Kleiduivenschietvereniging Baerlebosch Didam

Transcriptie

1 Kleiduivenschietvereniging Baerlebosch Didam HET VERENIGINGSBLAD VAN MISSCHIEN WEL DE GEZELLIGSTE KLEIDUIVENSCHIETVERENIGING IN NEDERLAND

2 OVER DE BIES FEBRUARI 2015 Inhoud Colofon... 3 De voorzitter heeft het woord... 4 Belangrijk bericht van de secretaris... 5 Verandering is van alle tijden De redactie wil nu even NIETS zeggen... 6 Column... 7 Notulen van de ALV van 30 oktober Jachtwapens Verschillende typen jachtwapens Grendelbuks Semiautomaat Kiploop Dubbelbuks Meerloops gecombineerd jachtwapen Drilling Dubbelbuks Drilling Buksgeweer Kaliber en kogelpunt Wedstrijdkalender Clubcompetitie Tot op de bodem van de huls Geschiedenis Kogelschietavonden Hubertus insigne Hagelpatronen Kaliberaanduiding Niet-hagelgeweer kalibers Gauge formule Loodvrije hagelpatroon Hagelgrootte Buckshot Brief van de KNSA aan de besturen van de aangesloten schietverenigingen VEILIGHEIDSREGELS KSV BAERLEBOSCH

3 FEBRUARI 2015 OVER DE BIES Colofon Over De Bies is het verenigingsblad van Kleiduivenschietvereniging Baerlebosch Jaargang 12, nummer 1 Bestuur Voorzitter : Rob Kuijpers rob@baerlebosch.nl Mobiel : (privé, alleen bij calamiteit!) Secretaris : Herbert Bosch herbert@baerlebosch.nl Mobiel : Redactie Redactie : Janneke Bakker en Johan Tiemens Eindredactie : Peter Schoolderman Schietbaan Adres Telefoon : Baerleweg 8, 6941 RD Didam : (alleen openingstijden) Vereniging KSV Baerlebosch Postbus AB Didam Openingstijden Wintertijd Zomertijd Maandag : 14:00 uur 17:00 uur Maandag : 16:30 uur 19:30 uur Zaterdag : 10:00 uur 15:00 uur Zaterdag : 10:00 uur 15:00 uur Voorpagina foto: Nieuwe logo van KSV Baerlebosch De ComCie van onze vereniging werkt hard aan het vernieuwing van ons gezicht. Zij heeft diverse acties geïnitieerd, zoals nieuw instructiemateriaal voor aspirant leden, een flyer voor belangstellenden, vernieuwde website en een nieuw logo. Op de voorpagina ziet u het nieuwe logo van onze vereniging. Ontworpen door studenten van het Deltion College/Grafisch in Zwolle. KSV BAERLEBOSCH -3-

4 OVER DE BIES FEBRUARI 2015 De voorzitter heeft het woord Beste mensen, De feestdagen zijn weer achter de rug. Wij hebben een begin gemaakt met een nieuw verenigingsjaar. Ik denk dat wij terug mogen kijken op een bewogen jaar. De certificering is afgerond en de milieuvergunning is onherroepelijk geworden. Het voortbestaan van onze vereniging is veilig gesteld. Op 20 december hebben wij kunnen genieten van een geweldige kerstwedstrijd. Met 24 jeugdschutters en 39 senioren was het een gezellige drukte op de baan. Ook hier nog weer een woord van dank voor de sponsoren die deze dag mede tot een succes hebben gemaakt: Jos Visser voor de sponsoring van het eremetaal voor de jeugd, Richard Niels voor de erwtensoep, Sammy Jansen (wapenhandel Janssen Veenendaal) voor de goodiebag en Harold Voskuil van Voskuil Aalten voor het ter beschikking stellen van een luchtbuks voor de verloting. Wellicht hebt u het al gezien, maar eind vorig jaar hebben wij de Mini Compact verhuisd naar de trapbaan en de aldus vrijgekomen ruimte bij de parcoursbaan aangetrokken. Door deze aanpassing kunnen Herbert Bosch en Dick Katgert zich weer helemaal uitleven in het bouwen van nieuwe uitdagingen en leermomenten voor onze schutters. Naast al deze leuke dingen zijn wij ook weer geconfronteerd met de betrekkelijkheid van het leven. Begin november overleed Bertil van Eck aan een slopende spierziekte. Niet lang daarna ontvingen wij bericht van Fons Verhoeven dat zijn vrouw de strijd tegen de kanker heeft verloren. Wij wensen alle nabestaanden heel veel sterkte bij het verwerken van het verlies van hun geliefde. Wat staat er voor het komende jaar op de planning? Wij zullen een begin maken met de automatisering van een aantal processen op de baan. U moet hierbij denken aan de munitie- en wapenuitgifte. Afhankelijk van de uitkomsten van het overleg met Bijzondere Wetten zal ook het aftekenen van de presentielijst meegenomen worden. De website wordt aangepakt. Studenten van de opleiding Grafische Vormgeving van het Deltion College in Zwolle zijn momenteel bezig met uitwerken van de diverse plannen. De kantine is toe aan een facelift: de vloer moet aangepakt worden en het meubilair is ook wel aan vervanging toe. De overkapping bij de parcoursbaan zal omgebouwd worden tot een wind- en waterdichte behuizing voor de drukkers en de pipowagen heeft zijn beste tijd gehad. Kortom: plannen genoeg. Elders in deze ODB treft u de notulen aan van de laatste Algemene Ledenvergadering van 30 oktober Uiteraard zijn zij ook te lezen op onze website (in het ledendeel). Groeten, Rob Kuijpers. -4- KSV BAERLEBOSCH

5 FEBRUARI 2015 OVER DE BIES Belangrijk bericht van de secretaris Verandering is van alle tijden. Het versturen van post en drukwerk is niet alleen kostbaar geworden, maar vraagt ook enorm veel tijd en inspanning. De secretaris van KSV Baerlebosch wil u nu toch echt heel vriendelijk, maar dringend, verzoeken uw adres door te geven. Dan kunnen we tenminste alle post via sturen. Dat bespaart onze vereniging honderden Euro s aan druk- en portokosten!! Ik zie uw naam, lidnummer en adres (in blokletters) heel graag tegemoet. naar : herbert@baerlebosch.nl Voorbeeld : Naam : L.I.D. Driehondervijftig Lidnummer : mailadres@bmail.nl Hartelijk dank en met vriendelijke groet, Herbert Bosch Secretaris KSV BAERLEBOSCH -5-

6 OVER DE BIES FEBRUARI 2015 De redactie wil nu even NIETS zeggen -6- KSV BAERLEBOSCH

7 FEBRUARI 2015 OVER DE BIES Column Aan het begin van dit nieuwe jaar moet u maar eens aan de onderkant van deze bladzijde beginnen te lezen. Jazeker, daar bij het onderschrift dus. Ziet u het? Daar onderaan de bladzijde net boven mijn naam, Jocham, ziet u wel? Ja, weet ik. Het is alweer een tijdje geleden dat u de vorige ODB heeft ontvangen en gelezen. Dat was in oktober van het vorige jaar. Hebt u die uitgave nog? Nou, dan kunt u meteen even natrekken dat ik dus geëmigreerd ben uit Russia. Arbeidsmigrant noemen ze dat hier. En nee hoor, geen economische asielzoeker, want voor economische vooruitgang moet je hier helemaal niet zijn. Bij lange na niet! Moet ik wel zeggen dat de reis van Russia naar Kyrgyzstan niet zo heel groot was. In ieder geval een stuk korter dan vanuit Nederland. Maar een mens heeft wel eens wat verandering nodig en die Europese sancties tegen Russia beginnen toch wel stevig door te drukken en dan die lage olieprijs er nog bovenop. Maar ik wil het eigenlijk helemaal niet over de economie hebben in dit mooie blad van misschien wel de gezelligste kleiduivenschietvereniging in Nederland. Jazeker, dat staat toch letterlijk op de voorpagina gedrukt? En hebt u de voorpagina verder wel goed bekeken of bladert u meteen door naar mijn /ak-shun/ -column, om die als eerste te lezen? Da s mooi, voel ik in ieder geval enige waardering. Dank u. Blijkt dat de redactie ook wel aan enige verandering toe is. Dat doet me nou echt goed. Ik bedoel, dan sta je gelukkig niet alleen in je behoefte aan verandering. Een mens is dan toch nog altijd min of meer een soort kuddedier, nietwaar? Verandering is van alle tijden, zult denken. En daar hebt u weer helemaal gelijk in. Daarom ook die overstap. En daarom ben ik dan ook van plan dit jaar meer te gaan rondreizen en u verslag te doen van mijn ervaringen. Weer die broodnodige verandering, nietwaar? Dat afschudden van dat kuddediergevoel. Kyrgyzstan heeft kleurrijke inwoners met evenzo kleurrijke tradities. En één ervan zijn de jachtwedstrijden met roofvogels. Uitermate indrukwekkend en zeer geliefd, want het trekt mensen van heinde en verre. Maar ook steeds meer toeristen vinden hiervoor de weg naar deze streken. In deze editie vindt u dan ook mijn verslag van zo n roofvogeljachtwedstrijd. Zeer indrukwekkend, dat kan ik u al wel verklappen. Het is een klein avontuur, je moet een flexibele instelling hebben en verwacht ook geen luxe. Maar wat je daarvoor allemaal terug krijgt.uitleggen is niet mogelijk! Je moet Kyrgyzstan zelf beleven! From Kyrgyzstan, to your success. JOCHAM KSV BAERLEBOSCH -7-

8 OVER DE BIES FEBRUARI 2015 Notulen van de ALV van 30 oktober 2014 K.S.V. Baerlebosch Verslag : Algemene ledenvergadering Datum : Donderdag 30 oktober 2014 Aanwezig : 28 leden, incl. bestuur op presentielijst Locatie : kantine KSV Baerlebosch in Didam Aanvang : 19:30 uur Opening voorzitter Voorzitter heet iedereen welkom, in het bijzonder de ereleden Leon Bakx, en het lid van verdienste Dick Katgert. Afmelding van erelid Frans Smulders. Vaststellen agenda Zoals gepresenteerd op de beamer. Vaststellen notulen van de ALV van 13 maart 2014 De notulen zijn in de Over De Bies gepubliceerd en staan op de website. Er zijn geen op of aanmerkingen. De notulen zijn hiermee vastgesteld. Verslag secretaris 2014 Het bestuur heeft 9 keer vergaderd. Het huidige ledental is 202, dit betekent een stijging van 15 leden. Het aantal jeugdleden is 14. Voor 2015 gaat de contributie van de KNSA met 2,00 omhoog. De contributie van de KSV Baerlebosch blijft gelijk. Voor 2015 willen wij de papieren presentielijst vervangen door een digitale toepassing met gebruikmaking van de KNSA pas. Een en ander moet nog afgestemd worden met Bijzondere Wetten. De leden worden op de hoogte gehouden. Verslag penningmeester Voorzitter, tevens penningmeester, geeft de cijfers weer tot en met het derde kwartaal Vereniging heeft een positief resultaat. Dit komt omdat er nagenoeg geen kosten meer gemaakt worden ten behoeve van de aanvraag milieuvergunning. De vereniging krijgt hierdoor financieel gezien wat meer lucht. Voor de toekomst is het zaak om de vinger aan de pols te blijven houden en te zorgen dat er wat vet op de botten komt. Mededelingen bestuur Rooster van aftreden Peter Schoolderman aftredend en herkiesbaar voor een jaar. Renier Broeks, aftredend en herkiesbaar. Rob Kuijpers, aftredend en herkiesbaar. De vacature van penningmeester blijft open. De leden stemmen in met de bestuurssamenstelling. De jachtopleiding (het hagelschieten) zal voortaan alleen op de zaterdagmorgen worden gegeven tussen uur. Dit omdat de maandagen te druk zijn en er dan, voornamelijk in de zomermaanden, te veel van de instructeurs wordt gevraagd. De opleiding zal zich beperken tot het geven van instructie hagelschieten en maandelijks het -8- KSV BAERLEBOSCH

9 FEBRUARI 2015 OVER DE BIES geven van instructie kogelschieten (Winterswijk). Theorie etc. zal niet meer worden gegeven. Op zaterdag 22 november hebben wij de zogenaamde burendag gepland. Onze buren kunnen dan de club in vol bedrijf bekijken en zelf een schot lossen. De dag zal worden afgesloten met een hapje en een drankje. Een goede buur is voor de club van levensbelang. De voorzitter zal het een en ander uitleggen over de toekomst plannen. Tijdens één van de eerdere ALV s heeft de vergadering het bestuur verzocht transparantie te geven in de onkostenvergoedingen van onze vrijwilligers. Het bestuur presenteert in deze vergadering het voorstel voor de nieuwe onkostenvergoedingen. Alle werkzaamheden die niet als verenigingswerk worden aangemerkt worden beloond met een vergoeding van 5,- per uur. Dit was tot op heden 4,50 per uur. De werkzaamheden die worden vergoed zijn specifiek benoemd. Werkzaamheden die daar buiten vallen worden òf aangemerkt als verenigingswerk (geen vergoeding) of als speciale werkzaamheden waarvoor de vergoeding door het bestuur wordt vastgesteld. De nieuwe vergoedingsstructuur gaat per in. De vergadering keurt de vergoedingsstructuur met algemene stemmen goed. Drank en horecawet/bestuursreglement. De voorzitter legt nogmaals uit dat het ontoelaatbaar is om deze wettelijke regels aan de laars te lappen. De gemeente en de politie kennen geen pardon daar waar overtredingen worden geconstateerd. De vereniging trekt hoe dan ook altijd aan het kortste eind en daarmee ook de leden. Het besturen van een voertuig met een te hoog alcoholpromillage met of zonder wapen wordt als een misdrijf gezien en zal u altijd de akte en of het verlof kosten. Daarnaast zal de vereniging worden aangesproken. Tot slot zijn wij met ons allen lid van een kleiduiven schietvereniging, Van een café kan hier dus geen sprake zijn. De leden stemmen hier mee in. Vrijwilligers: Er is een begin gemaakt met het voeren van structureel overleg met de vrijwilligers. Plan is om dit 4 keer per jaar te doen. Knelpunten kunnen zo sneller worden besproken en veranderingen kunnen eenvoudiger worden doorgevoerd. Voor nieuwe leden is een introductie programma geschreven. Nieuwe leden zonder schietervaring worden nu beter begeleidt om zich het schieten eigen te maken. In 2015 gaat de website op de schop. De huidige site is uit de tijd en dringend aan vernieuwing toe. Streven is om de site te vereenvoudigen en maandelijks te voorzien van nieuwtjes. Jeugdopleiding: de KSV telt nu 14 jeugdleden. Voor het volgende jaar gaan er weer jeugdwedstrijden gehouden worden. Tevens zal de heer Hasekamp zijn ervaring op de jeugdleden overbrengen op trainingsdagen. André Steman blijft het aanspreekpunt en begeleider van de jeugd. De prijs voor het jeugdrondje blijft voor ,- (1 schietmunt) In 2014 zijn de volgende zaken gerealiseerd De zandwal aan de westkant is op hoogte gebracht en voldoet hiermee aan de in de milieuvergunning gestelde hoogte. Een aantal verenigingswapens waren hard aan vervanging toe. Drie oude wapens hebben plaats gemaakt voor drie nieuwe wapens. KSV BAERLEBOSCH -9-

10 OVER DE BIES FEBRUARI 2015 Na lang zoeken hebben wij een sponsor gevonden voor een nieuw AED apparaat, het bestuur en de leden zijn deze sponsor dankbaar. Om aan ieders schietwens te voldoen heeft het bestuur een krombaan werpmachine gekocht. In januari 2014 is een cursus Basistrainer KNSA van start gegaan. 16 personen zijn in mei geslaagd voor deze opleiding. Een aantal instructeurs en leden heeft de cursus verenigingsveiligheidsfunctionaris (VVF) gevolgd en succesvol afgesloten. Plannen voor 2015 Website gaat op de schop. Er is een concept in de maak. De site zal eenvoudiger van opzet worden. Te zijner tijd kan dan alle leden informatie via de website worden gelezen inclusief het verenigingsblad Over De Bies. Er is tevens een Facebook pagina van Baerlebosch. Ook hierop staan wetenswaardigheden vermeld. De kantine zal een opknapbeurt krijgen. Verschillende stijlen zijn al besproken; er is nog geen keus gemaakt. Wel zal de vloer worden aangepakt. Op de schietbaan zelf is een begin gemaakt met het verplaatsen van de Mini Compact naar de trapbaan en het uitbreiden van de parcoursbaan. Het voorstel om de trap te verplaatsen naar de skeet, is nog in behandeling, groen licht zal door de leden gegeven moeten worden. Zondag 23 november a.s. is er een opruim dag gepland om de baan winterklaar te maken. Voor de wintermaanden gaan we weer kleine wedstrijden organiseren voor de leden. Dit kan van alles zijn 50 duiven parcours, trap, compact. Kortom, we zitten niet stil. Wedstrijd kalender 2014/2015 Wij hebben in 2014 nog twee wedstrijden te gaan: op 8 november een 50 duiven Compact wedstrijd en 20 december een 50 duiven kerstwedstrijd. Het bestuur gaat er van uit dat u zeker zult deelnemen aan deze mooie ledenwedstrijden. Voor het seizoen 2015 is alleen de 2 e paasdag bekend (Grand Prix van Didam). Informatie over de andere wedstrijden wordt nog bekend gemaakt. Rondvraag Richard Niels vraagt of er is nagedacht over een betaalsysteem voor de kleiduivenmachines? Antwoord: het systeem is super. Echter de openingstijden van onze baan zijn te gering om het systeem rendabel te krijgen. Sluiting Voorzitter dankt een ieder voor zijn/haar aanwezigheid bij de vergadering en sluit daarmee de vergadering. ODB -10- KSV BAERLEBOSCH

11 FEBRUARI 2015 OVER DE BIES Jachtwapens Een geweer is een (jacht-) wapen met één of meer gladde lopen. Een buks is een (jacht-) wapen met één of meerdere getrokken lopen. Het inwendige deel van een getrokken loop (loopwand) is voorzien van een soort langgerekte schroefdraden: de trekken en velden. De trekken zijn de groeven, de dieper liggende gedeelten en de velden zijn de hoger liggende gedeelten. De spoed van de trekken, de twist rate, wordt weergeven in millimeters of Inches en geven de lengte van één complete omwenteling, veelal tussen de 180 en 450 millimeter of tussen 7 en 17. De spoed of twist rate is afhankelijk van het kaliber en bepaalt de kogelsnelheid en het kogelgewicht. Door de trekken en velden krijgt de kogelpunt, tijdens zijn traject in de loop een draaiende beweging om zijn lengteas en tijdens zijn vrije vlucht een gyroscopische (= zichzelf stabiliserende) omwenteling. Hierdoor wordt de precisie enorm vergroot. Loop met trekken en velden Verschillende typen jachtwapens Jachtwapens hebben één loop of meerdere lopen en kunnen enkelschots zijn of meerschots. De actie kan een grendel zijn, basculeren of semiautomatisch. Ook zijn er combinaties met gladde en getrokken lopen. Een wapen met twee getrokken lopen noemen we een dubbelbuks (of Express buks) en een wapen met een combinatie van drie lopen heet een Drilling en één met vier lopen een Vierling Grendelbuks Vierling buks Grendelbuksen bieden door hun robuuste constructie een zeer goede nauwkeurigheid, zelfs bij een opgewarmde loop. Omdat dit soort buksen meestal wel een (al of niet) uitneembaar magazijn hebben voor drie of vier patronen kun je redelijk snel een tweede, derde of vierde schot afvuren. Hierdoor zijn het hele praktische jachtwapens. Bovendien KSV BAERLEBOSCH -11-

12 OVER DE BIES FEBRUARI 2015 zijn ze, naar verhouding, niet duur. Grendelbuksen hebben, al naargelang het kaliber, een looplengte van ongeveer vijftig tot vijfenzestig centimeter. Semiautomaat Een semiautomatische buks is een enkelloops wapen waarmee de schutter meerdere schoten zeer snel kan afvuren, waarbij hij (of zij) na ieder schot opnieuw de trekker moet over te halen. Bij ieder schot wordt een kleine hoeveelheid gas teruggeleid naar het sluitstuk dat zich dan opent, de lege huls uitwerpt, een nieuwe patroon aanvoert en daarna onder veerdruk opnieuw sluit. De cyclus is daarmee gesloten. Deze buksen worden veelal bij drukjachten gebruikt waar men slechts op betrekkelijk korte afstand schiet. Het vereist van de jager wel zelfbeheersing om zo n wapen verantwoord te gebruiken. Grendelbuksen en semiautomaten worden beschouwd als meerladers omdat de patronen vanuit een magazijn toegevoerd worden in de kamer. Kiploop Semiautomatische buks Een kiploopbuks is enkelloops enkelschot buks waarvan de loop basculerend van het sluitstuk vrijgemaakt wordt om het te kunnen laden. Deze meestal zeer verfijnde en sierlijke wapens worden vaak met de hand gebouwd en gegraveerd en zijn zeer duur. Dubbelbuks Kiploop buks Een dubbelbuks is een buks met twee kogellopen. Net als bij een hagelgeweer zien we hier zeer verschillende en uiteenlopende modellen zeer verschillend zijn: -12- KSV BAERLEBOSCH

13 FEBRUARI 2015 OVER DE BIES Express dubbelbuks met twee lopen naast elkaar Bock dubbelbuks met twee lopen boven elkaar Deze wapens zijn bij uitstek geschikt voor de jacht op grofwild, drukjacht en, onder andere in Afrika, voor de jacht op gevaarlijk grootwild. Het grote voordeel van dit type buks is dat de jager heel snel een tweede schot kan afgeven. Wat onder bepaalde omstandigheden een goede levensverzekering is. Een goede dubbelbuks is zeer duur vanwege het delicate en tijdrovende samenvoegen en solderen van de twee lopen, zodat die op en afstand van vijftig of honderd meter op precies op hetzelfde punt afkomen. En ook door de vaak zeer kunstzinnige en verfijnde gravure en speciale houtkwaliteit. Meerloops gecombineerd jachtwapen Express buks Dit zijn jachtwapens met twee, drie of vier lopen en waarvan de loopbundel bestaat uit een combinatie van gladde en getrokken lopen. Zulke wapens kunnen zowel voor de jacht op klein wild als voor de jacht op grofwild gebruikt worden. Ze zijn ook ideaal voor het jachttoezicht. als de jachtopzichter een geschikte kalibercombinatie kiest. Alle kalibercombinaties zijn in principe mogelijk. Drilling De drilling is een jachtwapen met twee gladde lopen en een getrokken loop. Met zijn twee hagellopen is de drilling een volwaardig klein wild geweer en ook een goed wapen voor de jacht op grofwild vanwege de getrokken loop. Dubbelbuks Drilling De dubbelbuks drilling heeft twee getrokken lopen en een gladde loop. Het wapen dat bij uitstek geschikt is voor drukjacht op grofwild! De gladde loop is daarbij handig om bijvoorbeeld een haas of vos te schieten. Dubbelbuks Drilling (l) en Drilling (r) KSV BAERLEBOSCH -13-

14 OVER DE BIES FEBRUARI 2015 Buksgeweer Een buksgeweer is een tweeloops wapen met één gladde loop en één getrokken loop. Bij oudere buksen liggen de lopen meestal naast elkaar, maar tegenwoordig worden ze overwegend boven elkaar geplaatst. Een buksgeweer met boven elkaar geplaatste lopen, wordt ook bockbuksgeweer genoemd. De getrokken loop kan zowel boven als onder de gladde loop gemonteerd zijn. Soms hebben ze ook een stel wissellopen met 2 gladde lopen of met 2 getrokken lopen. Buksgeweren worden in hun gewone uitvoering beschouwd als een buks met toegevoegde gladloop voor een gelegenheids-hagelschot tijdens de bersjacht. Een buksgeweer met kleiner kaliber kogel is ideaal voor jachtopzichters. Kaliber en kogelpunt Bockbuksgeweer Bij het gebruik van een buks met getrokken loop is de keuze van kaliber en kogelgewicht en type ingewikkelder. In Nederland zijn de kalibers voor sommige wildsoorten en ook de vereiste kinetische energie wettelijk gereglementeerd. Speciaal voor de drukjacht op zwijnen en roodwild zal de jager bij voorkeur een minimum kaliber van 7 millimeter met zwaarder projectiel uitkiezen. De kogel is het belangrijkste onderdeel van een patroon. Hij geeft een deel van zijn kinetische energie in het beschoten wild af en moet daarmee een zo mogelijk onmiddellijke dood veroorzaken. Voor de jacht op grofwild moet de jager dan ook altijd een deformerende kogelpunt gebruiken of, in sommige gevallen, een defragmenterende deelmantelkogel. Volmantel kogelpunten zijn in de jacht verboden! Bij inslag vervormt de kogelpunt tot een soort paddenstoel en vergroot vaak tot tweemaal het oorspronkelijke kaliber. De vergrote diameter zal de kogel natuurlijk enorm afremmen en daardoor kan de energie in een dodende werking worden omgezet en bij deformerende kogels zal de kogel voldoende massa overhouden om uitschot te geven (zweetspoor). Bukskogels zijn er in diverse uitvoeringen. En u moet het beste zelf uitproberen welke in een bepaalde buks de beste resultaten geeft. Gladloop geweerkogels (slugs of brennekes) geven goede resultaten op korte afstanden (maximaal vijftig tot zestig meter). Door hun lage snelheid vervormen ze niet tot een paddenstoel, maar door hun grote diameter hebben ze wel een enorme stopkracht. En omdat de brennekes vanaf zo n vijfendertig meter niet zo heel erg nauwkeurig meer zijn, gebruikt u ze het liefst alleen op de drukjacht en op zeer korte afstanden. ODB -14- KSV BAERLEBOSCH

15 FEBRUARI 2015 OVER DE BIES Wedstrijdkalender 6 april Grand Prix van Didam duiven parcours 17 mei 100 duiven parcours 28 juni 100 duiven parcours 19 juli 100 duiven parcours Op staan de laatste ontwikkelingen met betrekking tot alle wedstrijden in het land. Deze data zijn voorlopig. Wij houden u op de hoogte via de website en in Over De Bies. Clubcompetitie Denkt u er aan dat u verplicht bent om deel te nemen aan de clubcompetitie voor het verlengen van uw verlof? Hiervoor bent u zelf verantwoordelijk! LEDENWEDSTRIJD ELKE MAAND KSV Baerlebosch organiseert elke maand een wedstrijd voor de leden. Deelname is voor alle leden! Informatie vindt u op de Baerlebosch website en op de flipover in het clubgebouw. KSV BAERLEBOSCH -15-

16 OVER DE BIES FEBRUARI 2015 Tot op de bodem van de huls De metalen eenheidspatroon, zoals officieel de huidige patronen worden aangeduid, kan verschillende hulsvormen hebben. Logisch toch dat we van een eenheidspatroon spreken, toch? Maar in ieder geval is men het er in het algemeen over eens dat het ontstaan van de diverse hulzen en hulsbodems veroorzaakt is door nieuwe technische inzichten en betere machines. De moderne eenheidspatroon kan nu vijf verschillende hulsbodems hebben: Rimmed Rimless Geschiedenis Semi-Rimmed Rebated Rim Belted De ontwikkeling van een metalen behuizing voor het kruit en de kogel is relatief nieuw. De eerste bruikbare hulzen zijn zo rond 1825 ontstaan. En onze huidige hulsvorm vindt zijn oorsprong in de.22 Short randvuurontsteking. Het idee van een "huls" bestond eigenlijk al best wel lang. Het eerste gebruik van een van te voren afgemeten hoeveelheid buskruit en een kogel samen gerold in een papieren huls dateert uit begin Volgens overlevering omdat koning Gustavus Aldophus van Zweden zijn soldaten beval hun munitie bij zich te dragen..22 Short (l),.22 LR (m) en.22 Win Mag (r) De redenen om zijn soldaten kant-en-klare munitie mee te geven waren: om in het veld betere consistente ladingen te hebben in plaats van steeds maar weer een hoeveelheid kruit uit een hoorn in de loop te gieten en minder gemors, maar vooral ook om de vuursnelheid van de soldaten te vergroten. In het veld werd dan de patroon opengescheurd, het kruit in de loop gegoten, het papieren omhulsel vervolgens in de loop gepropt voor de gasafdichting en daarna de (ronde) kogel er in geramd. In de ruim tweehonderd jaar dat men deze manier van laden op grote schaal toegepaste, werd er naast papier ook andere materialen gebruikt, zoals linnen, katoen en zijde. Een volgende stap was dat de papieren patroon zich ontwikkelde tot een brandbare patroon. De patroon werd gemaakt van genitreerd papier of linnen en in z n geheel geladen in het wapen. Bij het afvuren verbrandde het dan volledig. Vooral tijdens de Amerikaanse burgeroorlog werden deze brandbare patronen veel toegepast voor een breed scala aan wapens, in het bijzonder revolvers. De bekendste zijn wel de linnen patronen die gebruikt in de Sharps geweren. De brandbare patroon was een prima -16- KSV BAERLEBOSCH

17 FEBRUARI 2015 OVER DE BIES oplossing voor het probleem van het bij zich dragen van los kruit, maar ze waren nogal broos en moesten met zorg behandeld worden. Ook waren ze gevoelig voor vocht en konden gemakkelijk beschadigd raken tijdens het laden. Niettemin was de brandbare patroon een grote stap voorwaarts, maar duidelijk toch niet de definitieve oplossing. Vooral in de periode zagen vele ontwerpen het licht, met wisselend succes. Er werd ook druk geëxperimenteerd met allerlei soorten materialen en metalen. Zo ontwikkelde men hulzen die gemaakt werden van zeer dunne materialen, zoals folie. Weliswaar een prima oplossing voor het vochtprobleem, maar nog altijd vrij fragiel en dus kwetsbaar. Maar ook de vuurwapens zelf vernieuwden, de ontwikkeling van repeterende geweren. En dat vroeg weer om sterkere hulzen om de cyclus van laden, afvuren en uitwerpen goed te kunnen doorstaan. Nieuwe systemen werden ontwikkeld, zoals penvuur, Teat fire, Morse, interne penvuur en tal van andere. De meeste waren echter kwetsbaar, ingewikkeld en moeilijk inpasbaar in deze nieuwe vuurwapens. Er was zelfs een aantal experimenten met een hulsloos concept, zoals de hulsloze Volcanic patroon. Rocket Ball van Walter Hunt De Volcanic is een verdere ontwikkeling van de Rocket Ball (van Walter Hunt, 1848), een loden kogel met een uitgeholde achterkant. De holte in de kogel zorgde ervoor dat de zijwanden, net zoals bij de Minie kogel, fungeerden als gasafdichting in de loop. Maar Hunt maakte handig gebruik van de holte door er ook meteen het kruit in te plaatsen en het geheel af te sluiten met een kapje en had een klein gat voor de ontsteking. De Rocket Ball verving de papieren patroon en kon nu aangevoerd worden vanuit een magazijn. Het kapje werd gewoon achter de kogel aan uit de loop geblazen en daarmee was de Rocket Ball een eigenlijk ook een soort hulsloze patroon, want er hoefde geen huls meer uitgeworpen te worden. De Rocket Ball werd toegepast in de eerste repeterende geweren. De Volcanic patroon is een verdere ontwikkeling van de Rocket Ball en had een slaghoedje in het kapje voor de ontsteking. De eerste echte complete patroon. De belangrijkste ontwikkeling in deze periode was wel de ontwikkeling van de patroon met randvuurontsteking, een intern ontstekingssysteem. Deze Rimfires werden enorm populair en toegepast in een breed scala aan kalibers, variërend van de Flobert tot en met grote militaire patronen zoals de.44 Henry Flat en de Spencer. Hoewel het randvuurprincipe een enorme sprong voorwaarts betekende, had het nog wel een aantal nadelen. De vervaardiging van randvuurhulzen, zelfs voor de grotere kalibers, was dan wel relatief goedkoop, maar eenmaal afgevuurd konden ze niet bepaald gemakkelijk worden herladen. En om een betrouwbare ontsteking te garanderen, moet de huls dun genoeg zijn zodat de klap van de slaghamer het slagsas kan verpletteren. En dit heeft weer tot gevolg dat de druk in de patroon niet te hoog mag oplopen. Hoewel dit niet echt een probleem opleverde bij gebruik van zwart kruit, werd het wel een behoorlijk probleem toen het moderne en veel krachtiger nitrokruit kwam. Vandaag de dag is het gebruik van randvuur in wezen beperkt tot het bekende (.22) klein kaliber en werkt het met een relatief lage kamerdruk. KSV BAERLEBOSCH -17-

18 OVER DE BIES FEBRUARI 2015 Net zoals kruit, kogels en vuurwapens zich steeds verder hebben ontwikkeld, is ook de ontwikkeling van de huls verder gegaan. Vandaag de dag zijn er drie algemene hoofdtypen hulsvormen: flessenhals, taps en recht. Flessenhals Win Win Mag 338 Win Mag Taps Gov t Recht 9x21 en 9x19 Maar het meest succesvolle ontwerp aller tijden is zonder meer de.22 LR (Long Rifle). De.22 LR en z n (latere) familieleden zijn randvuur (Rimfire) patronen en de enorme hoeveelhedenl waarin deze geproduceerd worden en de leeftijd zijn op zich al voldoende bewijs hiervoor. Wereldwijd wordt de jaarlijkse productie geschat op zo n 2½ miljard stuks en dat voor een patroon uit 1887! Het succes is te danken aan z n lage productiekosten en het eenvoudige ontstekingsmechanisme. Aan de bodem van een randvuur huls zit een rand (Rim) en die zorgt voor een goede passing in de kamer, maar in de rand zit ook de -18- KSV BAERLEBOSCH

19 FEBRUARI 2015 OVER DE BIES ontsteking en is meteen het aangrijpingspunt voor de extractor. De huls is klein en heeft een rechte vorm. Hierdoor kan hij eenvoudig gestanst worden uit een plaat messing, vervolgens (koud) getrokken tot een halfdichte cilinder. De basis wordt daarna tegen de cilinder geperst en vormt een rand aan de buitenkant met net erboven een insnoering. Het ontstekingsmiddel, fulminaat (knal- of slagkwik), wordt in de rand aangebracht. De rand dient als een betrouwbaar referentiepunt of de patroon goed in de kamer past, dus een goede maat voor de headspace en wordt ook weer gebruikt om de huls uit te werpen. Kortweg gezegd: het kan gewoonweg niet eenvoudiger! Het ontwerp is strak en uitermate geschikt voor kleine kalibers, maar kan niet worden toegepast op zwaardere kalibers. En de hulzen kunnen niet worden hergebruikt omdat de ontsteking een integraal onderdeel is van de huls. Kwik(II)fulminaat poeder Bijna alle andere munitie heeft tegenwoordig centraalvuur ontsteking. De hulsbodems van dit type is veel robuuster ontworpen voor een betrouwbare extractie, (her)plaatsing van het slaghoedje en dient bij sommige ontwerpen ook als referentiepunt voor de headspace. Dit is de afstand tussen het punt in de kamer dat de voorwaartse beweging van de huls stopt en de kop van de grendel (in gesloten toestand). De verschillende hulsvormen hebben allemaal hun eigen headspace. In een volgend artikel meer over de headspace. Beste wense en sukses, Jagter Magnum Research USA - Desert Eagle Cheetah ,00 - info: redactie ODB KSV BAERLEBOSCH -19-

20 OVER DE BIES FEBRUARI 2015 Kogelschietavonden Schietbaan Jaspers in Winterswijk 19:00 22:00 uur Vrijdag 9 januari 2015 Vrijdag 6 februari 2015 Vrijdag 6 maart 2015 Vrijdag 3 april 2015 Vrijdag 1 mei 2015 Vrijdag 12 juni 2015 Vrijdag 10 juli 2015 Vrijdag 7 augustus 2015 Vrijdag 4 september 2015 Vrijdag 2 oktober 2015 Vrijdag 13 november 2015 Vrijdag 11 december 2015 Adres Jaspersweg AV Winterswijk Telefoon: of Geen geldige ID, dan niet schieten! Baankosten zijn 12,50 (alle banen gebruiken) Baankosten Jachtopleiding kogel zijn 25,- 100 meter elektronische kogelbaan 50 meter schijven kogelbaan 25 meter schijven pistoolbaan Falling Plate pistoolbaan Er zijn ook Baerlebosch verenigingsgeweren beschikbaar KSV BAERLEBOSCH

21 FEBRUARI 2015 Hubertus insigne 2014 OVER DE BIES Belangrijk bericht van Peter Schoolderman voor schietvaardige jagers:. Ik heb nog een aantal Hubertus insignes van 2014 voor diegenen die er één gemist hebben!... Kunt u aanvragen via peter@baerlebosch.nl KSV BAERLEBOSCH -21-

22 OVER DE BIES FEBRUARI 2015 Hagelpatronen Een hagelpatroon is een type eenheidspatroon, geladen met lood of staal hagel of een slug en bedoeld om te worden afgevuurd in een hagelgeweer met een gladde loop. Maar er zijn ook, veelal semiautomatische, hagelgeweren met een getrokken loop. Een getrokken loop wordt gebruikt om onder anderen slugs af te vuren. De trekken en velden vergroten de nauwkeurigheid van de slug enorm, maar zo n loop wordt daardoor wel ongeschikt om hagel mee te schieten. De spoed zorgt ervoor dat de cup met de hagel een draaiende beweging om z n lengte as krijgt en door deze centrifugale kracht krijgt de hagelkolom tijdens de vlucht een holle O vorm. De hulzen van de vroegere hagelpatronen werden gemaakt van messing, net zoals de hulzen van kogelpatronen uit die tijd. Deze hagelhulzen leken erg op de geweerhulzen uit dezelfde tijd wat betreft de voorkant van de huls, het slaghoedje en ook in afmetingen. De proppen werden gemaakt van vilt, leder of kurk en ook van karton. Waterglas werd algemeen toegepast voor de afdichting van de voorste prop en de messing huls. Rolkrimp of vouw-ster werden nog niet toegepast, alhoewel sommige fabrikanten voorzichtig begonnen te experimenteren met rolkrimp om de voorste prop goed aan te laten sluiten aan de messing huls. En qua afmetingen waren de slaghoedjes identiek aan de pistoolslaghoedjes. Een 12ga hagelpatroon met een transparante huls. Van links naar rechts is te zien: messing culot, kruit, afsluitende prop, cup met de hagelkorrels, afsluitende prop en krimprand. Vanaf ongeveer 1877 werden de kartonnen hulzen langzamerhand vervangen door messing. Maar de kartonnen hulzen bleven nog ruim een eeuw lang in gebruik, nog tot in de jaren Deze kartonnen hulzen waren bijna allemaal rol gekrimpt, maar soms ook ster gevouwen, dat langzamerhand meer en meer in gebruik raakte. De slaghoedjes veranderden ook, van identiek aan pistoolslaghoedjes in de oude messing hagelpatronen naar een samengesteld slaghoedje dat zowel het slagsas bevatte als het aambeeld, in tegenstelling tot de pistool- en geweerslaghoedjes uit die tijd. Het hagelpatroonslaghoedje werd hierdoor wel hoger. De proppen veranderden ook veelvoudig van vilt via leder, karton en kurk naar plastic als voorste prop en uiteindelijk in alleen maar plastic proppen. Sinds de 1960 s begon de plastic huls de kartonnen huls langzamerhand te vervangen en vanaf de 1980 s was de moderne hagelpatroon helemaal van plastic met een messing culot -22- KSV BAERLEBOSCH

23 FEBRUARI 2015 OVER DE BIES (bodemkap). De kartonnen en messing hulzen worden eigenlijk nog steeds, weliswaar in kleine aantallen, gemaakt en een aantal fabrikanten maken ook volledige plastic hagelpatronen. Waarbij opgemerkt moet worden dat er wel een smalle metalen ring in de bodemrand wordt gelegd om het geheel te versterken. Afbeelding uit 1908 van een hagelpatroon, een vilten prop (m) scheidt het kruit (l) van de hagel (r) en een tweede kartonnen prop sluit de patroon aan de voorkant af. Vaak hebben zwaardere hagelpatronen een lange messing culot, terwijl de lichtere hagelpatronen juist een kortere culot hebben. Zo n langere culot geeft echter helemaal niet meer stijfheid en sterkte aan een hagelpatroon! Het is alleen maar bedoeld voor de schutter, zodat hij gemakkelijker het verschil kan zien tussen een lichte en een zwaardere hagelpatroon. De bodem van de culot is behoorlijk dik omdat deze het hogere slaghoedje moet herbergen. Het moderne rookzwakke kruit is veel efficiënter dan het originele zwartkruit dat vroeger gebruikt werd. De hoeveelheden rookzwak kruit zijn dan ook veel kleiner in vergelijking tot zwartkruit. Het rookzwakke kruit dat we tegenwoordig gebruiken in hagelpatronen is vrijwel altijd een double base kruit, vergelijkbaar met snel ontbrandend pistool kruit, en bevat tot 50% nitroglycerine. De prop (Engels: wad) in de moderne hagelpatronen bestaat uit drie delen, kruitprop, buffer en cup die de (staal)hagel omsluit. Soms zijn het drie aparte delen, maar meestal zijn ze samengevoegd tot één deel. Het kruit wordt afgesloten met een kruitprop om te voorkomen dat het kruit zich mengt met de hagel en als gasafsluiting, zodat de gassen, die ontstaan bij het ontbranden van het kruit, niet door de hagel blazen, maar juist de hagel voortdrijven. Daarna komt de buffer, deze wordt onder druk samengeperst en dient zo als schokdemper en voorkomt daarmee dat de hagel gaat deformeren. Ook de buffer gebruikt om de ruimte tussen het kruit en de hagel op te vullen (veelal nodig bij lichtere hagelpatronen). De buffer wordt vrijwel gemaakt van plastic met kreukelzones. Maar er komt, vanuit de jacht, wel steeds meer nadrukkelijke vraag naar biologisch afbreekbare proppen in verband met het vee dat die plastic proppen binnen kan krijgen tijdens het grazen met alle gevolgen van dien. De cup is het derde en laatste deel en heeft tot doel de hagel omsluiten totdat het de loop verlaat. De cup houdt de staalhagel bij elkaar en voorkomt zo ook meteen overmatige slijtage van de loop. De cups hebben sleuven in de wanden. Na het verlaten van de loop vouwen ze zich open en de hagelkolom zal z n vlucht ongestoord vervolgen. De cups variëren in lengte, want ze natuurlijk wel de goede maat hebben voor de hoeveelheid hagel. Als laatste wordt de huls rol gekrimpt of stervormig dicht gevouwen om het de patroon af te sluiten. KSV BAERLEBOSCH -23-

24 OVER DE BIES FEBRUARI 2015 Kaliberaanduiding Het kaliber van hagelgeweren wordt altijd gemeten in gauge (afkorting is Ga). Buiten de Verenigde Staten, en dan voornamelijk in de Engelstalige gebieden, gebruikt men ook wel de term bore. Beide termen, gauge en bore hebben dezelfde betekenis. Geweren, en pistolen en revolvers worden daarentegen altijd gemeten in kaliber, dat simpelweg de maat is, in millimeters of inches, van de inwendige diameter van de loop en daarmee ook ongeveer de diameter van het projectiel dat afgevuurd wordt. Voor de kalibers bij hagelgeweren wordt dus een afwijkende methode gebruikt, de gauge. Hierbij geeft het getal het aantal ronde ballen aan dat uit een Engels pond zuiver lood gehaald kan worden. Bijvoorbeeld, een hagelgeweer heeft het kaliber 12 Ga, dan past in de loop precies een ronde kogel van 1/12 deel van een Engels pond zuiver lood. Als het getal de diameter van de kogel aan zou geven, betekent een groter getal een grotere kogel. Maar bij de methode voor hagelgeweren is dit dus net andersom. Hoe groter het getal, hoe kleiner de kogel. Want hoe meer kogels je maakt uit een pond lood, hoe kleiner de kogel wordt. Deze manier van meten stamt nog uit de tijd dat het kaliber van de vroegere kanonnen werd aangegeven met 12-pounder of 18-pounder. Een 12-pounder kanon vuurde projectielen af van 12 (Engelse) pound (5,5 kg). En omgekeerd is een 12 Ga hagelgeweer dan in feite een 1/12-pounder (38 gram). Dus de loop van een 10 Ga hagelgeweer heeft een grotere diameter dan een 20 Ga hagelgeweer. Aantal loden ballen in 1 pound Diameter van de loden bal 10 19,7 mm " 12 18,5 mm " 16 16,8 mm " 20 15,6 mm " 28 14,0 mm " De meest populaire gauge bij hagelgeweren is de 12-gauge. De populariteit van de grotere 10-gauge, erg in trek voor de jacht op ganzen en kalkoenen, is sterk afgenomen sinds de komst van de grotere 12-gauge magnum patronen, die in feite hetzelfde resultaat op leverden. Ook de 20-gauge is nog behoorlijk populair, vooral onder mensen met een lichtere bouw, vanwege de milde terugslag en voor de jacht op kleiner wild. Maar ook populair onder skeet en trap schutters die het uitdagend vinden om te schieten met een lichtere hagellading. Andere minder populaire, maar nog steeds commercieel verkrijgbare, gauges zijn de 16 Ga en 28 Ga. Terwijl de 4, 8, 24 en 32 gauges verouderd zijn en alleen nog interessant voor verzamelaars KSV BAERLEBOSCH

25 FEBRUARI 2015 OVER DE BIES Er zijn ook een paar hagelgeweren waarbij het kaliber gemeten wordt aan de hand van de loopdiameter in plaats van de gauge. Dit zijn de.410 (10 mm),.380 (9 mm) en.22 (5,5 mm). Ze worden dan ook aangeduid met bore en niet met gauge. We spreken dan van de.410-bore,.38-bore en.22-bore..22 LR randvuur patroon (l) en een.410-bore hagelpatroon (r) De.410-bore is de kleinste hagelpatroon die wereldwijd commercieel verkrijgbaar. In het Verenigd Koninkrijk is daarnaast ook nog de.38-bore in gebruik als zogenoemde Garden Guns. Als we de grootte van een.410-bore meten in gauge, komen we uit op 67,62-gauge. De.410 wordt vaak ten onrechte aangeduid als een 36-gauge! De 36-gauge is echter verouderd en heeft een diameter van.360 en een lengte van 1.5. Het zijn dan ook twee totaal verschillende patronen..38-gauge (9 mm) hagelpatroon (r) en een.22 LR patroon (l) De.44 kaliber hagelpatroon, nu verouderd en niet meer in productie, was de voorloper van de.410-bore hagelpatroon. KSV BAERLEBOSCH -25-

26 OVER DE BIES FEBRUARI kaliber hagelpatroon (r) en een.22 LR (l) Niet-hagelgeweer kalibers.22 Ratshot Er zijn ook hagelpatronen in zogenaamde niet-hagelgeweer kalibers. Deze patronen zijn bedoeld voor gebruik in een getrokken loop van.22 LR tot.38 Special en.44 Magnum. Ze worden vaak gebruikt in revolvers om slangen en ratten en dat soort ongedierte te doden (op zeer korte afstand). Er wordt ook een aantal enkelschots pistolen en geweren gemaakt in.45 Colt met een speciale choke voor het gebruik van.410-bore. Deze chokes zijn speciaal ontworpen met diepe trekken evenwijdig aan de boring om de rotatie van de hagelkolom te verminderen..22 Ratshot patroon Taurus verkoopt een revolver, The Judge, die zowel.45 Colt als.410-bore patronen kan afvuren. En Smith & Wesson heeft een vergelijkbare revolver, de "Governor", die.45 Colt,.410-bore en.45 ACP kan afvuren. The Judge (l) en Governor (r) -26- KSV BAERLEBOSCH

27 FEBRUARI 2015 Gauge formule OVER DE BIES De standaard definitie om de gauge van een hagelgeweer te berekenen, gaat uit van de veronderstelling dat een zuivere loden bal wordt gebruikt en dat de berekening gemaakt wordt op kamertemperatuur, de dichtheid van lood is dan 11,34 g/cm 3. Met het gegeven dat er in 1 pound 7000 grain zit, kunnen we dan de gauge van een hagelgeweer berekenen met de formule: Deze formule berekent de diameter (d n) in inches van elke gauge (n). Bijvoorbeeld een 67,62-gauge komt dan overeen met een loden bal met een diameter van inch. Loodvrije hagelpatroon In de jaren werd de eerste loodvrije hagelmunitie, geladen met staal-, bismut-, of wolfraam- (tungsten) hagel, geïntroduceerd ter vervanging van de traditionele loodhagel. Vanwege de strengere milieuvoorschriften werd in diverse Europese landen het gebruik van loodhagel steeds verder beperkt. Het gebruik van loodhagel is bijvoorbeeld ook verboden in Canada en de Verenigde Staten bij de jacht op waterwild, zoals eenden en ganzen. Aan de andere kant mag in de Verenigde Staten loodhagel nog steeds legaal worden gebruikt voor andere doeleinden dan watervogels. Dit betekende dat fabrikanten niet alleen maar even nieuwe loodvrije hagelmunitie moesten gaan maken, maar ook op zoek moesten naar jacht- en milieutechnische aanvaardbare alternatieven voor de loodhagel munitie die bovendien betaalbaar moesten zijn om wereldwijd concurrerend te blijven. De C.I.P., Commission Internationale Permanente pour l' épreuve des armes à feu portatives, (Permanente Internationale Commissie voor de beproeving van handvuurwapens) dwingt goedkeuring af van alle munitie die een fabrikant of importeur van plan is te verkopen in één van de, voornamelijk Europese, CIP lidstaten, Nederland is geen lid! De munitiefabrieken zijn dan ook verplicht hun producten te testen volgens de CIP drukspecificaties. Bovendien moet staalhagelmunitie een aanvullende hardheid test ondergaan, de zogenaamde Vickers-hardheidstest. De hardheidstest VH1 moet voor staalhagel onder de 100 blijven. Een nadeel van staalhagel is de onvoorspelbare ricochet wanneer de hagel een hard oppervlak treft. In indoor schietbanen kan dat gevaar opleveren als de hagel bijvoorbeeld een betonnen muur raakt. Daarom is het op de meeste indoor banen verboden met staalhagel te schieten. Ook kan het gebeuren dat de ricocherende staalhagel vonken veroorzaakt en er mogelijk brandgevaar is. Hagelgrootte Hagelpatronen worden geladen met diverse maten hagelkorrels, afhankelijk van het doel waarvoor ze gebruikt worden. Voor Skeet wordt meestal een kleine maat hagelkorrels KSV BAERLEBOSCH -27-

28 OVER DE BIES FEBRUARI 2015 gebruikt, zoals een nr. 9 of nr. 8, omdat de schietafstanden kort zijn en een hoog dichtheidspatroon wenselijk is. Trap schieten gebeurt op grotere afstanden en vraagt dan ook om grotere hagelkorrels, meestal nr. 7½ of nr. 7. En op de jacht spelen wisselende afstanden en penetratie een belangrijke rol. Een hagelkolom verliest al heel gauw z n snelheid vanwege de lage sectionele dichtheid (SD) en ballistische coëfficiënt (BC), hierover in een latere editie meer. De kleine maat hagelkorrels bij Skeet en Trap zullen in het algemeen hun merkbare energie verloren hebben op zo n 100 meter. Ook de jacht hagelpatronen worden op dezelfde manier benoemd als de Skeet en Trap patronen. Hoe kleiner het getal des te groter de hagelkorrel. Uitzondering is Zweden waar het net andersom is. Maar er zijn kleine verschillen in grootte tussen Amerikaanse, Standaard (Europese), Belgische, Italiaanse, Noorse, Zweedse, Engelse en Australische hagel om het maar even wat complexer te maken! Dit komt omdat sommige systemen uitgaan van de diameter in inches (Amerikaans) en sommige uitgaan van de diameter in mm (Europees). De Engelsen gaan uit van het aantal hagelkorrel per ounce en de Australiërs gebruiken een hybride systeem omdat daar een mix van Amerikaanse, Engelse en Europese hagelpatronen wordt verkocht. Een handige methode om de hagelgrootte te bepalen in inches is: het hagelnummer aftrekken van 17 en je krijgt de hageldiameter in honderdsten van een inch. Bijvoorbeeld: -28- KSV BAERLEBOSCH

29 FEBRUARI 2015 OVER DE BIES Hagel nr. 2 geeft dan 17-2 = 15. De hageldiameter is dan Hagel nr. B is.17 en de diameter gaat steeds 0.1 omhoog voor BB, respectievelijk BBB hagel. In ons metrische stelsel is het gemakkelijkste om te onthouden dat nr. 5 hagel een hageldiameter heeft van 3 mm en elke nummer hoger of lager is dan 0,25 mm kleiner of groter. Bijvoorbeeld: nr. 3 is 3,5 mm en nr. 7 is 2,5 mm. Nr. 11 en nr. 12 loodhagel bestaan ook! Deze hagel wordt hoofdzakelijk toegepast in speciale hagelpatronen voor de hele korte afstand (maximaal 3-4 meter) op slangen, ratten en dat soort kleine dieren. Dit type hagelmunitie wordt vrijwel uitsluitend gemaakt voor handvuurwapens. Voor de jacht is de gekozen hagelgrootte niet alleen afhankelijk van de afstand, maar ook van het wild. De hagelkolom moet het wild met voldoende energie raken opdat de hagel goed door kan dringen om het wild te doden. Eigenlijk voldoet loodhagel het beste, maar de verantwoordelijkheid voor het milieu legt restricties op. Alternatieven zijn staal, bismut of tungsten legeringen. Staal heeft een significante kleinere dichtheid dan lood en vraagt om grotere hagel, maar is, vooral ook prijstechnisch, een redelijk alternatief. Staalhagel kan niet zomaar gebruikt worden in oude hagelgeweren zonder de loop en de chokes te beschadigden. Dit komt door de hardheid van staal. Maar een groter probleem is vaak de hogere druk van staalhagelmunitie, die geeft extra druk de bascule. Daarom is het ook beter om lage drukpatronen (zogenaamde Low Noise of Low Recoil munitie) te gebruiken in oude hagelgeweren. Tungsten (wolfraam) hagel is heel erg hard en moet met zorg en voorzichtigheid gebruikt worden in oude geweren. Vaak wordt tungsten gelegeerd met tin en ijzer, waardoor het wat zachter wordt. Het is dan nog steeds ongeveer ⅓ dichter (lees zwaarder) dan lood, maar ook veel duurder! Bismut hagel zit tussen staal en tungsten in, voor wat betreft prijs en dichtheid. Een aardige vuistregel om de juiste hageldiameter te kiezen voor staalhagel is om twee nummers lager te nemen dan loodhagel. Buckshot Grotere hagelkorrels, groot genoeg dat het zorgvuldig moeten worden ingepakt in de patroon in plaats van simpelweg erin gegoten, wordt Buckshot of gewoon "Buck" genoemd. Buck wordt gebruikt voor de jacht op groter wild, zoals herten (vandaar ook de naam). De Buckshot grootte wordt aangegeven met de werkelijke diameter of met een letter of getal, hoe kleiner het getal des te groter de hagel. Maten groter dan "0" ("ought") worden aangegeven met meerdere nullen. 00 ("double-ought") is de meest gebruikte hagel; een 12 Ga 00 Buckshot patroon bevat 9 hagelkorrels. Het Britse systeem is gebaseerd op het aantal hagelkorrels per ounce. De aanduidingen zijn LG (Large Game). MG (Medium Game) en SG (Small Game). Het nog kleinere hagel SSG is de helft van SG, SSSG is de helft van SSG, SSSSG is de helft van SSSG, enzovoorts. Het Australische systeem is vrijwel hetzelfde behalve dat ze 00-SG hebben, een Small Game patroon gevuld met #00 Buckshot. Buckshot wordt meestal gebruikt voor twee doeleinden, zelfverdediging en de jacht op middelgroot tot groot wild. ODB KSV BAERLEBOSCH -29-