CHRISTELIJKE PRESENTIE IN EGYPTE IS EEN Huub Lems

Transcriptie

1 CHRISTELIJKE PRESENTIE IN EGYPTE IS EEN Huub Lems De onrust en het geweld in Egypte heeft veel christenen in Egypte er toe gedwongen het land te ontvluchten om elders een nieuw bestaan op te bouwen. Het betreft daarbij vooral de goed opgeleide bovenlaag van artsen, juristen, ingenieurs en mensen uit de handel en de industrie. Dokter Freddy S. El-Baiady, directeur van het Salam Medical Center in El-Qanatir en ex-senator blikt terug op de afgelopen woelige periode van de Egyptische lente en kijkt hoopvol maar niet zonder zorgen naar de toekomst. Arts-politicus on tour In zijn drukke programma die hem in twee weken tijd in Zwitserland, Brussel (Europese Commissie/ Parlementariërs) en Engeland (buitenland commissie van het parlement) brengt, heeft dr. Elbaiady tijd gevonden voor een tussenstop in Nederland. En ook daar vinden gesprekken plaats, o.a. met de synodepreses van de Protestantse Kerk, ds. Karin van den Broeke. Als geen ander is hij in een positie ons te informeren over de politieke ontwikkelingen van het land dat bijna negentig miljoen inwoners telt. Ook over de positie van christenen in het overwegend Islamitisch land. Hij vertelt er met passie over en kijkt nadrukkelijk naar de toekomst in de hoop en overtuiging dat christenen een positieve bijdrage aan het nieuwe Egypte zullen leveren. De presentie van christen staat onder druk omdat vooral de rijkere, goed opgeleide bovenlaag onder invloed van het geweld van de Moslim Broederschap naar elders zijn vertrokken. Een beweging die ook in andere landen in het Midden-Oosten gaande is en door de recente gebeurtenissen in een stroomversnelling is gekomen. Arts en ziekenhuis met een link naar Nederland Dr. Freddy, die o.a. zijn artsenopleiding in Hoorn heeft genoten, begon in 1997 het Salam Medical Center (Medisch Centrum Vrede ), een ziekenhuis dat van de Presbyteriaanse Kerk van Egypte uitgaat. Het is in El Qanatir bij Barrage, op een oud terrein van de (Nederlandse) vereniging Egypte-zending, gevestigd. Veel mensen uit de omgeving kennen de plek dan ook als dat van de Dutch Mission. Het bijzondere er aan is dat de artsen, medische en verpleegkundige staf in gelijke mate zowel moslims als christenen telt. De bevolking die het ziekenhuis gebruikt is voor het grootste deel moslim. En de rijkere patiënten betalen wat meer zodat ook de armere patiënten geholpen kunnen worden. Helpen waar geen helper is. Zo functioneert Salam MC als stil christelijk getuigenis te midden van anders gelovigen, als een voorbeeld van christelijke presentie in de Egyptische samenleving, en als bewijs van praktisch samen leven en dienen van mensen met verschillende religieuze achtergrond. Politicus tegen wil en dank Zijn verzoenend werk in het ziekenhuis bleef niet onopgemerkt en op een gegeven moment vroeg de regionale afdeling van de NDP, Hosni Mubarak s nationaaldemocratische partij, hem om volksvertegenwoordiger te worden. Dat wilde dr. Freddy niet, maar hij werd wel lid van de partij omdat daardoor deuren voor het medisch werk opengingen die in die tijd anders gesloten zouden blijven. Zijn kritische houding, die o.a. als voorzitter van de jeugdbeweging van zijn kerk was gevormd, liet hij echter niet los, wat o.a. in kritische artikelen over Mubarak s leiderschap leidde in de partijkrant. Net als veel anderen in de kerken steunde hij de volksopstand tegen Mubarak.

2 Tussen spreekkamer en parlementsgebouw Zijn kritische houding en con amore steun aan de volksopstand leverde hem veel krediet op en hij werd als christen gekozen in de National Consensus de conferentie die de principes voor een nieuwe grondwet moest leveren en op de interim periode moest toezien. Hij werd door de Elwafd partij gevraagd om eerste op hun kandidatenlijst voor de parlementsverkiezingen te staan, maar dr. Elbaiady wilde zich niet aan een partij binden. Door de nieuw gekozen president Mohammed Morsi werd hij gevraagd om als onafhankelijk lid in de Senaat (Shura Council) zitting te nemen, wat hij accepteerde. Waarom het fout ging in deze eerste fase van de revolutie Dr. Elbaiady wijst op verschillende zaken om de vraag te beantwoorden waarom het fout ging in de eerste poging om een werkelijk democratisch Egypte te bouwen. In de aanloop na de omverwerping van Mubarak en zijn getrouwen is in de haast de volgorde van de gang van zaken omgekeerd. Eerst werden verkiezingen voor parlement en president gehouden en pas daarna werd een nieuwe grondwet aangenomen. Een grondwet bovendien die volgens hem en met hem vele liberale krachten in Egypte te Islamitisch van karakter is en de ontwikkeling naar een democratie met eerbiediging van de verschillen, ook in geloof, in de weg staat. De Salafisten, de meer fundamentalistische stroming binnen de Islam, waren overigens juist van mening dat die nieuwe grondwet te weinig Islamitisch van karakter was. Zij vonden een trouwe bondgenoot in president Morsi en zijn Moslim Broederschap. Door schone beloften, een betere organisatiegraad dan de overige partijen en de verdeeldheid binnen en tussen die andere partijen, hadden zij het voor het zeggen gekregen in het post-mubarak Egypte. Al snel bleken de eerdere beloften gebroken in een poging tot vergroting van de macht van de president en het versterken van het Islamitisch karakter. Dokter Elbaiady werd om zijn kritische stem steeds vaker belemmerd om zijn geluid in de Shura te laten horen o.a. over de rol van leger en politie bij aanvallen op kerken en Koptisch Orthodoxen en riep president Morsi op zelf op te stappen. Symbolisch gaf hij met medestanders de president de rode kaart en aan de vooravond van de grote demonstratie gaf hij zijn Senaatszetel op als protest omdat de president niet naar het volk wilde luisteren. Hij sloot zich officieel aan bij de Tamarod (Rebel) beweging die maar liefst 22 miljoen handtekeningen voor een NEE tegen president Morsi wist te verzamelen. Op 3 juli van dit jaar werd de president door het leger afgezet. Een nieuwe ronde Hoewel het leger in deze actie de steun van een grote meerderheid van de bevolking heeft, behoudens natuurlijk die van de Moslim Broederschap en hun aanhang, is het op deze wijze ingrijpen om een democratisch gekozen parlement en president af te zetten, niet populair in de Westerse wereld. De militairen benoemden dan ook de voorzitter van het Constitutionele Hof Adly Mansour, tot waarnemend president en zet vaart achter het proces van een nieuwe Grondwet op liberaler leest geschoeid en van hernieuwde verkiezingen. Dr. Elbaiady is blij dat de transitie nu wel in de juiste volgorde gebeurt, maar maakt zich zorgen over de snelheid waarmee een nieuwe grondwet tot stand wordt gebracht. In principe zijn er vier stromingen op weg naar het nieuwe Egypte: de stroming van de Moslim Broederschap die van het land een Islamitische Staat wil maken, de stroming van het oude regime die na het echec van Morsi weer meer voet aan de grond heeft gekregen, de stroming die de militairen een grotere rol toedichten om chaos en onderlinge conflicten te voorkomen en de brede liberale stroming die op weg wil naar een democratische burgerstaat. Hoe de verhoudingen op de nieuwe grondwet uitwerken en hoe de verkiezingen zullen verlopen is moeilijk te voorspellen ook al dicht hij de liberale stroming en de militaire optie grote kansen toe.

3 De positie van de kerken Welke de uitkomst ook zal zijn, deze zal in ieder geval de burgerrechten van iedere Egyptenaar moeten garanderen. Christenen wonen, aldus dr. Elbaiady, met evenveel recht in het land van de Nijl als moslims. In wederzijds respect is het vruchtbaar en vreedzaam samenleven in het Egypte van de toekomst gelegen. Zijn eigen ervaring in Salam MC getuigt hiervan. Het denken in meerderheid en minderheden is hem daarom vreemd. Liberaal en gelovig gaan voor hem dan ook volstrekt samen en geloofsgemeenschappen moeten zich daarom niet op de noemer van religie in de politiek actief gaan bewegen. Individuele christenen daarentegen kunnen en moeten wat hem betreft politiek actief zijn of worden om aan dat nieuwe Egypte mee te bouwen. Zoals hijzelf in Egypte, maar ook daarbuiten zoals op deze Europa tour, actief is om een politieke boodschap uit te dragen. Maar ook uren achtereen in zijn spreekkamer moslims en christenen ziet en behandeld. Christenen moeten in Egypte present blijven en niet emigreren zo luidt zijn stelling. Op de vraag wat er van buiten Egypte gedaan kan worden antwoordt dr. Elbaiady gedecideerd: tijdelijke steun aan arme christenen is mooi maar investeren in hun onderwijs en ontwikkeling is beter. Beter voor henzelf en beter voor hun bijdrage aan het nieuwe Egypte. Dr. Freddy Elbaiady

4 Een rode kaart voor President Morsi Dr. Freddy Elbaiady

5 Dr. Elbaiady sprekend in de Shura Council (Senaat)