De Syrische opstanden; toen en nu

Transcriptie

1 De Syrische opstanden; toen en nu Aysha Navest juli 2012 Universiteit van Amsterdam Faculteit Geesteswetenschappen Scriptie aangeboden aan dhr. Woltering en dhr. Kanie

2 Opmerking over de transliteratie Bij de transliteratie van Arabische namen in deze thesis wordt gebruik gemaakt van het systeem dat door de Encyclopaedia of Islam en het woordenboek van Hans Wehr gehanteerd wordt. De alif van al- wordt in dit geval echter wel geschreven met de klinker (a). De nisba s worden daarnaast slechts met één y geschreven. Namen van plaatsen en personen die met enige regelmaat gebruikt worden, zullen geschreven worden zoals dat in het Nederlands (bijvoorbeeld in de media) gebruikelijk is. De transliteratie zal duidelijk zijn voor degenen die het Arabisch machtig zijn, en minder relevant voor degenen die geen kennis van de Arabische taal hebben. 2

3 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: Inleiding 4 Hoofdstuk 2: De opstanden eind jaren 70 begin jaren Historisch overzicht Relevante factoren 9 ` Economische factoren Politieke factoren Sektarische factoren 18 Hoofdstuk 3: De opstand tegen het regime van Bashar al-asad [2011-heden] Historisch overzicht Relevante factoren Economische factoren Politieke factoren Sektarische factoren Overige factoren 43 Hoofdstuk 4: Conclusie Recapitulatie Bevindingen 48 Bibliografie 54 3

4 Hoofdstuk 1: Inleiding Begin 2011 wordt gekenmerkt als het begin van de Arabische Lente. Er waren grootschalige demonstraties in verschillende landen in het Midden-Oosten. In januari 2011 trad de Tunesische president Ben Ali na wekenlange protesten af en vertrok naar Saoedi-Arabië 1. Hosni Mubarak, de president van Egypte, trad de maand erop eveneens af na aanhoudende protesten tegen zijn regime. 2 De onrust in Syrië begon op 15 maart De Syrische regeringstroepen grepen hard in. Het verzet stopte echter niet en inmiddels is er al ruim een jaar een strijd gaande tussen de oppositie en de regeringstroepen waarbij vooral onder de tegenstanders van het regime al meer dan doden zijn gevallen 3. Syrië staat in het Westen al geruime tijd bekend als een mogelijk kwaad, onder meer door zijn banden met Iran en de Libanese Hezbollah. Desondanks had het sinds 2009 een redelijke band met de Westerse regeringsleiders opgebouwd, bijvoorbeeld met president Barack Obama 4. Na het uitbreken van de volksopstand in maart 2011 zijn de beperkte banden die Syrië met het Westen had opnieuw verslechterd en dringen de Westerse regeringen, evenals veel Arabische regeringen, tevergeefs aan op het aftreden van president Bashar al-asad. Alleen China en Rusland staan nog openlijk achter het Syrische regime. Syrië wordt sinds haar onafhankelijkheid in 1946 al gekenmerkt door een roerige politiek. De eerste jaren werden gekenmerkt door het zoeken van toenadering tot andere Arabische landen. Dit leidde in 1958 tot de vorming van de Verenigde Arabische Republiek, samen met het door Gamal Abd al-naser geleide Egypte 5. Na de machtsovername in 1963 door de Panarabistische en socialistische Baath-partij brak er na in de eerste jaren na de machtovername door Hafez al-asad een relatief stabiele periode aan, mede dankzij het feit dat andere politieke partijen door de noodtoestand verboden waren en er dus geen sprake was van officiële oppositie. De Baath-partij kon hierdoor in eerst instantie zonder al teveel problemen aan de macht blijven. Hafez al-asad bleef president van Syrië tot zijn dood in Na zijn overlijden werd besloten dat hij opgevolgd moest worden door zijn zoon, Bashar al- Asad. Aanvankelijk werd gedacht dat de in het Westen opgeleide Bashar een proces van 1 BBC website, Arab Spring in Tunisia. 2 BBC website, Arab Spring in Egypt. 3 Nu.nl website, Dodental Syrië boven de The Guardian, Syria and the West: Another wasted Decade. 5 J.S.F. Parker (1962). 4

5 democratisering in Syrië in gang zou zetten, ook omdat hij deze geleidelijk hervormingen tijdens zijn inaugurele toespraak in 2000 beschreef. 6 Hij nam een aantal maatregelen ten behoeve van de democratisering, zoals het gedeeltelijk liberaliseren van de economie en het openstellen van internet, maar dit bleek uiteindelijk niet genoeg voor het Syrische volk 7. Een aanzienlijk deel van het volk was ontevreden. Nadat een aantal jongeren, geïnspireerd door opstanden elders in de Arabische wereld (onder andere Tunesië en Egypte), revolutionaire leuzen op de muren schreven, grepen de veiligheidsdiensten in door de jongeren te martelen. Dit was de directe oorzaak voor een groep Syriërs in de zuidelijk gelegen stad Daraa om de straat op te gaan. De protesten waren in eerste instantie vreedzaam. Het harde ingrijpen van de veiligheidstroepen liet echter zien, dat het regime nog niet dusdanig gedemocratiseerd was dat het met deze vreedzame protesten kon omgaan. Juist door het repressieve handelen van de veiligheidstroepen verspreidden de demonstraties zich door het gehele land. Dit zorgde voor een nog hardere vorm van repressie. Overigens was dit niet de eerste keer dat de troepen van al-asad zo hard hebben toegeslagen. In het voorjaar van 1982 werd een grote volksopstand, grotendeels gesteund door de Moslimbroederschap in de stad Hama bruut neergeslagen door de veiligheidstroepen van voormalig president Hafez al-asad. Ook hierbij vielen vele doden aan de kant van de oppositie, namelijk tussen de en In mijn onderzoek bestudeer ik de opstand tijdens de regeerperiode van Hafez al-asad en de huidige opstand tegen het regime van zijn zoon en opvolger, Bashar al-asad. Ik onderzoek welke factoren een rol spelen in de opstanden en in hoeverre deze met elkaar overeenkomen of van elkaar verschillen. Hierbij hanteer ik de volgende hoofdvraag: In hoeverre komen de opstanden van eind jaren 70 begin jaren 80 tijdens het presidentschap van Hafez al Asad en de huidige opstanden in Syrië onder Bashar al- Asad met elkaar overeen en in hoeverre verschillen ze van elkaar en welke factoren spelen hierbij een rol? Na bestudering van verschillende bronnen 9, ben ik tot de conclusie gekomen dat de oorzaken voornamelijk opgedeeld kunnen worden in drie categorieën, namelijk: Economische factoren 6 Inaugurele toespraak Bashar al-asad (2000) 7 Hinnebusch 2012: Van Dam 2011: Goulden 2011; Van Dam 2011; Hinnebusch 2012; Harbā

6 politieke factoren en sektarische factoren, waarbij in sommige gevallen de verschillende factoren door elkaar zullen lopen. Allereerst geef ik een kort overzicht van de opstanden van dertig jaar geleden tegen Hafez al- Asad beschrijf, in de volgende paragraaf wordt dit geïllustreerd aan de hand van de bovengenoemde factoren. Vervolgens volgt er een hoofdstuk met een historisch overzicht van de opstanden van met daarin wederom een paragraaf waarin de relevante factoren van dit verzet beschreven worden. Om deze periode af te sluiten behandel ik een tweetal factoren die kenmerkend zijn voor de golf van protesten vanaf maart 2011 en die sterk met elkaar verweven zijn, namelijk de rol van het internet en die van de Arabische Lente die eerder in 2011 al voor omwentelingen zorgde in respectievelijk Tunesië en Egypte. Hebben deze factoren grote invloed gehad op het ontvlammen van de Syrische woede? In het afsluitende gedeelte, dat tevens de conclusie bevat, vergelijk ik na een recapitulatie de beide perioden van verzet met elkaar en beschrijf ik de overeenkomsten en verschillen. Zo hoop ik een overzicht te creëren van wat er al dan niet veranderd is in de circa dertig jaar die er tussen de opstanden zat. Het boek van Nikolaos van Dam, The Struggle for Power in Syria, Politics and Society under Asad and the Ba th Party vormt een belangrijke bron voor mijn thesis. Daarnaast maak ik gebruik van het boek Demystifying Syria van Fred Haley Lawson. Ook gebruik ik verschillende artikelen in zowel het Arabisch als het Engels omtrent verschillende deelonderwerpen binnen mijn thesis. Veel artikelen zijn afkomstig van nieuwssites als die van al-jazeera en al-arabiya, maar ik maak ook gebruik van stukken geplaatst op websites die zich specifiek met de situatie in het Midden-Oosten (en soms met Syrië in het bijzonder) bezighouden, zoals al-jadaliyya en Syria Comment. Mijn onderzoek is vrijwel geheel gebaseerd op literatuurstudie en bestaat dus grotendeels uit secundaire bronnen. Veldwerk is in de huidige situatie helaas vrijwel onmogelijk. 6

7 Hoofdstuk 2: De opstanden tegen het regime van Hafez al-asad, eind jaren 70 begin jaren 80 Hieronder volgt een historisch overzicht van de opstanden tegen het regime van Hafez al- Asad die begonnen vanaf het einde van de jaren 70 en die voortduurden tot het voorjaar van het jaar Dit overzicht wordt in de paragraaf erna geïllustreerd aan de hand van factoren die relevant waren bij deze opstanden. 2.1 Verzet tegen het regime van Hafez al-asad In november 1970 nam Hafez al-asad de macht over van zijn voorganger Saleh Jadid door middel van een militaire coup 10. Na de beginfase van de Baath-partij als regerende partij, die gekenmerkt werd door instabiliteit, beloofde hij na zijn aantreden stabiliteit. Dit deed hij door persoonlijk het heft in handen te nemen en het regime te herstructureren 11. In eerste instantie bleek dit succesvol. Hij voerde economische hervormingen door waardoor het op economisch gebied een aantal jaren beter ging met Syrië 12. Ook op het gebied van buitenlandse politiek ging het in eerste instantie beter. Banden die eerder bekoeld waren werden weer aangehaald, onder andere met Egypte. Dit uitte zich bijvoorbeeld in een gezamenlijke verrassingsaanval op Israël in Vanaf de Syrische interventie in Libanon in 1976 ging het op veel gebieden steeds minder goed met Syrië. De buitenlandse investeringen die nu mogelijk waren namen af doordat investeerders de situatie in Syrië en in de regio te instabiel vonden 14. Ook werd de regering steeds corrupter 15. Het was echter het sektarische verzet dat leidde tot de gewelddadige opstand die Syrië aan het eind van de jaren 70 en het begin van de jaren 80 in zijn greep hield. Vanaf het begin van de interventie begon de islamistische oppositie namelijk met het ombrengen van Alawitische leden van de Baath-partij, omdat het regime volgens hen in Libanon (en in Syrië) samenspande tegen de moslimgemeenschap 16. Hierna volgde er een reeks aan moordaanslagen en vergeldingsacties van de kant van het regime. De oppositie, waarin aanvankelijk ook leden van de links-nationalistische oppositie 10 Van Dam 2011: Lund 2011: Al-Ahsan Van Dam 2011: Al-Ahsan 1984: Drysdale 1982: 4 16 Ibid, pp

8 actief waren, bestond inmiddels vrijwel uitsluitend uit islamistische opposanten, die steeds gewelddadiger werden in hun poging het regime te omver te werpen 17. Ze hielden vreedzame demonstraties, maar daarnaast pleegden ze bomaanslagen op overheidsgebouwen en legereenheden. Een van de grootste incidenten was de Slachting van Aleppo waarbij ze, met behulp van een soennitische Baath-officier, een militaire school binnendrongen en 83 Alawitische militairen om het leven brachten 18. Het regime bleef verkondigen dat de Moslimbroederschap een gevaar was voor de samenleving 19. Nadat een aanslag op president Hafez al-asad werd verijdeld in juni 1980 grepen de militairen die loyaal waren aan het regime keihard in door in de gevangenis in Tadmur (Palmyra) honderden islamistische gedetineerden om het leven te brengen. De strijd bereikte uiteindelijk haar hoogtepunt tijdens de strijd om de centraal gelegen stad Hama in februari De oppositieleden streden hier tegen elitetroepen van Hafez al-asad. Andere elitetroepen hadden de stad omsingeld. Uiteindelijk besloot het regime dat er een eind moest komen aan de gewapende opstand van de islamisten. De troepen vielen de stad binnen en vermoorden tussen de en mensen 20. Deze daad had voor het regime het gewenste effect. De oppositie in het gehele land werd hierdoor in de kiem gesmoord, de steden die door de oppositie veroverd werden kwamen weer in handen van het regime en de meeste leiders van de opstand werden geëxecuteerd of gevangengezet. Andere leiders wisten het land te ontvluchten De opstand tegen het regime van Hafez al Asad eindigde uiteindelijk in een mislukking en het Baath-regime kwam naar voren als de winnende partij, zij het dat de populariteit van de president afnam en ook de stabiliteit van het regime grotendeels verdwenen was 23. De gebeurtenissen worden door de kant van het regime doodgezwegen en als ernaar verwezen wordt, dan gebeurt dit met de term aḥdāth, de gebeurtenissen Lund 2011: Batatu 1982: Van Dam 2011: Ibid, p Eyal Zisser 2005: Lund 2011: Ibid. 24 Ibid, p. 5 8

9 2.2 Relevante factoren Tijdens het presidentschap van Hafez al-asad waren er een aantal factoren die een fundamentele rol speelden bij het uitbreken en voortduren van de opstanden tegen hem en zijn regime Economische factoren De Syrische economie heeft in de decennia voorafgaand aan de opstanden enorme veranderingen ondergaan 25. Voor de machtsovername van de Baath-partij vonden er, vooral vanaf de eenwording van Syrië en Egypte 26 in 1958 grote veranderingen plaats in het economisch beleid van Syrië 27. Voor deze periode was de economie grotendeels vrij. In de rurale gebieden veroorzaakte dit een soort feodaal systeem, waarin de overgrote meerderheid van 82 procent landloos was of minder dan tien hectare grond bezat. 28 Degenen die helemaal geen land bezaten, minstens 60 procent, waren meestal in dienst van de landeigenaren met meer dan tien hectare land. De contracten waaronder arbeid plaatsvond, waren vaak mondeling afgesloten en er kon om deze reden dan ook niet gemakkelijk op teruggegrepen worden in het geval en een (arbeids- )conflict. De juridische status van de arbeiders was dus zwak. Het was zelfs zo dat 45 procent van het geïrrigeerde land en 30 procent van het door regen bevloeid land in bezit was van slechts 2,5 procent van het totaal aantal landeigenaren 29. Hieruit blijkt dat de tegenstellingen groot waren. De aristocraten, die het meeste land in bezit hadden, konden om deze reden dan ook veel invloed uitoefenen in de lokale en nationale politiek. De industriële sector werd gedomineerd door privéondernemingen. De staat had hier weinig invloed. Zij bezaten wel de spoorwegen, de post- en telefoondiensten, het spoor, de luchtvaart en nog een aantal publieke diensten 30. Industriële bedrijven met een commerciële drijfveren waren echter niet in het bezit van de staat, maar van stedelijke handelaren (ondernemers) die vaak soennitisch of orthodox christelijk waren Drysdale 1982: 4 26 Verenigde Arabische Republiek 27 Ahsan 1984: Ibid, p Eva Garzouzi, Land Reform in Syria, Middle East Journal (Winter-Spring 1963) geciteerd in al-ahsan 1984: Al-Ahsan 1984: Ibid. 9

10 Na de eenwording van Egypte en Syrië in 1958 veranderde er echter veel in de economische politiek van Syrië. De in 1952 in Egypte ingevoerde agrarische hervormingen werden na deze eenwording ook op Syrië toegepast. In de agrarische sector hield dit in dat er een maximum gesteld werd aan het landbezit. Een landbezitter mocht nu maximaal 80 hectare aan geïrrigeerd land bezitten en 300 hectare aan niet-geïrrigeerd land. De rest van het land zou worden onteigend in de daarop volgende vijf jaar. Bij de herverdeling van land aan de landlozen werd voor hen een maximum bepaald van 8 hectare geïrrigeerd land en 30 hectare niet-geïrrigeerd land. Dit was voor de nieuwe landeigenaren niet genoeg om zichzelf te kunnen onderhouden in hun primaire levensbehoeften. 32 Ook was er sprake van grote stukken land die onteigend werden, maar niet werden herverdeeld. Het beperkte deel dat werd herverdeeld, circa vijf procent, werd herverdeeld onder een klein aantal families, ongeveer Volgens Tabitha Petran hadden de bovenstaande hervormingen slechts beperkte invloed op het lot van de boeren. 34 De rurale economie maakte echter grote ontwikkelingen door tijdens de periode van de Verenigde Arabische Republiek. Ook in de industriële sector vonden er tijdens het bestaan van de Verenigde Arabische Republiek hervormingen plaats, ook wel bekend als de Decreten van president Nasser van Deze hervormingen hielden in dat het merendeel bedrijven werd genationaliseerd. Deze werden deels of volledig staatseigendom. 35 Ook de opbouw van de directie van bedrijven en hun salarissen werd aangepast. 36 Tevens werden er op het gebied van import hervormingen toegepast. De regels werden verscherpt en import was alleen onder strenge voorwaarden toegestaan 37. Het invoeren van deze restricties op het gebied van import was een van de oorzaken van het uiteenvallen van de Verenigde Arabische Republiek (VAR) in Doordat de VAR al snel na het invoeren van de maatregelen in 1961 uiteenviel, was er weinig tijd geweest om de geplande hervormingen door te voeren. De gevolgen op de korte termijn waren voor de industriële sector minder positief. De productie nam af, terwijl de kosten 32 T. Petran. Syria, geciteerd in al-ahsan 1984: Ibid, p Ibid, p Keilany, Socialism and Economic Change in Syria, geciteerd in al-ahsan 1984: Ibid. 37 Ibid. 38 Al-Ahsan 1984:

11 toenamen. Verder namen militairen leidinggevende functies over, terwijl zij weinig tot geen ervaring hadden in het leiden van industriële bedrijven. 39 Hierna was er, van 1961 tot 1963 een conservatief regime aan de macht. Het streven van dit regime was het vestigen van een vrije markteconomie. Verder beloofde het vrijheid van handel 40, mede onder druk van de landlords en traditioneel rechts, die daar grote belangen bij hadden. Doordat dit regime maar relatief kort aan de macht was, slechts 2 jaar, bleek het lastig om de eerder ingevoerde maatregelen terug te draaien. In 1963 vond er een militaire staatsgreep plaats waardoor de Arabisch nationalistische Baathpartij aan de macht kwam. De nieuwe machthebbers hadden een socialistische visie met betrekking tot het economische beleid. Zij stelden snel na hun aantreden meer beperkingen op met betrekking tot het landbezit 41. Ook binnen de economische sectoren in de steden hanteerde de Baath-partij een strenger beleid dan zijn voorgangers. De banken werden genationaliseerd. In 1965 had de staat volledige controle over banken en verzekeringen, energie en grote delen van de import, export en industrie. 42 Dit leidde tot een vorm van angst bij de middenklasse, die hun eigen kapitaal zienderogen zagen verdwijnen en derhalve hun best deden dit weg te smokkelen. 43 In oktober 1965 werd het beleid echter enigszins versoepeld en was er ruimte voor privébezit, met name in de bouw. Dit versoepelde beleid werd nog een aantal jaren voortgezet, ook na de volgende staatsgreep in 1966, wederom door leden van de Baath-partij. Pas na 1970 vonden er weer wijzigingen plaats in het economische beleid van Syrië. Vanaf dat jaar slonk de private sector steeds verder, tot in 1979 meer dan 75 procent van de landelijke investeringen de publieke sector betroffen. Desalniettemin waren er in de jaren 70 plannen om kleine industriële ondernemingen te steunen. Investeringen in de private sector werden gestimuleerd, met name in de kleinere industriële projecten en vastgoed 44. De investeringen bleken echter niet heel nuttig, gezien het feit dat er vooral geïnvesteerd werd in kleine luxe ondernemingen, zoals schoonheidssalons en chique restaurants en winkels. 45 In de jaren 70 streefde het Syrische regime, met name in de periode na het aantreden van Hafez al-asad naar het openstellen van de economie voor buitenlandse investeringen, zij het op een manier die ook met het 39 T. Petran, Syria, geciteerd in al-ahsan 1984: Keilany, Socialism and Economic Change in Syria, geciteerd in al-ahsan 1984: The Middle East and North Africa , geciteerd in al-ahsan 1984: Quarterly Economic Review Syria, Lebanon, Jordan, geciteerd in al-ahsan 1984: Rabinovich, Syria under the Baath , geciteerd in al-ahsan 1984: Arab World Weekly, geciteerd in al-ahsan 1984: Quarterly Economic Review Syria, Lebanon, Jordan, geciteerd in al-ahsan 1984:

12 socialistische beleid van de Baath gecombineerd kon worden. Tot 1975 werden er dan ook nog geen substantiële veranderingen aangebracht in het beleid. Pas in het begin van 1976 werden er concrete afspraken gemaakt, onder andere met de Verenigde Staten 46. Ook wilde het Syrische regime buitenlandse investeerders aantrekken voor de olie industrie, maar door de Syrische inmenging in de Libanese oorlog vanaf mei 1976 deinsden de meeste buitenlandse investeerders terug 47. Het beleid van de Baath-partij onder Hafez al-asad heeft ertoe geleid dat de economie in theorie meer open stond voor handel met het buitenland en voor buitenlandse investeringen in Syrië. In de binnenlandse economie veranderde er (voor veel burgers) echter weinig. Ondanks eerder genoemde pogingen van het regime in de jaren 70 om kleine ondernemingen meer te stimuleren, gebeurde dit meestal slechts bij luxe ondernemingen, waardoor de situatie voor de lagere klassen over het algemeen vaak hetzelfde bleef. De staat had de grootste rol in de socialistische economie van Syrië en er in was in de praktijk beperkte ruimte voor binnenen buitenlandse investeringen. Verder was men niet in staat privé kapitaal op de juiste wijze te investeren binnen Syrië. Dit werd mede veroorzaakt door de politieke onrust in buurland Libanon en in eigen land door de gewelddadige oppositie van de Moslimbroederschap. 48 Al met al hebben er veel ontwikkelingen plaatsgevonden op het gebied van het economische beleid van Syrië sinds 1958, en daardoor ook in de samenstelling van de bevolking op het gebied van de klassenstructuur. In de rurale gebieden was er in eerste instantie een simpele structuur. Er was een kleine groep rijke landbezitters en een grote groep deelpachters. In de stedelijke gebieden bestond de bovenlaag uit de commercieel-industriële bourgeoisie, met daaronder een groeiende middenklasse en daaronder de industriële arbeiders. Door de hervormingen slonk de hoogste klasse in de rurale gebieden, en ontstond er een rurale middenklasse. Voor de klasse van deelpachters veranderde er vrij weinig. Ondanks het feit dat een aantal van hen tijdens de herverdeling van het land in 1958 en 1963 ook stukken land toebedeeld kregen, was dit nog steeds niet genoeg om zelfstandig te worden en daarom bleven deze deelpachters vaak in dienst bij de hogere klasse. Ook in de steden werd de bourgeoisie kleiner. De middenklasse, waaronder ook docenten en vastgoedhandelaren groeide en de industriële arbeiders vormden nog steeds de onderklasse van de stedelijke bevolking. 46 Al-Ahsan 1984: Ibid. 48 Ibid, p

13 Fred H. Lawson vermeldt in zijn artikel, dat met name over de regio Hama gaat, dat de opstanden aldaar hun toppunt bereikten in het begin van de jaren Deze opstanden werden mede veroorzaakt doordat de Syrische regering vanaf het eind van de jaren 70 maatregelen nam waardoor het voor bijvoorbeeld industriearbeiders en handelaren in de provincie steeds moeilijker werd het hoofd boven water te houden. Zo werden er grote staatsfabrieken gebouwd en door de staat van fabriekseigenaren gekocht, bijvoorbeeld voor het verwerken van katoen, waardoor de kleinere katoenfabrikanten vrijwel geen werk meer hadden. De staat kon op deze manier invloed uitoefenen en de macht overnemen van de voorheen onafhankelijke fabriekseigenaren. De arbeiders in de staatsfabrieken hadden financiële voordelen die de arbeiders in de kleinere fabrieken niet kregen. Zo kregen zij regelmatig salarisverhogingen, in tegenstelling tot de fabrieksarbeiders in de private sector. Ondanks pogingen van het regime om ook voor hen een minimumsalaris vast te stellen en uit te laten keren. De eigenaren va de kleinere fabrieken werden daarnaast het slachtoffer van de toenemende inflatie, waardoor de kosten van de materialen stegen. Zo werden de consumenten gestimuleerd om goedkopere producten af te nemen die afkomstig waren van de grote staatsfabrieken. Tot slot zorgde opening van de Syrische markt voor importproducten ervoor dat de kleine fabrikanten hun producten met moeite konden verkopen. Op het platteland kregen de rijkere boeren financiële steun van de staat om zodoende de export te stimuleren. 50 Degene die het meest profiteerde van de hervormingen was uiteindelijk de staat. De regering en de elite eromheen waren in de loop van de jaren in het bezit geraakt van het grootste deel van de publieke en private sector. De staat was de nieuwe heersende klasse, die de invloed van de oorspronkelijke elite verkleinde. 51 Dit leidde tot ontevredenheid onder een deel van de Syrische bevolking. Bij de klasse van landeigenaren op het platteland en fabriekseigenaren in de steden, omdat zij de macht die zij voorheen hadden met hun bezettingen kwijtraakten aan de staat. De middenklasse omdat veel producten duurder werden en de lonen slechts beperkt stegen. En tenslotte de landlozen en werknemers van kleinere fabrieken en bedrijven in en rond de steden, omdat hun situatie niet tot nauwelijks was verbeterd sinds de machtsovername van respectievelijk de Baath-partij en president Hafez al-asad. 49 Lawson 1982: Ibid. p Al-Ahsan 1984:

14 2.2.2 Politieke factoren Naast de economische factoren die een rol speelden voor en tijdens de opstanden tegen het regime van Hafez al-asad, waren er ook politieke factoren die van belang waren. Deze politieke factoren zijn verweven met de economische en sektarische oorzaken voor de opstanden die bruut werden neergeslagen tijdens de slag om Hama in De politieke factoren die voornamelijk met economie of het sektarisme te maken hebben, zullen dan ook in de betreffende paragrafen behandeld worden en zullen in deze paragraaf slechts oppervlakkig besproken worden. Voor de machtsovername van Hafez al-asad in november 1971 was Sāleh Jadīd aan de macht. Ook hij was een lid van de Baath-partij en hanteerde een socialistisch en Arabisch nationalistisch beleid 52. Binnen het regime onder Jadīd was al-asad al minister van Defensie 53. Nadat Hafez al-asad door middel van een staatsgreep de macht van Jadīd overnam, was men ervan overtuigd dat hij het land enigszins zou gaan liberaliseren, onder andere op economisch gebied. In eerste instantie was zijn populariteit groot, mede door zijn optreden tijdens de oorlog van oktober 1973, waarin Syrië en Egypte tegelijkertijd Israël aanvielen. Israël werd sinds de stichting in 1948 al als de grote vijand gezien en het volk was verheugd te zien dat de nieuwe leider van het land dit gevoel deelde en ook bereid was ernaar te handelen. Tevens haalde hij Syrië tijdelijk uit het regionale isolement van de afgelopen jaren door toenadering te zoeken tot de omringende landen, mede met als doel een front te vormen tegen de gemeenschappelijke vijand Israël 54. Verder leverde hij inspanningen ten behoeve van de economie, zowel op nationaal als internationaal niveau, waardoor deze op landelijk niveau groeide. 55 Aan het eind van de jaren 70 kwamen er, ondanks het verbod op politieke oppositie in verband met de noodtoestand, toch een aantal oppositiegroeperingen naar voren, aangezien er zaken waren waardoor de populariteit van president Hafez al-asad steeds verder afnam. Deze zaken zullen hieronder beschreven worden. 52 Lund 2011: 8 53 Sicherman 2011: Van Dam 2011: Lund 2011: 8 14

15 De oppositie kwam vanuit verschillende hoeken. Zo was er de soennitische islamistische oppositie, die in de volgende paragraaf uitgebreid aan bod zal komen. Deze zag het regime als onrechtmatig, omdat de president Alawitisch was en omdat de machthebbende Baath-partij een seculiere agenda had. Naast deze islamistische oppositie was er ook nog de linkse nationalistische oppositie. Deze had zelf in het geheim oppositiepartijen, waaronder een Nasseristische partij en een Syrische communistische partij. Zij waren het wel eens met de seculiere agenda van de Baath, maar niet met de mate waarin zij hun socialistische beleid toepasten. De twee bovenstaande groepen zorgden voor steeds meer openbaar protest tegen het regime. Niet alleen de leden en de sympathisanten van de bovenstaande groepen namen hieraan deel. Ook andere opposanten van het regime die niets te maken hadden met de islamistische en linkse oppositie kwamen steeds vaker naar voren om in het openbaar hun ongenoegen over het regime te uiten. In eerste instantie richtten deze protesten zich tegen bepaalde gedragingen van het regime, maar al gauw was het gericht op het regime zelf. 56 Maar welke problemen hadden deze Syriërs met het regime? Allereerst het feit dat Hafez al-asad de alleenheerser in Syrië en in de regio wilde zijn. Hij deed dit op intern niveau door zich te omringen met mensen die loyaal aan hem waren, bijvoorbeeld door sektarische, tribale en regionale banden. Zo werd de regering in steeds grotere mate gevormd door Alawieten, vaak afkomstig uit de rurale gebieden rondom de noordwestelijke stad Lattakia, waar ook Hafez al-asad zelf vandaan kwam. Deze toename in de plaatsing van Alawieten op belangrijke posities binnen de regering was een voorzetting van het beleid van al-asad s voorganger Saleh Jadīd, die eveneens tot de Alawitische stroming behoorde 57. Rifaat al-asad, de broer van de president was in de eerste jaren na de machtsovername door zijn broer de hoogste militaire bevelhebber. Personen die naar het idee van al-asad niet loyaal genoeg aan hem waren, werden aan de kant gezet en zonder al teveel moeite vervangen door personen die wel loyaal aan hem waren Deze loyalisten leken er geen bezwaar tegen te hebben dat de alleenheerschappij bij de president lag en dat zij zelf vrij weinig in te brengen hadden. De macht lag uitsluitend bij de president en de Baath-partij, iets dat ook veroorzaakt was door de noodtoestand die sinds de staatsgreep van de Baath-partij van kracht was. Volgens deze wet was de Baath-partij de 56 Lund 2011: 9 57 Van Dam 2011: Lund 2011: Van Dam 2011: 70 15

16 enige toegestane partij. Het voeren van oppositie zelfs bij wet verboden. 60 Toch werden er door bovengenoemde opposanten van het regime demonstraties georganiseerd. Het antwoord hierop van het regime was duidelijk. Of de demonstraties nu vredig of gewelddadig waren; ze werden hardhandig onderdrukt. Dit zorgde voor extra woede onder het volk, waardoor de demonstraties in eerste instantie gewoon doorgingen. Pas toen de oppositieleden werden opgepakt, viel de linkse oppositie langzaam weg en gingen zij in het geheim verder met in stand houden van hun politieke beweging. Op het gebied van buitenlandse politiek wilde Hafez al-asad, net als in Syrië zelf, de hoofdrol spelen. Hij droomde van een Sūriyā Kubrā 61, waarin ook Libanon, Israël, Jordanië en delen van Turkije zouden worden opgenomen en waarvan hij de ultieme leider zou zijn 62. Zijn banden met de omringende landen waren echter uiterst gecompliceerd te noemen. Zoals eerder vermeld leefde het Syrië van Asad en de staat Israël op voet van oorlog met elkaar. Verder probeerde hij koning Hoessein van Jordanië te beïnvloeden met betrekking tot zijn verstandhouding met Israël. Dit had weinig effect. Hafez al-asad had meer succes in Libanon, waar hij vanaf 1976 ingreep in de sektarische strijd die gaande was in het land. Vanaf het moment dat Israël besloot zich ook te mengen in de situatie van Libanon begon de daadwerkelijke oorlog, omdat Syrië dit, als nieuwe machtige entiteit in Libanon, niet toestond. Dit was in het jaar Het ingrijpen in Libanon en het steeds heviger wordende verzet tegen het regime van Hafez al-asad zorgden ervoor dat de buitenlandse investeringen, die voor 1976 langzaam op gang kwamen afnamen, gezien het feit dat het beeld van een stabiel Syrië steeds minder van toepassing was Ook de banden met Egypte werden steeds minder hecht. Nadat zij in 1973 een gezamenlijke verrassingsaanval op Israël uitvoerden, bekoelde de band tussen de twee landen. Vooral vanaf 1977, toen president Sadat van Egypte een bezoek aan Israël bracht voor vredesonderhandelingen, ontving hij hevige kritiek vanuit Damascus. Dit bracht president Sadat ertoe het regime van president Asad te bekritiseren. In een uitzending van de radiozender radio Cairo zei hij in maart 1978 dat het Syrische regime in eerste instantie 60 Hadad Een Groot Syrië (als in een groot Syrisch rijk). 62 Sicherman 2011: Al-Ahsan 1984: Lund 2011: 9 16

17 Alawitisch was, en niet seculier of socialistisch, zoals veel leden van de regering zelf beweerden 65. Tot slot waren ook de banden met buurland Irak werden in de loop van de jaren 70 steeds slechter. Hoewel beide landen geleid werden door de seculiere en Arabisch nationalistische Baath-partij, waren deze regimes rivalen van elkaar. Na de Syrische interventie in Libanon werden er in Syrië een aantal politieke moorden gepleegd. Hoewel het voor de hand lag dat de dader uit ditzelfde Libanon afkomstig was, beschuldigde het Syrische regime (via Radio Damascus) het fascistische regime in Bagdad ervan deze moorden gepleegd te hebben. Bagdad beschuldigde op zijn beurt het Asad-regime, en dan vooral Rifaat al-asad, van het plegen van de moorden. Ook benadrukte het Baath-regime in Bagdad steeds dat hun buurland Syrië geleid werd door één familie, waardoor het als een corrupt regime gezien werd. 66 Uit bovenstaande wordt duidelijk dat de populariteit van Hafez al-asad in de tien jaar vanaf zijn aantreden sterk afnam. Bij zijn aantreden werd hij nog gezien als een liberale hervormer die voor economische hervormingen zou zorgen en de gedoodverfde vijand Israël de baas zou zijn. De eerste jaren leek dit ook te lukken. De president nam een aantal liberaliserende maatregelen ten behoeve van de economie en viel samen met Egypte Israël aan. Vanaf de interventie in Libanon in 1976 leek het Syrische regime zowel in het land zelf als op regionaal niveau in een isolement te geraken. In Syrië was er geen plaats voor oppositie en de demonstraties die er waren, werden hard neergeslagen. Verder kwam een steeds groter deel van de macht in handen van de Alawitische minderheid, en dan voornamelijk Alawieten uit de omgeving van de noordwestelijke kustplaats Lattakia, waar ook de familie van de president vandaan kwam. Dit ging ten koste van de eerdere machthebbers, die vooral soennitisch waren en uit de stedelijke gebieden afkomstig waren. Tevens ging het ten koste van die andere minderheidsgroepen die sinds het aantreden van de Baath-partij in 1963 meer macht hadden gekregen, met name de Druzen. 67 Op het gebied van buitenlandse politiek raakte Syrië steeds meer geïsoleerd binnen de regio. De banden met de omringende landen werden steeds minder goed. Israël was natuurlijk al de aartsvijand sinds de stichting in 1948, maar ook de relatie met vroegere bondgenoten Egypte en Irak verslechterde gedurende de jaren President Anwar al-sadat in een interview met October, 26 maart 1978; Radio Cairo, 25 maart 1978, geciteerd in van Dam 2011: Ibid. p Van Dam 2011:

18 Al met al werd Syrië in de eerste tien jaar dat Hafez al-asad aan de macht was steeds minder stabiel, ook op politiek gebied. Dit zorgde, tezamen met de andere relevante factoren, voor een gevoel van ontevredenheid bij de bevolking Sektarische factoren Een van de meest relevante factoren van de opstanden in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw tegen het regime van Hafez al-asad is de sektarische. Zoals in de voorgaande paragraaf vermeld viel de linkse oppositie door hard ingrijpen van de overheid al gauw weg. Het ingrijpen van het regime zorgde er echter voor dat de islamistische weerstand tegen het regime toenam in hevigheid. Waarom was deze oppositie zo sterk en vasthoudend? Syrië is een multireligieus land met een soennitische meerderheid. Hiernaast wonen er nog Druzen, Ismailiten, christenen, Alawieten en andere kleine groepen. Deze waren zich bewust van hun eigen identiteit en de onderlinge verschillen, maar leidde in de beginfase van het onafhankelijke Syrië niet tot grootschalige conflicten, afgezien van de discriminatie door de soennitische meerderheid bij het verdelen van belangrijke functies, bijvoorbeeld binnen het regime. 68 Voor de machtsovername van de Baath-partij was de macht in Syrië voornamelijk in handen van de meerderheidsgroepering van de bevolking, de soennieten, en dan met name de soennieten afkomstig uit de steden. De minderheidsgroeperingen hadden een minderwaardige positie ten opzichte van de urbane soennitische meerderheid. In 1963 nam de Baath-partij de macht over en dit was het begin van meer macht voor religieuze minderheden, zoals de Alawieten, de Ismailieten en de Druzen. Deze toename van leden van minderheidsgroeperingen op hoge posities was een onderdeel van het gedachtegoed van de Baath-partij. Zij hadden als ideaal een grote Arabische natie, waarin iedere Arabier gelijk was, ongeacht zijn religie. In de constitutie van de Baath-partij wordt hierover het volgende gezegd: De Arabische natie vormt een culturele eenheid. Ieder verschil dat bestaat onder zijn zonen (van de Arabische natie) is per ongeluk (ontstaan) en onbelangrijk. Deze zullen verdwijnen bij het toenemen van de Arabische bewustwording 68 Ibid. pp. 1-14,

19 De nationale band zal de enige bestaande (en erkende) band worden binnen de Arabische staat 69 De situatie geschetst in het bovenstaande citaat was echter niet realistisch, aangezien er onder het volk nog steeds sprake was van etnische, tribale en sektarische loyaliteit aan de eigen groep 70. Degenen van de (sektarische) minderheidsgroepen die uit hun minderheidspositie wilden ontsnappen, steunden de zaak van de Baath-partij, aangezien zij perspectief boden om op gelijke voet te komen met de soennitische en machthebbende meerderheid van de bevolking. De minderheden werden onder soennitisch bewind met enige regelmaat gediscrimineerd en zij wilden graag dat hieraan een eind kwam 71. Voor hen was het dus een positieve ontwikkeling dat de minderheidsgroepen beter vertegenwoordigd zouden worden op de hogere posities binnen het regime. Voor de soennieten was deze ontwikkeling echter minder positief. Zij werden op geleidelijke wijze verwijderd uit hun posities, bijvoorbeeld in het leger 72 en werden gediscrimineerd wanneer zij zich aanmeldden voor een militaire training 73. De soennieten die al behoorden tot de Syrische militairen werden ook gediscrimineerd doordat slechts degenen die als betrouwbaar werden beschouwd door de legerleiding op strategische plekken werden gestationeerd. Degenen die als betrouwbaar werden gezien waren dan voornamelijk de militairen afkomstig uit minderheidsgroepen die zeer loyaal waren aan het regime. De soennieten werden vaak gestationeerd aan de Syrisch- Israëlische grens of in steden als Aleppo en Lattakia 74. Veel Syriërs zagen een contradictie in hetgeen het Baath-regime zei voor ogen te hebben, namelijk een staat waarin iedereen gelijk was ongeacht sektarische of tribale achtergrond, en hetgeen daadwerkelijk gebeurde, namelijk het toebedelen van belangrijke posities aan de hand van die achtergrond 75. Het was echter niet zo dat de Alawieten daadwerkelijk alle belangrijke posities binnen het land in beslag namen. De soennieten waren nog zeer goed vertegenwoordigd in de elite en bekleedden belangrijke posities. Toch was de mate waarin de Alawieten vertegenwoordigd waren op hoge posities, bijvoorbeeld in het leger, opvallend aangezien de verhoudingen disproportioneel waren 76. Na de coup van 23 februari 1966 ontstonden er spanningen waardoor ook de Druzen steeds minder prominente rollen vervulden binnen het Syrische leger. Het regime werd ervan 69 Ibid. p Ibid. 71 Ibid, p Ibid, p Munif al-razzaz, al-tajriba al-murra, geciteerd in van Dam 2011: Van Dam 2011: Drysdale 1982: 3 76 Ibid, pp

20 beschuldigd een sektarisch beleid te voeren en een aantal militairen kwamen hiertegen in opstand. Onder leiding van de Druus Sālim Hatūm werd er een poging gedaan een militaire coup te plegen. Het regime greep echter in en berechtte de opstandige militairen. Zij werden veroordeeld voor poging tot het omverwerpen van het regime en voor het aanzetten tot een burgeroorlog en sektarische verdeeldheid. Vijf van hen werden veroordeeld tot de doodstraf en de rol van de Druzen binnen het Syrische militaire apparaat nam af 77. In november 1971 nam Hafez al-asad de macht over van zijn voorganger Sāleḥ Jadīd door middel van een militaire coup. De periode die volgde werd gekenmerkt als zeer stabiel, mede doordat er geen sektarische spanningen binnen het regime en het leger waren. De leiders en officieren waren inmiddels voornamelijk leden van de Alawitische minderheid en vormden een tamelijk homogeen geheel. Zij konden hun macht ongestoord uitoefenen zoals zij wensten 78. De daadwerkelijke sektarische onrust begon na het begin van de Syrische interventie in Libanon in In de tijd die daarop volgde werden er een aantal politieke moorden gepleegd in Syrië, waarvan de doden voornamelijk Alawieten waren. In eerste instantie beschuldigde het Syrische regime het Baath-regime in Irak van de moorden 79, maar nadat de regimes van beide landen weer nader tot elkaar gekomen waren in 1978 werd gesteld dat de fundamentalistische soennitische oppositie verantwoordelijk was voor het doden van de politieke leiders. Deze opposanten wilden duidelijk maken dat zij niet achter het regime stonden, omdat het een anti-islamitisch, seculier en ongelovig Alawitisch regime zou zijn, en om deze reden niet legitiem De islamistische oppositie werd geleid door leden van de Syrische Moslimbroederschap, die in het jaar 1976 de jihad hadden uitgeroepen tegen dit ongelovige regime omdat dit regime volgens hen de moslims (soennieten) onderdrukte door moskeeën te sluiten, geleerden te arresteren en islamitische rechtsscholen te sluiten. Verder verspreidde het regime volgens hen immoraliteit. De Moslimbroeders hadden al op verschillende andere manieren tevergeefs getracht het regime te overtuigen van hun zaak, en nu was volgens hen jihad nog de enige manier om de koers van de machthebbers te veranderen. Volgens de Moslimbroeders was het ultieme doel het vestigen van een 77 Van Dam 2011: Ibid, p Ibid, p Ibid, p Drysdale 1982: 7 20

21 islamitische staat geregeerd met de sharia 82. Zij waren zeer expliciet met betrekking tot de Alawieten. Ze noemden hen Nusayrische ongelovigen 83. De politieke moorden werden door het regime beantwoord met vergelijkbaar geweld. Dit was ook het geval met de zogenaamde Slachting van Aleppo. Bij deze gebeurtenis op 16 juni 1979 stormden een aantal mannen een artillerieschool binnen. Er vielen minstens 32 doden en 54 gewonden, waarvan de meesten volgens verschillende bronnen Alawieten zouden zijn 84. Het regime beweerde echter dat er ook een aanzienlijk aantal soennitische en christelijke slachtoffers waren gevallen 85. Door deze gebeurtenis werd duidelijk dat gewapende leden van de soennitische oppositie geïnfiltreerd waren in het Syrische leger, tot grote verontrusting van het regime 86. Na deze gewelddadige gebeurtenis in Aleppo sprak president Hafez al-asad op 30 juni 1979 het volk toe in een poging de steun voor de Baath-partij te vergroten en de steun voor de Moslimbroederschap te verminderen. Dit deed hij door de Islam aan te halen en expliciet naar zichzelf te verwijzen als zijnde een moslim. Hiermee wilde hij vooral aanduiden dat de weg van de Moslimbroederschap niet de islamitische weg was, opdat degenen die sympathiseerden met de Moslimbroederschap ervoor zouden kiezen dit niet meer te doen. Hij zei bijvoorbeeld: ان العروبة تربط بين جميع ابناء هذا البلد وقد كان النبي صلى هللا عليه وسلم يعتز بالعروبة كما يعتز باالسالم والوطن يفقد معناه كوطن اذا لم يعش فيه المواطنون متساوين وهذه المساواة من صميم االسالم ونحن نقود البلد باسم حزب البعث العربي االشتراكي وانا اقود بصفتي أمينا عاما للحزب ورئيسا للجمهورية وليس باسم دين او طائفة مع أن االسالم هو دين االكثرية وشعارات الوحدة والحرية واالشتراكية يؤمن بها البعثى كما يؤمن بها كل من يؤمن بوطنه ٠٠٠ ان الذين يأخذون من الدين الصور والمظاهر ويبتعدون عن جوهره ويجمدون عند هذا الحد إنما يجعلون من الدين معيقا للتقدم وقد أكدنا منذ بدء الحركة التصحيحية )في نوفمبر )تشرين الثاني( ( 0791 أن الدين محبة وعمل وانجاز وأن االساس هو أن تكون هناك قيم واخالق وقد عملنا كل ما من شأنه أن يعز الدين ويرسخ قيمه في النفوس وأكدنا أن االسالم دين حياة وتقدم ٠ ولكننا اآلن بصدد مؤامرة على بلدنا وبصدد 82 Al-Nadhīr, geciteerd in Van Dam 2011: De term die voor 1920 werd gebruikt voor de Alawieten, en verwijst naar de grondlegger van het Alawisme, Ibn Nusayr. Alawieten gaven zelf de voorkeur aan de benaming Alawieten, door verwijzing naar Ali. Door fundamentalistische moslims wordt de term Nusayri gebruikt om aan te tonen dat de Alawieten geen moslims zijn, in Talhamy 2010: Van Dam 2011: Financial Times, 28 June 1979, geciteerd in van Dam 2011: Drysdale 1982: 8 21

22 عمل اجرامي لم يرتكبه شخص حقود فنقول انها نزوة فردية ونضرب صفحا عنه وانما ارتكبه تنظيم سياسي اسمه جماعة االخوان المسلمين وله سياسة مقررة هي سياسة القتل وهو يقف هذا حتى ولو كنا مالئكة بل انه يعتبر ثلث الناس غير مسلمين ( يأ العلويين والدروز واالسماعيليين والمسيحيين( أي أنهم يريدون احتكار االسالم النفسهم مع انه ليس من حق اي حزب ان يحتكر االسالم او اي دين من االديان ان هؤالء استغلوا جو الحرية إلغواء بعض الناشئة وليدفعوهم الى درب الجريمة وليجعلوا منهم أعداء لالسالم وال يمكن التساهل مع هذه الجماعة التي ارتكبت أعمال القتل وارتكبت مجزرة من أبشع ما عرف تاريخ العرب واالسالم وال يمكن التساهل مع من يفعلون ذلك باسم االسالم ٠٠٠ فال االغتياالت يمكن أن تقلب النظام وال يمكن أن نسمح بأي عمل طائفي ولكنهم اتخذوا قرارهم في عام 0791 عندما اتضح الخط الفاصل بيننا وبين نظام السادات فكان قرارهم تطبيقا الستراتيجية هدفها اثارة االقتتال الطائفي كما ذكروا في افاداتهم والذين يثيرون الطائفية ال بد من معاقبتهم وتصفية منظمتهم في سوريا النهم ضد حركة التقدم وضد حركة التاريخ وال بد أن يوضع حد نهائي ألعمالهم Het Arabisch nationalisme verbindt de burgers [de zonen van dit land]. De profeet vrede en zegeningen zij met hem was trots op het Arabisme zoals hij trots was op de Islam. Het concept vaderland verliest zijn betekenis als de burgers van dit vaderland niet gelijk zijn. Deze gelijkheid is een onderdeel van de Islam. We leiden het land in de naam van de Arabische socialistische Baath-partij. Ik leid Syrië zo goed ik kan als Secretaris-generaal van de partij en als president van de republiek. Ik leid het land niet in de naam van een religie of van een religieuze gemeenschap, ondanks het feit dat de Islam de religie van de meerderheid van de bevolking is. Baathisten en degenen die in hun vaderland geloven, geloven allemaal in de principes van vrijheid, eenheid en socialisme Degenen die de religie zien als een zaak van rituelen, die de essentie ervan verwaarlozen en op dit punt bevriezen, zorgen ervoor dat de religie een obstakel wordt voor vooruitgang. Sinds het begin van de Correctieve Beweging [machtsovername Hafez al-asad, november 1970] hebben wij steeds bevestigd dat religie liefde, werk en prestatie is. Wat belangrijk is, is de aanwezigheid van morele waarden en principes. We hebben altijd gewerkt om de religieuze waarden in de harten van onze burgers te versterken. We hebben bevestigd dat de Islam een religie van leven en vooruitgang is. Maar nu zijn wij getuige van een samenzwering tegen ons land en van een criminele daad die niet gepleegd is door een persoon die wij kunnen vergeven, maar door een politieke organisatie genaamd de Moslimbroederschap, die een opzettelijk beleid van criminele daden heeft. Deze bende zou zich op dezelfde manier opgesteld hebben als wij engelen waren geweest. Het beschouwt een derde van de mensen als niet-moslims [de heterodoxe groeperingen, 22

23 bijvoorbeeld de Alawieten, de christenen en de Druzen]. De leden van deze bende willen de Islam voor zichzelf opeisen, ondanks het feit dat geen enkele partij het recht heeft om de Islam of enige andere religie voor zichzelf mag opeisen Ze hebben de sfeer van vrijheid uitgebuit om jongeren te verleiden criminele daden te verrichten en zodoende een vijand van de Islam te worden. We kunnen ons niet mild opstellen ten opzichte van deze groep, die verschillende moorden op zijn geweten heeft en daarnaast een van de meest weerzinwekkende slachtingen die de geschiedenis van de Islam ooit gekend heeft. Pogingen tot moord zullen dit regime niet doen vallen, en wij zullen sektarische daden niet toestaan. De Broederschap heeft zijn keuze gemaakt in 1975, toen de scheidslijn tussen ons en het al-sadat regime duidelijk werd. Hun beslissing was de strategie toe te passen die een sektarische strijd zou creëren. Dit is ook erkend door leden van de Moslimbroederschap tijdens verhoren Degenen die het sektarisme steunen en moeten gestraft worden en hun organisatie in Syrië moet worden vernietigd, want zij verzetten zich tegen de vooruitgang en de geschiedenis. Wij moeten een einde maken aan hun daden. Aan het slot van deze toespraak benadrukte hij zijn moslimidentiteit door het volgende te zeggen: ان االسالم والمسلمين شيء وهذه الجماعة شيء آخر ٠ ان حزب البعث العربي االشتراكي حزب قومي اشتراكي ال يفرق بين دين وآخر واني كمسلم مؤمن اشجع على االيمان واشجع على مكافحة التزمت والتعصب فهما يتناقضان مع حقيقة الدين وانا اعتقد أن المسلم الحقيقي هو أخو المسلم والمسيحي وأن المسيحي الحقيقي هو أخو المسيحي والمسلم وهذا مصدر قوة لنا اذا فهمنا الدين ولو لم تكن سوريا دائم ا فوق الطائفية لما كانت سوريا موجودة اآلن Islam is iets en deze bende is iets anders. De Arabische Socialistische Baath-partij is een nationalistisch-socialistische partij die geen onderscheid maakt tussen religies. Als een gelovige moslim moedig ik iedereen aan te geloven en om starheid en fanatisme te bestrijden, omdat zij tegenstrijdig zijn aan de Islam. Ik geloof dat een ware moslim de broeder is van zijn islamitische en christelijke broeders en dat een ware christen de broeder is van de christenen en de moslims. Als Syrië niet altijd al boven sektarisme had gestaan, dan zou het [Syrië] nu niet bestaan hebben Hafez al-asad. Toespraak voor Radio Damascus, op 30 juni 1979, geciteerd in van Dam 2011: