Verduurzaming woningvoorraad met grote zonnewarmtesystemen

Transcriptie

1

2 Verduurzaming woningvoorraad met grote zonnewarmtesystemen Frank Zegers ECOFYS Postbus 8408, 3505 RK UTRECHT Tel:

3 Inhoud Solarge Achtergrond Zonne-energie aanbod Zonnewarmte techniek Voorbeelden (Tablis) Besluitvorming Financieel Realisatie Conclusies 3

4 Solarge Europese samenwerkingsproject, 8 landen Stimulering marktontwikkeling collectieve zonnewarmte Ontwikkeling hulpmiddelen voor kennisoverdracht Kennisoverdrachtsactiviteiten Training installateurs / adviseurs Praktijkvoorbeelden (online good-practice database) Voorstellen verbetering beleid (Roadmap zonnewarmte samen met Holland Solar) Kijk periodiek op: 4

5 Energie en klimaatproblematiek 5

6 Nederland

7 Nederland 20.. (volgens Al Gore) 7

8 Energie en politiek 1970 Club van Rome 1997 Kyoto klimaatverdrag: broeikasgasemissies in % (t.o.v. 1990) 2001 Nationaal Akkoord Wonen (doel 2005): - nieuwbouw: zonne-energie bij 50% woningen - bestaande voorraad: 15% energiebesparing 2003 Energieprestatierichtlijn EPBD: 20% energiebesparing Antwoord aan samenleving, 20% besparing in 10 jaar (2018) 2007 Nieuw kabinet, 20% DE in 2020, 30% CO2 reductie 2007 EU bindende doelstelling 20% DE in ?... aanpassing EPBD - verplichting DE...? 8

9 Corporatie, huurders en energie Maatschappelijke verantwoordelijkheid, prestatieafspraken Passende en betaalbare woonruimte Aanbod en kwaliteit op peil houden, mogelijk verbeteren Woningverbetering: comfort, gezondheid, veiligheid, toegankelijkheid Energie speelt vaak geen rol in het voorraadbeleid Energiebesparing en DE vormen geen primaire woonwensen 9

10 Wat wil de bewoner? Bewoner wil: Woningkwaliteit: comfort, gezond binnenmilieu Lage woonlasten Secundaire woonlasten (energie) steeds belangrijker Woonconsumenten steeds mondiger 10

11 Energie en woonlasten 250 Indexcijfer (1996=100) Elektriciteitsprijs Aardgasprijs Gemiddelde huurlasten Energiekosten 30% van huur + energie Communicatie over energie steeds belangrijker! 11

12 Kansen voor (duurzame) energie Verbetering integrale woningkwaliteit: Verbetering wooncomfort (tocht, condens) Gezondheid (vocht, schimmel), veiligheid, toegankelijkheid Pakketten: goede verhouding huurverhoging t.o.v. lagere energierekening en verhoging woningkwaliteit (woonlasten neutraal) Aansluiten bij natuurlijke momenten (planmatig onderhoud / mutaties / herstructurering) Inbedden op beleidsniveau 12

13 Communicatie naar de huurder Energielabeling maakt communicatie over woonlasten mogelijk Liesbethstraat 33 's-heer Arendskerke Liesbethstraat 33 's-heer Arendskerke 511,= 499,= D Klik op de foto of plattegrond voor een grotere afbeelding Dak isolatie HR ketel Zonneboiler Vraaggestuurde ventilatie Klik op de foto of plattegrond voor een grotere afbeelding Energieklasse zegt iets over de woonlasten Subjectief: A-label is nieuw, goed onderhouden, G-label is slecht onderhouden in originele staat 13

14 Zonne-energie aanbod Zonaanbod Nederland: 50 x verbruik Dakoppervlak goed voor totale warmtebehoefte Meeste instraling: schuin vlak (35 ), zuid georiënteerd 1100 kwh/m 2 /j = 110 m 3 aardgas/m 2 /j 14

15 Zonnewarmte techniek Dag Nacht Zonbijdrage: 20-50% van de warmwatervraag Gasbesparing: m 3 / m 2 collector / jaar 15

16 Zonnewarmte techniek flats Afhankelijk van warmtapwatersysteem Individueel of collectief Collectieve collector Individuele opslag Centrale opslag 16

17 Collectieve zonneboiler Zonnecollector zon voorverwarmd water warm water circulatie ruimte verwarming solar hot zonnewarmte storage water opslag warmwater water warm boiler boiler gas ketel 1 gas ketel 2 koud water Terugverdientijd jaar 17

18 Integrale aanpak zonnecollector zon voorverwarmd water warm water circulatie ruimte verwarming gas ketel zonnewarmte water solar hot opslag storage warmwater boiler gas ketel 1 gas ketel 2 koud water Pakketaanpak: terugverdientijd 5 jaar 18

19 Integrale aanpak Problemen: Open keukengeiser Slecht binnenmilieu: vocht, schimmels, rookgassen Laag warmwatercomfort Aanpak: Collectief warmwatersysteem Collectieve zonneboiler Resultaat: Verbetering binnenmilieu Verbetering comfort Gelijke of lagere energielasten / woonlasten 19

20 Collectieve collector, individuele opslag 20

21 Tablis Wonen Sperwer flat 21

22 Tablis Wonen - prefab container ketelhuis 22

23 Tablis Wonen - prefab container ketelhuis 23

24 Tablis Wonen Valkhof flat 125 kw th 180 m 2 6 m 3 opslag 24

25 Tablis Wonen - Vogelflats 4 x 42 kwth 4 x 60 m2 4 x 42 kw th 4 x 60 m 2 25

26 Wonen Breburg - Bachflat 250 kw th 350 m 2 9 m 3 opslag 26

27 Ervaringen A.L. Bijkerk Hoofd Vastgoed TablisWonen "Het integraal vernieuwen van de vier flats met een centraal zonnewarmtesysteem heeft veel voordelen opgeleverd voor onze huurders: meer comfort, een gezonder binnenklimaat, besparing op de energierekening en een bijdrage aan het tegengaan van klimaatverandering. Het project is onderdeel van ons beleid. Tot dusverre hebben we al 800 huizen, en dat is 20 % van onze woonvoorraad, voorzien van collectieve zonnewarmtesystemen." 27

28 Ervaringen W. van Koert Manager renovatie Wonen Breburg "Deze ervaring heeft tot een win-win situatie geleid. De 'zonne-renovatie' van het systeem voor de warm watervoorziening geeft meer comfort en een beter binnenklimaat zonder dat de totale woonlasten voor onze huurders zijn gestegen. Op deze manier behouden en verbeteren wij de waarde van onze woningvoorraad." 28

29 Besluitvorming Tablis Wonen Huurders: Besparing voorrekenen en vragen als huurverhoging Max % indien aantoonbaar rendabel voor huurder Huursom kostenneutraal (geiserhuur = huurverhoging) Dekking vrijwel 100% (behalve enkeling die zelf geïnvesteerd had) Demowoning, bewonersavonden (huurders melden ervaringen) Corporatie: Waarborgen door hele organisatie (van bestuur tot uitvoerders) Inbedden in beleid en meerjarenbegroting Flexibel inspelen op subsidies (niet te star in planning) 29

30 Besluitvorming Wonen Breburg Voorstel renovatie: vervanging geiser door collectief warmwater, zonneboiler, mechanische ventilatie, (keuken, badkamer, toilet) Individuele aanvullende huurovereenkomst (AHOK). Huurverhoging zonneboiler: 1 Breburg (wws) punt = 3,49/maand Participatie: >>90% Weigeraars niet aangesloten; aansluiten bij mutatie; huurverhoging in streefhuur 30

31 Realisatie Aanleg collectief warmwater vraagt goede organisatie Installateur werkt liefst horizontaal (zelfde galerij) Aanleg verticaal per strang noodzakelijk o alle huishoudens verticaal tegelijk thuis o rol huismeester (check of brief gehad, sleutel) Beperk tijd in woning (goede planning, prefab) o Tablis: eerst 2 dagen, later 1 dag! Nazorg (zorg dat je het netjes achterlaat) Tevreden huurders 31

32 Conclusies zonnewamte Schone, betrouwbare, volwassen duurzame energietechniek! Duurzame oplossing bestaande bouw Onderdeel integrale verbetering woonkwaliteit o Meer comfort, beter binnenklimaat o Gelijke/lagere woonlasten (en minder afhankelijk van energieprijs) Participatie vrijwel 100%, verbetering verhuurbaarheid Verlenging economische levensduur woningen Maatschappelijke verantwoord ondernemen Waarborgen in hele organisatie van hoog tot laag Realisatie collectief warmwater vraagt zorgvuldige planning Kijk periodiek op: De verantwoordelijkheid voor de inhoud van deze publicatie ligt uitsluitend bij de auteurs. De inhoud geeft niet noodzakelijkerwijs de opinie van de Europese Gemeenschap weer. Supported by: 32