Boekverslag Nederlands Een punaise in de voet door Anton Koolhaas

Transcriptie

1 Boekverslag Nederlands Een punaise in de voet door Anton Koolhaas Boekverslag door een scholier 2474 woorden 25 april keer beoordeeld Auteur Genre Anton Koolhaas Psychologische roman Eerste uitgave 1974 Vak Nederlands 1 Zakelijke gegevens. A De auteur van het boek is A. Koolhaas. B Een punaise in de voet, G.A. van Oorschot, Amsterdam, , 163 blz. (Eerste druk1974) C Het genre van het boek is Psychologische roman. 2 Eerste reactie. A Ik heb dit boek gekozen op aanraden van mijn zus. Ze vertelde mij dat het een grappig en een beetje vreemd boek was. Ook had ik niet zoveel tijd voor het uitzoeken van een boek en heb ik daarom dit boek genomen. Verder had ik in de tijdsperiode van 1970 tot 1980 nog geen boek gelezen. B Ik vond het een vreemd boek. De hoofdpersoon overkomt een groot drama omdat hij tegen zijn vrouw gezegd heeft dat zij haar punaises eens in de muur moet prikken. Hierop volgend valt zij met muur en al 11 verdiepingen naar beneden. De man komt in een waanwereld terecht waarvan je jezelf steeds weer afvraagt wat nu waar is en wat niet. De schrijver heeft een aparte manier van schrijven zo irriteerde het mij bijvoorbeeld hoe vaak hij bepaalde zinnen herhaalde. Op de een of andere manier boeide het boek me toch, hoewel er eigenlijks niets spannends of ontroerends in gebeurde. Van andere spelers dan de hoofdpersoon en zijn vrouw kom niet zoveel te weten. Hierdoor blijven deze spelers nogal oppervlakkig. 3 Verdieping. A Samenvatting. David en Letitia wonen samen in een flat op de elfde verdieping. David werkt bij een bureau dat reorganisaties bij bedrijven begeleidt. Hun flat is de laatste in de rij en zij hebben een buitenmuur. Ze zijn een paar jaar getrouwd, maar door hun huwelijk is de verstandhouding tussen David en Letitia s vader niet zo goed. Letitia s moeder overleed op het moment dat David en Letitia gepland hadden elkaar het jawoord te geven. Letitia s vader was het er niet mee eens dat de bruiloft door zou gaan, waarop David zijn zin doordramde, er moest en zou een bruiloft komen. Letitia maakt graag aquarellen. Op een middag stapt David de huiskamer binnen en trapt in een punaise van Letitia. Hij begint te schreeuwen en zegt; Pagina 1 van 5

2 Punaises horen in de muur, niet op de grond! Waarop Letitia woedend de punaise in de muur duwt. De muur valt met Letitia en al naar beneden. Letitia is op slag dood en David weet zich geen raad. Hij staat maar te staren naar beneden en beseft langzaam dat zijn vrouw er niet meer is. Hij zit in een stoel en weet niet wat hij moet doen. Naar van loop van tijd komen medebewoners van de flat kijken waar David is. Ze bellen aan maar David reageert niet. De medebewoners besluiten via een zijraam naar binnen te gaan. Terwijl de bewoners naar binnen gaan neemt David de voordeur naar buiten. David vlucht en loopt via de trap naar beneden. Terwijl hij naar beneden loopt komt hij telkens de zelfde vrouw tegen, precies op de hoek van de trap. Zij wekt bij hem erotische gedachtes op, terwijl zij iedere keer oogcontact hebben als zij elkaar kruisen. Uiteindelijk spreekt hij haar aan en volgt haar naar haar flat. Daar ontkleedt zij zich en vraagt zij of hij met haar naar bed wil. David blijft maar naar haar staren en ze praten over het ongeval wat net is voorgevallen. De vrouw heet Lena en ze stelt voor om David onzichtbaar te maken. David gaat op dit voorstel in, hij en Letitia droomden er altijd van hoe het zou zijn om onzichtbaar te zijn en wat voor goeds je daarmee kon doen. Ze zouden de wereld kunnen helpen met haar problemen. David wil voor Letitia onzichtbaar worden, hij wil hun droom werkelijkheid maken. Lena zet hem op een stoel en bindt hem vast met riemen. Ze voert nog meer verschillende voorbereidingen uit, zet de onzichtbaarheidmachine in werking en David ondervindt erg veel pijn. Wat verdwaasd is David na deze gebeurtenis en hij betaalt Lena voor haar diensten en vertrekt. Hij is echt onzichtbaar en brengt de eerste nacht in zijn auto door. Ondertussen denkt hij over zichzelf na, hoe was hij eigenlijk voor Letitia? Was hij een goede echtgenoot? En op zijn werk? Zouden ze hem missen nu hij spoorloos verdwenen was? Hij wist het antwoord niet en om erachter ging hij de volgende dag naar de vergadering. Al zittend op een stoel hoort hij aan hoe zeer zijn collega s Letitia misten, en hoe misbaar hij eigenlijk is! Ze spraken gedurende vergadering de meest lovende woorden over Letitia, en amper een woord over hem. Voor zijn verdwijning had hij nog een rapport over de reorganisatie van een bedrijf afgemaakt. In dit rapport stond dat er 12 mensen ontslagen zouden worden. David krijgt hier heel erg veel spijt van, en besluit iets voor de mensen te gaan doen. Hij berooft een bank en hij wil met zijn buit de 12 ontslagen mensen uit de brand helpen. Hij weet alleen nog niet hoe hij het geld moet overhandigen. David begint zich af te vragen wat voor nut hij nog heeft, hij was een egoïst, een egoïst waarmee Letitia moest trouwen, ondanks dat haar moeder gestorven was. Hoe harteloos was hij geweest! Hij vroeg zich af hoe het met haar vader ging, die na de dood van zijn vrouw al kapot was gegaan, maar na de dood van zijn lieve dochter helemaal het spoor bijster zou zijn. Ook wil David de kamer van zijn overledene vrouw bezoeken om daar uithuilend de nacht door te brengen. David zoekt hem op een avond op, en gaat naast hem zitten bij de haard. David heeft een brief voor hem bij zich, een brief waarin hij zijn excuses aanbiedt. Haar vader praat hard op tegen zichzelf en leest hardop een brief voor die hij geschreven heeft aan zijn vrouw en dochter die nu overleden zijn. Na dat de vader de brief heeft gelezen verbrand hij hem. Dat doet David later ook met zijn brief omdat hij zijn brief eigenlijk maar schijnheilig vindt. De vader gaat in het bed van zijn overledene dochter slapen. David gaat terug naar zijn eigen flat. In zijn flat aangekomen is hij zo van slag zonder Letitia, zonder een belangrijk doel in zijn leven dat hij geneigd is zelfmoord te plegen. Eerst stap hij met zijn voet in een punaise, de zelfde punaise waardoor zijn vrouw is overleden. Hij duwt hem vol in zijn voet zodat het veel pijn doet Hij duwt tegen het met plastic en latten bespannen gat waar ooit de muurgezeten had. Hij duwde heel hard maar het plastic gaf maar weinig mee. Hij voelde een spijker uit een van de latten in zijn rug boren hij duwde nog harden. Totdat hij genoeg pijn had. Hij ziet zichzelf langzaam zichtbaar worden in de spiegel. Hij besluit naar het Pagina 2 van 5

3 dak van de flat te gaan, Letitia achterna, hij wil bij haar zijn en dezelfde dood als zij beleven. Maar eenmaal boven op het dak van de flat beseft David dat hij een nieuw leven moet gaan leiden. Voor zichzelf, maar ook voor Letitia. Hij besluit zichzelf geheel te veranderen en te beginnen aan een nieuw leven, een waardig leven dat Letitia goed zal keuren. B Onderzoek van de verhaaltechniek. De schrijver heeft een aparte manier van schrijven, hij gebruikt vaak herhalingen van eerder door een van de hoofdpersoon uitgesproken zinnen. Verder is de schrijfwijze normaal voor de tijd waaruit het boek komt, d.w.z. dat hij geen zeer oude woorden gebruikt etc. Het boek zou zich in elke tijd kunnen afspelen dat is dan ook niet zo van belang. In het boek worden drie dagen van het leven van David beschreven. Het boek heeft een informatieve opening, de schrijver legt de situatie namelijk helemaal uit. De relatie die David met Letitia heeft en de relatie met hun vader, ook verteld hij over het noodlot dat Letitia treft. Het boek heeft een gesloten eind. David berust eindelijk, hij leeft niet meer in een waanwereld. De ruimte is meerdere keren bevestigend voor de situatie. Als David bijvoorbeeld de flat van zijn schoonvader bezoekt is dit een donkere bedrukte ruimte, dat verwoord perfect hoe de man zich voelt, hij is zijn vrouw en dochter namelijk kwijtgeraakt. Ook is het de ruimte gedurende het moment dat David de vergadering bijwoont bevestigend voor de situatie. David merkt dat hij eigenlijk helemaal niet zo gemist wordt. Dat wordt bevestigd doordat hij op een houten stoel buiten de kring moet gaan zitten omdat er verder geen stoelen meer vrij zijn. Het boek is chronologisch geschreven. Wel wordt er gebruik gemaakt van flashbacks. Meestal gaan deze flashbacks over de relatie die David en Letitia met elkaar hadden. De schrijver maakt gebruik van versnellingen en vertragingen. Hij schrijft bijvoorbeeld meerdere pagina s over het vallen van Letitia en een versnelling gebruikt hij op het moment dat David de nacht doorbrengt in zijn auto. - (roundcharacter) David is de hoofdpersoon van het boek. Zijn vrouw overlijdt door een vreselijk ongeluk. Je komt veel over de gevoelens en uiterlijkheden van David te weten. David heeft altijd het idee gehad dat hij een goede relatie met Letia had maar later bleek dat tegen te vallen. David vindt zichzelf later egoïstisch. Uiteindelijk besluit David aan zichzelf te gaan werken zodat Letitia trots op hem kan zijn. - (roundcharacter) Letitia: je komt alles over Letitia te weten via de gedachten van David. Toch wordt ze op deze manier zo uitvoerig beschreven dat je het een roundcharacter kunt noemen. Letitia is een bijpersoon. Haar moeder is al eerder overleden, toch heeft zij in de tijd de trouwerij, die dicht bij het overlijden van haar moeder lag, doorgezet. Hierdoor is de verstandhouden met haar vader verstoord geraakt. - (flat character) Lena is een aantrekkelijke vrouw van rond de dertig. Ze komt David tegen op de trap en wil David helpen onzichtbaar te worden. Ze kent alle geheimen en gedachten van David. Verder kom je niet zoveel over haar te weten. Eerst stelt ze nog voor om met David naar bed te gaan maar dat aanbod slaat David af. - (flat character) De vader van Letitia is een verdorven en troosteloze man. Hij is zijn vrouw en dochter kwijtgeraakt en heeft een hekel aan zijn schoonzoon. Hij is heel erg beledigd omdat zijn schoonzoon de datum van de trouwerij niet wilde uitstellen. De belangrijkste gebeurtenissen uit het boek zijn: het overlijden van Letitia. Het onzichtbaar maken van David door Lena. De ontdekking van David dat helemaal niet fijn is om doorzichtig te zijn. Uiteindelijk het Pagina 3 van 5

4 besef van David dat het geen nut heeft om zelfmoord te plegen, dat het beter is zichzelf te beteren. De vertelwijze van het verhaal is auctoriaal. De schrijver is de alwetende verteller, hij bekijkt alles van boven af. C Op zoek naar de thematiek. Het thema van het boek is de dood. Letitia overlijdt, hierdoor raakt David is de war. Hij overdenkt zijn gehele leven tot hij uiteindelijk weet wat hij moet doen. Hij moet zijn leven beteren. Hij moet goed zijn voor de wereld. Belangrijke motieven zijn leven en liefde. David leeft op het randje van de dood. Hij voelt zichzelf onzichtbaar en leeft in een waanwereld. Hij probeert er in zijn zoektocht achter te komen of hij nog wel wil blijven leven, of het nog wel nut heeft te blijven leven. Hij twijfelt nog even of hij zelfmoord zal plegen maar hij kiest hier uiteindelijk niet voor. Een belangrijk motief is de liefde. De liefde van David voor Letitia was groot, dit wordt dan ook uitgebreid beschreven. Eigenlijk vond iedereen Letitia lief. Verder is David zijn zoektocht naar levensbetekenis begonnen uit zijn liefde voor Letitia. Een ander motief is egoïsme. David komt erachter dat hij heel erg egoïstisch is geweest. Tijdens zijn periode van onzichtbaarheid leefde hij al helemaal voor zichzelf. Ook is de doorzichtigheid van David een motief. Hij is alles kwijtgeraakt, hij heeft geen invloed meer op de buitenwereld en hij denkt erover om zelfmoord te plegen. Dit alles wordt verwoord door de onzichtbaarheid. D Plaats in de literatuurgeschiedenis. Anton Koolhaas. (1912 tot 1993) Zijn Debuut: Poging tot instinct (1956, verhalen) Citaat: 'Vroeger in Rotterdam, toen ik de eerste muizenverhalen maakte, werkte ik op een oude schrijfmachine, een opvouwbare Smith Corona. Ik had zoveel muizen; ze kropen over mijn bureau en mijn vingers, terwijl ik tikte.' (Algemeen Dagblad, ) Greep uit het werk: Vanwege een tere huid (1973, roman), De geluiden van de eerste dag (1975, roman), Liefdes tredmolen en andere dierenverhalen (1985) Dit boek is typerend voor de schrijver, zijn hoofdmotieven zijn altijd de dood het leven en de liefde. 4 De beoordeling. Punaise in de voet vond ik wel een aardig boek, het leukste verhaal element vond ik de verwarring. Je vraagt je als lezer steeds af of het gene wat David meemaakt nu echt gebeurt of dat hij in een soort waanwereld leeft. Dat is best moeilijk te bepalen omdat hij het ene moment dingen meemaakt die volstrekt onmogelijk zijn en het volgende moment dingen mee maakt die best mogelijk zouden kunnen zijn. Ik vond het soms ook best aangrijpend omdat David alles kwijtraakt waar hij zo van houdt. Hij heeft niets meer en dat zou ook bestwel samen kunnen hangen met zijn onzichtbaarheid. De laatste passage van het boek vond ik de mooiste, in deze passage wil David door het met plastic afgezette gat naar beneden Pagina 4 van 5

5 springen, dit lukt hem niet. Tijdens het duwen voelt hij een spijker in zijn rug prikken, hij duwt harder om de pijn volledig te ervaren. Even daarvoor heeft hij al in een punaise getrapt, keihard, zo hard mogelijk. Op dat moment ziet hij zichzelf weer zichtbaar worden. Hij twijfelt nog even om zelfmoord te plegen, toch ziet hij hiervan af, hij gaat zich zelf beteren. Een negatief verhaal element in het boek vond ik dat het boek me niet raakte. Ik weet niet hoe dat komt maar ik had helemaal geen medelijden met David op het moment dat zijn vrouw overlijdt. Ik zou dit boek misschien kunnen vergelijken met het boek hersenschimmen omdat de hoofdpersoon van dit boek ook erg in de war is. Verder zou ik het met geen ander boek of film kunnen vergelijken. Het thema de dood vond ik interessant omdat dat het iets is dat bij het leven hoort. Zonder leven is er geen dood en andersom natuurlijk ook niet. Ik had gehoopt dat de schrijver mij met dit thema zou kunnen raken maar dat gebeurde niet. Ik vond de uitwerking van het thema dan ook niet zo bijzonder. Wel vind ik de symbolische werking van het onzichtbaar zijn van David mooi. Het taalgebruik vond ik niet special. Dat speelde dan ook niet zo n grootte rol. Ik vond een aardig boek, het was leuk om eens te lezen maar niet om over na te blijven denken. Ik had het wel snel uitgelezen wat meestal betekend dat het me wel boeide. De motieven en het thema spraken me wel aan omdat de dood iets is wat altijd en overal voorkomt. Kortom; wel aardig. Pagina 5 van 5