Agro Agenda Noord Nederland
|
|
- Joke Smets
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Agro Agenda Noord Nederland NIEUWSBRIEF OKTOBER 2014
2 Eind januari 2014 troffen ruim honderd vertegenwoordigers van bedrijven, kennisinstellingen, provincies en maatschappelijke organisaties elkaar in Bakkeveen voor de aftrap van de AgroAgenda Noord-Nederland. Het enthousiasme was groot. Steeds meer partijen zien de noodzaak in om kennis te delen en samen innovatieve routes te verkennen om in een snel veranderende wereld de prominente plaats die de noordelijke agro- en foodsector momenteel bekleedt te kunnen behouden. Want de agro- en foodsector is nog altijd een belangrijke economische pijler onder de noordelijke economie. Dat wordt nog wel eens veronachtzaamd. Ten onrechte. VOORWOORD Met de AgroAgenda ligt er een concreet plan, gebaseerd op de kracht van de sector en van de regio, met een heldere ambitie en vijf concrete programmalijnen. Er wordt nadrukkelijk buiten de kaders getreden van het hardnekkige beeld dat veel mensen van de landbouw hebben: de boer die het land bewerkt om voedsel te produceren in een sector die vuiler is dan deze in werkelijkheid is. De AgroAgenda is niet alleen gericht op een verhoging van de opbrengst per hectare, maar vooral ook gericht op efficiency en effectiviteit van de aanwending van hulpmiddelen. Daardoor kan de sector rendabel blijven produceren, met meer oog voor natuur, milieu en maatschappelijke wensen. Daarbij wordt in toenemende mate niet alleen gekeken naar primaire productie, maar ook naar kansrijke verbindingen binnen en tussen ketens met veel aspecten die te maken hebben met gezondheid en het vervangen van de petrochemie door de biochemie. Met een gezamenlijke noordelijke aanpak wordt een krachtige impuls gegeven aan de verdere ontwikkeling in de richting van een biobased economy. Dit is op zich niet nieuw, alleen
3 wordt dit nu op een andere wijze en met meer mogelijkheden ingevuld. De NOM faciliteert in opdracht van provincies de clusterorganisatie Greenlincs, die projecten binnen de AgroAgenda aanjaagt en met alle partijen, die erin actief zijn, samen optrekt. Dit lijkt zijn uitwerking niet te missen. Vanuit verschillende bedrijfstakken is een beroep gedaan op partijen die bij Greenlincs zijn betrokken en er zijn verbindingen gelegd met bedrijven die eerder onder de radar bleven. Vanuit samenwerking en wederzijds begrip is het nu tijd verdere initiatieven te ontplooien en door te pakken, om de kansen die er zijn te benutten. Binnen vijf jaar moeten er stappen zijn gemaakt. Het momentum is er. Calimerogedrag is niet nodig: de landbouw in Noord-Nederland is een sector met concurrentiekracht en veel toekomstperspectief. rudy rabbinge, voorzitter stuurgroep agroagenda noord-nederland
4 Ruimte voor duurzame melkveehouderij Het einde van de quotering leidt naar verwachting tot een groei van de melkveestapel, gesproken wordt over 20% t.o.v De grootste groei wordt in 2016 verwacht, maar ook nu al wordt er geanticipeerd: investeringen in techniek en in nieuwe stallen. De verwerkende industrie investeert in capaciteit die de verwachte groei van het melkvolume kan verwerken. De melkveehouderijketen in Noord- Nederland is sterk: Dairy Campus, diverse verwerkende en toeleverende bedrijven, belang van export. De groei van de keten kent wel een aantal belangrijke randvoorwaarden en zorgen: mineralen, fosfaat/nitraat, ammoniak en broeikasgassen, kwaliteit landelijk gebied en biodiversiteit. De ambitie van de AgroAgenda Noord-Nederland is groeien, maar wel grondgebonden, duurzaam en met aandacht voor biodiversiteit. Het Groninger Verdienmodel anticipeert hierop. Oplossingsrichtingen: brede uitrol kringloopwijzer, mestraffinage op het boerenerf, groei ruimtelijk op de goede plaats, samenwerking tussen melkveehouderij en akkerbouw, precisiebemesting.
5 Kringloopwijzer Kringlooplandbouw is een vorm van duurzame landbouw, waarin de kringloop van mineralen en nutriënten gesloten is. Dit houdt in dat alle nutriënten die door de landbouw in een gebied worden opgebracht en verwijderd in balans blijven. Dit geldt voor water, bodem en lucht. Het zo efficiënt mogelijk gebruik maken van de aanwezige en geproduceerde hulpbronnen sluit goed aan bij het nieuwe Europese Landbouwbeleid: het is innovatief en schenkt aandacht aan vergroening en verduurzaming in de landbouw. Het thema kringlooplandbouw is binnen Noord-Nederland niet onbekend. Naar aanleiding van diverse provinciale en landelijke projecten ontstond in het Noorden de wens om met het gebruik van de KringloopWijzer de kringlooplandbouw verder te ontwikkelen. De KringloopWijzer helpt melkveehouders om de kringlopen van voedingsstoffen als stikstof en fosfaat beter in de vingers te krijgen. Projectleider Cathy van Dijk van Projecten LTO Noord heeft eerst veel tijd gestoken in het verhelderd krijgen van bestaande afspraken en wensen van partijen. Daarnaast zijn er activiteiten gestart om inzichtelijk te maken welke omvang het mineralenprobleem in Noord-Nederland heeft. We kunnen daarbij terugvallen op (leer)ervaringen van vergelijkbare projecten in Oost-Nederland. Daar heeft het concept zich bewezen. Dit willen we nu op maat maken voor Noord-Nederland. Bedrijfsleven en overheden willen ermee aan de slag. Nu moeten we ook enthousiasme van onderuit kweken, stelt Van Dijk. Tot nu toe was in Noord-Nederland de noodzaak kringlopen te sluiten niet groot. Er was voldoende land, Natura 2000 was geen issue en ook het mestprobleem speelt zich vooral in zuidelijke provincies af. Dat ligt nu anders. Aan ons de taak uit te leggen wat de meerwaarde is. Bijvoorbeeld dat met de KringloopWijzer de hele bedrijfsvoering integraal in beeld wordt gebracht en er bedrijfsvoordelen te behalen zijn, naast voordelen voor het gebied zelf.
6 Werken met realistische vraagstukken die leven bij bedrijven en overheden. Dat vormt kort samengevat de essentie van Regioleren, een onderwijsconcept waarmee het AOC Terra Meppel en Emmen in 2011 begonnen. Hogeschool Van Hall Larenstein had al langer ervaring met projecten uit de regio. De wijze waarop hiermee gewerkt wordt is in het afgelopen jaar meer gefocust en de samenhang met AOC Terra en Nordwin College is versterkt. Met ingang van komend schooljaar is op alle AOC Terra vestigingen in Noord-Nederland, het Nordwin College en de Hogeschool VHL ruimte gemaakt in het lesrooster voor Regioleren.
7 REGIOLEREN wil aansluiten bij regionale agenda s Bij Regioleren wordt in kleine projectgroepen van 3-4 leerlingen gewerkt aan praktijkopdrachten, aangeleverd vanuit de omgeving van de school. Daar zijn twee doelen mee gediend, vertelt projectleider Gerda van Eck van Kennistransfer Noord- Nederland Agrofood en Groen. Enerzijds zorgt dit voor een betere aansluiting van het onderwijs op de latere beroepspraktijk. Leerlingen verwerven relevante vaardigheden en krijgen meer inzicht in wat er in het werkveld speelt en wordt gevraagd. Anderzijds vinden leerlingen het geweldig om met echte praktijkvragen te werken. Dat motiveert enorm. Bovendien bouwen ze zo een netwerk op om later een baan te vinden. De basisvoorwaarden om het onderwijsconcept in de volle breedte op de scholen in te voeren kregen het afgelopen jaar hun beslag. Van Eck: Er is een netwerk met scholen en opdrachtgevers opgebouwd, er is ervaring opgedaan met het laten aansluiten van opdrachten op het niveau van de leerlingen, docenten zijn opgeleid voor hun nieuwe rol van coach in plaats van docent en er ligt een systematiek voor collegiale intervisie. Nu draait het. De grootste uitdaging ligt nu vooral in het vinden van voldoende projectopdrachten waar zowel leerlingen als opdrachtgevers hun voordeel mee kunnen doen en in het nog dichter aanschurken tegen de regionale agenda s. We willen graag beter aansluiten op de agenda van de regio en van de sectoren, focussen op innovatiethema s die er leven, laat Van Eck weten. Daarom is het onderwijs bijvoorbeeld actief betrokken bij het Innovatiecentrum Veenkoloniën, de streekagenda s in Friesland, de Gebiedscoöperatie Westerkwartier en De Wolden.
8 Een voorbeeld van Regioleren Afgelopen schooljaar brachten leerlingen van AOC Terra bodemanalyses in kaart voor de graslandstudieclub in De Wolden. Die zag dat de grasopbrengsten goed bleven terwijl er minder wordt bemest en vroeg zich af wat de effecten van een verdere verlaging zouden zijn. Blijven opbrengst en kwaliteit op peil, houdt de bodem haar kwaliteit of worden grenzen overschreden? De eindpresentatie liet zien dat het belangrijk is om het verloop van de bodemvruchtbaarheid in beeld te houden. Inmiddels ligt er een vervolgopdracht om aan de hand van bodemanalyses het verloop van de bodemvruchtbaarheid over vier jaar in kaart te brengen. Veenkoloniën klaar voor innovatieve aanpak Door veranderingen in het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) per 2015 komt er veel af op de boeren in Nederland. Vooral de verandering in het toekennen van inkomenstoeslagen treft de hoogproductieve boeren in de Veenkoloniën fors in de portemonnee. Om de agrosector in de regio vitaal en levensvatbaar te houden is het Innovatieprogramma Landbouw Veenkoloniën opgesteld. Dit was voor staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken aanleiding het Innovatieprogramma met 13 miljoen euro te ondersteunen.. Nu kunnen we dus echt los, aldus projectleider Ko Munneke.
9 Doel is met innovaties in de hele agrarische sector in de regio de inkomensterugval op te vangen en onafhankelijk te maken van extra overheidssteun, legt projectleider Ko Munneke uit. Bijvoorbeeld door bodemverbetering en veredeling van gewassen de opbrengst te verhogen, maar ook door waardetoevoeging in de verwerking. Tegelijk wordt ingezet op vergroening en verduurzaming. De uitgangspositie is volgens hem goed. Een grootschalig landbouwgebied met goede landbouwgrond en veel verwerkende industrie, maar bijvoorbeeld ook het chemiecluster Emmen bieden veel perspectief om de doelstellingen te realiseren. Met 65 projecten en 350 deelnemende agrarische ondernemers kende het Innovatieprogramma volgens Munneke een vliegende start. Eén daarvan is het project Duurzame Bietenteelt door ph-precisie. Het doel: een optimale ph voor de bietenteelt, zonder dat de financiële resultaten van de andere hoofdgewassen (aardappelen en granen) in het veenkoloniale bouwplan daaronder lijden. Akkerbouwer Dirk Jan Beuling uit Eerste Exloërmond neemt deel aan het praktijknetwerk. Ik ben al een jaar of tien bezig met precisielandbouw, wil graag weten hoe de verdeling van de zuurgraad over het perceel is, zegt Beuling. De ph-waarde van de grond is cruciaal voor de teelt en valt plaatsspecifiek te bepalen. De spreiding in ph-waardes bleek nogal groot, van 4,2 tot 5,8. Het streven is 5,2-5,3. Dat is niet ideaal, maar wel goed voor zowel bieten als aardappelen. Een hogere ph is niet gunstig voor aardappelen en kan leiden tot ziektes als schurft. In het voorjaar is naar gelang de wisselende zuurgraad op het perceel gedoseerd kalk gestrooid: 0-22 ton Ankal per hectare. Normaal is dat 6-7 ton per hectare en krijgt de ene plek dus te veel kalk en andere plekken te weinig. De winst verwacht Beuling niet uit een besparing in kosten door een efficiënter kalkgebruik te halen. Het streven is vooral opbrengstverbetering.
10 Dairy Chain Zuivelonderwijs naar hoger plan
11 Fryslân groeit steeds meer uit tot dé zuivelprovincie van Nederland. Dat wordt nog eens onderstreept door de bouw van vier nieuwe fabrieken in Heerenveen van de zuivelverwerkende bedrijven Ausnutria Hyproca, A-ware en Fonterra en een vierde, Chinees bedrijf, terwijl in Leeuwarden FrieslandCampina haar productiecapaciteit uitbreidt. In twee jaar tijd wordt hiermee meer dan 500 miljoen euro in de zuivelsector geïnvesteerd. De bedrijven anticiperen op het verdwijnen van het melkquotum in Dat leidt naar verwachting tot een productiestijging van procent in 2020 en honderden nieuwe arbeidsplaatsen bij zowel de zuivelbedrijven zelf als in de toeleverende, verwerkende en dienstverlenende sectoren. En daarvoor zal gekwalificeerd personeel opgeleid moeten worden, weet Wendy Zuidema, Directeur food/dairy bij Hogeschool Van Hall Larenstein, één van de samenwerkende partners in de Dairy Chain Friesland. Voor een periode van zes jaar wordt miljoen euro geïnvesteerd om het niveau van het onderwijs en de onderwijsinfrastructuur naar een hoger plan te tillen. De provincie Fryslân stelde dit voorjaar uit het investeringsprogramma Wurkje foar Fryslân nog eens 1,3 miljoen euro beschikbaar om gekwalificeerd zuivelpersoneel op te leiden. Zuidema bemerkte de afgelopen jaren al een stijgende belangstelling van studenten. Sinds 2010 is het aantal HBO-studenten voedingsmiddeltechnologie verdrievoudigd en ook het aantal MBO-ers nam snel toe. Zowel kwantitatief als kwalitatief zijn echter nog meer mensen nodig, aan de proceskant minimaal MBO4- niveau. In samenwerking met het UWV is inmiddels een eerste omscholingstraject voor Ausnutria afgerond. Aan onderzoek en internationalisering wordt ook hard gewerkt. Er zijn inmiddels twee lectoren zuivelprocestechnologie en Food, Health & Safety aangesteld, zegt Zuidema. Er worden zes aio s aangesteld bij Van Hall Larenstein, Wageningen UR en RUG waar onderzoeksgroepen omheen worden geformeerd. Dit najaar willen we met de Sichuan University in Chengdu een samenwerkingsovereenkomst afsluiten voor een opleiding food en zuivel en liggen er plannen voor een Dairy Development Center in Beijing.
12 Uitgave: Greenlincs, oktober 2014 De AgroAgenda Noord-Nederland is een initiatief van het agro-bedrijfsleven, LTO-Noord, natuur- en milieuorganisaties, kennisinstellingen en de drie noordelijke provincies. Op 6 juli 2013 is de AgroAgenda ondertekend op de Landbouwbeurs in Vlagtwedde in aanwezigheid van staatssecretaris Dijksma. De partners in de AgroAgenda richten zich de komende jaren, als een sterk noordelijk netwerk, op het investeren in vernieuwende en aansprekende projecten, waarbij gezocht wordt naar slimme combinaties van eigen investeringen met Europese fondsen. COLOFON Greenlincs zorgt voor de gecoördineerde uitvoering van de AgroAgenda. Programmaleider is Eisse Luitjens met ondersteuning vanuit de samenwerkende partijen: Jan Willem Straatsma (FrieslandCampina), Paul Bos (LTO-Noord), Gerda van Eck (Kennistransfer Groen Noord- Nederland), Truus Steenbruggen, Gerrit Piek en Alje van Bolhuis (provincies) De regie op de uitvoering van de AgroAgenda berust bij de Stuurgroep, waarin de eigenaren/ondertekenaren van de AgroAgenda vertegenwoordigd zijn. Samenstelling: Rudy Rabbinge (onafhankelijk voorzitter), Piet Boer (FrieslandCampina), Hilbrand Sinnema (LTO-Noord), Everhardus Togtema (BoerenNatuur), Reinder Hoekstra (NMF Drenthe), Ton Stierhout (Nordwin College), Jaap Verhulst (Ministerie EZ) en Henk Staghouwer (provincie Groningen)
13 Over twintig jaar ook nog boer Onder de noemer Duurzaam Boer Blijven zijn er in het Noorden verschillende innovatieve studieprogramma s om melkveehouders, aan wie steeds hogere eisen worden gesteld, te ondersteunen in hun bedrijfsvoering. Optimalisering van de bodem-plant-diermestkringloop staat daarbij centraal. Doel: melkveehouders komen tot betere opbrengsten van hun land, tegen minder kosten. In Drenthe eindigde na drie jaar het programma in september Daarna ging het netwerk verder als Ronde Tafel Kringlooplandbouw Noord-Nederland, waarbij betrokkenen rond de melkveesector zich inzetten voor het verder opschalen van de kringloopaanpak. In Fryslân is het deze zomer afgerond. Onder de vlag van MEI (Milieu & Maatschappij, Energie en Innovatie) loopt Duurzaam Boer Blijven Groningen nog tot medio volgend jaar. Het draait nu twee jaar en circa zestig melkveehouders en twaalf akkerbouwers doen mee. Eén daarvan is Douwe ter Veer. Met zijn vader Jan verzorgt de 36-jarige veehouder uit Den Ham de dagelijkse werkzaamheden op het bedrijf met momenteel 170 melkkoeien en 120 stuks jongvee. De echtgenote, broers en oom van Douwe helpen mee als het druk is. Sinds begin dit jaar draait hij mee in het MEI Duurzaam Boer Blijven programma. Ik hoop zo meer kennis te krijgen om, zeker nu de mestwetgeving steeds strenger wordt, ook in de toekomst een goede productie van het land te halen. Ik hoor graag hoe anderen dat ervaren. Je leert toch het meest van elkaar.
14
15 Carbohydrate Competence Center (CCC) wint aan betekenis Sinds 2009 werken 19 grote bedrijven en 6 kennisinstellingen samen in het CCC om de versnipperde kennis over koolhydraten te bundelen en nieuwe hoogwaardige kennis te genereren, ontwikkelen en delen. De industriële partners geven aan welke kennis en technologieën ze nodig hebben en werken zelf mee bij het realiseren daarvan. Er is grote behoefte aan fundamentele en innovatieve kennis om nieuwe of betere producten te maken, stelt Lubbert Dijkhuizen, hoogleraar microbiologie RU Groningen en wetenschappelijk directeur CCC. De eerste fase (CCC1), met 15 projecten, is afgerond. De tweede fase (CCC2), met 9 projecten, loopt december dit jaar ten einde. Samen waren deze projecten goed voor bijna 28 miljoen euro. Het CCC-onderzoek leidde tot betere bedrijfsprocessen en nieuwe voedingsconcepten, inclusief patenten. Dijkhuizen is tevreden over de samenwerking en de wetenschappelijke oogst: 91 publicaties, 17 promoties en 9 octrooiaanvragen. We hebben veel nieuwe kennis verzameld over de verteerbaarheid van koolhydraten voor mens en dier. Voor diervoeding wil je een snelle calorische opname om de groei te bevorderen. Voor de mens juist niet. Het zijn twee zijden van eenzelfde problematiek. Zo hebben we met een bacterieel enzym aardappelzetmeel zo kunnen veranderen dat energie minder snel aan het lichaam wordt afgegeven. In de strijd tegen obesitas en ouderdomsdiabetes kan dit de basis vormen voor bijvoorbeeld gezonde frieten, soepen, sauzen en snacks. AVEBE onderzoekt inmiddels de mogelijke marktproductie. Onze partners willen steeds meer van dit type onderzoek, om zowel patenten verder aan te scherpen als om compleet nieuwe vraagstukken te bestuderen. Dijkhuizen: Onze betekenis voor de Noordelijke agro-industrie wordt steeds groter.
16 Landbouwgebied = leefgebied Boeren en burgers aan zet
17 Het agrarisch landschap levert ons voedsel en is het leefgebied voor flora en fauna, zoals de grutto, de grauwe kiekendief, vleermuizen en groene glazenmakers. Vanaf 2016 zijn samenwerkende gebruikers en bewoners, in de vorm van collectieven, verantwoordelijk voor het behoud van de biodiversiteit in het cultuurlandschap. Alex Datema, vice-voorzitter BoerenNatuur, vertelt dat boeren in Drenthe, Fryslân en Groningen hard werken aan een succesvolle start van deze nieuwe vorm van natuurbeheer. Door antwoorden te formuleren op de vragen hoe borgen we dat we goed werk leveren? en wat kunnen we doen om voor ons gebied unieke soorten een goede leefomgeving te bieden? Iedereen die bijdraagt aan het beheer wordt lid van het collectief. Samen stellen ze een gebiedsbeheerplan op en voeren het uit. Ze werken samen met andere natuurbeheerders en deskundigen op gebied van flora en fauna. Drenthe loopt voorop. Daar is Het Drents Collectief begin september opgericht. Die in Fryslân (zeven) en Groningen (drie) volgen. Noord-Nederland heeft aan de wieg gestaan van deze innovatie. De Noordelijke Friese Wouden en de ANOG hebben gepleit voor een collectieve aanpak en mochten een pilot opzetten. De resultaten daarvan hebben het ministerie van EZ en Brussel overtuigd van de waarde van collectief beheer, zegt Alex Datema. Een voorbeeld van een burgerinitiatief is Kening fan e Greide, dat nieuwe wegen zoekt om de toekomst van het unieke Nederlandse agricultuurlandschap (zoals weidevogellandschap) veilig te stellen, vertelt mede-initiatiefnemer Klaas Sietse Spoelstra. Daarbij gaat het om de weidevogels zelf, maar méér nog om waar die vogel voor staat. Kening fan e Greide zoekt, met de grutto als symbool, naar mogelijkheden om de kernwaarden van, om te beginnen, het Friese landschap en alles wat daarmee samenhangt te behouden en te ontwikkelen. We kijken zowel naar de ecologische, economische als sociaal culturele waarden, aldus Spoelstra. Door het wegvallen van het melkquotum in 2015 is een versnelling in het creëren van nieuwe wegen noodzakelijk.
18 Digitalis biedt tuinders nieuwe kansen Geen komkommers, tomaten of paprika s in de kas, maar vingerhoedskruid (digitalis). Het klinkt wellicht onwaarschijnlijk, maar dat kan voor tuinders in Noord-Nederland wel eens de richting zijn die zij opgaan.
19 De stof digoxine in digitalis is een essentieel bestanddeel voor de productie van medicijnen tegen hartfalen. De Duitse medicijnproducent Boehringer Ingelheim zag zich bij de traditionele buitenteelt van het gewas echter met een onzekere aanvoer van grondstoffen geconfronteerd. In Zuidoost-Drenthe is daarom de afgelopen drie jaar geëxperimenteerd met digitalis onder glas. De resultaten zijn dermate hoopgevend, dat we het na drie jaar proefdraaien aan de markt kunnen overlaten. Volgend voorjaar wordt vijf hectare digitalis ingezaaid, vertelt Jacqueline Dijksterhuis, projectmanager Biobased Economy - Agribusiness en PlantValue bij de provincie Drenthe. Het Digitalis-project is één van de dertien business cases van het innovatieplatform PlantValue, een initiatief waarin tuinders, kennisinstellingen en regionale overheden in het tuinbouwcluster in Zuidoost-Drenthe structureel samenwerken om innovatieve, duurzame ontwikkelingen te stimuleren. De focus ligt daarbij op het verwaarden van plantinhoudstoffen en dit te koppelen aan sectoren als chemie en farmacie waardoor nieuw economisch perspectief ontstaat voor de regio. Digitalis was één van de eerste gewassen waarmee werd geëxperimenteerd. Na het inzaaien van een eerste proefveld van 400 vierkante meter bij het BusinessCentrum- Klazienaveen (BCK) in 2011 werd het pilotproject opgeschaald naar vier proefkassen. Door het gewas onder vier wisselende omstandigheden in te zaaien werden de optimale teeltcondities gezocht en gevonden. Inmiddels is het als één van de eerste business cases van PlantValue afgerond. Dijksterhuis: Gebleken is dat de productie eenvijfde hoger ligt dan bij buitenteelt. Omdat in de kas klimaatonafhankelijk wordt geteeld kan er vaker worden geoogst, is de opbrengst inhoudsstoffen zowel kwalitatief als kwantitatief homogener van aard en is een constante levering verzekerd.
20 Meer opbrengst door betere grond Binnen de AgroAgenda vormt de bodem een belangrijk element van zowel een gezonde landbouw als een gezonde maatschappij. De kwaliteit van de bodem staat echter onder druk. Er is daarom de afgelopen jaren al een groot aantal projecten rond dit thema uitgevoerd. Een eerste inventarisatie heeft geleerd dat dit er verrassend veel zijn, zegt Peter Baltus van Projecten LTO Noord, projectleider van het icoonproject Structurele Bodemverbetering. Er ligt nu een Plan van Aanpak. De eerste logische stap bestaat uit een verdere inventarisatie van lopende projecten, de reeds aanwezige kennis en eventuele lacunes daarin. Dat overzicht moet voor iedereen beschikbaar komen zodat gemakkelijker samengewerkt kan worden, vindt Baltus. Ook moet in kaart worden gebracht welke praktische knelpunten agrarische ondernemers in hun bedrijfsvoering ervaren op het gebied van bodem bij het huidige en toekomstige beleid. Baltus wil over de grondsoorten heen kijken. Uiteraard bestaan er cultuurverschillen tussen de dalgronden van de Veenkoloniën, de zandgronden van Drenthe en de noordelijke zeekleigronden. Maar bij veel vraagstukken kunnen kennis en ervaring van de ene grondsoort worden vertaald naar een andere. Daarom: over grondsoorten heenkijken als het kan, per grondsoort als het moet. Baltus hoopt een grote groep boeren te bereiken. Het wordt de kunst om het grote peloton boeren in beweging te krijgen. Door boeren te laten leren van boeren, op een slimme manier de bestaande kennis te ontsluiten, maak je de grootste slagen. Akkerbouwer Jaap Dun uit Musselkanaal houdt zich al acht jaar bezig met het verbeteren van de bodem op zijn bedrijf van 110 hectare, waarop hij zetmeelaardappelen, graszaad, zomerkoolzaad, suikerbieten en gerst verbouwt. Hij doet dit zowel door te participeren in bodemprojecten als door zelf maatregelen te nemen om de bodemgesteldheid te verbeteren. Daar budgetteren we jaarlijks een bedrag voor. Mijn uitgangspunt is dat de bodem de basis is. Een gezonde bodem is weerbaar en levert hogere opbrengsten.
OOGST KENNISWERKPLAATS VEENKOLONIëN
OOGST KENNISWERKPLAATS VEENKOLONIëN 2012-2013 Contact: Raadhuisplein 1 9501 SZ Stadskanaal Contactpersoon: Rosalie Rooze 058-2846206 Wat is de kenniswerkplaats De kenniswerkplaats is een schakel tussen
Nadere informatiea o p[f DniCD /^ groningen 3 1 OKT. 2013 2013-46.607/44/A.9, ECP 486530 A. van Bolhuis, P. Abbink (050)316 4199 a.van.bolhuis@provinciegroningen.
p[f DniCD /^ groningen Martinikerkhof 12 Aan Provinciale Staten 050 316 49 II 050 316 49 33 Datum Briefnummer Zaaknummer Behandeld door Telefoonnummer E-mail Antwoord op Bijlage Onderwerp 3 1 OKT. 2013
Nadere informatieCluster Agro en Food Regio Zwolle
Cluster Agro en Food Regio Zwolle Dé proeftuin voor duurzame, innovatieve systemen en nieuwe verdienmodellen: een living lab voor Agro en Food Cluster Agro en Food Regio Zwolle Werk en innovatie Sterk
Nadere informatieLessen en Uitdagingen uit Duurzaam Bodembeheer Utrecht West.
Lessen en Uitdagingen uit Duurzaam Bodembeheer Utrecht West. Wim Honkoop Begeleiding 35 individuele melkveehouders. Al ruim 3 jaar actief in het opstellen en optimaliseren van Kringloopwijzer resultaten.
Nadere informatieVersnellingsagenda COLOFON
De Versnellingsagenda is een initiatief van: FrieslandCampina LTO Noord BoerenNatuur Natuur- en Milieufederaties Drenthe, Groningen, Friesland Provincies Fryslan, Groningen, Drenthe Contactadres: Agroagenda
Nadere informatieAgroAgenda Noord Nederland
AgroAgenda Noord Nederland 1. AANLEIDING De uitdaging Nederland is de één na grootste exporteur van landbouwproducten ter wereld. Noord- Nederland levert daar een forse bijdrage aan. De hele noordelijke
Nadere informatieFosfaat, wat moet ik er mee?
School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Fosfaat, wat moet ik er mee? Opdrachtgever Van Hall Larenstein (VHL) vindt het belangrijk dat er een koppeling is tussen onderwijs, toegepast onderzoek en
Nadere informatieDatum 18 december 2014 Betreft Aansluiting vergroening GLB en agrarisch natuur- en landschapsbeheer
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Ministerie van Economische Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den
Nadere informatieRonde Tafel Kringlooplandbouw Noord Nederland Kansen in GLB 2014-2020. 17 okt 2013 De Tike Henk Kieft, ETC
Ronde Tafel Kringlooplandbouw Noord Nederland Kansen in GLB 2014-2020 17 okt 2013 De Tike Henk Kieft, ETC Gemeenschappelijk landbouwbeleid 2014-2020 Kansen voor Kringloop aanpak Prioriteiten 2 e pijler
Nadere informatieSubsidie voor innovatieve projecten. Informatie over het Innovatief Actieprogramma Groningen. provincie groningen
Subsidie voor innovatieve projecten Informatie over het Innovatief Actieprogramma Groningen provincie groningen Subsidie voor innovatieve projecten INFORMATIE OVER HET INNOVATIEF ACTIEPROGRAMMA GRONINGEN
Nadere informatieAQUATISCHE LANDBOUW. haal meer uit land én water
AQUATISCHE LANDBOUW haal meer uit land én water AQUATISCHE LANDBOUW Waarom wel het land, maar niet de sloot benutten in de veenweiden? Dat is de vraag waar het om draait in het icoon Aquatische landbouw
Nadere informatieKringlooplandbouw: Meer verdienen met aandacht voor het natuurlijk systeem. Linda van der Weijden
Kringlooplandbouw: Meer verdienen met aandacht voor het natuurlijk systeem Linda van der Weijden Opzet Inhoud: Hoe ontwikkel je met het natuurlijk systeem? Proces: Hoe pakken we dat aan? 2 Wat is kringlooplandbouw?
Nadere informatieMineral Valley Twente: Toonaangevend voor bodem en mestverwerking
Mineral Valley Twente: Toonaangevend voor bodem en mestverwerking Aanleiding In Twente is het mestoverschot aanzienlijk. De agrarische bedrijven moeten een bestemming voor het mestoverschot vinden buiten
Nadere informatieSTICHTING VELDLEEUWERIK
TEGEARRE DJOERSAAM STICHTING VELDLEEUWERIK Stichting Veldleeuwerik is een uniek samenwerkingsverband tussen telers en verwerkende bedrijven om actief duurzame akkerbouw en -productie te stimuleren. Niet
Nadere informatieDairy Campus waar staan we nu? 20 mei 2010 Kees de Koning, Barend Spliethoff
Dairy Campus waar staan we nu? 20 mei 2010 Kees de Koning, Barend Spliethoff Dairy Campus Initiatief Wageningen UR Livestock Research (LR), Van Hall Larenstein (VHL), AERES/ PTC+, Prov. Friesland, Gemeente
Nadere informatieKlik om de stijl te bewerken
Klik om de stijl te bewerken Bio-economie Noord-Nederland opgaves Eisse Luitjens Alumnikring Noord WUR 30 april 2015 Missie & Visie Missie De NOM is de permanente katalysator van economische ontwikkeling
Nadere informatieGreen Deals gesloten voor stimuleren groene economische groei
Green Deals gesloten voor stimuleren groene economische groei Burgers, bedrijven, milieu-organisaties en overheden hebben vandaag op initiatief van minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en
Nadere informatieToespraak van commissaris van de koningin en SNNvoorzitter Max van den Berg, feestelijke start CCC2- programma, Groningen, 25 maart 2011
Toespraak van commissaris van de koningin en SNNvoorzitter Max van den Berg, feestelijke start CCC2- programma, Groningen, 25 maart 2011 Dames en heren, Degenen, die hier te lande na 1820 verbetering van
Nadere informatie09.30 uur LTO Noord Ledendag (besloten) Ruimbaan voor de Drentse boer Kansen voor bedrijfsontwikkeling
Programma Dinsdag 16 december Tijd Bedrijf Spreker Onderwerp 12.00 uur TCE GoFour Dhr. Van der Klok Bio Product Processor (BPP) Boerderij van de toekomst 13.00 uur LandRent Mevr. Leeuwerik Pacht en verhuur
Nadere informatieVoorsprong met mineralen
Voorsprong met mineralen Samen staan de sectoren sterker Deze bijeenkomst werd mogelijk gemaakt door LTO Gelderland, Overijssel en de Rabobank. Circulaire Economie Nieuwe toverwoord of kansrijke uitdaging
Nadere informatieInnovatieagenda Melkveehouderij
Innovatieagenda Melkveehouderij stappen naar een nieuwe melkweg samen met ketenpartijen in de melkveehouderij INLEIDING NL 20 Waarom een innovatieagenda? Innovatie is een belangrijke voorwaarde voor de
Nadere informatieCollectief leren en werken in de regio
Voorwoord In het Westerkwartier hebben overheden, ondernemers, burgerpartijen, natuurbeherende organisaties, en kennisinstellingen in het Westerkwartier het initiatief genomen tot stru cturele samenwerking
Nadere informatieInnovatieprogramma Landbouw Veenkoloniën
1 Innovatieprogramma Landbouw Veenkoloniën 2012-2020 november 2012 Opgesteld door de Commissie Landbouw Veenkoloniën en vastgesteld door de Stuurgroep Agenda voor de Veenkoloniën op 26 november 2012 2
Nadere informatieZuivelperspectief 2030: samen duurzaam en economisch gezond. Toekomstvisie van de Nederlandse Zuivel Organisatie
Zuivelperspectief 2030: samen duurzaam en economisch gezond Toekomstvisie van de Nederlandse Zuivel Organisatie Toekomstbeeld De Nederlandse zuivelsector floreert. Zij profiteert optimaal van de goede
Nadere informatieALLES BEGINT MET EEN IDEE
ALLES BEGINT MET EEN IDEE Samenwerking in het kader van het EIP Programma Rol van de provincies, SNN en RVO Subsidiefacts (algemeen) Subsidiabele kosten Subsidiefacts (provincie) Het EIP (Europees Partnerschap
Nadere informatieVisie op bodemvruchtbaarheid vanuit de landbouwsector. Themadag Nederlandse Bodemkundige Vereniging Vrijdag 8 november 2013 Mark Heijmans
Visie op bodemvruchtbaarheid vanuit de landbouwsector Themadag Nederlandse Bodemkundige Vereniging Vrijdag 8 november 2013 Mark Heijmans Introductie Mark Heijmans LTO Nederland Vereniging met 60.000 agrarisch
Nadere informatieprovincie renthe o duurzame primaire productie (meer rendement met minder verbruik en verliezen
Proaincie huis Vesterbrink r, Assen Ìostad,res Postbus rzz, 94oo ec Assen n'ww.drenthe.nl r (o592) 36 tt tt r (o592) j6 t7 77 provincie renthe Aan: de voorzitter en leden van provinciale staten van Drenthe
Nadere informatieKringlooplandbouw in de Praktijk
Kringlooplandbouw in de Praktijk Boerenverstand en Food Hub presenteren: Nieuwe opleiding: Kringlooplandbouw in de Praktijk Als professional werkzaam in de landbouw (landelijk gebied, ruimtelijke ontwikkeling,
Nadere informatieSTUREN MET WATER. over draagvlak en draagkracht in de westelijke veenweiden
STUREN MET WATER over draagvlak en draagkracht in de westelijke veenweiden STUREN MET WATER Het ontwerp Sturen met water van het Veenweide Innovatiecentrum Zegveld (VIC) zet in op actief, dynamisch grondwaterbeheer
Nadere informatieDUURZAAM BODEMBEHEER IN DE LANDBOUW
DUURZAAM BODEMBEHEER IN DE LANDBOUW Samen de schouders onder duurzaam bodembeheer EEN GEZONDE BODEM IS IN BELANG VAN DE HELE MAATSCHAPPIJ Wageningen UR en het Louis Bolk Instituut hebben in opdracht van
Nadere informatieVerspilling: De houdbaarheidsdatum nabij
School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Agrarische Jongeren Friesland is een organisatie die zich ten doel stelt de bedrijfsvoering van boerenbedrijven zo efficient mogelijk te maken.
Nadere informatieTopsoil. Korte introductie
Topsoil Korte introductie TOPSOIL is een Europees INTERREG subsidieproject. Het is een samenwerking tussen waterschappen, wetenschappers, overheden en stakeholders uit Nederland, België, Duitsland, Denemarken
Nadere informatiePOP-3. Plattelands Ontwikkelings Programma 2014-2020. Informatiebijeenkomst Europese Fondsen november 2014 POP3
Informatiebijeenkomst Europese Fondsen november 2014 POP3 POP-3 Plattelands Ontwikkelings Programma 2014-2020 1 Provincie Zeeland Uitvoering POP-3: Johan Wandel Boy Saija Arjon Copper Programma Zeeuws
Nadere informatieVoedsel. 13 juni 2019, Pieter Rijzebol.
Voedsel 13 juni 2019, Pieter Rijzebol https://www.gelderland.nl/duurzame-land-en-tuinbouw Onderwerpen Korte voorzieningsketens Onderzoek omvang Korte keten City deal Voedsel Nieuw coalitieakkoord Korte
Nadere informatieTerugzine. Samen kennis maken. Samenwerking in de groene kolom is uniek. Lezen en laten lezen! Win-win voor onderwijs en bedrijfsleven
Terugblik Meerjarenafspraak 2006-2010 Terugzine Magazine van de Groene Kennis Coöperatie met succesprojecten van de afgelopen vijf jaar Lezen en laten lezen! Gooi mij niet weg maar geef me door! Of kijk
Nadere informatieEen zoektocht naar mogelijkheden
Inhoud presentatie Camiel Hoogland Introductie Hoogland B.V. Een zoektocht naar mogelijkheden (Regionale) Kansen Stellingen Hoogland BV Historie: Sinds 1880 Handelsonderneming Familiebedrijf >30 mill omzet
Nadere informatieOpen data als basis voor innovatie in de landbouw
Open data als basis voor innovatie in de landbouw Een interview met Geert Hermans Door: Henk van der Bijl en Jan Willem Kruize geert.hermans@zlto.nl, henk.vanderbijl@planet.nl, janwillem.kruize@wur.nl
Nadere informatieF4-GEMEENTEN. Manifest voor de vorming van een nieuw provinciaal coalitieakkoord. Versterk Economie en Werkgelegenheid
LEEUWARDEN SÚDWEST-FRYSLÂN SMALLINGERLAND HEERENVEEN Versterk Economie en Werkgelegenheid Manifest voor de vorming van een nieuw provinciaal coalitieakkoord SAMEN WERKEN AAN EEN SLAGVAARDIG FRYSLÂN 2 3
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 33 576 Natuurbeleid Nr. 17 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag,
Nadere informatieNaar een duurzaam bodemen nutriëntenbeheer via de kringloopwijzer akkerbouw
Nutriënten Management Instituut B.V. Postbus 250, 6700 AG Wageningen T: 088 8761280 E: nmi@nmi-agro.nl I: www.nmi-agro.nl Naar een duurzaam bodemen nutriëntenbeheer via de kringloopwijzer akkerbouw Grond
Nadere informatiede bodem in de kringloop wijzer Frank Verhoeven ir Frank
de bodem in de kringloop wijzer Frank Verhoeven ir Frank Verhoeven Verstand van het platteland! Boerenverstand werken aan praktische duurzaamheid! Zo verkopen we de melk Wat is duurzame melk? Blije koeien:
Nadere informatieOp weg naar een zorgvuldige veehouderij in 2020 Ruimte voor initiatieven? Die moet je verdienen!
Op weg naar een zorgvuldige veehouderij in 2020 Ruimte voor initiatieven? Die moet je verdienen! De samenleving stelt steeds hogere eisen aan de productie van vlees. Smaak en prijs zijn niet meer maatgevend.
Nadere informatieBodem, productiefactor onder druk - Verslag
bekeken2052x Bodem, productiefactor onder druk - Verslag 2 mei 2016 Maandagochtend 18 april stond in een goed bezocht Atelier de afnemende vruchtbaarheid van de Flevolandse bodem centraal. Gesprekspartners
Nadere informatiewerk maken van een groene economie
Groen onderwijs 2013 2011 VMBO groen 34.472 MBO 30.060 8.891 WO 6.456 onderwijsgroep CONTACT Wilt u meer weten over het groene onderwijs? Neem dan contact op met de Groene Kennis Coöperatie, het innovatieplatform
Nadere informatieVerder verduurzamen melkveehouderij; Pro-actieve aanpak Route2020
Verder verduurzamen melkveehouderij; Pro-actieve aanpak Route2020 0 Experts verwachten een volumegroei van ~20% tot 2020 door het afschaffen van de quota... Nederlandse melkproductie (mln kg/jaar) 14,000
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal Agro Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den
Nadere informatieVergroening en verduurzamen landbouw
Duurzame landbouw Gezond voedsel - Vitaal platteland Vergroening en verduurzamen landbouw Wim Dijkman Dronten, 2-12 2014 1 Agenda Groen Ondernemen Gemeenschappelijk Landbouwbeleid Maatregelen POP en water
Nadere informatieOperationeel Programma EFRO Noord-Nederland
Samenvatting Operationeel Programma EFRO Noord-Nederland 2014-2020 Inzet op innovatie en een koolstofarme economie In het Europa van 2020 wil Noord-Nederland zich ontwikkelen en profileren als een regio
Nadere informatieBoeren hebben. oplossing! een. Meerjarenplan 2020 van ZLTO
Boeren hebben een oplossing! Meerjarenplan 2020 van ZLTO Boerenkracht & financiering KLIMAAT VOEDSELZEKERHEID & GEZONDHEID VITAAL PLATTELAND Innovatie, data & kennis ZLTO (Zuidelijke Land- en Tuinbouw
Nadere informatieVerslag jubileum congres Groene Kennispoort Twente. Leer mij Twente kennen..
Verslag jubileum congres Groene Kennispoort Twente Leer mij Twente kennen.. The Gallery, Enschede, 19-februari-2014 Verslag congres De voorzitter van de stuurgroep van de Groene Kennispoort Twente, Herman
Nadere informatieBOSATLAS VRAGENSET ANTWOORDMODEL VAN HET VOEDSEL NOORDHOFF ATLASPRODUCTIES
DE BOSATLAS VAN HET VOEDSEL VRAGENSET ANTWOORDMODEL NOORDHOFF ATLASPRODUCTIES I. Voeding en welvaart 1. De Human Development Index (HDI) geeft aan hoe welvarend een land is. Vergelijk de HDI met de andere
Nadere informatieSAMENWERKINGSARRANGEMENT LANDSDEEL NOORD PLATFORM BÈTA TECHNIEK 2014-2016
SAMENWERKINGSARRANGEMENT LANDSDEEL NOORD & PLATFORM BÈTA TECHNIEK 2014-2016 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nadere informatieDuurzame bemesting: omgeving
Nutriënten Management Instituut B.V. Postbus 250, 6700 AG Wageningen T: 088 8761280 E: nmi@nmi-agro.nl I: www.nmi-agro.nl Duurzame bemesting Visie NMI Duurzame bemesting: omgeving Beperking milieubelasting
Nadere informatieCommitted to Green Businessplan 2013-2016
Businessplan 2013-2016 Businessplan 2013-2016 Wim Drost directeur @DrostW Marc Hendriks marketingmanager @Hendriks_Marc Willy Brandtlaan 81, 6716 RJ Ede, Telefoon: (0318) 642 992, E-mail: info@ontwikkelcentrum.nl
Nadere informatieKringlooplandbouw Internationaal Henk Kieft, ETC
Kringlooplandbouw Internationaal Henk Kieft, ETC Het boekwerkje 15 jaar kringlooplandbouw in Noord Nederland, van marge naar mainstream is net uit. Het is geschreven door WUR, ETC en Boerenverstand. Het
Nadere informatieOp weg naar een kringloopcertificaat
Op weg naar een kringloopcertificaat Extra impuls voor duurzame melkveehouderij in Midden-Delfland Er is een kringloopcertificaat in de maak voor duurzame melkveehouderij. Deze proeve van duurzaamheid
Nadere informatieBoeren hebben. oplossing! een. Meerjarenplan 2020 van ZLTO
Boeren hebben een oplossing! Meerjarenplan 2020 van ZLTO Wij zijn een vereniging van 15.000 boeren en tuinders in Zeeland, Noord-Brabant en Zuid-Gelderland. Wij staan voor de continuïteit van de land-
Nadere informatieRondetafelgesprek. Zonneparken passend bij Drenthe
Rondetafelgesprek Zonneparken passend bij Drenthe Agenda 17.00 Opening en voorstelronde 17.10 Blok 1: Actuele voorbeelden uit het Drentse veld 17.40 Lichte maaltijd 17.50 Blok 2: Ingrediënten voor een
Nadere informatieOnze gemeenschappelijke ambitie:
1 Concept-versie versnellingsafspraken vanuit de provinciale opgaven voor de regio Hart van Brabant d.d. 15 november Document ten behoeve van dialoog tussen het College van Gedeputeerde Staten van Noord
Nadere informatieTopsectoren. Hoe & Waarom
Topsectoren Hoe & Waarom 1 Index Waarom de topsectorenaanpak? 3 Wat is het internationale belang? 4 Hoe werken de topsectoren samen? 5 Wat is de rol voor het MKB in de topsectoren? 6 Wat is de rol van
Nadere informatieOnderzoeksplan. Duurzame landbouw
Onderzoeksplan Duurzame landbouw Datum: 25 april 2018 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Overzicht provinciaal landbouwbeleid... 2 2.1 Provincie Drenthe... 2 2.2 Provincie Groningen... 3 2.3 Provincie Fryslân...
Nadere informatieKENING fan e Greide. In november twee debat-avonden! Komt u ook? Nieuwe generatie. Wat kunnen burgers. onderzoekers legt vinger op zere plek
aan de nieuwsbrief afmelden. Bekijk hem dan in uw browser. deze nieuwsbrief in het vervolg niet wilt ontvangen kunt u zich onder goed weergegeven? Hierbij ontvangt ii de nieuwsbrief van Kening Jan e Greide.
Nadere informatieAan de slag. In deze versnellingsagenda hebben we gezamenlijk benoemd wat we willen bereiken. Deze doelen zijn ambitieus maar haalbaar.
Versnellingsagenda Aan de slag Noord Nederland is verbonden met de melkveehouderij niet alleen in het verleden maar ook in de toekomst. Er zijn in Noord Nederland volop kansen om te ontwikkelen en te laten
Nadere informatiePilots natuurinclusieve landbouw in het nieuwe GLB
Pilots natuurinclusieve landbouw in het nieuwe GLB Aard MULDERS Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Directie natuur & biodiversiteit a.n.a.m.mulders@minez.nl Inhoud presentatie Inleiding:
Nadere informatieAgrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb) in de praktijk Een sfeerimpressie
Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb) in de praktijk Een sfeerimpressie Evelien Verbij 15 november 2018 Voor goed weidevogelbeheer is openheid van het landschap en een droge bodem van groot belang.
Nadere informatieWorkshop duurzame stadslandbouw
Workshop duurzame stadslandbouw Changemaker Festival te Heino 14 september 2013 Datum: 14 september 2013 Locatie: Van: Voor: Summmercamp Heino Cees Moerman Workshop Changemaker Kenmerk: 1309 Programma
Nadere informatieVeldleeuwerik. Duurzame landbouw een prachtige uitdaging. Henk Heinhuis
Veldleeuwerik Duurzame landbouw een prachtige uitdaging Henk Heinhuis Produceren wij al duurzaam Klimaat Bodem Infrastructuur Waarom moet het anders Bewustwordingsproces Maatschappelijke druk Groei wereldbevolking
Nadere informatieMelkveehouderij en Natuur Ontwikkelagenda Drenthe
Melkveehouderij en Natuur Ontwikkelagenda Drenthe Inhoud 1. Proces 2. Drentse belangen landbouw en natuur 3. Ambitie melkveehouderij en natuur 2025 4. Concrete doelen 5. Vraag aan provincie Drenthe Bedrijfniveau
Nadere informatieSamen Ontwikkelen. Stuurgroep Nationaal Landschap Groene Hart i.o. 19 september 2012 / concept
Samen Ontwikkelen Stuurgroep Nationaal Landschap Groene Hart i.o. 19 september 2012 / concept Samen Ontwikkelen 2. Water Bodem & Gebruik 3. Het Groene Hart, met zijn veenweiden, Over de realisatie van
Nadere informatieLaat de natuur voor je werken
Laat de natuur voor je werken Jelle Pilat -Vereniging Noardlike Fryske Wâlden (NFW) Albert van der Ploeg Voorzitter Living Lab Natuurinclusieve landbouw (LL NIL) (en voorzitter NFW) Opbouw Presentatie
Nadere informatieDe kracht van Groningen Een aandeel in elkaar.
Presentatie toekomstvisie Perspectief Groningen 2025 De kracht van Groningen Een aandeel in elkaar. Colofon Datum januari 2016 Namens Onderzoek Auteurs Tekstschrijver de vier Groningse Rabobanken: Rabobank
Nadere informatieLNV pilots Toekomstbestendige landbouw in het nieuwe GLB
7 pilot voorstellen 1 5 4 4 1 6 3 4 1 4 1 Met regionaal maatwerk naar een groenere akkerbouw 2 Groen productief en levend Limburg 3 Regionaal maatwerk toekomstig GLB 4 50 Tinten groen in Kleinschalig cultuurlandschap
Nadere informatieDe economie van ecologie Economie & ecologie Gebiedscollectieven voor meetbaar en verkoopbaar natuurresultaat
Economie & ecologie Gebiedscollectieven voor meetbaar en verkoopbaar natuurresultaat Merijn Bos Achtergrond: ecosysteemdiensten 2 voorbeelden: Bloeiende akkerranden Aanbevelingen Noodzaak: meetbaarheid,
Nadere informatieOndernemend onderwijs voor een groene toekomst. Groen is overal en voor iedereen
Ondernemend onderwijs voor een groene toekomst Groen is overal en voor iedereen AOC s geven een breed scala aan opleidingen op het gebied van voedsel, natuur en leefomgeving. Zij verzorgen vmbo, mbo en
Nadere informatieHet Europese landbouwbeleid & biodiversiteit: van Brussel tot Blessum
Het Europese landbouwbeleid & biodiversiteit: van Brussel tot Blessum Symposium Melkveehouderij en biodiversiteit. Leeuwarden 23-24 mei 2018. Anne van Doorn Wat wil de koe Wat wil de burger Wat wil de
Nadere informatieDuurzaamheid als drager voor gebiedsontwikkeling. Drs. ing. Bert Krikke Projectdirecteur
Duurzaamheid als drager voor gebiedsontwikkeling Drs. ing. Bert Krikke Projectdirecteur Inhoud presentatie 0. Hoe omgaan met ambities 1. Wat is het Ecomunitypark 2. Voor wie is het park 3. Van samenwerking
Nadere informatieC-153 Green Deal Groen Bouwen
C-153 Green Deal Groen Bouwen Partijen 1. De Minister van Economische Zaken, de heer H.G.J Kamp, en de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, mevrouw W.J. Mansveld, ieder handelende in haar of
Nadere informatieBeter worden in wat we samen zijn!
Beter worden in wat we samen zijn! Wie zijn we? Wat doen we? De gemeenten in de regio Stedendriehoek werken samen. Samen staan we sterk en maken we ons sterk voor het nog verder verbeteren van het VESTIGINGSKLIMAAT.
Nadere informatieSAMEN VOOR BIODIVERSITEIT. Wat betekent het Deltaplan Biodiversiteitsherstel voor boeren en tuinders? December 2018
SAMEN VOOR BIODIVERSITEIT Wat betekent het Deltaplan Biodiversiteitsherstel voor boeren en tuinders? December 2018 BIODIVERSITEIT: GEDEELD BELANG, GEDEELDE VERANTWOORDELIJKHEID Op 19 december 2018 is het
Nadere informatieEuropa wil slim, duurzaam en inclusief
Europa wil slim, duurzaam en inclusief Noord-Nederland bereidt zich intensief voor op de Europese programma s in de periode 2014 2020. Het SNN biedt u met dit bericht inzicht in voortgang en verwachtingen.
Nadere informatieTussenstand OP EFRO Noord-Nederland 2014 2020. SNN PS bijeenkomst 25 juni Yvonne van Mastrigt
Tussenstand OP EFRO Noord-Nederland 2014 2020 SNN PS bijeenkomst 25 juni Yvonne van Mastrigt Noordelijke specialisatie in beeld Samengestelde behoeften Samengestelde oplossingen Achtertuin als proeftuin/
Nadere informatieTuinbouw zoekt Chemie voor Puur Plantaardig
Tuinbouw zoekt Chemie voor Puur Plantaardig Conferentie Agro met Energie verbinden, Rotterdam, 10 mei 2011 Jan Smits Toekomst Tuinbouw in de Biobased Economy Achtergrond Wat willen we bereiken Kenniscentrum
Nadere informatieSamenwerken aan een toekomstbestendige retailsector
Samenwerken aan een toekomstbestendige retailsector Wie wij zijn Het Retail Innovation Platform helpt de innovatie- en concurrentiekracht van de retailsector te versterken. Samen met retailers en andere
Nadere informatieSpeech van Minister van Economische Zaken, Henk Kamp, Jaarvergadering van de Federatie Particulier Grondbezit, Driebergen, 25 mei 2013
Speech van Minister van Economische Zaken, Henk Kamp, Jaarvergadering van de Federatie Particulier Grondbezit, Driebergen, 25 mei 2013 Versie 20 mei 2013 Alleen het gesproken woord geldt 1 Dames en heren,
Nadere informatieVan Kennis naar Kunde Grootschalige toepassing van bodemkwaliteitskennis Fase 1: De weg van innovatie naar kennisgebruik
Van Kennis naar Kunde Grootschalige toepassing van bodemkwaliteitskennis Fase 1: De weg van innovatie naar kennisgebruik 1 Inleiding en vergezicht In 2013 hebben LTO Noord, de Agro Industrie, de maatschappelijke
Nadere informatieTuinbouwakkoord. Preambule
Tuinbouwakkoord Preambule Ondergetekenden beogen een Nationale Tuinbouwagenda 2019 2030, onder het motto Circulaire tuinbouw in de praktijk, zoals voorbereid en opgesteld door bedrijfsleven, kennispartners
Nadere informatieBeschrijving projecten Ontwikkelagenda Melkveehouderij en Natuur. 10 mei 2017
Beschrijving projecten Ontwikkelagenda Melkveehouderij en Natuur 10 mei 2017 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 1.1. Doelen... 3 1.2. Inspanningen... 3 1.3. Projecten... 4 2. Duurzaamheidsplannen... 6 3.
Nadere informatieInnovatie/EIP in Nederland Kees Anker - National Contactpoint EIP-Agri, Network Support Unit NL
Innovatie/EIP in Nederland Kees Anker - National Contactpoint EIP-Agri, Network Support Unit NL Europees landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland 22 november 2018
Nadere informatieB-140 Green Deal: Groene Gevangenis Veenhuizen: naar een gevangenis voorzien van duurzame energie uit de regio
B-140 Green Deal: Groene Gevangenis Veenhuizen: naar een gevangenis voorzien van duurzame energie uit de regio Partijen: De Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, de heer drs. M.J.M. Verhagen,
Nadere informatieHet perspectief van de agrarische sector in Nederland
Het perspectief van de agrarische sector in Nederland Agroconnect-symposium 19 november 2009 Dr.ir. Huib Silvis Hoofdpunten Toekomst agrarische sector Betekenis technologie Strategie LEI Wageningen UR
Nadere informatieSpeech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Symposium LifeLines, Groningen (UMCG), 1 oktober 2012
Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Symposium LifeLines, Groningen (UMCG), 1 oktober 2012 Dames en heren, [Inleiding] Ik vind het wel leuk, maar ook een beetje spannend. Maar moet
Nadere informatieBiedt de nieuwe GLB kansen voor voedergewassen? L.Tjoonk Kennisontwikkelaar ruwvoerteelt
Biedt de nieuwe GLB kansen voor voedergewassen? L.Tjoonk Kennisontwikkelaar ruwvoerteelt Hervorming Gemeenschappelijk Europees Landbouwbeleid Toeslagrechten 2014 Betalingsrechten 2015 Nationale invulling
Nadere informatieVergroening van de landbouw: hoe maken we stappen/ hoe maken we sprongen? Jolanda Wijsmuller, BCS
Vergroening van de landbouw: hoe maken we stappen/ hoe maken we sprongen? Jolanda Wijsmuller, BCS Markt trends Vraag naar veilig en duurzaam geteeld voedsel Sterkere focus op voedselkwaliteit en gezonde
Nadere informatie25 jaar NAV NAV-visie op de Nederlandse akkerbouw tot 2030
25 jaar NAV 1 NAV-visie op de Nederlandse akkerbouw tot 2030 Visie NAV 2 Visie NAV: Een goed inkomen voor akkerbouwers Economisch en maatschappelijk duurzame akkerbouw Gewenste situatie: Nederlandse boeren
Nadere informatieRegio Deal Natuurinclusieve Landbouw. Samen werk maken van een vitaal platteland in Noord-Nederland
Regio Deal Natuurinclusieve Landbouw Samen werk maken van een vitaal platteland in Noord-Nederland 1 In Noord-Nederland maken we samen met u werk van een vitaal platteland en een gezonde agrarische sector.
Nadere informatieVisie op Loopbaanoriëntatie en begeleiding
Visie op Loopbaanoriëntatie en begeleiding regio s-hertogenbosch en omgeving LOB is een verzameling van activiteiten binnen een loopbaangerichte leeromgeving om jongeren actief te laten werken aan hun
Nadere informatieProjectpartijen. Initiatiefnemers LTO-Noord ForFarmers Hendrix Waterschap Rijn en IJssel
Carel de Vries Aanleiding Toekomstvisie LTO Noord-Gelderland Sectorvisie mestbeleid: Koersvast richting 2020 Deltaplan Agrarisch Waterbeheer Watervisie 2030, Water schap Rijn en IJsselAgenda Achterhoek
Nadere informatieJA: DE KRACHT VAN HET MKB! DE KRÊFT FAN IT MKB PVDA FRYSLÂN MKB-PLAN
JA: DE KRACHT VAN HET MKB! DE KRÊFT FAN IT MKB PVDA FRYSLÂN MKB-PLAN Foto: Pixabay, Creative Commons MIDDEN- EN KLEINBEDRIJF: BANENMOTOR VAN DE SAMENLEVING Het midden- en kleinbedrijf (MKB) is dé banenmotor
Nadere informatieonderzoek op het hbo transformeert de samenleving tekst: Rob Voorwinden
onderzoek op het hbo transformeert de samenleving tekst: Rob Voorwinden 6 De wereld verandert: om ons heen zien we langzaam systemen en instituties omvallen. Wat daarvoor in de plaats komt? Hbo-onderzoek
Nadere informatieIk ben als bestuurder in deze provincie bijzonder geïnteresseerd in de kansen van nieuwe energie voor onze kenniseconomie.
Welkomstwoord van Jan Franssen, Commissaris van de Koningin in Zuid-Holland, bij het Lustrumcongres 'Geothermal Heat is Cool' van het Platform Geothermie, Den Haag, 24 oktober 2012 ---------------------------------------------------------------------------------
Nadere informatie