Verslag Stakeholdersmeeting van 19 april ) Inleiding door FEDASIL

Transcriptie

1 Verslag Stakeholdersmeeting van 19 april ) Inleiding door FEDASIL De directeur-generaal van Fedasil, mijnheer Luxen, opende de vergadering en wenste de deelnemers welkom. Omdat hij vertrouwd is met de realiteit van de vluchtelingenkampen door zijn carrière als dokter bij Artsen Zonder Grenzen, benadrukte hij dat het belangrijk is om mensen te helpen die in die precaire omstandigheden leven. Hij benadrukte de rol van het hervestigingsprogramma voor vluchtelingen en verduidelijkte dat elk land een deel van de verantwoordelijkheid voor het grote aantal vluchtelingen overal ter wereld moet nemen. Hij prees de beslissing van België om zich naast de andere landen te engageren voor dit probleem en zo het 27ste hervestigingsland te worden. Vervolgens overliep mijnheer Luxen de rol van de verschillende actoren in het hervestigingsprogramma. Fedasil en het CGVS werken samen aan het beheer van het programma. Tijdens de proefprojecten van 2009 en 2011 konden de verrichtingen al tot een goed einde worden gebracht door het dynamisme van de actoren. Mijnheer Luxen verklaarde dat de complementariteit van de ervaringen volgens hem, in een land dat zijn eerste stappen op gebeid van hervestiging zet, nodig is voor het goede verloop van de operaties. Hij benadrukte de essentiële rol van de Belgische ambassades in het buitenland, van de OCMW s en van de ngo s die de kwaliteit van de hervestiging en de goede inburgering van de mensen garanderen. Ten slotte bedankte hij de verschillende sprekers, onder wie mevrouw Sabine Kaldorf van Pax Christi in Duitsland, mevrouw Rachel Westerby van de ICMC (International Catholic Migration Commission) en mevrouw Aspasia Papadopoulou van de ECRE (European Council on Refugees and Exiles), alle drie gespecialiseerd in de hervestiging van vluchtelingen. 2) Globale Context en belang resettlement M. Aspasia Papadopoulou, Senior Advocacy Officer bij ECRE, gaf een algemene inleiding op het hervestigingsthema. Zij herhaalde de definitie van hervestiging, namelijk de transfer van vluchtelingen uit een land waar ze naartoe zijn gevlucht naar een derde land dat heeft aanvaard hen toe te laten en een permanent verblijfsstatuut te geven. UNHCR schat het aantal vluchtelingen dat wereldwijd nood heeft aan bescherming op Ongeveer vluchtelingen worden jaarlijks door UNHCR voorgedragen voor hervestiging aan de hervestigingslanden. De voornaamste groepen vluchtelingen die worden hervestigd zijn

2 Somaliërs, Irakezen, Birmezen, Afghanen en Congolezen. Voornaamste hervestigingslanden zijn de VS, Canada, Australië, Nieuw-Zeeland en binnen Europa: Zweden, Noorwegen, VK, Denemarken, Nederland en Finland. Resettlement is in de eerste plaats een beschermingstool tegen refoulement. Het is één van de drie duurzame oplossingen, na vrijwillige terugkeer en lokale integratie. Het kan gebruikt worden voor noodgevallen en maakt ook hereniging van families mogelijk. Hervestiging kan ook strategisch worden gebruikt, wat inhoudt dat het niet enkel bescherming biedt aan de vluchtelingen die worden hervestigd, maar ook voor andere groepen vluchtelingen, die niet worden hervestigd, tot oplossingen kan leiden, bijvoorbeeld door het openhouden van de grenzen voor vluchtelingen. Het is tenslotte ook een manier om verantwoordelijkheid tussen landen te delen: de overgrote meerderheid van de vluchtelingen bevindt zich in buurlanden van conflictlanden en is niet in staat op eigen kracht naar landen in Europa of Noord- Amerika te vluchten. M. Papadopoulou benadrukte vervolgens het complementair karakter van hervestiging t.o.v. asiel. Vervolgens gaf de spreekster een overzicht van de verschillende fases van het hervestigingsproces: eerste fase is de identificatie door UNHCR, waarna de selectiefase volgt: een vluchteling wordt voorgedragen door UNHCR aan een bepaald hervestiginsgland, waarna het aan dit land is om een beslissing te nemen deze vluchtelingen al dan niet te aanvaarden. Gelet op de kwetsbaarheid van de vluchtelingen is het bieden van gepaste predeparture assistentie, in vele gevallen geboden door NGO s, van cruciaal belang. De reis zelf is niet alleen bijzonder ingrijpend voor de vluchtelingen in kwestie, maar vereist ook een groot aantal administratieve en logistieke inspanningen, waarvoor de hervestigingslanden beroep doen op organisatie zoals de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM). De grootste uitdaging voor een succesvolle hervestigingsoperatie ligt na de aankomst, meer bepaald in het organiseren van opvang en integratie. NGO s spelen in deze twee laatste fases, meer dan in de pre-departure fase, een cruciale rol. Zij hebben namelijk een uitgebreide expertise om gespecialiseerde en gepersonaliseerde opvang en begeleiding te bieden. Hervestigde vluchtelingen hebben over het algemeen deze begeleiding nodig, aangezien zij geen enkel notie hebben van het leven in een Westers land en alle praktische uitdagingen die daar bij komen kijken, rond administratie, bv. het inschrijven op school van de kinderen, maar ook rond zeer alledaagse zaken, zoals de werking van een koelkast of gasvuur. M. Papadopoulou focuste daarna op de betrokkenheid van Europese landen bij hervestiging. Hoewel in het verleden grootschalige hervestigingsoperaties hebben plaatsgevonden, denk maar aan de Hongaarse vluchtelingen in 1956 of de boat people uit Vietnam in de jaren 70, is de meer recente rol van Europa op het gebeid van hervestiging veel beperkter: slechts 5 Europese landen hebben de laatste 20 jaar op regelmatige basis hervestigd en het jaarlijkse quotum voor hervestiging ligt rond de 5000, minder dan 8% van het wereldwijde quotum. In april 2013 zijn er 14 EU-lidstaten, waaronder nu dus ook België, die een structureel hervestigingsprogramma hebben, waarvan een deel echter met een zeer beperkt quotum. Het Europees Hervestigingsprogramma dat in maart 2012 werd aanvaard heeft net als doel om het aantal hervestigingsplaatsen in Europa te vergroten, enerzijds door gezamenlijke geografische (o.a. Congolese vluchtelingen uit de Grote Meren-regio) en thematische (zoals

3 vrouwen en kinderen die gevaar lopen, overlevenden van geweld of foltering ) prioriteiten te stellen, anderzijds door financiële middelen ter beschikking te stellen van de lidstaten die volgens deze prioriteiten vluchtelingen hervestigen. Onder meer vanuit NGO-hoek wordt de doelstelling van plaatsen op jaarbasis binnen de hele EU tegen 2020 haalbaar geacht. Het moet de bedoeling zijn, zoveel mogelijk landen te overtuigen tot een stabiel en regulier hervestigingsprogramma te komen. Wat betreft integratie heeft de praktijk aangetoond dat hervestigde vluchtelingen best zo snel mogelijk naar mainstream integratieprogramma s doorstromen, weliswaar met een specifieke begeleiding. Een regulier programma heeft als groot voordeel dat de aankomst, opvang en integratie van de vluchtelingen voldoende op voorhand kunnen worden gepland. Dergelijke service op maat is één van de belangrijkste sleutels voor een succesvol programma. Andere sleutels zijn een goede infodoorstroming, die bereikt kan worden door het opzetten van overlegorganen, en het betrekken van vrijwilligers. 3) Stand van zaken van het Belgische hervestigingsprogramma in 2013 en profiel van de Burundese vluchtelingen: Vervolgens gaf Dhr. Ewout Adriaens van de cel internationale betrekkingen van het CGVS een overzicht van de stand van zaken van het Belgische hervestigingsprogramma in Hij gaf eerst een kort overzicht van de verschillende stappen in het hervestigingsprogamma: Selectie door UNHCR, Selectie door België, transfer van de vluchtelingen en opvang en integratie. Vervolgens werd de totstandkoming van het Belgische hervestigingsprogramma belicht, met als belangrijkste momenten het regeerakkoord van december 2011, waarin de start van een structureel programma, in Europees kader en in nauwe samenwerking met UNHCR, is opgenomen. De totstandkoming van een Europees hervestigingsprogramma in maart 2013 bleek een belangrijke impuls want einde mei 2012 kondigde de Staatssecretaris voor Asiel en Migratie een structureel programma aan, met een quotum van 100 voor Op basis van een aantal criteria, waarvan nood aan bescherming, complementariteit met het Belgische Buitenlandse en Ontwikkelingssamenwerkingsbeleid de belangrijkste zijn, werd het quotum als volgt ingevuld: 40 Burundese vluchtelingen uit Tanzania, 40 Congolese vluchtelingen uit Burundi en 20 kwetsbare groepen, meer bepaald vrouwen en kinderen in gevaar of overlevende van geweld of foltering. Vervolgens gaf de spreker een timing voor de hervestiging van de eerste groep, een 40-tal Burundese vluchtelingen uit Tanzania. De dossiers van UNHCR werden overgemaakt aan het CGVS begin april. De selectiemissie door het CGVS staat gepland van 27 april tot 4 mei en zal plaatsvinden in Kigoma. Als streefdatum voor het bekendmaken van de definitieve selectie wordt 20 mei vooropgesteld. De culturele oriëntatiemissie van Fedasil staat gepland einde mei, waarna de vluchtelingen zouden moeten aankomen half juni/ begin juli. Daarna werd belicht dat hervestiging van Burundese vluchtelingen uit Tanzania een mooi voorbeeld is van de complementariteit van de 3 duurzame oplossingen. Enerzijds kreeg een groot deel van de Burundese vluchtelingen, ongeveer personen de mogelijkheid om het Tanzaniaanse staatsburgerschap te krijgen. Voor de groep die hiervoor niet in aanmerking kwam en voor wie werd geoordeeld dat ze geen bescherming meer nodig hebben, werd bepaald dat deze naar Burundi zou moeten terugkeren. Einde 2012 werd deze terugkeeroperatie sterk opgeschroefd, met een terugkeer van ongeveer vluchtelingen naar Burundi als gevolg. Voor een kleine groep, een 2800-tal, werd geoordeeld dat

4 internationale bescherming nog steeds noodzakelijk was. Voor deze groep blijkt hervestiging de enige mogelijke duurzame oplossing. In totaal werden door UNHCR 9 dossiers voorgedragen, bestaande uit 42 personen en 7 families. De RRF s bevatten informatie over de identiteit, familiesamenstelling, de vluchtelingenstatusbepaling, de nood aan hervestiging en specifieke noden. Alle relevantie info uit deze dossiers werd overgemaakt aan Fedasil. Het gaat, op één individu na, om vluchtelingen die al meer dan 15 jaar in vluchtelingenkampen verblijven. Ze spreken allen Kirundi en de meesten ook Kiswahili. Slechts één persoon beheerst het Frans. Over het algemeen is het opleidingsniveau laag tot zeer laag. Met betrekking tot de timing voor de selectie van de tweede groep 40 Congolese vluchtelingen uit Burundi, werd aangegeven dat de selectiemissie van het CGVS zal plaatsvinden samen met het Verenigd Koninkrijk, meer bepaald einde september en begin oktober. In november of december zal een culturele oriëntatiemissie van Fedasil plaatsvinden, gevolgd door de aankomst van de vluchtelingen in december. 4) Het overbrengen van de vluchtelingen Mevrouw Jo De Baker lichtte de rol van de IOM bij de hervestigingsoperaties toe. De organisatie staat in voor het overbrengen van de vluchtelingen die zullen worden geselecteerd. Vóór het overbrengen gebeuren medische onderzoeken en de nodige stappen voor het verkrijgen van de noodzakelijke reisdocumenten (laisser-passers, visa, enz.). De IOM is samen met Fedasil eveneens verantwoordelijk voor de culturele missie die net voor de overdracht zal plaatsvinden. Alle personen die worden geïnterviewd door het CGVS, zullen medisch worden onderzocht. Hierbij wordt enerzijds onderzocht of de vluchtelingen in staat zijn een lange reis te maken ( fit-to-fly ) en anderzijds wordt gegarandeerd dat hun reis geen risico voor de volksgezondheid vormt (tbc-tests). De resultaten van de medische onderzoeken zullen worden gezonden naar de dokter van FEDASIL, die op zijn beurt de relevante informatie zal overdragen om een opvang te garanderen die aangepast is aan de situatie van de hervestigde vluchtelingen. Wat het overbrengen zelf betreft, reserveert de IOM de vliegtuigtickets en begeleidt de vluchtelingen tijdens de transitperiodes naar Dar Es Salaam in Tanzania en naar Zurich. Aangezien de vluchtelingen absoluut niet voorbereid zijn op dit soort reis, zal een IOMmedewerker de vluchtelingen ontmoeten tijdens de culturele oriëntatiemissie en zal advies geven zodat de reis zo goed mogelijk verloopt. Als Burundees die in België heeft gewoond, zal hij eveneens zijn ervaring met de toekomstige hervestigde vluchtelingen delen. 5) Het belang van de betrokkenheid van de lokale actoren bij de integratie van de vluchtelingen Mevrouw Westerby van de International Catholic Migration Commission benadrukte het belang van samenwerking tussen lokale actoren in het kader van het integratieproces van hervestigde vluchtelingen. Eerst benadrukte zij dat het belangrijk is te anticiperen op de aankomst van de vluchtelingen in de gemeenten waar ze zullen worden opgevangen. Het is belangrijk dat de betrokken actoren overleggen om de komst van de vluchtelingen optimaal voor te bereiden.

5 De hervestigde vluchtelingen worden vaak geconfronteerd met verschillende problemen: geen kennis van de taal, niet ingeloste verwachtingen, verwijdering van de familie, gevoel van eenzaamheid, geen erkenning van de beroepscapaciteiten, gezondheidsproblemen, enz. De weinig vertrouwde situatie brengt de asielzoekers in een erg destabiliserende situatie. In het licht van die obstakels mogen de actoren die betrokken zijn bij de integratie van de vluchtelingen, niet vergeten dat nieuwe problemen dreigen op te duiken met de tijd, dat het uiterst belangrijk is om goed te informeren, dat het nuttig is de informatie vaak te herhalen en dat de vluchtelingen vaak blijk geven van gewiekstheid. Vervolgens behandelde mevrouw Westerby het concept integratie. Zij definieerde het als een proces in drie perioden. Bij het overbrengen en de aankomst is het belangrijk te voorzien in de basisbehoeften van de vluchtelingen: onderdak, voedsel, dringende medische zorg en hulp bij de oriëntatie op de nieuwe woonplek. Het is belangrijk, zo dringend mogelijk maatregelen te nemen. In de tweede periode, d.w.z. twee tot zes weken na de aankomst, moet men zich bezighouden met de volgende vragen: onderwijs voor de kinderen, toegang tot een ziekenfonds, zich leren oriënteren in de stad (toegang tot de gemeente, tot de winkels, enz.), leren wat wettelijk is en wat niet, enz. Tijdens die periode moet men oplettend blijven voor de basisbehoeften en voor de problemen die opduiken. Ten slotte dienen de hervestigingsactoren op middellange en lange termijn gebruik te maken van duidelijke indicatoren om de integratie van de vluchtelingen te evalueren op sociaalprofessioneel gebied, op gebied van toegang tot onderwijs en vorming, toegang tot gezondheidszorg, op gebied van aanpassing aan de woonruimte, enz. Bovendien dient te worden onderzocht of de persoon zich goed opgevangen en veilig voelt, of hij erin slaagt een sociaal netwerk uit te bouwen, of hij volledig autonoom beslissingen begint te nemen en oplossingen te vinden, enz. De actoren die tussenbeide komen in het lokale inburgeringsproces van de vluchtelingen, zijn talrijk: plaatselijke overheden, ngo s, gezondheidsdiensten, school, maatschappelijke diensten, vrijwilligers, taalleraars, de religieuze gemeenschap, tolken, media, het grote publiek, enz. De samenwerking tussen al die actoren zelfs vóór de aankomst van de vluchtelingen en tot op lange termijn draagt bij tot het slagen van de inburgering van de vluchtelingen. Het is echter belangrijk een centraal coördinatieorgaan op te richten dat de vluchtelingen regelmatig opvolgt, belangrijke informatie verspreidt en als contactpunt dient tussen al die actoren. Dit orgaan moet eveneens instaan voor de opvolging van het programma in het algemeen, de evaluatie ervan en moet hieruit lessen trekken die dienen om de volgende hervestigingsoperaties te verbeteren. Mevrouw Westerby vertelde bovendien het verhaal van Carlow County, een Ierse stad waar 46 Rohingya-vluchtelingen uit Bangladesh werden hervestigd. Vijf maanden vóór hun aankomst werd een stuurcomité opgericht. Het bestond uit lokale actoren zoals het gemeentebestuur, tolken, maatschappelijke en gezondheidsdiensten, onderwijs, de verantwoordelijken voor de inburgeringslessen, enz. Vóór de aankomst van de vluchtelingen werden de eerste vier weken van de vluchtelingen in de gemeente, alsook de hulpmiddelen al tot in het detail gepland. De rol van iedereen werd geïdentificeerd en gedetailleerde informatie over de vluchtelingen werd al aan de adequate personen overgedragen. Na de aankomst van de vluchtelingen bleef het comité het verloop van de operaties volgen,

6 oplossingen voor problemen zoeken, het partnernetwerk uitbreiden en het programma in zijn geheel evalueren. Ten slotte vermelde mevrouw Westerby het SHARE-project, dat tot doel heeft een Europees netwerk op te richten voor de uitwisseling van goede praktijken en ervaringen tussen de regio s en de steden die deelnemen aan de hervestiging. De Belgische gemeenten die zich engageren voor het hervestigingsprogramma, zouden voordeel kunnen halen uit activiteiten en uitwisselingsprogramma s in het kader van dit programma. 6) Save me Campaign in Bonn: een lokale sensibiliseringscampagne voor de inburgering van hervestigde vluchtelingen Mevrouw Sabine Kaldorf uit Bonn, in Duitsland, kwam vertellen over haar ervaring met het betrekken van lokale actoren bij de hervestiging van vluchtelingen via de Save me-campagne die sinds maart 2009 in Bonn wordt gehouden. Mevrouw Kaldorf sprak als lid van Pax Christi en als coördinatrice van de Save me-campagne. In Bonn nemen vandaag meer dan dertig verenigingen min of meer actief deel aan de campagne. Tien tot vijftien vrijwilligers beheren de campagne en lobbyen en meer dan vijftien vrijwilligers mentoren ondersteunen de integratie van de vluchtelingen. In heel het land ondersteunen honderden partnerorganisaties en meer dan duizend sympathisanten de hervestiging van vluchtelingen. De campagne heeft tot doel, de lokale actoren te sensibiliseren voor de permanente aanvaarding en de inburgering van de kwetsbare vluchtelingen die werden hervestigd in het kader van het hervestigingsprogramma van het UNHCR. In dit kader worden drie grote activiteiten gevoerd: de externe relaties uitbreiden om een onthaalcultuur (culture of welcome) in Bonn te stimuleren; lobbyen met 55 andere lokale Save me-campagnes en het UNHCR opdat Duitsland een nationaal hervestigingsprogramma zou oprichten; een coachingprogramma ontwikkelen om de hervestigde vluchtelingen individueel te begeleiden bij hun inburgeringsproces. Meer concreet laten de leden petities rondgaan om de steun van de burgers voor hun doelstellingen te krijgen, organiseren ze regelmatig meetings met politieke leiders van alle niveaus, informeren het publiek, zoeken de politieke steun van peters van het programma en organiseren het mentorprogramma. In het kader van dit programma ondersteunen de mentoren een of twee personen bij het leren van de taal, de aanpassing aan de Duitse cultuur en samenleving, het onderwijs en de vorming. Die mentoren worden zelf begeleid via meeting tables, specifieke opleidingen, supervisie van professionals, enz. De voormalige Duitse hoofdstad Bonn is nu een federale stad geworden met talrijke VNinstellingen, meer dan 150 ngo s, grote Duitse ondernemingen en een vermaarde universiteit. Mensen uit 177 naties leven in Bonn: 25.1% van de inwoners heeft een migratieachtergrond 13% heeft een vreemde nationaliteit, van wie 14% Turks is. 3600

7 buitenlandse studenten wonen in Bonn. De meest gangbare vreemde talen zijn Turks, Arabisch, Russisch, Pools en Engels. Het gemeentebestuur heeft een inburgeringsdienst opgericht voor personen van vreemde herkomst. Deze dienst leidt vrijwilligers op, die vaak zelf uit de migratie komen, zodat ze de nieuwkomers steunen bij velerlei taken (hulp bij de administratie, bij de dokter, enz.). Er werd eveneens een agentschap van vrijwilligers opgericht om de vrijwilligers en de verenigingen in contact met elkaar te brengen. In 2009 engageerde het stadsbestuur zich voor de hervestiging van vluchtelingen. Met een officiële beslissing bevestigde het bestuur dat het elk jaar hervestigde vluchtelingen wil opvangen en de coachinginitiatieven van de burgers wil steunen en vroeg de federale regering een echt nationaal hervestigingsprogramma uit te werken. In december 2011 engageerde de Duitse regering zich om in samenwerking met het UNHCR dergelijk programma uit te werken. Er werd beslist 300 vluchtelingen in de loop van de eerste drie jaar te hervestigen: in de ogen van de campagneverantwoordelijken kan dit slechts een begindoelstelling zijn die met de tijd zal groeien. Onlangs aanvaardde Duitsland bovendien tijdelijk 5000 Syriërs op te vangen totdat de vrede in Syrië is hersteld. Vanaf het proefproject in 2009 tot de hervestigingsoperaties in 2013 heeft het partnernetwerk zich erg uitgebreid en het onderlinge vertrouwen is toegenomen. Vandaag worden meetings tussen de politieke leiders en de ngo s georganiseerd, de overheid en de verenigingen werken actief samen en het mentorprogramma, dat wordt beheerd door Caritas, is een succes. De stad Bonn vangt elk jaar ongeveer 10 tot 12 gezinnen op. Verschillende conclusies kunnen worden getrokken uit de huidige werking van het hervestigingsprogramma voor vluchtelingen in Bonn. Wat het mentorprogramma betreft, maakt het gevoel van succes soms plaats voor frustratie. Over het algemeen passen de kinderen zich goed aan en zijn erg gemotiveerd om zich te integreren. Voor de ouders is dit moeilijker: zij hebben problemen om de taal te leren, waaruit frustratie voortvloeit. Zij hebben vaak gezondheidsproblemen en lijden onder het verlies van hun sociale status. De mentoren zelf moeten worden bijgestaan door professionals. De etappe die erin bestaat de mentor en de opgevolgde persoon met elkaar in contact te brengen, is cruciaal. Mevrouw Kaldorf benadrukte eveneens het belang van communicatie en het gebruik van al dan niet professionele tolken. Een bezoek aan de dokter bijvoorbeeld kan veel beter verlopen in aanwezigheid van een tolk. Met betrekking tot het netwerk van personen die het programma ondersteunen, benadrukte de spreekster het belang van de betrokkenheid van zowel professionals als vrijwilligers. Vrijwilligers zijn vaak flexibeler, zij zijn geneigd meer tijd aan de vluchtelingen te besteden. Een belangrijke conclusie betreft het opbouwen van vertrouwen tussen de partners. De overheid heeft tijd nodig om de burgerinitiatieven als partner te aanvaarden; die initiatieven moeten blijk geven van geduld zonder hun doelstellingen uit het oog te verliezen en de samenwerking tussen alle actoren heeft tijd nodig. Ten slotte is de stad Bonn een succesverhaal dat bewijst dat men met tijd en samenwerking een ware opvangcultuur kan ontwikkelen. 7) De opvangfase in federale centra, de inburgeringspartners en de rol van de OCMW s

8 A) Stand van zaken van de hervestigingsoperaties Mevrouw Hostaux, die het hervestigingsprogramma voor Fedasil beheert, gaf een stand van zaken van de operaties bij het Agentschap. Zij behandelde vier etappes van het programma waarvoor Fedasil verantwoordelijk is: de culturele oriëntatiemissie, het overbrengen van de vluchtelingen, de overplaatsing van de vluchtelingen naar privéwoningen en het integratieproces in het algemeen. De culturele oriëntatiemissie heeft tot doel, de vluchtelingen voor te bereiden op hun aankomst in België het gedetailleerde programma van de eerste dagen na hun aankomst wordt hen uiteengezet en hun verwachtingen in verband met hun nieuwe leven in het hervestigingsland te temperen. Twee medewerksters van Fedasil zijn verantwoordelijk voor de missie in Tanzania: mevrouw Sepiol van het opvangcentrum van Pondrôme en mevrouw Dewil van het opvangcentrum van Sint-Truiden. Die twee centra vangen de vluchtelingen de eerste weken na hun aankomst in België op. De missie vindt plaats van 27 tot 30 mei, wanneer de definitieve selectie van te hervestigen vluchtelingen gekend zal zijn. Idealiter worden de personen kort na de culturele oriëntatiemissie effectief overgebracht. De missie gebeurt in samenwerking met een biculturele medewerker (een Burundees die in België heeft gewoond) van de IOM en bestaat uit een bezoek van een dag aan het UNHCR-kamp van Nyarugusu. De thema s die met de vreemdelingen worden behandeld, zijn zeer algemeen (aardrijkskunde, het klimaat, woningen, enz.) en worden uiteengezet aan de hand van ludieke en participatieve activiteiten. Een activiteit voor kinderen wordt eveneens voorbereid. Een geïllustreerde informatiebrochure wordt na afloop van de missie uitgedeeld. Het overbrengen van de geselecteerde vluchtelingen werd via een overeenkomst overgedragen aan de IOM. De organisatie is verantwoordelijk voor het medische onderzoek vóór het overbrengen en voor het overbrengen op zich. De resultaten van de medische onderzoeken worden meegedeeld aan de dokter van Fedasil, die de relevante informatie op zijn beurt zal overdragen aan de opvangcentra en aan de instanties die verantwoordelijk zijn voor het overbrengen naar privéwoningen (OCMW s en ngo s) zodat ze de woonplaats kunnen aanpassen naar gelang van de eventuele specifieke behoeften van de personen. Mevrouw Hostaux wees de deelnemers erop dat de vluchtelingen de eerste weken na hun aankomst zullen doorbrengen in de federale opvangcentra van Pondrôme en Sint-Truiden. Deze fase zal worden beperkt tot enkele weken (maximum zes) en zal de vluchtelingen de mogelijkheid bieden om zich op administratief vlak in orde te brengen (officiële asielaanvraag en verkrijgen van vluchtelingenattesten). Het inburgeringsproces zal eveneens worden opgestart via modules in samenwerking met de inburgeringsactoren (voornamelijk inburgering Limburg in Vlaanderen) en enkele inleidende taallessen. Tijdens deze fase kunnen de vluchtelingen zowel sociale, medische als andere steun genieten vanwege het professionele team van het centrum, dat expert is in het begeleiden van zeer kwetsbare personen. Ten slotte werd de fase van het overbrengen naar privéwoningen en de begeleiding bij de inburgering aangevat. Er werd op gewezen dat het kabinet van staatssecretaris Maggie de Block begin januari 2013 een oproep aan de Belgische OCMW s had gedaan. Op basis van de

9 vaststelling dat de OCMW s de facto de competente lokale actoren zijn voor de maatschappelijke begeleiding van de vluchtelingen, werd er effectief beslist aan de OCMW s de kans te geven volwaardige inburgeringsactoren te worden. Op 8 februari werd op de centrale zetel van Fedasil een informatiesessie georganiseerd waaraan een dertigtal OCMW s deelnamen. Naar aanleiding van deze informatiesessie engageerden zes Vlaamse OCMW s zich voor het programma. Het aanbod luidt als volgt: - OCMW Zaventem: woningen vinden voor acht personen (2 gezinnen van vier personen of een gezin van vijf en een van drie, geen gezin van acht personen) - OCMW Hoogstraten: zijn LOI ter beschikking van een koppel stellen - OCMW Wetteren: zijn LOI ter beschikking van acht personen stellen (een of meerdere gezinnen) - OCMW Brugge: een woning vinden voor 5 à 6 personen (voor de groep Congolese vluchtelingen uit Burundi) - OCMW Mortsel: een woning vinden voor een gezin van vijf à zes personen (voor de groep Congolese vluchtelingen uit Burundi) - OCMW Herent: een woning vinden voor een koppel met een of twee kinderen. De vaststelling luidt als volgt: het aantal aangeboden plaatsen voor de eerste caseload (a priori 42 personen) volstaat niet en het aanbod komt niet perfect overeen met de gezinssamenstellingen. Vanaf nu komt het er dus op aan de flexibiliteit van het aanbod van de OCMW s te onderzoeken en een beroep te doen op de ngo s Caritas en Convivial, partners van het programma, zodat zij het overnemen. Die ngo s zullen bijgevolg alle hervestigde gezinnen individueel opvolgen en zullen bovendien een woonplaats proberen te vinden voor de gezinnen die niet ten laste worden genomen door een OCMW, zoals zij dit tijdens de proefprojecten van 2009 en 2011 hadden gedaan. De spreekster wees erop dat België een nieuw hervestigingsland is met een beperkte ervaring op dit gebied. De proefprojecten hadden zich voornamelijk afgespeeld in een noodcontext en hadden de betrokkenheid van de lokale actoren niet in de hand gewerkt. Door het engagement van België voor een structureel programma zal de basis voor het ondersteunen van het programma geleidelijk groter worden en zullen solide samenwerkingsverbanden met de actoren op het terrein worden ontwikkeld. B) First step in Belgium: Fedasil Reception Centre Mevrouw Sepiol, adjunct-directrice van het opvangcentrum voor asielzoekers van Pondrôme, stelde aan de deelnemers de eerste etappes voor die de hervestigde vluchtelingen te wachten staan na hun aankomst in België. De eerste etappe na het overbrengen van de vluchtelingen is het onthaal van de vluchtelingen op de luchthaven door het personeel van Fedasil. De medewerksters die verantwoordelijk waren voor de culturele oriëntatiemissie, zullen aanwezig zijn zodat de vluchtelingen vertrouwde gezichten weerzien. De vluchtelingen zullen naar de opvangcentra van Pondrôme en Sint-Truiden worden gebracht. Die centra hebben reeds in het verleden hervestigde vluchtelingen opgevangen (proefprojecten in 2009 en 2011) en getuigen allebei

10 van het algemene goede verloop van die ervaringen. De vluchtelingen krijgen de kans zich in een kamer te installeren en te bekomen van de lange reis ( Bed Bath Bread ). Zij worden geholpen door het medische en maatschappelijke personeel van het centrum en krijgen de kans om de asielzoekers te ontmoeten die in het centrum verblijven. Gedurende ongeveer zes weken zullen modules worden gegeven om de inburgering van de vluchtelingen in België voor te bereiden (waarvan sommigen in samenwerking met de inburgeringsactoren, voornamelijk in Vlaanderen waar een goed inburgeringsprogramma is uitgewerkt). Diverse thema s komen aan bod: de rechten en plichten, de normen en waarden, gezondheidzorg, onderwijs, de kosten van het levensonderhoud, enz. De kinderen zullen naar school gaan en beginnen op die manier hun inburgeringsparcours. Er zullen enkele elementaire taallessen worden gegeven. Mevrouw Sepiol behandelde vervolgens de vraag in verband met het overbrengen naar privéwoningen. Zij wees erop dat deze fase in 2009 en in 2011 problematisch bleek te zijn en had ertoe geleid dat de verblijfsduur in het centrum voor sommige gezinnen was verlengd van zes weken tot verschillende maanden. In het kader van de operaties voor dit jaar wees mevrouw Sepiol op de doelstelling om de opvangfase in de centra te beperken tot zes weken. Opdat die timing zou worden nageleefd, zullen de gezinnen niet de kans krijgen om de voorgestelde woonplaats te weigeren. Het staat hen altijd vrij om later te verhuizen op eigen middelen. Mevrouw Sepiol wees op het belang van een nauwe samenwerking tussen het Agenschap, de OCMW s en de ngo s om bij te dragen aan het goede verloop van alle opvang- en begeleidingsoperaties. 8) De steun van de ngo s voor het inburgeringsprogramma van 2013 Ten slotte namen mevrouw Dussart van Caritas en mijnheer Gilain van Convivial het woord en vertelden over hun ervaringen met de hervestiging van vluchtelingen. Dankzij hun deelname aan de hervestigingsproefprojecten maar ook door hun dagelijkse activiteiten konden deze ngo s goede praktijken op gebied van bijstand aan de inburgering van vluchtelingen ontwikkelen. Bijgevolg kunnen zij deze ervaring delen met de OCMW s, die nog maar pas betrokken zijn bij de hervestigingsoperaties. Eerst en vooral benadrukte mevrouw Dussart het belang van een goede samenwerking tussen de hervestigingsactoren, waaronder de ngo s en de OCMW s. Alle actoren moeten met hun eigen bekwaamheden en middelen samenwerken om een duurzame inburgering van de vluchtelingen te garanderen. De spreekster benadrukte dat het hoofddoel van de hervestiging van vluchteling de bescherming van die personen is. Zij moedigde de Europese landen aan om zich nog meer in te zetten voor dit programma en prees het voorbeeld van de Save Me-campagne, waardoor veel vluchtelingen in Bonn, Duitsland, konden worden hervestigd. Mevrouw Dussart benadrukte het feit dat de ngo s de vluchtelingen individueel ondersteunen. Er wordt een maatschappelijk werker aangewezen om als tussenpersoon te dienen tussen de hervestigde personen en de instellingen. Hij biedt elk gezin een opvolging op maat aan om zijn inburgering in België te vergemakkelijken en dit voor elke etappe van het proces: eerste en permanente informatie, installatie in privéwoningen, diverse administratieve stappen, doorverwijzing naar de bestaande instellingen, uitwerken van een

11 sociaal-professioneel project, erkenning van de beroepskwalificaties, enz. Bovendien bieden de ngo s voortdurend psychosociale steun aan de vluchtelingen, die zich tot hen kunnen wenden indien ze dit nodig achten. Er wordt eveneens een groepsdynamiek gecreëerd om isolement en gebrek aan oriëntatiepunten te vermijden zodat de hervestigde vluchtelingen elkaar kunnen terugvinden en elkaars ervaringen delen. Het programma van de voormiddag eindigde met een vraag- en antwoordensessie voor de deelnemers.