Gent klimaatrobuust. Visie op een klimaatrobuuste stad Maaike Breugelmans 6 februari 2013 open MINA-raad

Transcriptie

1 Gent klimaatrobuust Visie op een klimaatrobuuste stad Maaike Breugelmans 6 februari 2013 open MINA-raad

2 1. Probleemstelling Waarom werken aan een klimaatrobuuste stad?

3 Klimaatverandering wordt zichtbaar belangrijkste bevindingen EMA rapport warmste decennium sinds waarnemingen hittegolven komen vaker voor en duren langer neerslaghoeveelheid: daalt in zuiden, stijgt in noorden vaker droogvallen van rivieren (in Zuid-Europa) noordpoolgebied warmt sneller op dan andere regio s zeespiegelniveaus en risico kustoverstromingen stijgen effecten op menselijke gezondheid door verspreiding ziekten veranderingen in eigenschappen van planten en dieren minder water voor landbouw in Zuid-Europa warmtevraag gedaald, energievraag voor koeling gestegen

4 Klimaatverandering wordt zichtbaar waarnemingen in Vlaanderen (VMM) gemiddeld 2,3 C warmer dan in pre-industriële periode 2011 warmste jaar sinds de metingen startten (1833) temperatuur stijgt het meest in de lente frequentie van hittegolven sinds de jaren 1990 verdubbeld ten opzichte van gemiddelde in 20ste eeuw hittegolven leiden tot extra sterfgevallen in zomermaanden steeds natter, vooral in de winter aantal dagen met (veel) zware neerslag verdubbelde zeeniveau vertoont een significante stijging (gemiddeld 3mm/jaar sinds 1970) aantal overstromingen neemt duidelijk toe, maar nog geen definitief bewijs dat klimaatverandering mee aan de basis ligt

5 Steden hotspots klimaatverandering primaire effecten van klimaatverandering (CC) + stedelijke omgeving secundaire effecten

6 Wateroverlast door bodemafdichting & neerslagextremen 45 % bodemafdichting wateroverlast uit riolering wateroverlast uit waterlopen

7 Hitte-stress door verstening, stedelijk hitte-eiland & opwarming Socio-economische studie Vlaanderen Adaptatie aan klimaatverandering, globale kosten en praktijkvoorbeelden : Kosten voor de Vlaamse maatschappij zonder adaptatie = grootte-orde 1 tot 3,5 miljard, in grote mate bepaald door sterfgevallen door hittestress Hitte is daarenboven nadelig voor de luchtkwaliteit en zorgt voor meer kans op smogvorming in de stad.

8 Waterschaarste door waterbehoefte & droogte Impact op (drink)waterwinning en transportfunctie Gentse kanalen Droogte kan nog maanden duren 6 mei 2011, De Standaard Lage waterstand Rijn bezorgt Ford problemen 10 mei 2011, de redactie

9 Zeespiegelstijging verzilting: druk op ecosystemen druk op oppervlaktewaterwinningen impact afwatering Gentse kanalen (overstromingen) Scenario s project Vlaamse Baaien: tegen 2050: + 24 tot 36 cm tov 2000 tegen 2100: + 64 tot 192 cm tov 2000 stormvloedniveau: o +6,5m TAW: eens per 109j in 2000 naar eens per 3j in 2100 o + 8m TAW: eens per j in 2000 naar eens per 2j in 2100

10 2. Doelstelling Wat betekent Gent, klimaatrobuuste stad?

11 Gent, klimaatrobuuste stad Doel 2030: Gent voorbereiden op en aanpassen aan neerslagextremen/ wateroverlast, langere droogteperiodes/waterschaarste, hittestress en de zeespiegelstijging zodat Gent een klimaatrobuuste stad is. Doel 2018: We hebben een zo nauwkeurig mogelijk beeld van de te verwachten klimaatveranderingen voor Stad Gent: effecten van neerslagextremen en wateroverlast, langere droogteperiodes en waterschaarste, en hittestress duidelijk in welke mate zeespiegelstijging een bedreiging vormt voor Gent Nieuwe stadsontwikkeling vormt een toekomstbestendige investering die blijvend bijdraagt aan een leefbare stad. De realisatie van een klimaatrobuuste stad wordt reeds getoond aan de hand van een aantal voorbeeldprojecten.

12 Gent, klimaatrobuuste stad? Isoard et al., 2008

13 Gent Gent, klimaatrobuuste stad? What are the nonclimatic trends? Demographics Economics Socio-cultural change Politics and governance Environmental change How will the climate change? Precipitation Temperatures Drought Rising sea level What adaptation options should be developed/implemented? How will the urban systems be impacted? (society/economy/environment/ governance & policy) Physical damage to infrastructure and buildings Disruption to infrastructure and property services Health impacts Psychological impacts Species loss and migration Loss of habitat Economic impacts Logistics disruption Pressure on public resources What is the existing adaptive capacity (of the city/administration) relevant to climate change adaptation?

14 3. Klimaatadaptiebeleid Hoe pakt Stad Gent klimaatadaptatie aan?

15 Aanpak klimaatadaptatie Stad Gent 1. Opmaak klimaatadaptatiestrategie 2. Kennisopbouw 3. No-regretmaatregelen 4. Principes integreren in (visies op) beleidsplannen

16 Aanpak klimaatadaptatie Stad Gent 1. Opmaak klimaatadaptatiestrategie 2. Kennisopbouw 3. No-regretmaatregelen 4. Principes integreren in (visies op) beleidsplannen

17 Klimaatadaptatiestrategie Klimaatadaptatiestrategie Stad Gent Vlaams adaptatieplan Belgische adaptatiestrategie Europese adaptatiestrategie Whilst most individual adaptation measures need to happen at the local or regional level, looking at the bigger picture helps to drive forward the processes everywhere. European Commission

18 Klimaatadaptatiestrategie Deelname EU DG Climate Action project Adaptation strategies for European cities

19 Klimaatadaptatiestrategie Opmaak adaptatiestrategie en werkplan Mogelijke structuur: 1. Visie, strategie en doelstellingen 2. Wat betekent dat voor Stad Gent? kwetsbaarheidsanalyse organisatorische noden 3. Maatregelenpakket (per thema) uitzoeken adaptatiemogelijkheden 4. Stakeholders + communicatieplan bewustwording en betrokkenheid 5. Korte termijn werkplan

20 Aanpak klimaatadaptatie Stad Gent 1. Opmaak klimaatadaptatiestrategie 2. Kennisopbouw hittekaart (~onderzoek VITO en UGent) wateroverlast (~ Plurisk + ~ORBP) 3. No-regretmaatregelen 4. Principes integreren in (visies op) beleidsplannen

21 Hittekaart Stad Gent 1. Stedelijk hitte-eiland effect in kaart brengen oppervlaktetemperatuur (SUHI)

22 Hittekaart Stad Gent 1. Stedelijk hitte-eiland effect in kaart brengen oppervlaktetemperatuur (SUHI) luchttemperatuur (CLUHI)

23 Hittekaart Stad Gent 1. Stedelijk hitte-eiland effect Vrijdagsmarkt in kaart brengen Ledeberg oppervlaktetemperatuur (SUHI) Plantentuin luchttemperatuur (CLUHI) model metingen Melle

24 Hittekaart Stad Gent 1. Stedelijk hitte-eiland effect in kaart brengen oppervlaktetemperatuur (SUHI) luchttemperatuur (CLUHI) model metingen

25 Hittekaart Stad Gent 2. Stedelijk hitte-eiland effect analyseren oorzaken detecteren kwetsbaarheid in kaart brengen toekomstprojecties maken beleidsaanbevelingen opmaken

26 Overstromingsrisicobeheerplanning 1. Overstromingsgevaarkaarten / Overstromingsrisicokaarten 2. Overstromingsrisicobeheerplan bundelt maatregelen om negatieve gevolgen van overstroming voor de veiligheid van mens, milieu, cultureel erfgoed en economie te beperken instrument om gericht keuzes te maken in het overstromingsrisicobeheer en de impact van die keuzes te kennen (kosten-baten, restrisico) gebaseerd op preventie, protectie en paraatheid

27 Plurisk project Doel lokale besturen ondersteunen in de kwantificering, voorspelling en beheer van de stedelijke risico s verbonden aan lokale extreme weersomstandigheden (zomeronweders)

28 Aanpak klimaatadaptatie Stad Gent 1. Opmaak klimaatadaptatiestrategie 2. Kennisopbouw 3. No-regretmaatregelen integraal waterbeleid, groendaken, materialen en verharding, straatbomen, groenzones, in bouwreglement, verkavelingsrichtlijn TMVW, aanleg openbaar domein, subsidies 4. Principes integreren in (visies op) beleidsplannen

29 Bouwreglement Stad Gent Hemelwater vasthouden aan de bron om wateroverlast te voorkomen en grondwater aan te vullen Ruimte van daken maximaal inzetten: groendaken vele positieve effecten in stedelijke omgeving

30 Verkavelingsrichtlijn TMVW (ontwerp) Principes integraal waterbeleid ook toepassen voor het toekomstig openbaar domein: infiltratie waar mogelijk buffering en vertraagde afvoer als tweede stap Voor dimensionering buffervoorziening deel van het privaat domein mee in rekening brengen = verhogen veiligheidsniveau

31 Aanpak klimaatadaptatie Stad Gent 1. Opmaak klimaatadaptatiestrategie 2. Kennisopbouw 3. No-regretmaatregelen 4. Principes integreren in (visies op) beleidsplannen Structuurvisie 2030 (RSP) Groenstructuurplan

32 Input Structuurvisie 2030 Klimaatadaptatie verdient plek in Ruimtelijk Structuurplan Gent Gent, klimaatrobuuste stad Mogelijke acties voor een klimaatrobuuste stad: Verder inzetten op groene lobben (op macro, meso en micro niveau), in combinatie met ruimte voor water, streven naar windcorridors Beperken bodemafdichting en verstening met mogelijkheden voor infiltratie (clustering voorzieningen) Groen-blauwe netwerken (groenstructuur, water in de stad)

33 Groenstructuurplan Klimaatdoelstellingen: actief inzetten van lucht- en klimaatgroen groenstructuur klimaatrobuust uitbouwen Acties voor een klimaatrobuuste stad: vertalen van het groenstructuurplan naar klimaat- en milieudoelstellingen opmaken van een handleiding inrichtingsvoorwaarden voor lucht- en klimaat-groen Alle maatregelen in het groenstructuurplan moeten bijdragen tot klimaatadaptatie Belangrijke maatregelen: Groen fijnmazig netwerk creëren, ook op kleine schaal vergroenen (hitte) Grotere parken en groengebieden voorzien (buffer)

34 Gent, klimaatrobuuste stad 2030

35 Bedankt voor uw aandacht Bedankt Vragen? voor de aandacht Suggesties?