(en) rondom duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen heeft vastgelegd. De verklaring is geplaatst op de website en is zichtbaar opgehangen voor de bezoekers. Een MVO verklaring is een verklaring van de hoogst leidinggevende binnen de organisatie waarin aangegeven wordt dat duurzaamheid (MVO) integraal onderdeel is van de bedrijfsvoering. De verklaring van duurzaam beleid dient minimaal aandacht te besteden aan: algemene doelstellingen/beleid op hoofdlijnen met betrekking tot duurzaamheid; zorg voor duurzaamheid als structureel onderdeel van de organisatie; algemene regels t.a.v. de uitvoering van het duurzame beleid van de organisatie met betrekking tot het voldoen aan milieuvoorschriften en registratie/monitoren van duurzaamheidprestaties van de organisatie. Bezoek evenement: visuele controle of duurzaamheidbeleidsverklaring wordt gecommuniceerd naar de bezoekers, deelnemers en overige betrokkenen

9 1.3 Startdocument Green Key (nulmeting) (V) Het evenement heeft voor aanvang van deelname aan de Green Key éénmalig een Startdocument opgesteld om de nul situatie vast te stellen en om de stand van zaken ten aanzien van de normen van de Green Key in beeld te brengen. Het startdocument Green Key is een rapportage van de stand van zaken op duurzaamheids- en milieugebied en vormt de basis van de Green Key. Met behulp van het Green Key startdocument wordt bepaald waar besparing mogelijk is. Het rapport wordt bij voorkeur opgesteld door een extern adviesbureau. Via de website van Green Key kan een DOE HET ZELF startdocument opgevraagd worden. Alleen volledig uitgewerkte DOE HET ZELF startdocumenten kunnen worden goedgekeurd. In het startdocument (nulmeting) zijn minimaal de volgende onderdelen opgenomen: de gegevens (kosten en hoeveelheden) van de stromen gas, diesel, elektra, water en afval van de voorafgaande 3 edities van het evenement, doch ten minste van het afgelopen jaar, voorafgaand aan de eerste keuring. Indien deze gegevens niet beschikbaar zijn, is hier een schriftelijk verklaring voor geschreven. Deze gegevens zijn verwerkt tot de volgende kengetallen: o hoeveelheden gas, diesel, elektra, water en afval per bezoeker o kosten voor gas, diesel, elektra, water en afval per bezoeker o hoeveelheden gas, diesel, elektra, water en afval per m2 terrein oppervlak o kosten voor gas, diesel, elektra, water en afval m2 terrein oppervlak o kosten per eenheid verbruik van gas, diesel, elektra, water en afval. aanbevelingen om de energie- en duurzaamheidsituatie te verbeteren, voor onder andere de thema s afval, energie, diesel en water. een weergave te zijn opgenomen van de inspanningen nog verricht moeten worden voor het behalen van Green Key. inventarisatie van de aanwezige verlichting op het evenemententerrein, waarbij soort, wattage en brandtijd zijn aangegeven. De maatregelen voor reductie van energie, water, afval en linnengoed- en grondstoffengebruik worden opgenomen in het duurzaamheidsprogramma (zie norm 1.4). Administratieve controle. 1.4 Duurzaamheidsprogramma (V) De evenementenorganisatie heeft een duurzaamheidsprogramma voor het volgende jaar (de komende editie) geschreven. Hierbij zijn de aanbevelingen uit de startdocument/keuring van het voorgaande jaar als vertrekpunt genomen. Het programma is drie maanden voor aanvang van het komende evenement beschikbaar. Indien een jaarverslag wordt opgesteld, dient het duurzaamheidprogramma hier onderdeel van te zijn. 9

10 In het programma zijn alle, rondom het eerst volgende te organiseren evenement, maatregelen beschreven die bijdragen aan de verduurzaming van het evenement. Meer specifiek geeft het duurzaamheidprogramma aan welke maatregelen de organisatie zal nemen om de verbruiken van water, elektra en de hoeveelheid afval in die periode te verminderen, waarbij de evaluatie van het voorgaande evenement en de criteria van Green Key als leidraad worden genomen. Daarnaast is opgenomen welke maatregelen de organisatie neemt om toeleveranciers te stimuleren zoveel mogelijk duurzame goederen/diensten te leveren. Administratieve controle. 1.5 Registratiesysteem (V) De organisatie registreert via Mijn Green Key jaarlijks de verbruiksgegevens van gas, water, elektriciteit, afval en linnengoed, en (optioneel) schoonmaakmiddelen. Het bedrijf registreert jaarlijks de volgende gegevens: aantal bezoekers; de verbruiken en kosten van: o diesel; o gas; o water; o elektriciteit; o afval. Deze gegevens worden (door het systeem) omgerekend naar kengetallen Het registratiesysteem dient in ieder geval de volgende gegevens als resultaat te laten zien: hoeveelheden en kosten voor gas, diesel, elektra, water en afval hoeveelheden en kosten voor gas, diesel, elektra, water en afval per bezoeker hoeveelheden en kosten voor gas, diesel, elektra, water en afval per m2 terrein oppervlak kosten per eenheid verbruik van gas, diesel, elektra, water en afval. Administratieve controle registratiesysteem via Mijn Green Key. 1.6 Green Key Coördinator / Green Team (V) Binnen de organisatie is een Green Team aangesteld dat uit minimaal 3 personen bestaat. Voor kleine evenementen kan volstaan worden met één Green Team lid die dan tevens Green Key coördinator is. 10

11 Het Green Team is de groene motor van het evenement. Er neemt altijd een manager c.q. directieen/of bestuurslid deel aan het Green Team. Indien meerdere locaties/podia/gebouwen worden gebruikt kunnen deeltaken gedelegeerd worden aan deellocatie duurzaamheidcoördinatoren. De duurzaamheidcoördinator neemt (minimaal) de volgende taken op zich: centraal aanspreekpunt voor alle duurzaamheidszaken, waaronder de controle voor Green Key; draagt zorg voor de instructie van de medewerkers op het gebied van duurzaamheid; zorgt voor het beheer en het actueel houden van het duurzaamheidarchief(mijngreenkey); is verantwoordelijk voor het opstellen en uitvoeren van de diverse duurzaamheidsplannen; stimuleert in algemene zin het duurzaam inkoopbeleid van de organisatie. De specifieke taken van de duurzaamheidcoördinator dienen in de functieomschrijving omschreven te zijn en daadwerkelijk door de duurzaamheidcoördinator te worden uitgevoerd dan wel gecoördineerd te worden. Indien deellocatie duurzaamheidcoördinatoren zijn aangewezen, dienen ook hiervan de gegevens in het archief worden opgenomen. Administratieve controle archief. 1.7 Duurzaam inkoopbeleid (O) De organisatie hanteert een duurzaam inkoopbeleid dat zich richt op het bevorderen van duurzaamheid in een goede balans met kwaliteit en kostenefficiency. Dit beleid is uitgeschreven en binnen de organisatie bij de relevante personen bekend. Het document over het duurzaam inkoopbeleid bevat criteria waaraan inkoop van goederen en diensten (denkt u hierbij aan onder andere elektra, gas, water, afvalinzameling, F&B inkoop, catering, kantoorartikelen, meubelen en overige inrichting, grootkeukenapparatuur, ventilatieapparatuur, verwarmingsapparatuur etc. maar ook aan bedrijven waaraan u diensten uitbesteed zoals drukwerk, bus en taxi of uw hovenier) moeten voldoen. Het document (of een samenvatting hiervan is) eenvoudig terug te vinden op de internetsite van de organisatie. Via de website en de algemene bijlage kunt u zich verder laten informeren. In de algemene bijlage is ook een voorbeeld van een uitgewerkt duurzaam inkoopbeleid opgenomen. Administratieve controle 11

12 1.8 Ketenverantwoordelijkheid (O) De organisatie laat in het kader van ketenverantwoordelijkheid duurzaamheidsverklaringen door alle leveranciers/onderaannemers ondertekenen. Om aan de norm te voldoen dienen ondertekende verklaringen aanwezig te zijn in het archief van minimaal: de cateraar(s) front- en backstage; leverancier van de podia; leverancier van het sanitair; leverancier van de beveiligingsdiensten. Deze norm kan alleen goedgekeurd/behaald worden indien er een goedgekeurd duurzaam inkoopbeleid is (norm 1.7) Om het duurzame inkoopbeleid gestalte te geven dienen ook de leveranciers duurzaam te zijn. Zo ontstaat er een duurzame keten. Het Green Key evenement stuurt een standaard duurzaamheidsverklaring aan iedere leverancier en vraagt hem deze te ondertekenen. Een duurzaamheidsverklaring is een document waarin het bedrijf haar duurzaamheidseisen ten aanzien van leveranciers en de geleverde producten en/of diensten beschrijft en waarin de leverancier verklaart hier actief invulling aan te geven. Een voorbeeld is te downloaden via Mijn Green Key knop - gereedschappen bij tabellen en verklaringen op de Administratieve controle 12

13 2. Management, staf en medewerkers Aantal criteria Behaalde criteria V = 1 O = Bewust personeel -1 (V) Alle medewerkers (en vrijwilligers) zijn bij aanvang van deelname aan Green Key geïnformeerd over het MVO/duurzaamheidsbeleid van het evenement. Vervolgens is er minimaal eenmaal per jaar een voortgangsbijeenkomst met alle medewerkers en vrijwilligers. Naast het algemene MVO/duurzaamheidsbeleid is het belangrijk dat ook alle medewerkers geïnformeerd zijn (en blijven) over specifieke eigen bijdragen die verband houden met zijn/haar taak (te weten afval, schoonmaak, registratie nutsverbruiken/water- en energiebesparing, communicatie met gasten). Hierbij dient aandacht besteed te worden aan minimaal het volgende: In het inwerk proces van nieuwe medewerkers is ruimte vrijgemaakt voor kennis overdracht rondom duurzaamheid en de Green Key; Iedere vaste medewerker ondertekent de voor hem/haar van toepassing zijnde instructie. Deze ondertekende instructies worden opgenomen in het duurzaamheidsarchief en/of personeelsdossier bij PZ; Minstens 1 keer per jaar vindt een bijeenkomst plaats waarbij duurzaamheidsaspecten en/of de Green Key-normen zijn besproken. Hierbij komen dan specifieke uitvoeringstaken aan de orde en paraferen de deelnemers een presentielijst. Dit mag samenvallen met werkbesprekingen; Indien met uitzendkrachten gewerkt wordt is het advies dit met het uitzendbureau te organiseren; De presentaties en geparafeerde presentielijsten van de voortgangsbijeenkomsten worden gearchiveerd. Administratieve controle van de ondertekening van de ontvangst van de instructie. 2.2 Verdiepingsslag duurzame kennis personeel (O) Alle medewerkers op de loonlijst met een contract groter dan 12 uur per week hebben een MVO/duurzaamheidscursus of interne opleiding gevolgd. 13

14 De keurmeester mag ter plaatste de cursus beoordelen. Om teleurstellingen te voorkomen adviseren wij u, om het curriculum van uw cursus/programma van te voren te laten goedkeuren door de Stichting KMVK. In de algemene bijlage van de handleiding is een pakket van eisen opgenomen waaraan de cursus minimaal moet voldoen. Ook door Green Key goedgekeurde e-learning modules voldoen. De aanwezigheid van de medewerkers wordt aangetoond aan de hand van handtekeningen op een presentielijst waarop tevens de datum staat waarop de cursus is gegeven. De cursus moet aan de eisen voldoen en administratieve controle van de presentielijsten. 14

15 3. Communicatie Aantal criteria Behaalde criteria V = 4 O = Green Key schild en certificaat (V) Het Green Key schild, het bijbehorende certificaat en minimaal één Green Key vlag zijn voor bezoekers zichtbaar opgehangen. Daarnaast is het logo van Green Key op de website geplaatst en is er een link naar de website van Green Key. Zodra het evenement het certificaat behaald heeft dient het certificaat, het schild en minimaal één vlag van Green Key voor zoveel mogelijk bezoekers zichtbaar opgehangen te worden. NB: het schild is gemaakt van gerecycled materiaal. Visuele controle tijdens het inspectiebezoek. 3.2 Informatie bezoekers (V) De communicatie naar gasten over het MVO-beleid/milieu/duurzaamheid/Green Key gebeurt aantoonbaar op minimaal drie manieren. Green Key is een programma van FEE, Foundation for Environmental Education. Doelstelling van deze wereldwijde organisatie is om burgers bewust te maken van natuur en milieu, dat we zuinig met onze aarde omgaan. Dit betekent dat Green Key accommodaties informatie verstrekken aan bezoekers over dit thema. Dit kan in op verschillende manieren (minimaal 3) geïmplementeerd worden. een MVO paragraaf in een nieuwsbrief; vermelding op posters; vermelding in het programma boekje; vermelding van op facturen of het interne videokanaal; informatie over het duurzaamheidsbeleid en de doelstellingen op de internetsite. Organisaties die nog niet in het bezit zijn van een Green Key kunnen op hun website aangeven dat ze bezig zijn met de voorbereidingen om de Green Key te behalen, hiervoor is een apart logo beschikbaar. 15

16 De duurzaamheidsverklaring, het certificaat, het muurschild, de vlag en de Green Key vermelding op de website vallen niet onder deze norm. Visuele controle 3.3 Educatief programma (O) De organisatie organiseert naast het hoofdprogramma (tijdens of voorafgaand aan het evenement) een educatief programma voor bezoekers of specifieke doelgroepen, rondom het thema duurzaamheid. Communicatie over uw inspanningen rondom (uw) duurzaamheid, MVO, natuur & milieu thema s is essentieel om meer draagvlak voor het onderwerp te creëren. Door voor of tijdens uw evenement aandacht te besteden en kennis te verspreiden over duurzaamheidsthema s draagt u bij aan het maatschappelijk draagvlak voor duurzame ontwikkelingen. Administratieve controle van het programma. Controle uitvoering van het programma tijdens het evenement. 3.4 Omwonenden -1 (V) De organisatie neemt aantoonbaar en actief minimaal 3 maatregelen om de communicatie met omwonenden voor, tijdens en na het evenement te bevorderen en vereenvoudigen. Omwonenden ondervinden vrij snel overlast van een evenement. Door hen tijdig op de hoogte te stellen middels een voorlichtingsbrief, nieuwsbrief of soortgelijks kunnen omwonenden rekening houden met de te verwachten overlast. Hierdoor zal meer begrip en een hogere tolerantie ontstaan. Administratieve controle. 3.5 Omwonenden -2 (O) De organisatie ontwikkelt, naast het informeren van de omwonenden, minimaal 2 andere activiteiten om te werken aan een duurzame relatie met omwonenden. Goodwill kwekende activiteiten kunnen bijvoorbeeld zijn: verstrekken gratis toegangskaartje; verstrekken toegangskaartje met korting; aanbieden VIP-behandeling; 16

17 aanbieden presentje; aanbieden gratis consumptiebonnen. Klachten van omwonenden kunnen beter worden voorkomen dan genezen. Dit doet u door een goede verstandhouding met de omwonenden op te bouwen. Administratieve controle. 3.6 Contracten vrijwilligers (O) De organisatie heeft met alle vrijwilligers een contract afgesloten met daarin vastgelegd hoe de vrijwilligers verzekerd zijn, wat hun taken zijn en hun rechten en plichten. Vrijwilligers hebben rechten en plichten. Deze worden meestal vastgesteld door de organisatie. Dit kan zowel mondeling als schriftelijk worden gecommuniceerd. Binnen de kaders van Green Key heeft schriftelijke vastlegging de sterke voorkeur, omdat dit rondom juridische, fiscale, verzekeringstechnische en arbeidsrechtelijke zaken onduidelijkheden voorkomt. Administratieve controle. 3.7 Paragraaf Duurzaamheid (V) De organisatie heeft in het verslag van het evenement (jaarverslag/evaluatie/verantwoording) een paragraaf opgenomen waarin haar inspanningen rondom duurzaamheid worden beschreven. Bij een serieus MVO beleid hoort het afleggen van maatschappelijke verantwoording. U laat niet alleen zien wat u gepresteerd heeft, maar ook hoe u dat heeft gedaan: welke keuzes u maakt, hoe u ervoor zorgt dat u het milieu zo min mogelijk belast en dat u zorgvuldig omgaat met mensen binnen en buiten uw bedrijf. Een verslag is ook een mogelijkheid om dingen die niet goed gingen uit te leggen en te nuanceren, dilemma s waar u mee geconfronteerd wordt te laten zien of de overwegingen die tot bepaalde strategische keuzes hebben geleid toe te lichten. Op die manier kan uw organisatie meer vertellen over alle inspanningen en mogelijke critici de wind uit de zeilen te nemen. Met een duurzaamheidsverslag legt u dus verantwoording af over uw activiteiten en licht u de beweegredenen toe. Een duurzaamheidsverslag is ook een nuttig instrument om de koers te bepalen voor de volgende periode; het nodigt uit om doelen te stellen en nieuwe initiatieven te beginnen. Administratieve controle. 17

18 4. Water, Veiligheid, Hygiëne en Geluid Aantal criteria Behaalde criteria V = 4 O = Waterbesparing-1 (V) De organisatie past extra waterbesparende maatregelen toe bij kranen en douches. De doorstroming van tappunten bij wastafels is maximaal 6 liter per minuut. De doorstroming van douches is maximaal 9 liter per minuut. Voor de spoeling van toiletten wordt maximaal 6 liter water gebruikt. Deze norm geldt niet voor tappunten ten behoeve van het vullen van bijvoorbeeld emmers. Visuele controle en steekproefsgewijze meting van de doorstroming. 4.2 Waterbesparing-2 (O) De organisatie past waterbesparende maatregelen toe bij kranen en douches. De doorstroming van tappunten bij wastafels is maximaal 5 liter per minuut. De doorstroming van douches is maximaal 8 liter per minuut. Voor de spoeling van toiletten wordt maximaal 5 liter water gebruikt. De inzet en constructie van drinkwater verbruikende/verspillende attracties en voorzieningen wordt zoveel mogelijk voorkomen. Vergeet niet om (naast uw eigen tappunten) ook uw wederverkopers bij deze actie te betrekken. Visuele controle en steekproefsgewijze meting van de doorstroming 18

19 4.3 Sanitair -1 (V) De organisatie heeft tijdelijke toiletvoorzieningen, zonder uitzondering en zonder lekkages, aangesloten op het riool of op een tank(wagen). In de (tijdelijke) toiletvoorzieningen worden geen middelen gebruikt waarin het bestandsdeel formaldehyde en/of chloor aanwezig is. Formaldehyde en chloor zijn schadelijk voor het milieu, op de markt zijn middelen beschikbaar die werken op basis van bacteriën en zuurstofbinding. Beide soorten zijn minder schadelijk voor het milieu. Visuele controle op aansluitingen en lekkages. Administratieve controle van de productinformatie over het product dat in de toiletvoorziening aanwezig is. 4.4 Sanitair -2 (O) Het door de organisatie beschikbaar gestelde WC papier en papieren handdoekjes zijn geproduceerd op basis van gerecycled papier en/of bij de spoeling van het toilet wordt gebruik gemaakt van regenwater, afvalwater of oppervlakte water. De productie van gerecycled WC papier en papieren handdoekjes belast het milieu minder dan producten waarvoor nieuwe bomen worden gekapt. Administratieve en visuele controle 4.5 Brandblussers (O) Alle aanwezige poederbrandblussers op het evenement zijn gevuld met Eco-foam en zijn voorzien van een milieukeurmerk. Poederbrandblussers bevatten vaak voor het milieu schadelijke stoffen. Bij gebruik kunnen deze stoffen milieuschade voor bodem en groen opleveren. Brandblussers met een milieukeurmerk bevatten blusschuim dat niet toxisch is en snel biologisch afbreekbaar is. Neem in het brandbeveiligingsplan op dat alleen brandblussers met milieucertificaat geplaatst worden. Administratieve en visuele controle 19

20 4.6 Calamiteitenplan (V) De organisatie heeft een veiligheids- en calamiteitenplan geschreven en geïmplementeerd. In het plan geeft de organisator aan hoe, in samenwerking met afdoende geschoolde beveiligers, BHV-ers en EHBO-ers, de veiligheid tijdens het evenement en gedurende calamiteiten gewaarborgd wordt. Als organisator van een evenement bent u verantwoordelijk voor de veiligheid van het aanwezige publiek en uw medewerkers. Op zich een zware verantwoordelijkheid, want er kan buiten uw schuld om van alles mis gaan. Door het opstellen van een calamiteitenplan bereidt u zich systematisch voor op de bestrijding van een mogelijk incident. Dit lijkt in eerste instantie veel werk, maar door deze voorbereiding krijgt u wel alle risico s in beeld die een evenement nadelig zouden kunnen beïnvloeden. Een bijkomend voordeel is dat u bij een jaarlijks terugkerend evenement, het jaar daarop minder werk heeft omdat u het denkwerk al heeft gedaan. Voor zowel u zelf als voor de hulpverleningsdiensten kan dit calamiteitenplan van bijzonder veel nut zijn omdat alle belangrijke veiligheidsgegevens bij elkaar in een document staan. Bij de beoordeling van uw aanvraag evenementenvergunning wordt bekeken of dat er voor uw evenement een calamiteitenplan moet worden gemaakt. Green Key stelt dit voor deelnemers verplicht, los van de voorwaarden van de gemeente. Administratieve controle 4.7 Geluid -1 (V) De organisatie neemt aantoonbaar en actief maatregelen om geluidsoverlast en/of gehoorbeschadiging te voorkomen. Minimaal 1 maatregel t.a.v. de groepen: bezoekers; omwonenden; medewerkers. Gehoorschade is het ontstaan van schade aan het gehoor door bijvoorbeeld een te lange blootstelling aan lawaai. Bij gehoorschade wordt meestal gedacht aan minder of slechter horen, maar ook de bekende piep in de oren als gevolg van luide muziek beluisteren (Tinnitus) is een teken van gehoorschade. Bij beginnende gehoorschade krijgt het niveau waaronder een persoon geen geluid meer waarneemt, de gehoordrempel, een hogere waarde. Gehoorschade kan vastgesteld worden door een audiogram te bepalen met behulp van een audiologisch onderzoek. Door gebruik van gehoorbeschermers kan gehoorschade worden voorkomen. Geluidshinder is een subjectieve ervaring van mensen waarbij geluid als hinderlijk ervaren wordt. Hinderlijk geluid wordt ook wel lawaai genoemd. 20

21 4.8 Geluid -2 (O) De organisatie neemt aantoonbaar en actief minimaal 5 maatregelen om de geluidsoverlast en/of gehoor beschadiging te voorkomen. Zie norm

22 5. Schoonmaak Aantal criteria Behaalde criteria V = 1 O = Schoonmaakmiddelen en handzepen (V) De gebruikte sanitair reinigers dragen een erkend milieukeurmerk of de samenstelling en biologische afbreekbaarheid zijn minimaal gelijk aan de eisen van een erkend milieukeurmerk. De beschikbaar gestelde handzepen, foams en shampoos dragen een erkend milieukeurmerk of de samenstelling en biologische afbreekbaarheid zijn minimaal gelijk aan de eisen van een erkend milieukeurmerk. Op de markt zijn verschillende leveranciers actief die producten leveren milieukeurmerken (bijvoorbeeld Nordic Swan, het Europees Ecolabel ). Het gebruik van chloor is niet toegestaan. In de contracten met wederverkopers dient te worden opgenomen dat geen chloor gebruikt mag worden bij het schoonmaken. Daarnaast wordt aanbevolen om met schoonmaakmiddelen in concentraat te werken. 22

23 6. Afvalpreventie en afvalscheiding Aantal criteria Behaalde criteria V = 4 O = Afvalinzameling en scheiding (V) Voor alle bij de organisatie van het evenement betrokken partijen zijn, zowel bij de opbouw, tijdens het evenement en bij de opruimfase van het evenement, containers aanwezig voor minimaal het gescheiden inzamelen en afvoeren van de afvalfracties: papier/karton; glas; KGA (Klein Gevaarlijk Afval); restafval. De publieksvoorzieningen voor het inzamelen van afval dienen aan de volgende criteria te voldoen: opgesteld te worden in clusters van minimaal 2 eenheden (eilanden); op een duidelijke manier onder de aandacht van de bezoekers gebracht te worden; tijdig worden geleegd (duidelijke werkafspraken zorgen hiervoor). Afvalinzameling: Op het evenemententerrein dienen voldoende afvalinzamelingsmiddelen geplaatst te zijn. Hierbij dient rekening gehouden te worden met strategische plekken zowel backstage als frontstage, zoals cateringpunten, zitplaatsen, in- en uitgangen en grote concentraties publiek. Afvalscheiding: Tijdens de opbouw- en afbouw periode dienen voorzieningen aanwezig te zijn voor in ieder geval de afvalfracties papier/karton, glas, KGA (Klein Gevaarlijk Afval) en restafval. Deze fracties dienen gescheiden ingezameld en afgevoerd te worden. Op het evenemententerrein dienen bij de catering en de organisator voorzieningen (afvaleilanden) aanwezig te zijn voor het gescheiden inzamelen van de afvalfracties papier/karton, glas, en restafval. Deze fracties dienen gescheiden ingezameld en afgevoerd te worden. De voorzieningen voor het gescheiden inzamelen van afval dienen op een effectieve manier onder de aandacht van de cateraars en medewerkers gebracht te worden. Markeringspalen of banners geven bij voorkeur aan waar afvalcontainers staan, ze nodigen bezoekers op deze manier ook meer uit om hun afval in de containers te deponeren. 23

24 TIP: Het aanbrengen van afvalzakken in de containers/kliko s maakt het tussendoor legen mogelijk zonder dat de containers verplaatst hoeven te worden. 6.2 Afvalplan (V) De organisatie heeft een afvalplan geschreven en geïmplementeerd. In het afvalplan geeft de organisator in samenwerking met de reinigingsdienst c.q. de afvalverwerker aan hoe het afvalprobleem, d.m.v. afvalpreventie, afvalmanagement en afvalscheiding wordt aangepakt. Het afvalplan bestaat uit minimaal de volgende onderdelen: beschrijving op welke wijze het afvalprobleem, d.m.v. afvalpreventie en afvalmanagement, wordt aangepakt, in samenwerking met de reinigingsdienst of de afvalinzamelaar. alle gemaakte afspraken met de afvalinzamelaar, cateraars, deelnemers, sponsors en leveranciers rondom afvalpreventie en afvalinzameling. een plaatsingsplan voor (mini)containers. In het plaatsingsplan zijn de locaties van (mini)containers ingetekend op een plattegrond van het terrein. Deze locaties zijn goed verspreid over het terrein en er wordt geïntensiveerd op strategische plekken zoals cateringpunten, zitplaatsen, in- en uitgangen en grote concentraties van publiek. Administratieve controle. 6.3 Afvalpreventie-1 (V) De organisatie neemt aantoonbaar en actief minimaal 3 maatregelen om de productie van afval te verkleinen, zwerfafval tegen te gaan of scheiding te verbeteren. Het hanteren van een statiegeld/retourbeloningssysteem voor glazen dragers wordt ten sterkste aanbevolen. Het bestaan van het systeem en de locatie van de inleverpunten wordt in ruime mate en helder aan de bezoekers gecommuniceerd. Het behalen van deze norm begint met het bepalen en vastleggen van bestaande (gemeentelijke) voorschriften. 6.4 Afvalpreventie-2 (O) 24

25 De organisatie neemt aantoonbaar en actief minimaal 5 maatregelen om de productie van afval te verkleinen, zwerfafval tegen te gaan, scheiding te verbeteren of de afvalproductie te vergroenen. Het behalen van deze norm begint met het bepalen en vastleggen van bestaande (gemeentelijke) voorschriften. 6.5 Ingangscontrole (O) De organisatie voert, bij de ingangscontrole in beslag genomen artikelen, gescheiden af (bijvoorbeeld plastic, papier, glas, rest). Wanneer een evenement beveiligd wordt, is over het algemeen sprake van toegangscontrole. Soms bestaat dit uit een visuele controle en soms wordt alleen de meegevoerde bagage gecontroleerd. Maar in de meeste gevallen is er sprake van een zogenaamde privaatrechtelijke oppervlakkige veiligheidsfouillering (POV). De bezoeker wordt dan bij de entree verzocht om zijn zakken/tas te legen en vervolgens wordt deze onderzocht. Voorwerpen (zoals wapens, glaswerk, blikjes) die de veiligheid in gevaar kunnen brengen, worden afgenomen. Door deze ingenomen artikelen gescheiden af te voeren wordt het milieu minder zwaar belast. Voor meer kostbare voorwerpen is wellicht een retoursysteem te overwegen. Administratieve en visuele controle. 6.6 Gescheiden afval publiek (O) De organisatie heeft aan de publiekszijde van het evenement over het terrein maatregelen getroffen om minimaal twee afvalfracties gescheiden in te zamelen en af te voeren van het evenement. Naast de fysieke aanwezigheid van inzamelpunten voor de afvalfracties, dient rondom de aanwezigheid gecommuniceerd te worden en aantoonbaar afspraken gemaakt te zijn met een afvalinzamelaar. 6.7 Disposables -1 (O) 25

26 De organisatie zorgt (in samenspraak met pachters en cateraars) voor frietbakjes, vorkjes, bordjes en servetten voor eenmalig gebruik voor het serveren en nuttigen van voedsel die voldoen aan de minimaal één van de volgende criteria: producten die herbruikbaar zijn na spoelen en/of afwassen (inclusief inzamel systeem); producten die zijn geproduceerd op basis van hernieuwbare bronnen (bamboe, duurzaam hout, PLA); fair trade producten; papieren en/of kartonnen producten voorzien van FSC keurmerk. Omdat disposables in principe slechts één keer gebruikt worden, bieden ze enorme voordelen wat hygiëne betreft. De keerzijde is de daarmee gepaard gaande milieubelasting. Het aanbod ecologisch verantwoorde alternatieven groeit de laatste tijd gestaag. De nieuwste generatie disposables combineert functionaliteit en design, dankzij de introductie van nieuwe vormen, materialen, kleuren en toepassingsmogelijkheden. Het gamma disposables die vervaardigd zijn uit hernieuwbare grondstoffen (bomen, planten...), afval en gerecycleerd materiaal groeit. Bovendien stijgt ook het aanbod composteerbare disposables. Een opsomming van relevante materialen: FSC-karton, ampas, bamboe en hout, palmblad, PLA (voor koude voeding en dranken), hittebestendig CPLA en PBS en gerecycleerde pet. Administratieve en visuele controle 6.8 Disposables -2 (O) De organisatie neemt rondom draagtrays, glazen en bekers minimaal de volgende maatregelen: 1. Draagtrays: a. zijn herbruikbaar (inclusief inzamelsysteem); b. kartonnen draagtrays zijn voorzien van het FSC keurmerk. 2. Bekers en glazen: a. zijn herbruikbaar (inclusief inzamel systeem); b. zijn geproduceerd op basis van hernieuwbare bronnen (bamboe, duurzaam hout, PLA); Door producten te hergebruiken wordt de afvalstroom verminderd. Door te kiezen voor producten van hernieuwbare of gerecyclede materialen te gebruiken, wordt er geen beroep gedaan op steeds schaarser wordende grondstoffen. Administratieve en visuele controle. 26

27 6.9 Monoverpakkingen (O) De organisatie vermindert de verstrekking van monoverpakkingen. Daartoe dient een inventarisatie te worden opgesteld van de gebruikte monoverpakkingen (horeca en backstage). Op basis van deze inventarisatie wordt een plan voor de terugdringing van de monoverpakkingen uitgewerkt. Met name backstage verdienen monoverpakkingen aandacht. Door individuele verpakkingen in te kopen wordt daarmee veel afval ingekocht. De voordelen van grootverpakkingen zijn evident. Het product kent een lagere inkoopprijs omdat het in grote hoeveelheden wordt aangekocht en men produceert minder afval. Administratieve en visuele controle Papieren informatiedragers-1 (O) Tijdens het evenement wordt op het terrein of daar buiten alleen door de organisatie papieren informatiedragers (folders/flyers) verspreid. Geen van de andere betrokken partijen deelt papieren informatiedragers uit. De verspreide flyers zijn gedrukt op papier met een milieukeurmerk, en dragen minimaal het FSCkeurmerk. Afspraken hierover zijn vastgelegd en voor controle beschikbaar Papieren informatiedragers-2 (O) Tijdens het evenement wordt op het terrein of daar buiten door géén van de betrokken partijen papieren informatiedragers (folders/flyers) verspreid. Afspraken hierover zijn vastgelegd en voor controle beschikbaar. 27

28 6.12 Afvalteam (O) Er is een afvalteam aanwezig in opvallende kleding en dit team draagt zorg voor het rapen van zwerfafval en stimuleert bezoekers tot gebruik van de afvalbakken. Prikstokken of afvalgrijpers zijn handig bij dit werk. Bedenk dat het zien van een vuil terrein niet uitnodigt om als bezoeker je afval in een afvalbak te gooien. Het zien van een schoon terrein nodigt hier wel toe uit. Visuele controle 6.13 Grootverpakking (O) Bier en wijn worden uitsluitend uit fust (grootverpakking) getapt. Het gebruik van grootverpakking voorkomt het gebruik van de zwaardere flessen (en het daarbij behorende transport) en de grootverpakking betekent ook een gunstige prijs per liter wijn in vergelijking met de prijs van een fles wijn. Administratieve en visuele controle 28

29 7. Energie Aantal criteria Behaalde criteria V = 3 O = Verlichting-1 (V) Minimaal 50% van alle tijdelijke en permanente verlichting is energie efficiënt (type LED, TL, PL, SL lampen of minimaal 40 lumen per watt). Sfeer- en/of podiumverlichting is van deze norm uitgezonderd. Buiten de publieksuren van het evenement is de verlichting beperkt tot noodzakelijke werkverlichting (en veiligheid). Een inventarisatie van de aanwezige verlichting is in het archief opgenomen. Energie efficiënte verlichting is verlichting die meer dan 40 lumen per Watt geeft. In de praktijk komt dat neer op SL, PL, TL en LED verlichting. Het gebruik van gebruik van aanwezigheid-, tijd- of schemerschakelaars wordt sterk aanbevolen. 7.2 Verlichting-2 (O) Minimaal 90% van alle tijdelijke en permanente verlichting is energie efficiënt (type LED, TL, PL, SL lampen of minimaal 40 lumen per watt). Sfeer- en/of podiumverlichting zijn van deze norm uitgezonderd. Buiten de publieksuren van het evenement is de verlichting beperkt tot noodzakelijke verlichting. Een inventarisatie is in het archief opgenomen. Energie efficiënte verlichting is verlichting die meer dan 40 lumen per Watt geeft. In de praktijk komt dat neer op SL, PL, TL en LED verlichting. Bezoek evenement: visuele controle van de aanwezige verlichting 29

30 7.3 Energieplan (V) De organisatie heeft een energieplan opgesteld. Hierin is beschreven wat de totale energiebehoefte van het evenement is en op welke wijze in die behoefte voorzien zal worden. In zijn minimale vorm omvat het plan: een plattegrond met daarin aangegeven de gewenste aansluitpunten en stroompunten/aggregaten; verantwoording van de inzet van aggregaten; specificaties van de aanwezige aggregaten; locatie en aantal stroomverdelerkasten en bekabeling; genomen energiebesparende maatregelen. De inzet van attracties en voorzieningen met een grote energievraag wordt zoveel mogelijk voorkomen. Evenementen kosten energie: of het nu is voor transport, verlichting, een geluidsinstallatie, attracties of het bewaren en klaarmaken van eten. Relatief eenvoudige maatregelen leveren een aanzienlijke energiebesparing op. Deze maatregelen kunnen worden vastgelegd in een Energieplan, met aandacht voor de energievoorziening, energiebesparing en de veiligheid. Administratieve controle. 7.4 Aggregaten-1 (V) De organisatie maakt (indien mogelijk) alleen gebruik van vaste stroomaansluitingen. Alle gebruikte aggregaten dienen te voldoen aan de volgende criteria: zijn voorzien van een lek- en opvangbak; hebben een zgn. fase 2 motor de LWA waarde (bronvermogen) van het aggregaat is maximaal 70dB Voorraad brandstof wordt separaat, in een afsluitbare ruimte met vloeistofdichte vloer of lekbak opgeslagen. Door gebruik te maken van stroom uit het reguliere stroomnet wordt het milieu minder belast dan bij het gebruik van aggregaten. Aggregaten zijn vaak onoverkomelijk of onvermijdelijk. In het algemeen geldt: Hoe nieuwer de apparaten, hoe lager de milieubelasting. 30

31 7.5 Aggregaten-2 (O) De organisatie maakt gebruik van extra milieuverantwoorde aggregaten. Milieuverantwoorde aggregaten: zijn voorzien van een lek- en opvangbak; hebben een zgn. fase 2 motor; de LWA waarde (bronvermogen) is maximaal 70dB. En hebben daarnaast minimaal één van de volgende specificaties: - De LWA waarde (bronvermogen) is maximaal 60 db óf - zijn deze voorzien van een hoogrendement zelfreinigend roetfilter (full flow) óf - gebruiken een minder milieubelastende brandstof (GTL Diesel, biodiesel) of - hebben een zgn. fase 3a motor. De ontwikkeling van meer milieuverantwoorde aggregaten is sterk in ontwikkeling overleg regelmatig met uw leverancier over de mogelijkheden. Kijk ook eens naar de mogelijkheden van andere leveranciers. 7.6 Groene stroom (O) De organisatie maakt bij vaste stroomaansluitingen uitsluitend gebruik van groene stroom. Groene stroom is de naam voor elektriciteit die wordt opgewekt uit duurzame energiebronnen als zon, wind en water. Er worden diverse benamingen hiervoor gebruikt: groene stroom, ecostroom of natuurstroom. Administratieve controle en visuele controle aanwezigheid certificaat. 7.7 Podiumverlichting (O) Minimaal 50% van de sfeer- en podiumverlichting is aantoonbaar energie efficiënt. Energie efficiënte verlichting is verlichting die meer dan 40 lumen per Watt geeft. In de praktijk komt dat neer op SL, PL, TL en LED verlichting. 31