Verslag van de stakeholdersmeeting van 13 december 2013 over de hervestiging van vluchtelingen in België

Transcriptie

1 Verslag van de stakeholdersmeeting van 13 december 2013 over de hervestiging van vluchtelingen in België 1. Welkomstwoord door Sophie Van Balberghe, adjunct-commissaris voor de vluchtelingen en de staatlozen (CGVS) en Kaat De Nijs van het kabinet van Maggie de Block, staatssecretaris voor asiel en migratie Sophie Van Balberghe opende de vergadering en heette de deelnemers welkom. Zij wees op het grote belang van hervestiging als solidariteitsinstrument en gaf aan dat hervestiging perfect aansluit bij de basisopdracht van het CGVS. Het CGVS is dan ook tevreden met de beslissing van de staatssecretaris om het aantal hervestigingsplaatsen de volgende jaren op te trekken tot 250 in Ze gaf daarna het grote belang van de stakeholders meetings aan: hervestiging is een proces waarbij verschillende actoren een belangrijke rol spelen en voor een succesvol hervestigingsprogramma is goede informatiedoorstroming en informatiedeling van vitaal belang. Voor het CGVS, waarvan de hoofdverantwoordelijkheid ligt in de fase voor het vertrek, is het bijzonder interessant om op de hoogte te worden gebracht van de ervaringen van de hervestigde vluchtelingen na aankomst in België. Mevrouw Van Balberghe gaf vervolgens aan zelf, in het kader van een ander project, het Gasorwe vluchtelingenkamp in Burundi te hebben bezocht en heeft zicht op deze wijze ook een beeld kunnen vormen van de grote integratieuitdagingen waar de hervestigde vluchtelingen voor staan. Om van hun integratietraject een succes te maken is een persoonlijke en aangepaste begeleiding noodzakelijk. Vervolgens overliep mevrouw Van Balberghe de agenda van de meeting: deze was opgedeeld in drie grote blokken, de eerste was gewijd aan de Belgische hervestigingsoperatie in 2013, het tweede aan de situatie in Syrië en de rol van hervestiging in het zoeken naar oplossingen voor de steeds groter wordende Syrische vluchtelingenstroom en het 3 de aan twee Europese samenwerkingsprojecten binnen het domein hervestiging, Share en het European Resettlement Network. Ze bedankte 1

2 expliciet dhr. Hicakibuko Johakimu, die in juli werd hervestigd naar België en bereid was zijn ervaringen te delen en mevrouw Johanna Heil van Caritas Friedland, Duitsland, die haar ervaringen met de hervestiging van Syriërs binnen het Duitse programma van humanitaire admissie van Syrische vluchtelingen kwam voorstellen. Kaat de Nijs, medewerkster op het kabinet van Staatssecretaris De Block, bedankte iedereen voor de aanwezigheid en was verheugd over de talrijke aanwezigheid van OCMW s. Ze wees op het belang van de consolidatie van de partnerschappen op langere termijn en van de politieke steun voor een structureel hervestigingsprogramma. In 2014 zal België 75 Syrische vluchtelingen en 25 Congolese vluchtelingen hervestigen. De geografische prioriteiten voor de daaropvolgende jaren werden nog niet vastgelegd, maar wel werden al engagementen aangegaan om de hervestigingsquota de volgende jaren op te trekken. Van essentieel belang is echter dat er steeds voldoende opvangplaatsen in de gemeente moeten zijn. Een succesvolle integratie is de perfecte barometer voor de beoordeling van een hervestigingsprogramma. 2. Het Belgische hervestigingsprogramma in Selectie van de hervestigde vluchtelingen in België in 2013 en vooruitzichten voor 2014 in het kader van het Asiel- en Migratiefonds (AMF) Ewout Adriaens, hervestigingscoördinator binnen het CGVS, gaf vervolgens een overzicht van de selectiegerelateerde aspecten van het Belgische hervestigingsprogramma in Hij herhaalde kort de basics van het hervestigingsproces en wees op de verschillende fases in het proces: de selectie door UNHCR, de selectie door België, de transferfase en de opvang-en integratiefase. België heeft een structureel hervestigingsprogramma sinds 2013 en voor dat jaar bedroeg het quotum 100. Voor de invulling van het quotum wordt, in volgorde van belangrijkheid, gekeken naar de beschermingsnood, waarvoor de Projected Global Resettlement Needs van UNHCR als basis dienen, de samenhang met het Belgische buitenlands- en ontwikkelingsbeleid en de integratiecapaciteit van België. Op basis van deze criteria werd het quotum voor 2013 als volgt ingevuld: een 40-tal Burundese vluchtelingen uit Tanzania, 40 Congolezen uit Burundi, geselecteerd na twee hervestigingsmissies en 20 kwetsbare vluchtelingen die op basis van het UNHCR-dossier, dus zonder selectiemissie, op individuele en ad-hoc basis werden geselecteerd. Vervolgens gaf hij een aantal vaststellingen mee over de selectie en de missies naar Tanzania en Burundi. Hij wees op het grote aantal gelijkenissen tussen de twee groepen. Zowel de Burundese vluchtelingen uit Tanzania als de Congolese vluchtelingen uit Burundi hebben lange tijd, in de meeste gevallen meer dan 10 jaar, in één of meerdere vluchtelingenkampen verbleven. De vluchtelingepopulaties in deze kampen bestaan in belangrijke mate uit alleenstaande vrouwen met een vrij groot aantal kinderen. De omstandigheden in de kampen in Burundi en Tanzania zijn redelijk goed, in die zin dat basisvoorzieningen, zoals voedsel, medische bijstand en scholing, aanwezig zijn en de kampen worden op een professionele wijze beheerd door NGO s en internationale organisaties. De vluchtelingen spreken over het algemeen geen Frans, enkel Swahili en/of Kirundi. Algemeen kan gesteld worden dat de vluchtelingen in deze kampen sterk afhankelijk zijn van externe hulp voor hun basisvoorzieningen en geen mogelijkheid hebben om een zelfstandig leven op te bouwen binnen, en zeker niet buiten, het kamp. Beide selectiemissies vonden, om redenen van veiligheid en logistiek, niet plaats in de kampen zelf: in Tanzania vond deze plaats in Kigoma, een 3-tal uur van het vluchtelingenkamp Nyarugusu waar de vluchtelingen verbleven en in Burundi in de UNHCR-gebouwen in Muyinga, op korte afstand van de kampen Musasa en Gasorwe. De spreker wees vervolgens op het nut van zo n selectiemissies. Zo is het van belang om zo vroeg mogelijk de verwachtingen van de vluchtelingen t.o.v. een mogelijke 2

3 hervestiging naar België te kaderen: ondanks het feit dat deze vluchtelingen voorbereid worden op hun mogelijke hervestiging door UNHCR is gebleken dat een deel van de vluchtelingen geen enkel idee had van wat hervestiging nu net inhoudt. Tijdens de interviews van het CGVS wordt ook gepeild naar de actuele vrees en de nood aan hervestiging en worden de verklaringen afgelegd tegenover UNHCR geverifieerd. Een heel belangrijk doel van een hervestigingsmissie is de verificatie van de familiesamenstelling: tijdens beide missies werden fouten in de door UNHCR doorgegeven familiesamenstelling vastgesteld. Ook is het belangrijk om inzage te krijgen in alle documenten, identiteits- of andere, die de vluchtelingen in hun bezit hebben. Juiste identiteitsgegevens zijn immers van groot belang voor de voorbereiding van de reisdocumenten en identiteitsdocumenten in België. Voor het CGVS is een selectiemissie ook nuttig om met een zo groot mogelijke zekerheid te kunnen bepalen dat de vluchtelingen die hervestigd worden niet vallen onder de uitsluitingsclausules van de vluchtelingendefinitie. Ten slotte is het ook zeer nuttig om een goed inzicht te hebben in de levensomstandigheden van de vluchtelingen in de kampen. Vervolgens werd gewezen op de vlotte samenwerking tussen de verschillende partners in het selectieproces, meer bepaald met UNHCR, IOM, Buitenlandse Zaken en Fedasil. De kwaliteit van de dossiers voorgedragen door UNHCR was over het algemeen goed, maar de vooropgestelde timing werd niet gehaald. Hierdoor kon de voorbereiding van de missies niet in optimale omstandigheden verlopen, alhoewel er toch nog voldoende tijd was voor een grondige voorbereiding van de dossiers. De missies verliepen in goede omstandigheden en de interviewfaciliteiten waren meer dan behoorlijk. De assistentie door UNHCR en ook andere internationale organisaties (IOM, IRC,..) ter plaatste was optimaal. Omwille van efficiëntie en kostprijs werden de medische onderzoeken van de vluchtelingen bij beide missies afgenomen door IOM tijdens de missies, dus vooraleer het definitieve resultaat van de selectie bekend was. De communicatie met de vluchtelingen verliep over het algemeen moeizaam, maar de noodzakelijke vragen konden toch worden gesteld. De organisatie en het verloop van de missies hebben ook duidelijk gemaakt dat het organiseren van een missie, gelet op de grote kosten en operationele uitdagingen, best enkel kan gebeuren voor groepen van minimum 40 personen. Uiteindelijk werden door het CGVS in personen uit de Burundese caseload in Tanzania geselecteerd en 52 personen uit de Congolese caseload in Burundi. Hieronder vindt u een overzicht van de timing van beide missies: TANZANIA: 5-10 april: ontvangst RRF s (=dossiers UNHCR) 19 april: antwoord Staatsveiligheid screening 27 april- 1 mei: Selectiemissie 26 mei-2 juni: CO-missie 22 mei: Resultaat selectie overgemaakt aan UNHCR 25 juni: Aankomst in België 9 juli: Uitreiking Vluchtelingenattesten 3

4 BURUNDI: 23 aug, 6 en 13 september: RRF s (=dossiers UNHCR) 27 september: antwoord Staatsveiligheid screening 29 sept- 6 okt: Selectiemissie 3-10 november: CO-missie 30 okt: Resultaat Selectie overgemaakt aan UNHCR 14 nov: Aankomst in België 5 en 9 dec: Uitreiking Vluchtelingenattesten Hieronder vindt u een overzicht van de volledige selectie in 2013, inclusief de selectie op dossier: Nationaliteit Land van Asiel Aantal personen Prioriteit Aankomst DRC Tanzania 7 Urgent 4 juli DRC Burundi 4 Urgent 4 juli DRC Zambia 2 Normal 9 oktober Liberia Gambia 2 Urgent 19 december Afghanistan Rusland 1 Emergency 23 december Iran Georgië 1 Emergency 31 december Totaal dossier Missie 1: Burundi Missie 2: DRC 17 Tanzania 31 Normal 25 juni Burundi 52 Normal 14 november Totaal 100 De plaatsen voor selectie op dossier waren voorbehouden voor kwetsbare vluchtelingen, behorende tot de categorieën vrouwen in gevaar of slachtoffers van geweld of foltering. Er kon een duidelijk onderscheid gemaakt worden tussen de voorgedragen zaken: enerzijds ging het om personen die extra kwetsbaar waren omwille van traumatische ervaringen of omdat ze zich in detentie bevonden. Anderzijds waren er ook zaken met een grote zichtbaarheid en politieke gevoeligheid, waarbij het risico op refoulement over het algemeen zeer groot was, maar waarbij sommige zaken ook een 4

5 mogelijk uitsluitingsrisico inhielden. In 2014 zal België geen zaken op dossier selecteren en het zal van dit jaar gebruik maken voor een grondige evaluatie van de selectie op dossier. Zelfs met uitgebreide RRF s opgesteld door UNHCR bleek het voor sommige zaken voor het CGVS niet mogelijk om een beslissing te nemen. Andere vaststelling was dat de transfer van de op dossier geselecteerde vluchtelingen belangrijke uitdagingen met zich meebracht, bijvoorbeeld omdat België geen ambassades heeft in het land van asiel, wat het uitreiken van reisdocumenten aanzienlijk bemoeilijkt. 2.2 De opvang van vluchtelingen in federale centra en begeleiding bij integratie de betrokkenheid van de OCMW s bij het programma Vinciane Masurelle van de directie Operationeel Beheer van FEDASIL kwam terug op het verloop van de hervestigingsoperaties in 2013 en op de vooruitzichten voor Om te beginnen werden de voornaamste wijzigingen op gebied van hervestiging in België in vergelijking met de proefprojecten van 2009 en 2011 in herinnering gebracht. In 2013 is hervestiging een structureel programma in België geworden: er wordt een jaarlijks quota van te hervestigen vluchtelingen vastgelegd. Hierdoor kunnen de beheerders van het programma zowel op operationeel als op budgettair vlak meer plannen. Hoewel de sterke punten van de proefprojecten werden behouden, bijvoorbeeld de samenwerking tussen gespecialiseerde actoren en het rekening houden met internationale praktijken, werden sommige punten in 2013 verbeterd, zoals het informeren van de vluchtelingen vóór hun overplaatsing en de beperking van de opvangduur in centra. Een andere opmerkelijke verbetering in 2013 was het versterken van de samenwerking met de OCMW s, verantwoordelijke actoren op lokaal niveau. Vervolgens stelde mevrouw Masurelle chronologisch de verschillende grote etappes van de hervestigingsketen voor die Fedasil coördineert: culturele oriëntatie, transfer, opvang in federale centra, transfer naar privéwoningen en begeleiding bij integratie. Culturele oriëntatie bestaat erin, de vluchtelingen te informeren over wat hen te wachten staat, en hun verwachtingen in verband met hun toekomstige leven in het hervestigingsland te matigen. Tijdens deze etappe kunnen de medewerkers die deelnemen aan de missie, de informatie die ze hebben gekregen, aanvullen via de RRF s ( resettlement registration form van het UNHCR). In 2013 vonden twee missies in het kader van culturele oriëntatiemodules plaats: de ene in Kigoma in Tanzania voor de Burundese vluchtelingen en de andere in Muyinga in Burundi voor de Congolese vluchtelingen. Het programma omvat ludieke en participatieve activiteiten, maar ook meer theoretische uiteenzettingen over bepaalde thema s zoals gezinshereniging. Een biculturele medewerker van de IOM (een Burundees die in België heeft gewoond) nam deel aan de twee missies en deelde met de vluchtelingen zijn persoonlijke ervaring in verband met de cultuurschok, de aanpassing, enz. De twee missies, die werden georganiseerd in samenwerking met het UNHCR en IOM, verliepen goed en de deelname van de vluchtelingen was telkens zeer goed. De medewerkers 5

6 van Fedasil hebben ook veel geleerd via het bezoek aan de vluchtelingenkampen waaruit de geselecteerde personen afkomstig zijn. De transfer, die wordt toevertrouwd aan de OIM, omvat medische basisonderzoeken en de organisatie van de eigenlijke reis, waaronder het uitreiken van reisdocumenten. Op het ogenblik van de vergadering waren al 96 personen effectief in België aangekomen. Ondertussen zijn vier andere aangekomen, waardoor in 2013 in totaal honderd vluchtelingen in België werden hervestigd. De opvang in de federale centra van Sint-Truiden en Pondrôme duurt ongeveer zes weken. Tijdens deze periode kan de administratie in orde worden gebracht (vluchtelingenattesten, AI-aanvraag, enz.) en kan het integratieproces beginnen (luik maatschappelijke oriëntatie van de inburgering en/of specifieke modules die intern werden uitgewerkt). Door de intensieve opvolging van de vluchtelingen door het volledige personeel kunnen eveneens hun specifieke behoeften worden afgebakend, zowel op psychosociaal als op medisch vlak. Er worden taallessen gegeven en naar gelang van de gevallen krijgen kinderen onderwijs. Tijdens deze fase wordt een eerste ontmoeting tussen de hervestigde vluchtelingen, de OCMW s en de ngo georganiseerd. Zoals hierboven werd uiteengezet, was een van de doelstellingen in 2013 het ontwikkelen van een betere samenwerking tussen de operationele partners. Naar aanleiding van de twee oproepen van de staatssecretaris en de informatiesessies van Fedasil stelden 35 OCMW s zich kandidaat. 14 kandidaturen werden in aanmerking genomen (zes in Wallonië en acht in Vlaanderen). 1 Aangezien er voor twee gezinnen die werden geselecteerd op dossier, op het gewenste ogenblik geen OCMWaanbod beschikbaar was, nam de ngo Convivial het zoeken naar huisvesting op zich, naast de begeleiding bij integratie. Behalve die twee gevallen kreeg dus elke persoon of elk gezin een woning toegewezen door een OCMW, dat eveneens gedurende minimum twaalf maanden instond voor een intensieve sociale opvolging. De OCMW s worden gesteund door de ngo s Caritas en Convivial, die gespecialiseerd zijn in het begeleiden van vluchtelingen. In de toekomst zal het programma uitbreiden en is het de bedoeling tussen 2014 en vluchtelingen te hervestigen. In 2014 zullen de operaties van 2013 worden geëvalueerd en bepaalde aspecten van het programma nog worden versterkt zoals het informeren van de vluchtelingen vóór hun overbrenging en de samenwerking met de OCMW s en met de dienstverleners voor net gearriveerde vluchtelingen. Algemeen zullen de partners de ondersteuning van het programma op lokaal, regionaal en nationaal vlak proberen uit te breiden. 2.3 De hervestigingsoperaties van 2013: eerste conclusies van de ngo-partners Elisabeth Verniers van de cel Integratie van Caritas deelde de eerste conclusies mee van de ngo s die partner zijn bij het programma inzake de hervestiging van 31 Burundese vluchtelingen (eerste groep hervestigd in 2013). De belangrijkste opmerkingen worden hierna opgesomd. - Goede samenwerking van de ngo s met de OCMW s. - De woningen die de OCMW s ter beschikking stelden, zijn van goede kwaliteit, op tijd beschikbaar en met betaalbare huurprijzen. - De ngo s moeten blijk geven van flexibiliteit en efficiëntie om de personen op te volgen, rekening houdend met hun verspreding over het grondgebied. - Een betere voorbereiding is nodig bij de aankomst van de personen die werden geselecteerd op dossier. De culturele oriëntatie voor die vluchtelingen moet worden versterkt, vooral voor bepaalde thema s zoals gezinshereniging. 1 Ondertussen werden twee bijkomende OCMW s geselecteerd om in het kader van het programma van 2013 vluchtelingen op te vangen. Hierdoor bedraagt het aantal OCMW-partners 16 in totaal. 6

7 - Gezinshereniging blijft problematisch, de verwachtingen van de vluchtelingen op dit gebied zijn vaak te hoog ondanks de uitleg die tijdens de culturele oriëntatie wordt gegeven. - De betrokkenheid bij de opvolging van personen die dezelfde herkomst hebben of dezelfde taal spreken als de vluchtelingen (personeel of vrijwilligers), is een troef. - De medische opvolging is belangrijk. De problemen moeten zo snel mogelijk worden gesignaleerd (onmiddellijke overdracht van het medische dossier) en idealiter worden de dokter en de apotheker van de gemeente van aankomst op de hoogte gebracht van bepaalde problemen (tropische ziekten, enz.). - De netwerkactiviteiten, vooral het weerzien van andere personen die tegelijk worden hervestigd, zijn erg belangrijk voor de vluchtelingen. 2.4 Hervestiging van een Burundees gezin in de gemeente: getuigenis Een Burundese vluchteling die in Zaventem werd onthaald in het kader van het programma van 2013, deelde zijn ervaringen via vragen die werden gesteld door mijnheer Defraigne, maatschappelijk werker van Convivial die instaat voor de opvolging van het gezin. De vluchteling vertelde over de twintig moeilijke jaren die aan zijn hervestiging voorafgingen, en vooral over de hachelijke omstandigheden in de vluchtelingenkampen. Hij prees het werk van de maatschappelijke werkers en benadrukte de integratieproblemen in verband met o.a. de kennis van het Nederlands. Hij hoopt dat in de toekomst alles even goed blijft verlopen en hoopt de taalbarrière te overwinnen. Mevrouw De Raedemaeker, maatschappelijk assistente bij het OCMW van Zaventem, praatte over deze eerste ervaring met hervestiging. Het OCMW stelde een transitwoning ter beschikking van het gezin en zal het gezin vervolgens helpen een woning op de privémarkt te vinden, wat niet gemakkelijk is. De samenwerking met de ngo is goed: deze leverde waardevolle hulp voor erg praktische aspecten van het dagelijkse leven (bv. gebruik van het openbare vervoer, aankopen doen in de supermarkt ). Het onderwijs van de kinderen en de taallessen voor de volwassenen verlopen relatief goed, ook al blijven sommige problemen bestaan (bv. stiptheid). Mijnheer Defraigne belichtte vervolgens het werk in verband met de opvolging van dit gezin. Na een werkploeg van maatschappelijke assistenten en tolken te hebben samengesteld, nam de ngo contact op met het OMCW en met het gezin. Een eerste ontmoeting vond plaats tijdens de opvangfase in het centrum en er werd hulp geboden bij de verhuizing naar Zaventem en bij de installatie in de woning. De ngo legde thuisbezoeken af en leverde bijstand op maat voor problemen. Naargelang de vluchtelingen aan autonomie winnen, worden de bezoeken zeldzamer maar de ngo blijft beschikbaar, ook voor telefonische bijstand. 3. Focus op de crisis in Syrië en de gevolgen op het gebied van hervestiging 3.1 De situatie van de Syrische vluchtelingen en de reactie van de landen op de oproep van UNHCR Peter O Sullivan, hervestigingscoördinator van UNHCR in Brussel, gaf vervolgens een overzicht van de Syrische vluchtelingensituatie in de buurlanden en hij wees op het belang van humanitaire admissie en hervestigingsprogramma s. Hij begon zijn presentatie met een voorstelling van de cijfers: in de buurlanden van Syrië verblijven ongeveer 2,3 miljoen geregistreerde vluchtelingen. Er is sprake van ongeveer 3 miljoen persons of concern, aangezien een aantal vluchtelingen om allerlei redenen verkiest zich niet te laten registeren. In Libanon bestaat ongeveer 25% van de inwoners op dit ogenblik uit Syrische vluchtelingen. Het aantal intern ontheemden in Syrië zelf ligt met 6,5 miljoen 7

8 nog veel hoger. Het Zataari-vluchtelingenkamp in Jordanië is op dit ogenblik het 2 de grootste wereldwijd: er verblijven meer dan vluchtelingen. Hervestiging en humanitaire admissie maken deel uit van de bredere beschermingsrespons. Het zijn belangrijke instrumenten voor het tonen van solidariteit, waarmee landen van asiel overtuigd kunnen worden om hun grenzen open te houden en bescherming te blijven bieden. UNHCR heeft zich als doel gesteld om in 2013 en vluchtelingen te hervestigen uit de regio rond Syrië. Hierbij wordt gefocust om de meest kwetsbare vluchtelingen met de hoogste beschermingsnood. Volgende groepen krijgen voorrang: vrouwen en kinderen in gevaar, slachtoffers van geweld en/of foltering, oudere vluchtelingen in gevaar, vluchtelingen met fysieke beschermingsnood, vluchtelingen met medische noden of een handicap, kinderen en adolescenten in gevaar, LGBTIpersonen in gevaar en vluchtelingen met familiebanden in hervestigingslanden. Tot op heden hebben 20 landen aangegeven dat zij in 2013 of 2014 Syrische vluchtelingen willen opvangen onder humanitaire admissie en/of hervestigingsprogramma s. In totaal werden al plaatsen aangeboden en een onbeperkt aantal plaatsen door de Verenigde Staten. De meerderheid van deze plaatsen werden aangeboden door Europese landen, een precedent. Volgende landen hebben plaatsen aangeboden: Australië, Oostenrijk, België, Canada, Finland, Frankrijk, Duistland, Hongarije, Ierland, Liechtenstein, Luxemburg, Moldavië, Nederland, Noorwegen, Spanje, Zweden, Zwitserland en de Verenigde Staten. UNHCR blijft echter nog op zoek naar een extra plaatsen. UNHCR heeft al maatregelen genomen om voldoende personeel in te kunnen zetten om voldoende dossiers aan hervestigingslanden te kunnen voordragen. In totaal werden in vluchtelingen voor hervestiging voorgedragen. Verschillende coördinatiemechanismen werden in het leven geroepen, zoals een Resettlement Working Group, waarin de buurlanden van Syrië die Syrische vluchtelingen opvangen zijn vertegenwoordigd en een Contact Group on Resettlement. Grote uitdagingen voor UNHCR zijn het stroomlijnen en versnellen van RSD- (Refugee Status Determination) en hervestigingsprocedures. Anderzijds dringt UNHCR ook aan op het aanbieden van andere oplossingen, zoals een flexibele toepassing van familiehereniging en van visa voorwaarden. 3.2 De hervestiging van Syrische vluchtelingen: operationele uitdagingen Pascal Reyntjens, hoofd IOM in Brussel, gaf vervolgens een kort overzicht van een aantal operationele uitdagingen waarvoor IOM staat in Syrië en de buurlanden. Hij haalde ook aan dat er een tekort aan fondsen is van 45%. Het organiseren van transport voor vluchtelingen en migranten in de regio is bijzonder moeilijk. IOM verspreidt ook non-food items en shelters. De activiteiten in Syrië zelf zijn bijzonder delicaat. In Syrië zelf staat IOM NGO s bij die emergency centers beheren, geven ze psychologische en medische bijstand, verspreiden ze non-food items en shelters en evacueren ze Third Country Nationals. Ook hebben ze ook al voor meer dan 5000 vluchtelingen die aanvaard waren voor hervestiging de transfer uit Syrië verzorgd. 3.3 Onthaal en steun bij de integratie van Syrische vluchtelingen op lokaal vlak Johanna Heil van Caritas Friedland (Duitsland) werd uitgenodigd om haar ervaringen met de hervestiging van Syrische vluchtelingen te delen. Allereerst wees zij erop dat Duitsland zijn eerste quota voor hervestiging in 2012 vastlegde. In maart 2013 nam de regering een decreet aan om bescherming te bieden aan 5000 Syrische vluchtelingen in Libanon. Op 6 december 2012 werd beslist dit quotum te verdubbelen en in totaal Syriërs in het humanitaire toelatingsprogramma op te nemen. 8

9 Sinds de lancering van het humanitaire toelatingsprogramma ving Duitsland al ongeveer Syriërs op. Naast de klassieke humanitaire criteria zoals de behoefte aan fysieke of wettelijke bescherming of het overleven van geweld of foltering bevat het programma twee specifieke selectiecriteria: een band met het land (via familieleden, een vroeger verblijf in het land of talenkennis) en het vermogen om bij te dragen aan de heropbouw van het land na het einde van het conflict. Het programma geeft geen recht op erkenning van de vluchtelingenstatus maar op een tijdelijke verblijfsvergunning (hernieuwbaar naar gelang van de situatie in Syrië). Na vijf jaar wordt de verblijfsvergunning permanent indien aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Deze situatie geeft recht op maatschappelijke bijstand, ziekteverzekering, talencursussen en op werk. Tussen 11 september 2013 en 3 december kwamen meer dan 600 Syrische vluchtelingen aan in Friedland en meer dan 400 in de stad Bramsche. Bij hun aankomst worden ze per bus naar opvangstructuren gebracht die bestemd zijn voor de opvang van asielzoekers, hervestigde vluchtelingen en andere migranten. De structuur omvat diverse diensten (school, jeugdcentrum, cafetaria, ziekenwagen ) en wordt beheerd door het Bundesamt für Migration und Flüchtlinge (BAMF), het Bundesamt van Niedersachsen en de ngo s, waaronder Caritas. De vluchtelingen krijgen er een kamer, voedsel en hulp bij hun administratieve procedure. Mevrouw Heil gaf vervolgens een algemeen overzicht van het profiel van de Syrische vluchtelingen. Over het geheel genomen zijn het sterk getraumatiseerde personen die, onlangs nog, talrijke verplaatsingen hebben meegemaakt. Het gaat vooral om moslims en christenen die Arabisch, Kurmançi, Engels, Duits en Russisch praten en van wie het opleidingsniveau varieert. De gezinnen zijn vaak groot en er zijn veel ongehuwde moeders en weduwen met kinderen. Het aantal medische problemen is vrij hoog en sommige overbrengingen moeten daarom zelfs worden uitgesteld. Duitsland vangt ook ongehuwde jonge mannen op met grote medische problemen die werden veroorzaakt door een trauma of een verwonding. Sommigen hebben een universitair opleidingsniveau. Veel weduwen, ongehuwde mannen en bejaarde koppels hebben familie in Duitsland en worden bijgevolg op het grondgebied gevestigd (en ook volgens een quota per land). Er zijn over het geheel genomen talrijke medische behoeften, al dan niet veroorzaakt door de oorlog. Informatie-uitwisseling hierover is essentieel, met name om in aangepaste woningen te voorzien. De Duitse ngo s zijn aanwezig om bijkomende steun te bieden aan de vluchtelingen en te voorzien in sommige specifieke behoeften: wandelwagentjes voor de kinderen, tolken, warme kleren, kinderopvang, telefoonverbindingen met Syrië, lenen van contant geld in afwachting van sociale uitkeringen, enz. ze bieden eveneens bijstand aan vluchtelingen bij gezinshereniging, als er ongerustheid bestaat over familieleden die in Syrië of Libanon zijn achtergebleven, over de toekomstige huisvesting, over het onderwijs, enz. Bovendien krijgen de vluchtelingen een talenopleiding en een culturele oriëntatie van vijf dagen. Mevrouw Heil legde uit dat het humanitaire programma sterk de aandacht van de Duitse politiek en media trekt. De ngo beschermt de vluchtelingen eveneens tegen de nieuwsgierigheid van journalisten. Het ogenblik waarop de vluchtelingen de collectieve structuur verlaten, is altijd moeilijk en latere ontmoetingen tussen de personen zijn zeldzaam, aangezien ze over het grondgebied verspreid zijn. Wegens het gebrek aan huisvesting en de specifieke behoeften worden personen vaak eerst in transitwoningen opgevangen. De opvang verschilt per district. De ngo s blijven waken over de kwaliteit van de opvang en helpen bij het zoeken naar privéwoningen. Bovendien zorgen zij ervoor dat de communicatie tussen de verschillende betrokken actoren wordt verbeterd zodat de personen optimaal worden begeleid. 9

10 4. Europese netwerkinitiatieven van de hervestigingsactoren 4.1 Het European Resettlement Network Peter O Sullivan, hervestigingscoördinator van UNHCR in Brussel, stelde vervolgens het Europees Hervestigingsnetwerk voor. Dit netwerk, een gezamenlijk project van IOM, ICMC en UNHCR, promoot de ontwikkeling van hervestiging in Europa door de verschillende actoren betrokken bij de verschillende fasen in hervestiging, van selectie tot integratie, samen te brengen. Dhr. O Sullivan stelde vervolgens de website van dit netwerk voor. Deze website is een zeer grote bron van informatie over hervestiging. Je kunt er basis en gespecialiseerde informatie over hervestiging, de verschillende actoren en fases terugvinden. De website laat ook toe om goede praktijken te delen en bevat ook verschillende zoekfuncties voor het opzoeken van informatie. Hij stelde ook de Newsletter en Newsdigest voor die verspreid worden onder de leden van het netwerk. Ook de activiteiten van het netwerk en de verslagen van de verschillende meetings kunnen op deze site worden teruggevonden. Ewout Adriaens van het CGVS, die focal point is voor het nationaal focal point Netwerk, legde vervolgens zijn rol binnen dit netwerk uit: hij heeft een soort antennefunctie en zijn taak is o.a. om beschikbare nationale informatie over hervestiging over te maken aan het Europees netwerk. Hij riep alle deelnemers ook op om lid te worden van dit netwerk, zodat ze toegang zouden hebben tot deze zeer interessante bron van informatie en de nieuwsbrieven en news digests ook zouden ontvangen. 4.2 Het SHARE-project Rachel Westerby van de International Catholic Migration Commission (ICMC) Europe stelde SHARE voor, een netwerkproject van de regionale en gemeentelijke overheden en van hun partners van het maatschappelijk middenveld die betrokken zijn bij hervestiging. Dit initiatief, dat in maart 2012 werd gelanceerd, heeft tot doel, meetings en uitwisseling van informatie en goede praktijken op gebied van hervestiging op Europese schaal te stimuleren. Het project telt vandaag talrijke partners: internationale organisaties, Europese instellingen, ngo s, steden, enz. Het netwerk groeit steeds meer en omvat op dit ogenblik steden van 13 Europese landen. In dit kader werd een uitwisselingsprogramma opgezet. Dankzij dit programma kunnen de steden en regio s die nog maar pas betrokken zijn bij hervestiging, maar ook zij die enkel geïnteresseerd zijn, en de organisaties van het maatschappelijke middenveld profiteren van de ervaring van de partnersteden (Sheffield, Bradford, Manchester) via bezoeken ter plaatse. Een gelijkaardig bezoek werd eveneens gewijd aan de media. Sinds de lancering organiseerde SHARE negen bezoeken voor delegaties uit negen Europese landen. Elk bezoek werd zodanig georganiseerd dat er rekening werd gehouden met de belangen van de leden van de delegatie. Dankzij de steun van Caritas konden twee Belgische OCMW s die in 2013 hervestigde vluchtelingen begeleiden, deelnemen aan een van die uitwisselingen. Mevrouw Westerby belichtte vervolgens verschillende sensibiliseringscampagnes over hervestiging: Save Me, een pleidooi dat in 2008 door Duitse ngo s werd gelanceerd. A city says Yes! promoot humanitaire steden en onthaalgemeenschappen en legde de nadruk op de ervaringen van de Save Me-campagne en van de Resettlement Saves Lives-campagne, die de Europese lidstaten ertoe wil aanzetten, meer plaatsen voor hervestiging aan te bieden en tegen 2020 elk jaar in Europa in totaal vluchtelingen te hervestigen. 10

11 Ten slotte wees mevrouw Westerby op het belang van huisvesting in het kader van de hervestiging van vluchtelingen en verwees daarbij naar een publicatie over dit thema die begin 2014 zal verschijnen. Het programma van de voormiddag werd beëindigd met een vraag-en-antwoordsessie onder de deelnemers. 11