Van Natuur en Techniek naar Science & Technology

Transcriptie

1 Van Natuur en Techniek naar Science & Technology Rapport van de onafhankelijke Commissie Nulmeting Bèta en Techniek in opdracht van het Platform Bèta Techniek Amsterdam, mei 2006

2

3 Van Natuur en Techniek naar Science & Technology Rapport van de onafhankelijke Commissie Nulmeting Bèta en Techniek in opdracht van het Platform Bèta Techniek Amsterdam, mei 2006

4 Colofon Uitgave Platform Bèta Techniek Lange Voorhout 20, 2514 EE Den Haag Postbus 556, 2501 CN Den Haag (070) Druk Hoenke, Breda ISBN Auteursrechten voorbehouden. Gebruik van de inhoud van deze publicatie is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld.

5 Van Natuur en Techniek naar Science & Technology Rapport van de onafhankelijke Commissie Nulmeting Bèta en Techniek in opdracht van het Platform Bèta Techniek Ten geleide Het Platform Bèta Techniek heeft als regievoerende uitvoeringsorganie opdracht verstrekt aan een onafhankelijke commissie onder leiding van Prof. dr. T. Sminia om - gegeven actuele kwalitatieve trends op de arbeidsmarkt en op het gebied van research en development - een inventarie te plegen van bètatechnische en aan bètatechniek gerelateerde universitaire en hogere beroepsen. Doel: een breder en vooral relevanter inzicht te verkrijgen in kwalitatieve en kwantitatieve trends rond bètatechnisch onderwijs. Bijgaand treft u het integrale advies (inclusief bijlagen) aan dat met ondersteuning van het onderzoeksbureau ITS is opgesteld. Het Platform Bèta Techniek neemt dit Science en Technology advies over en zal dit in samenspraak met universiteiten, hbo-instellingen en het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) implementeren. Met de commissie is het Platform Bèta Techniek van oordeel dat de verbreding naar het domein Science en Technology niet ten koste mag gaan van transparantie voor wat betreft de 15% groei ambitie. In de opdracht die het Platform Bèta Techniek ter implementatie van dit voorliggende advies zal verstrekken aan het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA), wordt om die reden vastgelegd dat de kwantitatieve en kwalitatieve trends afzonderlijk worden weergegeven voor de verschillende door de commissie onderscheiden clusters. Implementatie van het advies laat overigens de bestaande CROHO-systematiek onverlet. Daarmee treden dus geen wijzigingen op in het gebruik van de jaarlijkse bekostigingsgegevens als cijfermatige basis voor de meerjarige kwantitatieve bètatechniek monitor. De universiteiten en hbo-instellingen worden verzocht om

6 binnen de vigerende monitor en audit afspraken naast de kwantitatieve gegevens van de en in CROHOsectoren Natuur en Techniek (cluster 1 domein Science en Technology) ook de gegevens van en in Cluster 2 van het domein Science en Technology (bètatechniek en in andere CROHO-sectoren) aan te leveren. Binnen de respectievelijke Sprint Programma s voor wetenschappelijk en hoger beroepsonderwijs zullen hierover werkafspraken worden gemaakt. De eerste kwantitatieve monitor nieuwe stijl Science en Technology zal medio 2006 verschijnen. Platform Bèta Techniek Drs. A. Kraaijeveld (Voorzitter) Onafhankelijke Commissie Nulmeting Prof. dr. T. Sminia (Voorzitter)

7 Inhoudsopgave Ten geleide 5 Samenvatting 8 1. Aanleiding: een brede blik Opdracht Classificatie in 4 clusters van en 12 Cluster 1 12 Cluster 2 12 Cluster 3 13 Cluster Werkwijze 14 Universitaire en 14 Hoger Beroepsen Science & Technology Gebruikswaarde van het advies 17 Macro/landelijk niveau 17 Instellingen 17 Jaarlijkse bijstelling 17 Bijlage: Classificatie van en met bètatechniek 18 WO 18 Cluster 1 18 Cluster 2 28 Cluster 3 33 Cluster 4 35 HBO 39 Cluster 1 39 Cluster 2 44 Cluster 3 46 Cluster 4 49

8 Samenvatting Opdracht De overheid heeft het Platform Bèta Techniek de opdracht gegeven om in het kader van de Lissabon-doelstellingen zorg te dragen voor een groei van 15% in het aantal studenten aan bèta- en/of technische studies. In onze samenleving waarin technologie een steeds belangrijkere plaats inneemt, groeit immers de behoefte aan mensen die een verbinding kunnen leggen tussen bètatechniek en andere terreinen. Deze behoefte van de markt wordt weerspiegeld in onze en. Er ontstaan in Nederland steeds meer snijvlaken van bètatechniek met andere sectoren. Deze en spelen niet alleen in op een groeiende behoefte in de markt, maar ook op de interesses van de huidige generatie studenten. Al hebben deze en vaak wel een hoog bètatechnische gehalte, ze bevinden zich niet altijd in de CROHO-sectoren die klassiek gerekend worden tot de bètatechniek: Natuur en Techniek. Vanwege het belang voor de samenleving wil het Platform Bèta Techniek de bewegingen in de brede wereld van bèta en techniek kunnen monitoren. Omdat de definitie van de CROHO-sectoren hiervoor niet afdoende is, heeft het Platform Bèta Techniek de onafhankelijk commissie o.l.v. Prof. dr. T. Sminia, Rector Magnificus van de Vrije Universiteit Amsterdam, ingesteld en gevraagd een inventariserend advies uit te brengen over het bètatechnisch gehalte van en in het hoger onderwijs. Classificatie van en De commissie heeft, op basis van deskundigenoordelen, de en in het hoger onderwijs ingedeeld in vier relevante clusters van en: 1. De en in het hoger onderwijs die behoren tot de CROHO-sectoren Natuur en Techniek. 2. De en van buiten de CROHO-sectoren Natuur en Techniek met meer dan 50% bètatechniek. 3. De lerarenen die betrekking hebben op bètatechniek. 4. De en van buiten de CROHO-sectoren Natuur en Techniek met minder dan 50% bètatechniek. Deze classificatie is terug te vinden in de bijlagen van dit rapport. De commissie heeft met haar classificatie niet de intentie gehad om de CROHO-systematiek te wijzigen, maar heeft daarbinnen en bètatechniek gegroepeerd om recht te doen aan de brede blik waarmee het Platform naar bètatechniek wil kijken en de ontwikkelingen wil volgen.

9 Science & Technology Uitgaande van de bètatechnische doelstellingen adviseert de commissie het Platform om zich niet enkel te richten op categorie 1, de CROHO-sectoren Natuur en Techniek, maar het bredere domein Science & Technology als reikwijdte te nemen. Tot het domein Science & Technologie rekent de commissie dus de en die door haar geclassificeerd zijn in de cluster 1 en 2. Jaarlijkse actualisering De classificatie is gedaan voor alle en tussen het studiejaar 1999/2000 en 2005/2006. Vanwege de dynamiek van en zal de commissie jaarlijks het CROHO van de 1 oktober-telling van dat studiejaar vergelijken met het CROHO van het jaar ervoor om te bekijken welke en nieuw zijn ontstaan en welke en zijn opgeheven. Toepassing en gebruik De commissie adviseert van alle en die binnen het Science & Technologie domein zijn geclassificeerd de kwantitatieve trends en cijfers te volgen.

10 1 Aanleiding: een brede blik Het is het jaar In Lissabon tekenen vele landen een ambitieplan om van Europa een hoogwaardige kenniseconomie te maken. In het verlengde van deze afspraken geeft de Nederlandse regering aan dat zij op dit gebied bij de top van Europa wil horen. In 2003 blijkt uit analyse dat ruim driekwart van de kenniswerkers die voor een kenniseconomie onontbeerlijk zijn, een bèta- of technische achtergrond heeft (bron: nota Kenniswerkers ). Op basis hiervan stelt het kabinet het Deltaplan Bèta/techniek op, waarin de doelstelling wordt geformuleerd dat er 15% meer studenten in- en uitstromen uit de bètatechnische en in het hoger onderwijs. Het Platform Bèta Techniek wordt opgericht om deze ambities waar te maken. Al snel blijkt dat het Platform voor haar doelstellingen verder moet kijken dan alleen naar de en in de CROHOsectoren Natuur en Techniek. In onze samenleving waarin technologie een steeds belangrijkere plaats inneemt, groeit immers de behoefte aan mensen die een verbinding kunnen leggen tussen bètatechniek en andere terreinen. Zo heeft de medische sector steeds meer mensen nodig die zowel kennis hebben van het medische vakgebied als van bèta en techniek. De creatieve sector, een bloeiend terrein in Nederland, zoekt steeds meer mensen die ook verstand hebben van het bètatechniek (ict). Het ministerie van EZ heeft daarom ook in zijn industriebrief 2004 gekozen voor de omschakeling van het begrip industrie naar de bredere engelse term industry. Niet langer wordt alleen de proces- en maakindustrie beschouwd, maar ook bijvoorbeeld financiële, ICT-, logistieke, en zakelijke dienstverlening. Sectoren die voor ons land van groot belang zijn en aansluiten bij een samenleving die in een rap tempo steeds technologischer wordt. Deze behoefte van de markt wordt weerspiegeld in onze en. Er ontstaan in Nederland steeds meer snijvlaken van bètatechniek met andere sectoren. Deze en spelen niet alleen in op een groeiende behoefte in de markt, maar ook op de interesses van de huidige generatie studenten die zijn opgegroeid met computers, mobiele telefoons, dvd-spelers en andere technische snufjes. Al hebben deze en vaak wel een hoog bètatechnische gehalte, ze bevinden zich lang niet altijd in de CROHO-sectoren die klassiek gezien worden gerekend tot de bètatechniek: Natuur en Techniek. Vanwege het belang voor de samenleving wil het Platform Bèta Techniek de bewegingen in de brede wereld van bèta en techniek kunnen monitoren. 10

11 2 Opdracht Omdat de definitie van de CROHO-sectoren hiervoor niet afdoende is, heeft het Platform Bèta Techniek een onafhankelijke commissie gevraagd een advies uit te brengen over het bètatechnisch gehalte van en in het hoger onderwijs. De commissie bestaat uit de volgende leden: Prof. dr. T. Sminia (commissievoorzitter), Rector Magnificus van de Vrije Universiteit Amsterdam. drs. H. Ankoné, faculteitsdirecteur van de Faculteit Techniek van de Hogeschool Arnhem Nijmegen. drs. P. Rullmann, vice-voorzitter / lid van het College van Bestuur van de Technische Universiteit Delft. drs. H. Starren, directeur De Baak, Management Centrum VNO-NCW. drs. E. Verhoef, lid van het College van Bestuur van de Haagse Hogeschool. De werkzaamheden zijn in opdracht en onder verantwoordelijkheid van de commissie uitgevoerd door het Onderzoeksinstituut ITS (Radbout Universiteit). 11

12 3 Classificatie in 4 clusters van en Aan de hand van het percentage aan bètatechniek heeft de commissie de en ingedeeld in vier clusters van en: Cluster 1 De en in het hoger onderwijs die behoren tot de CROHO-sectoren Natuur en Techniek. Om de herkenbaarheid te waarborgen is ervoor gekozen om de en in de CROHO-sectoren Natuur en Techniek gezamenlijk in één cluster in te delen. Het betreft immers een duidelijk afgebakende groep van en die normaal gesproken worden weergegeven als men het heeft over bèta- en technische en. Het is overigens wel een dynamisch geheel, zo ontstaan de laatste jaren bijvoorbeeld steeds meer multi- en interdisciplinaire en binnen dit cluster naast de traditionele mono-disciplinaire en. Cluster 2 De en met meer dan 50% bètatechniek. Opleidingen die buiten de CROHO-sectoren Natuur en Techniek vallen, wel degelijk voor het grootste gedeelte uit bèta- en/ of technische vakken bestaand en vaak verweven zijn met andersoortige vakken, classificeert de commissie in cluster 2. Inhoudelijk onderscheiden deze en zich nauwelijks van die in cluster 1 (Natuur en Techniek), al behoren ze officieel dan niet tot de CROHO-sectoren Natuur en Techniek 1. De en zijn normaal gesproken zo niet herkenbaar omdat ze weggestopt zitten in de overige sectoren. De studenten die binnen deze en worden opgeleid zijn echter op dezelfde manier van waarde als de studenten van de en uit cluster 1 vanwege het grote gehalte aan bètatechniek in deze en. 12

13 Cluster 3 De lerarenen bètatechniek. Dit is een cluster met een geheel eigen dynamiek, beleid en marktsector. Ze bevinden zich in de CROHO-sector Onderwijs en hebben ook voor (aankomende) studenten, zeker in het hbo, een onderwijs/docentenprofiel. Cluster 4 De en met minder dan 50% bètatechniek. Dit zijn snijvlaken buiten de CROHO-sectoren Natuur en Techniek waarvan het grootste gedeelte van de /curriculum bestaat uit niet-bètatechnische vakken in combinatie met bètatechniek gerelateerde modules/ vakken. De en zijn dus niet bètatechnisch van aard, maar hebben daar wel een raakvlak mee 2. Het is overigens een geheel van en dat moeilijk in kaart is te brengen, omdat studenten tegenwoordig steeds meer vrijheid hebben om zelf hun samen te stellen uit verschillende componenten. De commissie heeft een eerste inventarie gedaan voor dit cluster, maar pretendeert niet hiermee een volledig dekkend overzicht te hebben gegeven. 1. In dit cluster bevinden zich ook en die in de oude systematiek niet als bètatechnisch werden aangemerkt, maar waarvan de nieuwe bacheloren wel onder Natuur of Techniek vallen (zoals bewegingstechnologie). Tevens bevat het en die ook voorkomen in de sector Natuur of Techniek, maar daar niet onder vallen omdat ze aan een landbouwinstelling worden gegeven (milieukunde bijvoorbeeld). 2. Het kijken met een brede blik naar en met een aspect van bèta en techniek sluit aan bij de boodschap van het STT-advies: Techniek als menselijk ontwerp, waarin wordt gepleit voor het betrekken van de niet-technische stromen (alfa s en gamma s) bij techniek en de bètastromen bij het sociale waardoor interessante snijvlakken ontstaan. Waar in het eerste en tweede cluster vooral snijvlaken op de tweede manier zijn ontstaan, zijn de en in het vierde cluster schoolvoorbeelden van het betrekken van alfa s en gamma s bij techniek. 13

14 4 Werkwijze In opdracht van de commissie is het onderzoeksbureau ITS gestart met het doorvlooien van het hele CROHO van op bekostigde snijvlaken buiten de sectoren Natuur en Techniek die ook maar iets met bètatechniek te maken zouden kunnen hebben. Met deze basislijst is vervolgens verder gewerkt. Vanwege het competentiegericht leren dat in het hbo verder is ingevoerd dan in het wo, was het niet mogelijk om voor beide domeinen vervolgens op dezelfde manier tot een classificatie te komen. Universitaire en Alle wetenschappelijke en uit de basislijst zijn door het Onderzoeksinstituut ITS uitgesplitst in vakken. Deze lijst beslaat in totaal bijna 4000 vakken. Deze lijst is vervolgens ingedikt tot circa 1100 vakken die volgens de titel iets met bèta en/of techniek te maken hebben (bijv. algemene presentatievaardigheden valt af). De afgeslankte vakkenlijst met 1100 unieke vakken is voorgelegd aan een panel van 16 deskundigen uit het wetenschappelijk onderwijs. Dit waren doorgaans betrokkenen bij het WO-Sprint Programma van het Platform: sdirecteuren en stafmedewerkers uit diverse en binnen de bètatechniek. De deskundigen hebben per vak aangegeven of dit naar hun mening wel / niet als bètavak kan worden aangeduid dan wel dat zij daar twijfel over hebben. Vervolgens zijn de vakken weer gekoppeld aan en om te bepalen wat volgens de deskundigen het percentage aan bètavakken per is. Op basis hiervan heeft de commissie de indeling naar cluster gedaan. Dit geïntegreerde geheel van classificaties in clusters (conceptadvies) is vervolgens voorgelegd aan de instellingen en op basis van reacties hierop waar nodig aangepast. Hoger Beroepsen Het advies over de hbo-en van de basislijst is gebaseerd op de competentieprofielen van de en. Voor zover aanwezig - de en waarvan geen competentieprofiel vindbaar was, zijn aan de betrokken instellingen voorgelegd ter beoordeling - heeft het ITS de competentieprofielen van de te bestuderen hbo-en verzameld. De competentieprofielen zijn voorgelegd aan drie deskundigen uit het hbo. Deze hebben de en aan de hand van de competentieprofielen beoordeeld op bètatechniekcontent. Op basis van hun advies heeft de commissie haar preadvies opgesteld. Als laatste stap is het conceptadvies (classificatie van en in clusters) in zijn geheel aan de instellingen voorgelegd om te reageren. Op basis van de reacties van de instellingen is het advies waar nodig bijgesteld. 14

15 5 Science & Technology Er zijn grote verschillen tussen de vier gehanteerde clusters van en. Niet alle clusters zijn even relevant voor de doelstelling van het Platform om meer bèta s en technici op te leiden voor de Nederlandse kenniseconomie. Het Platform zal daarom deze clusters ook op een verschillende wijze moeten benaderen. De twee clusters die er qua importantie uitspringen zijn clusters 1 en 2, die beide bètatechnische en bevatten. In analogie met het ministerie van EZ dat in zijn industriebrief het bredere industry hanteert, adviseert de commissie dat het Platform zijn blik in elk geval verbreedt naar deze twee clusters die tezamen het domein Science & Technology vormen. Sectoren Natuur en Techniek Overige sectoren Science & Technology Deze en liggen immers allemaal in het verlengde van de doelstellingen van het Deltaplan Bèta/techniek. De en in cluster 3 en 4 zijn op ook interessant, zij het op een andere wijze. De lerarenen in cluster 3 leveren de docenten van de toekomst. De studenten uit die en zullen in zekere zin het succes van de bètatechniek-agenda in de toekomst bepalen. De kwantitatieve trends van en in dit cluster zijn interessant vanwege kwantitatieve aansluiting tussen de vraag naar en aanbod van bètatechnische leerkrachten in het onderwijs. De en in dit cluster 3 vallen daarmee als zodanig buiten de 15% groei ambitie aan bètatechnisch opgeleiden in het hoger onderwijs. De en die in cluster 4 zijn geclassificeerd zijn niet bètatechnisch van aard zijn, maar hebben daar wel een raakvlak mee. Het is een groep en die van groot belang is voor de Nederlandse samenleving omdat ze de verbinding leggen tussen verschillende disciplines (het gaat hier bijvoorbeeld om en als economie van 15

16 landbouw en milieu, zorgmanagement en vormgeving). Echter gezien de doelstellingen is het advies aan het Platform om hier niet de prioriteit te leggen. Het Platform zou hier wel over moeten vertellen, omdat het mooie en interessante voorbeelden met zich meebrengt, maar ze niet kwantitatief moeten gaan tellen als onderdeel van de 15% groei ambitie hoger onderwijs. 16

17 6 Gebruikswaarde van het advies Macro/landelijk niveau Het advies van de commissie is - om in het kader van de nationale bètatechniek-ambities en doelstellingen - het werkterrein van het Platform te verbreden naar het brede domein van en Science & Technology. Deze en moeten dus kwalitatief worden gemonitord, zodat er altijd een actueel beeld is van de stand van zaken rond de bètatechnische en in Nederland. In de publicaties die het Platform Bèta Techniek presenteert samen met het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt moeten de trends en cijfers van deze en worden weergegeven. Hierbij is het voor de herkenbaarheid belangrijk om de cijfers en trends van cluster 1 (dat een officieel afgebakende sector is) en die van cluster 2 (een aggregatie van bètatechnische en uit de overige sectoren), separaat weer te geven. Instellingen Ook voor de programma s van het Platform en de daarbij betrokken instellingen heeft dit advies zijn consequenties. De commissie adviseert dat de instellingen in het kader van monitoring en auditing ook hun beleid en kwantitatieve gegevens over de en in zowel cluster 1 als 2 zichtbaar maken. Hiervoor is in de bijlagen voor elke instelling aangegeven over welke en het gaat. De commissie denk hiermee voldoende aanknopingspunten te hebben geboden voor nadere invulling van de reeds bestaande afspraken tussen het Platform en de HBO- en WO- Sprintinstellingen. Jaarlijkse bijstelling Dit advies heeft betrekking op alle en die tussen het studiejaar 1999/2000 en het studiejaar 2005/2006 in het CROHO voorkomen. Vanwege de dynamiek van en zal de commissie jaarlijks het CROHO van de 1 oktober telling van dat studiejaar vergelijken met het CROHO van het jaar ervoor om te bekijken welke en nieuw zijn ontstaan en welke en zijn opgeheven. Voor zover nodig zullen dan de nieuwe en worden beoordeeld en zal het advies worden bijgesteld, wat vanzelfsprekend daarna wordt voorgelegd aan de instellingen. Mochten instellingen constateren dat een of enkele van hun en zijn veranderd qua inhoud, dan kunnen ze dat op dat moment ook aangeven. 17

18 Bijlage Classificatie van en met bètatechniek In deze bijlage is de classificatie van de bekostigde en met bètatechniek in het hoger onderwijs te vinden. Per cluster zijn voor het hbo en wo de en weergegeven, uitgesplitst naar bachelor-, master- en (oude) doctoraalen. Tevens is aangegeven op welke instellingen deze en gegeven worden. Tabel loopt door naar volgende pagina. LEGENDA WO WUR UU RUG RU UvA VU UL Wageningen Universiteit en Researchcentrum Universiteit Utrecht Rijksuniversiteit Groningen Radboud Universiteit Universiteit van Amsterdam Vrije Universiteit Amsterdam Universiteit Leiden TUD TUe UT UM EUR UvT Technische Universiteit Delft Technische Universiteit Eindhoven Universiteit Twente Universiteit Maastricht Erasmus Universiteit Rotterdam Universiteit van Tilburg Einde tabel. WO: Science & Technology Cluster 1 bacheloren (Natuur en Techniek) WUR UU RUG RU UvA VU UL TUD TU/e UT UM EUR UvT Sector Natuur bio-exact natuurwetenschappen psychobiologie sterrenkunde natuurkunde bio-farmaceutische wetenschappen beta-gamma informatica/kennistechnologie/ict medische natuurwetenschappen farmacie informatiekunde bedrijfswiskunde en informatica scheikunde biologie informatica 18

19 WO: Science & Technology Cluster 1 bacheloren (Natuur en Techniek) WUR UU RUG RU UvA VU UL TUD TUe UT UM EUR UvT wiskunde kunstmatige intelligentie natuurwetenschappen natuur- en sterrenkunde aardwetenschappen milieu-natuurwetenschappen farmaceutische wetenschappen moleculaire levenswetenschappen Sector Techniek technische wetenschappen scheikundige technologie en bioprocestechnologie elektro- en informatietechniek toegepaste wiskunde industrial design bedrijfsinformatietechnologie biomedische technologie techniek en maatschappij life science en technology telematica bouwkunde civiele techniek elektrotechniek geodesie industrieel ontwerpen luchtvaart- en ruimtevaarttechniek maritieme techniek technische aardwetenschappen scheikundige technologie technische natuurkunde technische informatica technische wiskunde werktuigbouwkunde technische bedrijfskunde technische bestuurskunde installatietechnologie sustainable molecular science en technology 19

20 WO: Science & Technology Cluster 1 masteren (Natuur en Techniek) WUR UU RUG RU UvA VU UL TUD TU/e UT UM EUR UvT Sector Natuur geo-environmental sciences information management bioinformatics astronomy physics ict in business mediatechnology bio-pharmaceutical sciences life sciences logic system and network administration software engineering information studies astronomy and astrophysics mathematics and science education mathematical physics information science biologische wetenschappen farmaceutische wetenschappen grid computing computer science molecular mechanisms of disease cognitive science geosciences of basins and lithosphere (rm) cognitive neuroscience ecology energie en milieuwetenschappen mariene biologie medische biologie medisch farmaceutische wetenschappen moleculaire biologie en biotechnologie bedrijfswiskunde behavioural and cognitive neurosciences (rm) biomolecular sciences medical and pharmaceutical drug innovation evolutionary biology 20

21 WO: Science & Technology Cluster 1 masteren (Natuur en Techniek) WUR UU RUG RU UvA VU UL TUD TU/e UT UM EUR UvT mens-machine communicatie mathematische wetenschappen natuurkunde en meteorologie en fysische oceanografie chemische wetenschappen biological sciences communicatie en educatie van de natuurwetenschappen natuurwetenschappen en bestuur natuurwetenschappen en bedrijf geschiedenis/wijsbegeerte wiskunde en natuurwetenschappen geografie scientific computing medical natural sciences stochastics and financial mathematics parallel en distributed computer systems beleid, management, ondernemerschap natuurwetenschappen neurosciences hydrology information science farmacie kunstmatige intelligentie informatiekunde business mathematics and informatics chemistry biology biologie sterrenkunde informatica mathematics artificial intelligence natuurwetenschappen (rm) natuur- en sterrenkunde earth sciences milieu-natuurwetenschappen pharmaceutical sciences moleculaire levenswetenschappen 21

22 WO: Science & Technology Cluster 1 masteren (Natuur en Techniek) WUR UU RUG RU UvA VU UL TUD TU/e UT UM EUR UvT Sector Techniek business information technology civil engineering en management mechatronics nanotechnology industrial engineering en management human media interaction geo-informatics telematics offshore engineering engineering en policy analysis chemical and biochemical engineering medical engineering industrial and applied mathematics applied mathematics architecture biochemical engineering computer engineering civil engineering electrical engineering intergrated product design design for interaction strategic product design media en knowledge engineering systems engineering, policy analisys and management systems and control applied earth sciences transport, infrastructure en logistics 22

23 WO: Science & Technology Cluster 1 masteren (Natuur en Techniek) WUR UU RUG RU UvA VU UL TUD TU/e UT UM EUR UvT innovation management human-technology interaction business information systems architecture, building and planning electrical engineering and information technology applied physics chemical engineering computer science and engineering mechanical engineering industrial design nanoscience biomedische technologie bio-medical engineering technology and policy life science en technology operations management and logistics geodetic engineering industrial design engineering aerospace engineering marine technology materials science en engineering scheikundige technologie technische natuurkunde technical informatics technische wiskunde technische bedrijfskunde management of technology building services 23

24 WO: Science & Technology Cluster 1 doctoraalen (Natuur en Techniek) WUR UU RUG RU UvA VU UL TUD TU/e UT UM EUR UvT Sector Natuur 6146 computational science 6151 wiskunde 6154 sterrenkunde 6155 natuurkunde 6156 scheikunde 6157 farmacie 6159 geologie 6160 geofysica 6161 biologie 6162 farmacochemie 6163 bio-farmaceutische wetenschappen 6164 wiskunde en informatica 6165 meteorologie en fysische oceanografie 6167 bedrijfswiskunde en informatica 6171 fysische geografie 6176 bedrijfsgerichte informatica 6177 geochemie 6178 milieukunde 6179 wetenschapsdynamica 6183 natuurwetenschappelijke milieukunde 6184 milieuwetenschappen-scheikunde 6185 technisch gerichte informatica 6189 bedrijfsinformatica 6193 fundamentele biomedische wetenschappen 6195 technische informatica 6196 milieuwetenschappen-natuurkunde 6197 milieuwetenschappen-aardwetenschappen 6208 milieuwetenschappen-biologie 6236 milieubiologie 6275 bedrijfsinformatiesystemen 6421 kennistechnologie 6548 technische farmacie 6557 medische biologie 6567 natuurwetenschappen 6618 cognitieve kunstmatige intelligentie 6642 statistiek 24

25 WO: Science & Technology Cluster 1 doctoraalen (Natuur en Techniek) WUR UU RUG RU UvA VU UL TUD TU/e UT UM EUR UvT 6643 kunstmatige intelligentie 6647 bedrijfs-en industriele statistiek 6840 wiskunde 6842 informatiekunde 6843 natuurwetenschappen 6844 natuurkunde 6846 milieu-natuurwetenschappen 6856 bedrijfswiskunde en informatica 6857 scheikunde 6858 fysische geografie 6859 geologie 6860 biologie! 6861 milieuwetenschappen-aardwetenschappen 6862 milieuwetenschappen-biologie 6863 milieuwetenschappen-scheikunde 6864 farmacochemie 6865 medische biologie 6866 wiskunde en informatica 6867 technische gerichte informatica 6870 natuurwetenschappen 6871 natuurwetenschappelijke milieukunde 6872 sterrenkunde 6873 bio-farmaceutische wetenschappen 6874 statistiek 6876 technische farmacie 6877 computational science 6878 meteorologie en fysische oceanografie 6879 geochemie 6880 geofysica 6881 milieubiologie 6882 fundamentele biomedische wetenschappen 6883 bedrijfs- en industriële statistiek 6978 informatica 6980 wiskunde 6981 kunstmatige intelligentie 6982 natuurwetenschappen 6984 natuur- en sterrenkunde 25

26 WO: Science & Technology Cluster 1 doctoraalen (Natuur en Techniek) WUR UU RUG RU UvA VU UL TUD TU/e UT UM EUR UvT 6986 aardwetenschappen 6988 milieu-natuurwetenschappen 6989 farmaceutische wetenschappen 9304 moleculaire levenswetenschappen 9305 informatiekunde Sector Techniek 6066 bedrijfsinformatietechnologie 6152 technische wiskunde 6153 technische mechanica 6181 informatica 6226 biomedische technologie 6235 technische bestuurskunde 6248 chemische en technologische studierichtingen 6252 civiele techniek 6253 geodesie 6254 bouwkunde 6255 werktuigbouwkunde 6256 elektrotechniek 6257 scheikundige technologie 6258 mijnbouwkunde en petroleumwinning 6260 luchtvaart- en ruimtevaarttechniek 6262 industrieel ontwerpen 6263 technische natuurkunde 6264 materiaalkunde 6265 techniek en maatschappij 6268 informatietechniek 6269 werktuigkundige medische technologie 6271 technische scheikunde 6272 milieutechnologie 26