Datum 14 november 2012 Onderwerp Vaststellen Nota Bodembeheer

Transcriptie

1 Voorstel Aan algemeen bestuur 28 november 2012 Docbasenummer Portefeuillehouder D. Veldhuizen, A. Nooteboom Projectnummer Programma Voldoende en schoon water Afdeling Planvorming Bijlage(n) Nota Bodembeheer Inspraaknota 1. Voorstel van D&H Voorgesteld wordt de bijgaande definitieve Nota Bodembeheer vast te laten stellen door het Algemeen Bestuur. In deze Nota Bodembeheer is aangegeven in welke diepe plassen van het gezamenlijk beheersgebied eventueel verondieping van diepe plassen plaats mag vinden en met welke kwaliteit. Tevens wordt voorgesteld de bijgevoegde inspraaknota, op grond waarvan de aanpassingen in de Ontwerpnota zijn gedaan, door het AB te laten vaststellen. De Nota is besproken in de Commissie Water van 23 oktober jl. Het dagelijks bestuur biedt de Nota Bodembeheer en de inspraaknota aan het Algemeen bestuur aan voor vrijgave door het AB conform dit voorstel. In dit voorstel zijn alle wijzigingen naar aanleiding van de Commissie geel gemarkeerd. 2. Bestuurlijke aanleiding en vraag Het beleid rond de mogelijkheden van verondieping van diepe plassen heeft zich de laatste jaren sterk ontwikkeld. De generieke regels van het Besluit bodemkwaliteit (Bbk) werden te algemeen bevonden en zijn aangescherpt door de cie Verheijen (Handreiking en Circulaire, dec. 2010). In de voorliggende Nota Bodembeheer is nu op basis hiervan voor beide waterschappen het beleid omtrent het verondiepen van plassen verder ingevuld. Hiermee wordt voorzien in een beleidskader dat het mogelijk maakt om proactief te reageren op mogelijke initiatieven en ontwikkelingen. Met dit beleidskader, waarin is aangegeven waar verondiepingen gewenst en waar deze ongewenst zijn, kan ook wildgroei aan verondiepingen worden voorkomen. Opgemerkt moet worden dat deze nota duidelijk niet tot doel heeft om potentiële verondiepingen in de hand te werken of te stimuleren. Ook wordt opgemerkt dat de waterschappen zelf geen voornemens hebben om plassen te verondiepen, deze nota is dan ook bedoeld als toetsingskader voor verondiepingen door derden. Voorafgaand aan een nieuw initiatief dient deze derde, de initiatiefnemer, een inrichtingsplan op te stellen en dit voor te leggen aan het waterschap. De totale Nota is de downloaden op de bestuursschijf. In de Nota is aangegeven welke plassen voor eventuele verondieping in aanmerking komen en met welke kwaliteit verondiept zou kunnen worden. Vier diepe plassen in het

2 Blad 2 van 8 totale beheersgebied komen voor eventuele verondieping in aanmerking, dit zijn Zandwinput bij de Eem, de surfvijver bij Veenendaal, t Hammetje bij Amersfoort en de Beele nabij Voorst. Tevens is in de Nota aangegeven dat deze plassen verondiept mogen worden met baggerspecie klasse B en grond categorie wonen. Hiermee wordt invulling gegeven om invulling te geven aan het gebiedsspecifiek beleid volgens het Bbk. In december is de Ontwerpnota Bodembeheer vastgesteld en vrijgegeven voor de inspraak door D&H van waterschap Vallei en Eem en in januari jl. door de commissie Water van waterschap Veluwe. De zienswijzen, die gedurende de inspraakperiode zijn ingediend, zijn verwerkt in een inspraaknota, die is bijgevoegd. Er zijn in totaal 9 zienswijzen ingediend. Een aantal zienswijzen hebben aanleiding gegeven tot het wijzigen van de tekst in de Ontwerpnota. De definitieve Nota is reeds in de commissie Water van besproken. Naar aanleiding van de Commissie hadden enkele AB-leden nog een aantal vragen, waardoor de Nota niet in het AB van 19-9 is behandeld. In een gesprek met AB-leden van Veluwe en een gezamenlijk gesprek met AB-leden van Veluwe en Vallei en Eem zijn de betreffende achtergronden en uitgangspunten toegelicht. Dit heeft geleid tot een nadere uitwerking van deze achtergronden in dit voorstel, en het nogmaals tegen het licht houden van de inspraakreacties en toepassen van de criteria. Dit heeft echter niet geleid tot een aanpassing van de inhoud van de Nota. De definitieve Nota Bodembeheer wordt nu aan u voorgelegd. Naar aanleiding van vragen in de Commissie Water van 23 oktober jl. is paragraaf 3.7 toegevoegd aan dit voorstel, inhoudelijk leidt dit niet tot een aanpassing van dit voorstel. In antwoord op de Commissie wordt opgemerkt dat de bijlage Toelichting per plas is toegevoegd aan de Nota. 3. Achtergronden over Besluit Bodemkwaliteit, Handreiking, nieuwe meldingen e.a. Het Besluit bodemkwaliteit (Bbk) is in 2008 ingevoerd en beoogt het bevorderen van een bewust en duurzaam gebruik van bodem. Het Bbk regelt de nuttige toepassing van herbruikbare grond en baggerspecie, bijvoorbeeld voor de aanleg van geluidswallen of de herinrichting van diepe plassen. Het toepassingsbereik van het Bbk is daarbij uitdrukkelijk beperkt tot grond en baggerspecie die voldoet aan alle normen om voor hergebruik in aanmerking te komen. Ernstig verontreinigde grond en baggerspecie zijn uitgesloten van nuttige toepassing op grond van het Bbk. In 2009 heeft een aantal initiatieven, waaronder een initiatief binnen het beheersgebied van Waterschap Vallei & Eem, geleid tot onrust en vragen bij bewoners en decentrale overheden. Dit heeft geleid tot een aanvullende Handreiking voor het herinrichten van diepe plassen eind Deze handreiking is verankerd in een Ministeriele Circulaire en ziet toe op nieuwe initiatieven. Deze bovengenoemde Handreiking fungeert als leidraad voor het doorlopen van een zorgvuldig proces voor het herinrichten van diepe plassen en moet vanuit die invalshoek door alle betrokkenen worden gebruikt Rollen en bevoegdheden Voor toepassingen in diepe plassen geldt het Bbk. In het Bbk is opgenomen dat de waterbeheerder (waterschap of Rijkswaterstaat) bevoegd gezag is voor de handeling toepassingen in oppervlaktewaterlichamen. Bij het toepassen in een oppervlaktewaterlichaam dienen de belangen van de kwaliteit van het oppervlaktewater en het grondwater te worden meegenomen. De voor u liggende Nota is afgestemd met

3 Blad 3 van 8 beide provincies. De waterbeheerder stelt vanuit zijn bevoegdheid op basis van het Bbk een Nota Bodembeheer vast. Het waterschap is bevoegd om bij de aanwijzing van plassen te toetsen aan de basisprincipes van een nuttige en functionele toepassing Onderscheid generiek en gebiedsspecifiek kader Het Bbk maakt onderscheid in generiek en gebiedsspecifiek kader. Een Nota Bodembeheer geeft invulling aan een gebiedsspecifiek toetsingskader. Deze twee toetsingskaders zijn in de volgende situaties van toepassing: Generiek kader: Klasse A bagger en grond klasse Wonen mogen worden gebruikt bij herinrichten/verondiepen van diepe plassen. In een inrichtingsplan dienen aanvullende randvoorwaarden voor nutriënten te zijn opgenomen. Gebiedsspecifiek kader: Een gebiedsspecifiek kader wordt opgesteld wanneer de waterbeheerder vindt dat het generiek kader onvoldoende is. In een Nota Bodembeheer kunnen voor een plas, watersysteem of beheersgebied lokale maximale waarden worden vastgelegd. Hierbij is vastgelegd welke kwaliteit grond of bagger mag worden toegepast in een bepaald gebied en kunnen aanvullende eisen voor bodemvreemd materiaal worden vastgelegd. Voor het vaststellen van gebiedsspecifiek beleid in een Nota Bodembeheer is een inspraakprocedure (zoals hier uitgevoerd) verplicht en belanghebbenden die in het kader van de inspraak een zienswijze hebben ingediend, kunnen daartegen beroep instellen bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. De voor u liggende Nota Bodembeheer geeft invulling aan het gebiedsspecifiek kader. Na vaststelling van deze nota komen er 4 plassen voor verondieping in aanmerking. Voor deze 4 plassen is het generiek kader opgerekt en kan er verondiept worden met klasse B baggerspecie en grond klasse wonen. De Nota vervangt hierin het generieke kader. NB. Dit betekent dat de overige, niet aangewezen plassen in ons beheersgebied, niet voor verondieping in aanmerking komen en dat hier het generiek kader ook niet geldt. Hiermee wordt wildgroei aan verondiepingen voorkomen. Opgemerkt moet worden dat het niet meer beschikbaar hebben van de plassen conform het generiek kader slechts een theoretische discussie is, aangezien het vanuit de markt bezien niet interessant is een diepe plas te verondiepen conform het generiek kader (klasse A). 3.3 Geen nieuwe initiatieven zonder inrichtingsplan Voorafgaand aan een nieuw initiatief dient de initiatiefnemer, conform de Handreiking, een inrichtingsplan op te stellen. Het inrichtingsplan geeft aan wat het doel (nut en functionaliteit) van de herinrichting is, waar dit eventueel in (ruimtelijke) plannen onderbouwd wordt, hoe dit doel bereikt gaat worden en hoe aan de eisen vanuit het Bbk voldaan wordt. Daarnaast vormt een belangrijk onderdeel het beschrijven van de eindsituatie en een monitoringsplan tijdens de vulfase. Het inrichtingsplan maakt onderdeel uit van de melding bij het bevoegd gezag, het waterschap, om een diepe plas te verondiepen. Belangrijk onderdeel hierbij is dat voorafgaand aan de melding in het inrichtingsplan de bewoners en belanghebbenden worden betrokken bij het initiatief. De uitkomsten hiervan maken onderdeel uit van het inrichtingsplan. 3.4 Wat te doen in geval van een melding? Conform de Handreiking dient een initiatiefnemer vroegtijdig met belanghebbenden, en dus ook met het waterschap als bevoegd gezag, in gesprek te treden wanneer men voornemens is om een plas te verondiepen.

4 Blad 4 van 8 In de handreiking wordt geadviseerd dat de initiatiefnemer 4 weken voorafgaand aan de start van een verondieping, een melding doet aan het waterschap. Het college van dijkgraaf en heemraden wordt middels een mededeling/notitie op de hoogte gebracht dat er een melding aankomt. Voorgesteld wordt om zodra de melding binnen is dit direct te publiceren in het plaatselijke huis-aan-huisblad en via internet. We zijn ons er van bewust dat publicatie in een huis-aan-huisblad een afwijking is op het huidig beleid van het waterschap, maar gezien de mogelijke impact op de omgeving wordt geadviseerd de burgers extra zorgvuldig te informeren. In de publicatie is een verwijzing opgenomen naar het inrichtingsplan. Tegen de beslissing van het college van dijkgraaf en heemraden om de melding te accepteren, staat geen bezwaar of beroep open. Echter, een belanghebbende die het niet eens is met de voorgenomen verondieping, kan het college van dijkgraaf en heemraden verzoeken om daartegen handhavend op te treden. Bij de voorbereiding op de beslissing op dit verzoek zal het college de motivering van de verzoeker, de melding, de daarbij gevoegde gegevens en het inrichtingsplan betrekken. De beslissing op dit verzoek is vatbaar voor bezwaar en beroep. Wanneer het college oordeelt dat een voorgenomen verondieping geen doorgang kan vinden, zal de initiatiefnemer tegen het eventueel daarop volgende handhavingsbesluit bezwaar kunnen maken en beroep kunnen instellen. 3.5 Verondiepingen moeten voldoen aan begrippen functionele en nuttige toepassing Om op grond van het Bbk grond of baggerspecie te mogen toepassen ten behoeve van het verondiepen van plassen moet aan drie basisprincipes worden voldaan: functionaliteit, nuttige toepassing en zorgplicht. De eerste twee basisprincipes zijn gehanteerd bij de selectie van de lijst met potentieel te verondiepen plassen. Een initiatiefnemer moet in een inrichtingsplan aangeven of wordt voldaan aan de basisprincipes van een nuttige en functionele toepassing. Bij de selectie is op het functionele aspect getoetst door de plassen uit te sluiten waarvoor het de verwachting is dat in ieder geval niet voldaan kan worden aan het begrip functionele toepassing conform het Bbk. Binnen het Besluit Bodemkwaliteit vormt het verondiepen van zandwinputten een nuttige toepassing wanneer deze toepassing groter is dan 5000 m 3 en dit leidt tot een verbetering van de ecologische kwaliteit. Het begrip functionele toepassing kan als volgt worden uitgelegd: - Men mag niet teveel gebruiken (In het Besluit staat: geen grotere hoeveelheid van die bouwstoffen, grond en bagger toepassen, dan waarin deze volgens gangbare maatstaven worden toegepast) als voorbeeld wordt in de Handreiking genoemd een te hoge geluidswal. Hier kan bv. gedacht worden aan niet meer toepassen van baggerspecie of grond dan nodig is voor het bereiken van de gewenste eindsituatie - een toepassing mag niet tot overlast leiden (In het Besluit staat: de toepassing volgens gangbare maatstaven nodig is op de plaats waar hij plaatsvindt, en of onder de omstandigheden waarin het plaatsvindt). Hierbij kan gedacht worden aan omstandigheden die een verondieping niet noodzakelijk of ongewenst maken, bv langdurige rijbewegingen of verstoring van ecologische waarden van een plas, of wanneer het leidt tot onacceptabele maatschappelijke of ecologische overlast

5 Blad 5 van 8 De zorgplicht bepaling uit het Besluit moet gezien worden als een vangnet voor situaties waarbij ondanks de voorschriften die ingevolge het Bbk gelden, sprake kan zijn van verontreiniging van het oppervlaktewater, inclusief de waterbodem. 3.6 Rekening houden met andere criteria dan waterkwaliteit In de commissie en in gesprek met AB-leden werd de vraag gesteld of het waterschap terecht bij de selectie van plassen rekening houdt met niet-waterkwaliteit-gerelateerde criteria. Het antwoord hierop kan positief worden beantwoord en wel als volgt. Het is raadzaam om in de nota een (beperkte) toetsing uit te voeren van ruimtelijke en andere criteria, vanwege het volgende: - De waterwet is onder andere gericht op het vervullen van maatschappelijke functies door watersystemen. Daarom ligt het zeker voor de hand om een beperkte toetsing uit te voeren van ruimtelijke en andere criteria. Hiermee wordt namelijk voorkomen dat keuzes worden gemaakt die uit ruimtelijk oogpunt bij voorbaat kansloos kunnen worden geacht. - Een melding moet, zoals reeds genoemd voldoen aan een nuttige en functionele toepassing conform het Bbk. 3.7 Geen m.e.r. voor een inrichtingsplan In de Commissie van 23 oktober jl. heeft de heer Aalbers de wens uitgesproken dat de initiatiefnemer van een verondieping in het kader van het inrichtingsplan een m.e.r. (milieu-effectrapportage) opstelt. Naar aanleiding hiervan merken wij het volgende op: De Handreiking schrijft voor dat een inrichtingsplan onder meer de volgende onderdelen dient te bevatten: doel van de verondieping, beschrijving van de plas met daarbij een beschrijving van de huidige en eindsituatie (chemische en ecologisch). Hiermee is dus reeds gewaarborgd dat de chemische en ecologische effecten voor de omgeving worden onderzocht. Gelet op de bovenstaande eisen uit de Handreiking, zien wij in het opstellen van een m.e.r. geen extra meerwaarde. Daarnaast levert de voorwaarde om een m.e.r. op te stellen mogelijk juridische risico s op, aangezien de m.e.r.-regelgeving minder specifiek is geschreven voor de herinrichting van zandwinplassen dan het Besluit bodemkwaliteit en de bijbehorende handreiking. 4. Selectie diepe plassen ten behoeve van Nota Bodembeheer Bij de selectie van plassen die voor verondieping in aanmerking komen is zoals eerder aangegeven, invulling gegeven aan het functionaliteitsbeginsel, zoals dat in het Bbk is verwoord en voorgeschreven. Ook het stand still-beginsel, zoals verwoord in het Bbk blijft van toepassing. Op basis van het bovenstaande zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd en bij de selectie de volgende criteria: - Omvang van de verondieping; een plas moet voldoende groot en diep zijn om te voldoen aan de criteria van een nuttige toepassing conform het Besluit. - Aanduiding binnen andere kaders: o o Uitgangspunt is dat de plas geschikt moet blijven voor aangewezen functies volgens het Waterhuishoudingsplan en het Waterbeheerplan, zoals de officiële zwemwateren in het beheersgebied. Bij kwetsbare objecten in de nabije omgeving zoals drinkwatervoorziening of andere grondwateronttrekkingen (inclusief

6 Blad 6 van 8 bodemsanering), grondwaterafhankelijke beschermde natuurgebieden (EHS, Natura 2000, natuurmonument etc.), of andere relevante beschermingsgebieden, zoals een grondwaterbeschermingsgebied of een waterwingebied, wordt een plas niet verondiept, tenzij aantoonbaar (gemaakt) is dat verondieping vanuit functionaliteit of ruimtelijke aspecten wenselijk is. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de Zandwinput bij de Eem. - Maatschappelijke opgave: Het verondiepen van passen kan een effect hebben op de omgeving, waarbij onder meer gedacht kan worden aan bereikbaarheid, (privé)eigendomssituatie, hinder voor de omgeving of de relatie van de plas met de omgeving. Bij de selectie is ingeschat of invulling gegeven kan worden aan het functionaliteitsbeginsel uit art. 5 van het Bbk. Op basis hiervan is ingeschat dat bij de visplas Middeldijk, de Grote Veenderplas en na de inspraak bij de plas Voskuil hieraan niet kan worden voldaan. - Gebruik: Op basis van het gedoogde of toegestane huidige gebruik van de plas, zonder dat dit formeel als functie is vastgelegd in plannen, zijn een aantal plassen uitgesloten van aanwijzing voor verondieping. Het gaat in dit geval om plassen met een zwemfunctie of een ander (maatschappelijk) gebruik, waarbij een verondieping niet aantoonbaar bijdraagt aan een verbetering van dit gebruik. In dergelijke situaties wordt een verondieping niet functioneel geacht volgens artikel 5, Bbk (volgens gangbare maatstaven nodig voor het functioneren ) In een bijlage bij dit voorstel is per diepe plas, dus na het 1 e criterium van voldoende omvang, een toelichting gegeven waarom een plas wel of niet voor verondieping in aanmerking komt. Bergingsbehoefte versus huidige beschikbare ruimte Tevens is bij de selectie van plassen zijdelings rekening gehouden met bergingsbehoefte en de beschikbare ruimte in de huidige verondiepingen. In de Nota is opgenomen dat de bergingsbehoefte van beide waterschappen is ingeschat op circa m 3 voor de komende 10 jaar. In de twee bestaande, huidige verondiepingen nabij Hattemerbroek is op dit moment nog circa m 3 beschikbaar tot 2016 (de totale capaciteit was m 3 welke in 2006 zijn gestart). De huidige verondiepingen zijn dus meer dan groot genoeg voor de behoefte. Na vaststelling van de Nota wordt de potentiële ruimte vergroot met ruim m Bestuurlijke risico s / positionering / mandatering In een aantal zienswijzen zijn nieuwe inzichten naar voren gebracht of onjuistheden aan het licht gekomen. Veelal in overleg met de insprekers is naar een oplossing gezocht en gevonden. Dit is o.a. de aanleiding geweest dat er 2 plassen, te weten de plas bij Baarn en de plas Voskuil in Wezep, van de lijst met mogelijk te verondiepen plassen zijn af gehaald. Ook is de Vereniging Schone Veenderplas persoonlijk door dijkgraaf Moons te woord gestaan, waardoor bestaande onrust kon worden weggenomen. Verwacht wordt dan ook dat de Nota Bodembeheer goed zal worden

7 Blad 7 van 8 ontvangen in beide beheersgebieden, maar een beroepsprocedure blijft tot de mogelijkheden behoren. 6. Uitgangspunten / eerdere besluiten Bestuurlijk is besloten de Grote Veenderplas niet te verondiepen, waardoor deze niet is opgenomen in de lijst van potentieel te verondiepen plassen. In december 2011 is de Ontwerpnota Bodembeheer vastgesteld en vrijgegeven voor de inspraak door D&H van waterschap Vallei en Eem en in januari jl door de commissie Water van waterschap Veluwe. 7. Maatschappelijk draagvlak/mvo Het Besluit bodemkwaliteit beoogt een bewust en duurzaam gebruik van de bodem te bevorderen. Middels het verantwoord en zorgvuldig verondiepen van diepe plassen kan een maatschappelijke (bagger)opgave duurzaam worden opgelost. 8. Consequenties van de besluitvorming 8.1. Bestuurlijk/juridisch De Nota Bodembeheer kent geen wettelijk vastgestelde looptijd, evenmin als vele andere vormen van besluiten en beleidsstukken van het waterschapsbestuur. Dit is ook wenselijk, omdat hiermee wordt voorkomen dat valse verwachtingen worden geschapen richting onder meer omwonenden en marktpartijen. Het is immers mogelijk dat er binnen korte termijn een wijziging in de nota noodzakelijk blijkt; anderzijds is het ook mogelijk dat hiervan nog jarenlang geen sprake is. In verband met de gewenste proactieve sturing door het waterschap, wordt voorgesteld wordt om na 5 jaar de Nota te evalueren en te toetsen of deze nota nog actueel is of aangepast dient te worden als gevolg van aangepaste regelgeving of hernieuwde inzichten Personeel en organisatie Nvt 8.3. Informatievoorziening Nvt 8.4. OR Nvt 8.5. Communicatie Na vaststelling in het AB zal publicatie van het besluit, de Nota Bodembeheer en de inspraaknota plaats vinden op beide websites. Tevens worden deze stukken ook naar alle insprekers toegestuurd.

8 Blad 8 van 8 9. Ondertekening ing. P. Spaan secretaris-directeur mr. G.P. Dalhuisen secretaris-directeur ir. G. Verwolf dijkgraaf D.J. Veldhuizen wnd. dijkgraaf 10. Advies commissie Watersysteem Naar aanleiding van vragen in de Commissie Water van 23 oktober jl. is paragraaf 3.7 toegevoegd aan dit voorstel, inhoudelijk leidt dit niet tot een aanpassing van dit voorstel. Alle aanpassingen zijn geel gemarkeerd in dit voorstel. De commissie adviseert positief om dit voorstel door te leiden naar het Algemeen Bestuur.