Inrichting nieuwe natuur Neede en omgeving (concept)

Transcriptie

1 Inrichting nieuwe natuur Neede en omgeving (concept) Februari 2017

2 Auteur: Kees Buddingh Foto omslag: Klokjesgentiaan in recent ingerichte percelen in het Noordijkerveld

3 Inleiding Voor de realisatie van het Gelders Natuurnetwerk worden door de provincie Gelderland landbouwpercelen aangekocht binnen de begrensde gebieden. Deze percelen worden ingericht als natuur. In dit project wordt de inrichting van de aangekochte percelen in een 3-tal gebieden opgepakt. Het gaat om percelen in het Noordijkerveld en bij het Teeselinkven in de gemeente Berkelland en om een perceel ten noorden van Zieuwent in de gemeente Oost Gelre. In deze notitie wordt per gebied ingegaan op de doelen die met de inrichting worden gerealiseerd en welke inrichtingsmaatregelen daar voor nodig zijn. Daarnaast wordt ingegaan op het beheer (PM). De gronden worden na inrichting door de provincie als natuurgrond onder voorwaarden verkocht. De verkoop maakt geen onderdeel uit van het project.

4 Noordijkerveld Gebiedsomschrijving Het huidige Noordijkerveld maakte rond het jaar 1900 onderdeel uit van het circa 9000 ha grote Noordijksche veld. Dit grote, vaak natte heidegebied, lag ruwweg tussen Gelselaar, Markveld en Noordijk. Eind 19 de eeuw en begin 20 ste eeuw zijn grote delen van het gebied ontgonnen. Slechts een aantal percelen laten nog iets zien van het voormalige karakter. Dit geldt onder andere voor enkele percelen rond het terrein van de waterwinning. Figuur 1. Historische kaart 1880 Noordijksche veld met de in te richten percelen De bodem van het bestaat grotendeels uit van nature voedselarme podsol gronden. Aan de randen zijn er overgangen naar gooreerdgronden en beekeerdgronden. Een bijzondere plek binnen het gebied is het voormalige Grootveen, dat is gelegen in een komvormige laagte. Het gebied wordt doorsneden door een watergang die het gebied ontwatert. Het gebied is onderdeel van het Gelders Natuurnetwerk. In het gebiedsproces Neede Borculo zijn door ruiling en aankoop percelen in eigendom van Staatsbosbeheer gekomen. Deze percelen zijn omgevormd naar natuur (2011). Ook enkele particulieren hebben hun percelen omgevormd naar natuur.

5 Figuur 2. Begrenzing Gelders Natuur Netwerk (GNN) Natuurvisie en doelen De ontwikkeling van het gebied is gericht op het realiseren van een grootschalig heide gebied met aan de randen overgangen naar soortenrijke graslanden. De in te richten percelen vormen daarbij missende schakels in het totale natuurgebied. Door het gebied te vernatten kan zich in de lage delen natte heide ontwikkelen. Begraven vennen worden zo mogelijk hersteld. In het centrale deel van het Noordijkerveld wordt gestreefd naar landschappelijke openheid waardoor de oorspronkelijke grootschaligheid weer zichtbaar wordt gemaakt. Inrichtingsplan De kwaliteit van de bodem van de percelen is onderzocht. Uit het onderzoek blijkt dat de bovenlaag erg fosfaatrijk is. Ontwikkeling naar heide en schraalland is mogelijk na zeer langdurig hooilandbeheer van maaien en afvoeren of uitmijnen. De berekende verschralingsperiode is dermate lang dat deze optie niet realistisch is. Daarom wordt er voor gekozen om de bovenlaag af te graven. Afgegraven wordt tot maximaal 30 cm onder maaiveld. Bijkomend voordeel is dat afgraven leidt tot vernatting van de percelen. Aandachtspunt hierbij is de aanwezigheid van leemlagen en mogelijk gliede lagen. Over de afgegraven percelen wordt, indien verkrijgbaar, maaisel/plagsel van een heideterrein uit de omgeving gestrooid. De beschikbaarheid zal worden onderzocht. De kalkvoorraad in de bodem is vrijwel overal voldoende voor de ontwikkeling van soortenrijke heide. Bekalking is niet nodig.

6 In het zuidwestelijk gelegen perceel wordt een amfibieënpoel gemaakt. Om het gebied te vernatten wordt de watergang door het gebied ondieper gemaakt of indien mogelijk gedempt. De GHG in het gebied ligt tussen de 40 en 80 cm. Na het afgraven van de bouwvoor in combinatie met de vernatting door het verondiepen van de sloot zal de GHG naar verwachting omhoog komen waardoor er kansen ontstaan voor de ontwikkeling vochtige tot natte heide. Het inrichtingsplan is in onderstaande figuur weergegeven.

7 Figuur 3. Beheer PM Maatregelen Noordijkerveld

8 Teeselinkven Gebiedsbeschrijving Het projectgebied ligt binnen een cluster van natuurgebieden ten noordoosten van Neede die bestaat uit het Needse Achterveld, de Buurserbeek en het Teeselink ven. De in te richten percelen liggen direct tegen het Teeselinkven aan. Het Teeselinkven is voor een belangrijk deel in eigendom van het Gelders Landschap. Figuur 4. Ligging van het projectgebied in de GNN Het Teeselink ven is een zwakgebufferd ven, dat ligt in de kom van een paraboolduin. Van uit het zuidoosten welt grondwater op in de vennen. Het ven is grotendeels omzoomd door bos; aan de zuidzijde ligt een gevarieerd heide terrein met natte en droge heide en gagelstruweel. Aan de westzijde ligt een klein nat schraal grasland (bron N2000 concept beheerplan). De vennen zijn bekend vanwege het voorkomen van onder andere de boomkikker en witsnuitlibel. Uit onderzoek dat is uitgevoerd in het kader van het N2000 beheerplan blijkt dat sloten tussen het Teeselinkven en het in te richten perceel drainerende werken op het de vennen. Dit geldt ook voor de watergang langs de Flipsweg.

9 Figuur 5. Ligging in te richten percelen (gearceerd) en de bestaande vennen. Als ondergrond is een hoogtekaart gebruikt die de paraboolduin duidelijk zichtbaar maakt. Natuurvisie en doelen De maatregelen zijn gericht op de ontwikkeling van natuurwaarden binnen de percelen en op het tegengaan van verdroging van de bestaande vennen. Inrichtingsplan De kwaliteit van de bodem van de percelen is onderzocht. Uit het onderzoek blijkt dat de bovenlaag erg fosfaatrijk is. Ontwikkeling naar heide en schraalland is mogelijk na een zeer langdurig beheer van maaien en afvoeren of uitmijnen. De berekende verschralingsperiode is dermate lang dat deze optie niet realistisch is. Daarom wordt er voor gekozen om de bovenlaag af te graven. Afgegraven wordt tot maximaal 30 cm onder maaiveld. Bijkomend voordeel dat afgraven leidt tot vernatting van de percelen. Over de afgegraven percelen wordt, indien verkrijgbaar, maaisel/plagsel van een heideterrein uit de omgeving gestrooid. De beschikbaarheid zal worden onderzocht. De kalkvoorraad in de bodem is vrijwel overal voldoende voor de ontwikkeling van soortenrijke heide. Bekalking is niet nodig. De sloten rondom het perceel worden gedempt om de verdroging te verminderen. Daarnaast wordt onderzocht of het mogelijk is om de watergang langs de Flipsweg te verondiepen. Om de

10 vernattingseffecten te compenseren kan met de vrijkomende grond het naastliggende landbouwperceel worden opgehoogd. Figuur 6. Maatregelenkaart Teeselinkven Beheer PM

11 Zieuwent Lievelde Gebiedsbeschrijving Het in te richten perceel ligt aan de Maatweg ten noorden van Zieuwent en enkele honderden meters ten noorden van de Baakse beek. Het perceel wordt aan 2 zijden omzoomd door houtsingels die in eigendom zijn van Staatsbosbeheer. De bodem bestaat uit veldpodsol gronden met een GHG rond 60 cm-mv en een GLG van 1,20 m-mv. Figuur 7. Ligging van het in te richten perceel Op de historische kaart van 1850 is te zien dat het perceel op de overgang lag van de Lievelderheide en de ontgonnen gebieden rond de Driesprong. Figuur 8. Ligging van het perceel geprojecteerd op de historische kaart van 1850

12 Natuurvisie en doelen De Baakse beek is als ecologische verbindingszone voor onder andere amfibieën opgenomen in de Omgevingsvisie van de provincie Gelderland. Het perceel wordt vanwege de ligging tussen de boomkikkerpopulatie in het natuurgebied Koolmansdijk en populaties in de buurt van de Baakse beek ingericht als stapsteen voor amfibieën, met name de boomkikker. In bijgevoegd kaartje is goed te zien hoe een de inrichting van een basisbiotoop de lokale populatie kan versterken. Als doelstelling voor de percelen wordt daarnaast ingezet op de ontwikkeling van kruiden- en faunarijk grasland. Figuur 9. Waarnemingen boomkikker (rood) en de locatie van het projectgebied Inrichtingsplan De inrichting bestaat uit het graven van een 2-tal forse poelen met flauwe onderwater taluds, vooral aan de noord zijde in verband met de bezonning die zorgt voor voldoende opwarming. Het doel is om er voor te zorgen dat er in de voortplantingsperiode ondiep water aanwezig is. Periodieke droogval van de poelen is gewenst om te voorkomen dat er vis in komt. De diepte van de twee poelen is verschillend zo dat er aan risicospreiding wordt gedaan. De diepste delen worden afgegraven enkele decimeters onder de GLG te liggen (GLG is circa 1.20 m-mv). De bodem is behoorlijk kalkhoudend waardoor verzuring van de poelen niet te verwachten is. Bekalking van de omgeving van de poel is daarom niet nodig. Rondom de poelen wordt de bouwvoor van de percelen afgegraven maar niet te diep. Het is prima als er restjes bouwvoor aanwezig blijven De bedoeling is dat er een structuurrijke vegetatie ontstaat.

13 Rondom de poelen worden singels aangelegd met een struweel mantel. In de struweelmantel worden ook enkele bramen aangebracht die dienen als plek waar boomkikkers kunnen zonnen. De greppels rondom het gebied worden verondiept om het grondwater beter vast te houden. De oostelijke percelen worden niet ingericht. Mogelijk is het aanbrengen van een raster gewenst.

14 Figuur 10. Maatregelenkaart perceel Zieuwent Beheer PM

15