De effecten van steenmeel op de grasgroei.
|
|
- Hans Geerts
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 `. De effecten van steenmeel op de grasgroei. Bert Westerhuis Rijnveste 18 Wageningen Tony van Dijke Dijkgraaf 4 1c-1 Tony.vandijke@wur.nl Samenvatting. In dit onderzoek word onderzocht of het toedienen van steenmeel op een positief effect heeft op de ontwikkeling van het gras. Uit de resultaten hebben we kunnen concluderen dat er geen zichtbaar verschil is te meten bij de kwaliteit en kwantiteit van het gras. Bij de samenstelling van het gras is geen toename van mineralen of eiwitten te zien. Bij de droge stof metingen blijkt dat de plant zijn energie niet anders verdeelt er is geen toename te meten. De algemene conclusie is dus dat steenmeel geen positief effect heeft op de kwaliteit en kwantiteit van gras. Inleiding. Tegenwoordig is de kwaliteit van de bodem een veel terugkomend onderwerp. Vanwege intensief gebruik en steeds minder organische stof gaat de kwaliteit van de bodem hard achteruit. En daarmee ook het bodemleven en de kwaliteit van de gewassen. Gezond en divers bodemleven is namelijk essentieel voor de opname van voedingstoffen en verschillende mineralen. Door de intensieve landbouw en steeds minder toepassing van stalmest loopt deze diversiteit en kwaliteit terug. Er zijn verschillende theorieën over hoe dit valt op te lossen. Een daarvan betreft de toepassing van steenmeel. Steenmeel is een gemalen vulkanisch gesteente dat op verschillende plekken op aarde gewonnen kan worden. Het gaat om een bepaalde samenstelling in het gesteente, en aangezien deze over de hele wereld te vinden is steenmeel ook niet plaatsgebonden. Het steenmeel in deze proef komt uit zuidoost Duitsland. Deze bevat veel mineralen, zoals: Al, Ca, Cu, Fe, K, Mg, Mn, Na, P, S, Si, Zn, Ba, Co, Cr, Mo, Ni en Se. Het idee is dat de steenmeel door het vrijkomen van de vele mineralen het bodemleven stimuleert en hiermee de totale kwaliteit van de bodem verbetert. Als na een aantal jaren alle mineralen uit de steenmeel zijn opgelost blijven er een soort kleideeltjes over, dit heeft dus verder ook geen nadelige effecten op de grond. Omdat de meeste gronden al kleideeltjes bevatten. Steenmeel word nog niet veel gebruikt, maar er loopt een proef waarbij op grasland stroken steenmeel zijn toegepast. Hierbij worden de meeste resultaten pas over 2 jaar verwacht maar er is nu al gebleken dat het gras waar een jaar geleden steenmeel is toegepast beduidend minder last heeft van schimmels zoals gele roest. Ook zijn er al verhoogde concentraties van ijzer en kobalt gevonden. M. Vliex (Radboud Universiteit Nijmegen) 213. Steenmeel, de structuurverbeteraar van de toekomst. Ook is er in een ander onderzoek met steenmeel gebleken dat er silicium vrijkomt bij de toepassing van steenmeel. Dit versterkt de celwanden en daarmee de weerbaarheid van de cellen. Drs H.L.T. Bergsma (ARCADIS NL), Dr. Ir. R.P.J.J. Rietra (Alterra, Wageningen Universiteit UR), G.G.B. Smeulders MSc (de Biogeoloog) en Ing. E.A.P.M. Carpay (ARCADIS NL), 212. Duurzaam bodembeheer met steenmeel. Nieuwe kansen voor een onbegrepen bodemverbeteraar. Wij gaan onderzoeken wat de effecten van steenmeel op gras zijn, dit wordt gedaan door steenmeel in grote hoeveelheid toe te passen in stroken van weilanden. Er wordt gekeken naar de effecten van de groei door te kijken of er een andere verdeling van droge stof. Ook wordt er naar de samenstelling van het gras gekeken 1
2 door monsters te laten onderzoeken door BLGG. Hier kijken we of het gras een gunstigere samenstelling heeft voor het gebruik als voer. Ook wordt door de samenstelling van het gras de gezondheid van de plant beïnvloed worden waardoor deze meer of minder last ondervindt van ziektes en plagen. Ook dit wordt onderzocht. Er wordt dus gekeken naar de totale kwaliteit van het gras. Onderzoeksvraag. Wat is de invloed van steenmeel op de groei van gras? Hypothese: Het toevoegen van steenmeel zal een positief effect hebben op de kwaliteit van het gras. Deel hypotheses Het beschikbaar komen van mineralen zal er voor zorgen dat de plant beter weerbaar wordt tegen ziekten. Betere beschikbaarheid nutriënten zorgt voor andere root/shoot ratio. Deelvragen. 1 Wat is de invloed van steenmeel op de droge stof allocatie in gras? 2 Wat is de invloed van steenmeel op de voedingskwaliteit van gras? 3 Wat is de invloed van steenmeel op de gewasgezondheid van gras? Om deelvraag 1 te beantwoorden wordt er gemeten of er verschil zit in de root/shoot ratio van gras met en zonder steenmeel. Ook wordt gekeken of er een toename is van parameters als Leaf Area Index (LAI) en wortel oppervlak en totale droge stof. Om Deelvraag 2 te beantwoorden wordt nog overlegd met de betrokken partijen in Friesland of er geanalyseerde monsters aanwezig zijn, of dat het mogelijk is om monters op te sturen naar het BedrijfsLaboratoium voor Grond en Gewasonderzoek (BLGG) gestuurd worden om ze te laten onderzoeken op samenstelling. Het kan ook zijn dat de boer deze het gras zelf al heeft bemonsterd. In dat geval hopen we de gegevens van de boer te kunnen gebruiken. Hieruit kan worden afgeleid of de samenstelling al dan niet gunstiger is geworden door de toevoeging van steenmeel. Om deelvraag 3 te beantwoorden wordt gekeken of gras waar steenmeel aan de grond is toegevoegd bijvoorbeeld minder bespuitingen tegen ziektes nodig heeft. En of er minder ziekten en plagen zijn te detecteren met dezelfde behandeling. Aangezien de boeren waarschijnlijk het hele veld dezelfde behandeling geven. Het zal er waarschijnlijk op neer komen dat we naar de gezondheid van het gewas gaan kijken, door gras met en zonder steenmeel te vergelijken met elkaar. Onderzoeksstrategie In het onderzoek zal er gebruik gemaakt worden van proefvelden waarin stroken liggen van 12 meter breed waarop steenmeel is toegepast. Er zijn 5 proefvelden beschikbaar. Tijdens dit onderzoek zal er gebruik gemaakt worden van 2 proefvelden met grond die het meest representatief is voor noord oost Friesland. Op elk van deze proefvelden worden 5 monsters gestoken in de steenmeel stroken en 5 monsters in de onbehandelde stroken. Opzet en uitvoering van het onderzoek. Materiaal - Meetlint - Schop (of apparaat om kleins stuk graszode te rooien. - Worteloppervlak scanner - LAI meter - Oven om DM te meten - Weegschaal Methode Om het onderzoek uit te voeren zijn in het voorjaar van 212 stroken van 12 meter met steenmeel op stukken weiland aangebracht. Er is 1 ton per hectare toegepast. Er worden monsters genomen door planten te rooien van stroken met en zonder steenmeel en deze te onderzoeken op root\shootratio, DM, LAI, samenstelling en gezondheid. Om de root shoot ratio te meten worden bij grasplanten de wortels van de bovengrondse delen gescheiden, vervolgens worden deze gedroogd en gewogen. Met de verkregen waarden kan dan de ratio berekend worden. Ook wordt uit deze waarden de totale DM verkregen. Om de LAI te meten worden de blaadjes van 2
3 de plant gescheiden en door een scanner gehaald, deze scanner meet de totale hoeveelheid die hij uitzend en die binnenkomt terwijl de blaadjes een bepaalde hoeveelheid licht blokkeren. Met dit verschil in uitgezonden en ontvangen licht kan het bladoppervlak berekend worden. De samenstelling wordt bepaalt door monsters naar BLGG te sturen die de monsters vervolgens onderzoekt op samenstelling. Resultaten gemiddelde Lai per dw shoot per perceel perc1 st perc1 ref perc2 st perc2 ref Figuur 1. In deze figuur staan is de gemiddelde LAI per gram shoot weergegeven per behandeling per perceel. Perc met het nummer staat voor perceel 1 of 2, st staat voor steenmeel en ref voor de referentie dus geen steenmeel. gemiddelde root shoot ra2o perc1 st perc1 ref perc2 st perc2 ref Figuur 2. in deze figuur staat de root shoot ratio weergegeven per behandeling per perceel. 3
4 bepalende factoren voedingskwaliteit gras DS(gr/kg vers product) RE(gr/kgDS) VEM VOS Figuur 3. in deze figuur zijn de 4 hoofd indicatoren per behandeling per perceel zichtbaar welke door de boer gebruikt worden om te kijken naar de kwaliteit van de snede. DS staat voor droge stof( gram per kg vers product). RE staat voor ruw eiwit(gram per kg drogestof). VEM is de voeder eenheid melk(gram per kg drogestof). VOS staat voor verteerbare organische stof(gram per kg drogestof. Bij de monsters staat ARC voor onderzoek arcadis, Dan de afkorting van het perceel, G voor gras, 3 voor 3 de bemonstering, ST voor steenmeel en REF voor referentie DS(gr/kg vers product) gemiddelde factoren voedingskwaliteit RE(gr/kgDS) VEM VOS gemiddelde st gemiddelde ref Figuur 4. Deze figuur laat de gemiddelde waarden van de 4 hoofd indicatoren zien die in figuur 3 zichtbaar zijn. 4
5 mineralen aanwezig per kg DS gras Na K K Mg Ca F S Mn Zn Fe Cu Mo I Co Se Figuur 5. deze figuur laat de hoeveelheden mineralen per kg droge stof per behandeling per perceel zien. Natrium, Kalium, Magnesium, Calcium, Fosfor en Zwavel zijn in gram per kg drogestof. Mangaan, Zink, IJzer, koper, Molybdeen en Jodium zijn in mg per kg drogestof. Kobalt en seleen zijn in microgram per kg drogestof. Resultaten In figuur een is te zien dat er statistisch gezien geen verschil waarneembaar in bladoppervlak per gram droog gewicht. Er lijkt wel een lichte toename te zien op perceel 2 (zandgrond) waar het steenmeel is toegepast, maar ook dit is niet statistisch aan te tonen. Zoals in figuur 2 blijkt is er totaal geen verschil waarneembaar in de root shoot ratio. Ook is er gekeken naar de kwaliteit van het gras. Hier is gekeken naar de DS (droge stof), RE (ruw eiwit), VEM (voedereenheid melk) en VOS (verteerbaarheid organische stof). In figuur 3 zie je een grote variatie in metingen, maar er lijkt geen trend zichtbaar in het wel of niet gebruiken van steenmeel. Zoals ook blijkt in figuur 4, is er geen verschil meetbaar in de kwaliteit van het gras. In figuur 5 zijn de verschillende mineralen en sporenelementen te zien. Er is zichtbaar dat er veel variatie is tussen de behandelde en onbehandelde stroken. De verschillen laten echter geen consequentie zien. Conclusies We kunnen geen hypothese of deel hypothese bevestigen, omdat geen enkel resultaat significant aantoonbaar is. Het toevoegen van steenmeel heeft duidelijk geen positief effect op gras. De droge stof allocatie is niet veranderd. Ook de mineralen komen niet zichtbaar beter vrij uit de grond. De samenstelling van het gras is hierdoor ook niet veranderd. Er zijn wel verschillen meetbaar in de verschillende monsters maar dit verschilt sterk per perceel en is de ene keer juist positief en de andere keer juist negatief. Ook hier is dus niks over te zeggen. Er is dus een duidelijke algemene conclusie te trekken. Het toevoegen van eenmalig een grote dosis steenmeel heeft geen effect op de kwaliteit en kwantiteit van gras. Discussie Er komt dus duidelijk naar voren dat er geen verschillen te zien zijn tussen de referentie stroken en de met steenmeel bemeste stroken. De vraag is of dit komt door een te klein aantal monster of door dat steenmeel 5
6 geen positieve invloed heeft. Door de variatie te bekijken tussen de monsters is er te zien dat de variaties globaal in de zelfde stroken zitten. Er zou dus nog extra onderzoek gedaan kunnen worden met meer monsters. Hierdoor zal de variatie mischien kleiner worden maar het is de vraag of de gemiddelden hierdoor verder uit elkaar zullen lopen. Wanneer er toch extra onderzoek gedaan zal worden zal het ook beter zijn om steenmeel toe te passen voordat het perceel opnieuw wordt in gezaaid zodat het ingewerkt kan worden en in kleinere hoeveelheden. Ook kan er gezocht worden naar arme percelen om steenmeel toe te passen. Hierop kan een sterker effect verkregen worden. Referenties appendix 6
Voederwaarde-onderzoek Gras ingekuild Kuilkenner Excellent kuil 1
Onderzoek Onderzoek-/ordernummer: Datum verslag: 731267/002743994 22-07-2011 Oogstdatum: Datum monstername: Monster genomen door: Contactpersoon monstername: 16-05-2011 07-07-2011 Dick Huiberts: 0652002131
Nadere informatieBijeenkomst PN DA. Hans Smeets. Adviseur DLV plant BV
Bijeenkomst PN DA Jongenelen oktober 2013 Hans Smeets. Adviseur DLV plant BV Waarom een grondanalyse? Inzicht krijgen in de beschikbare voeding voor de plant; Hoofdelementen; Sporenelementen; ph van de
Nadere informatieThema 4: Een gezonde bodem
Thema 4: Een gezonde bodem Bodemanalyse en de gezonde plant Emile Bezemer Eurofins Agro Minder chemie met steenmeel Bert Carpay Carpay Advies 25 september 2018 ConGRAS 1 Bodemanalyse en gezonde grasplant!
Nadere informatieVoortgang veldproefen Klei naar de Veenkoloniën
Praktijknetwerk Klei voor de Veenkoloniën Doel en start. Het praktijknetwerk heeft tot doel: Kennis te ontwikkelen over de mogelijkheid nutriëntarme zandgronden op een rendabele manier te verrijken met
Nadere informatieZwavel als oorzaak van problemen? dr. Guillaume Counotte
Zwavel als oorzaak van problemen? dr. Guillaume Counotte Verslag van onderzoek naar mogelijke relatie tussen het opbrengen van baggerslib op percelen, gehalten van elementen in gras dat groeit op die percelen
Nadere informatieHet Wortelrapport 2017 De effecten van de toepassing van mycorrhiza, schimmels en bacteriën op de groei van wortels
De effecten van de toepassing van mycorrhiza, schimmels en bacteriën op de groei van wortels November 2017 2 Inhoudsopgave Inleiding... 3 De proef... 4 Producten... 4 Proefopzet... 5 Metingen... 5 Resultaten...
Nadere informatieDoel. Voorlopige activiteiten
Doel Doel: We gaan meer vanuit de bodem denken en bemesten om op die manier op korte termijn en op lange termijn een optimale productie te bereiken. Voorlopige activiteiten 2e Bijeenkomst bespreken bestaande
Nadere informatieVoederwaardeonderzoek Grasbalen (afgesloten) Voeding compleet Balen 73 x. Uw klantnummer: Eurofins Agro Postbus 170 NL AD Wageningen
Voederwaardeonderzoek Grasbalen (afgesloten) Voeding compleet Uw klantnummer: 2704803 D. Oosterhof Het Zuid 53 9203 TC DRACHTEN Eurofins Agro Postbus 170 NL - 6700 AD Wageningen T monstername: Sipke Nijboer:
Nadere informatieKuilkenner Grasbalen (afgesloten) balen juli. Uw klantnummer: Eurofins Agro Postbus 170 NL AD Wageningen
Kuilkenner Grasbalen (afgesloten) Uw klantnummer: 2011239 H. Holman Markewg 17 9307 PC STEENBERGEN DR Eurofins Agro Postbus 170 NL - 6700 AD Wageningen T monstername: Johan de Vries: 0652002171 T klantenservice:
Nadere informatieGoede bemesting geeft gezonde planten
Goede bemesting geeft gezonde planten Door: HortiNova Opbouw van presentatie: Doel van gezonde bodem & plant Hoe groeit een plant? Hoe kan een plant ziek worden? Waarom moeten we bladgroen en wortels promoten
Nadere informatieKuilkenner Gras ingekuild kuilsilo 2. Uw klantnummer: Eurofins Agro Postbus 170 NL AD Wageningen
Kuilkenner Gras ingekuild kuilsilo 2 Uw klantnummer: 2011239 H. Holman Markewg 17 9307 PC STEENBERGEN DR Eurofins Agro Postbus 170 NL - 6700 AD Wageningen T monstername: Johan de Vries: 0652002171 T klantenservice:
Nadere informatie5b-project 'Landbouw met beperkingen' Proefopzet
5b-project 'Landbouw met beperkingen' Proefopzet 1. Inleiding In het 5b-gebied Westhoek-Middenkust selecteerden we 10 percelen, zie figuur 1 op pagina 2. Op elk perceel is een 10 are groot proefvlak afgebakend
Nadere informatieWaarom wormencompost? Presentatie op 3 juli 2019 In het kader van de O-genledenexcursies
Waarom wormencompost? Presentatie op 3 juli 2019 In het kader van de O-genledenexcursies De huidige inefficiënte benutting van stikstof proces Verlies% Bij de toediening aan het gewas 60% Bij de consumptie
Nadere informatieTrends in bodemvruchtbaarheid in Nederlandse landbouwgronden
Trends in bodemvruchtbaarheid in Nederlandse landbouwgronden Arjan Reijneveld 8 N o v e m b e r 2013 Trends in bodemvruchtbaarheid in kaart gebracht met hulp van gegevens grondonderzoek Opbouw presentatie
Nadere informatieBemesting kool en relatie tot trips.
Bemesting kool en relatie tot trips. Programma Nutri Growing concept Trips tabaci Bemesting kool Beheersing van trips in de teelt van kool. Bodemvruchtbaarheid Het vermogen van een bodem een gewas van
Nadere informatieVoederwaardeonderzoek Gras ingekuild Voeding compleet Plaat 2. Uw klantnummer: Eurofins Agro Postbus 170 NL AD Wageningen
Voederwaardeonderzoek Gras ingekuild Voeding compleet Uw klantnummer: 3105474 R. Logtenberg Vinkegavaartwg 4 8394 TC DE HOEVE Eurofins Agro Postbus 170 NL - 6700 AD Wageningen T monstername: Sipke Nijboer:
Nadere informatieVoeding in relatie tot ziekten en plagen Maikel van de Ven 17-02-2016 Even voorstellen Sinds 2003 bezig met plantsapmetingen in aardbei en vollegrondsgroente Brix, Ec, ph, Nitraat, Kalium Na 5 jaar ervaring:
Nadere informatieWaarde van kruidenrijk gras en inpassing in de bedrijfsvoering
Waarde van kruidenrijk gras en inpassing in de bedrijfsvoering Hein Korevaar Slotbijeenkomst Praktijknetwerk Natuurlijk kruidenrijk gras voor de veehouderij; Wageningen 12 maart 2014 Inhoud van presentatie
Nadere informatieWerken aan bodem is werken aan:
DE BODEM ONDER EEN VRUCHTBARE KRINGLOOP Van knelpunten naar maatregelen Sjoerd Roelofs DLV 06-20131200 Werken aan bodem is werken aan: 1. Organische stof 2. Bodemchemie 3. Waterhuishouding 4. Beworteling
Nadere informatieDe invloed van een goede ph op maïsopbrengsten, na bekalking met Ankerpoort kalk
De invloed van een goede ph op maïsopbrengsten, na bekalking met Ankerpoort kalk Onderzoek naar de effecten van bekalking op de maïsopbrengsten is zeer gedateerd. Deze onderzoeken zijn gedaan in een tijd
Nadere informatieGemiddeld 11% meeropbrengst in kilo s door minder aangetaste uien, dus minder tarra
November 2017 2 Inhoudsopgave Intro/Conclusies 3 Mycorrhiza 4 Test met Micosat 4 Producten, toepassing en dosering 5 Methode 6 Algemene resultaten 7 Maatsortering 8 Aangetaste uien 10 Kostencalculatie
Nadere informatieIdeale grond. Bodemleven. Bodemstructuur
Ideale grond Bodemleven Bodemstructuur Ideale grond Bodemleven Ideale grond Bodemleven KRINGLOOP Ideale grond Bodemleven Ideale grond Bodemleven Ideale grond Bodemleven Ideale grond Bodemleven Ideale grond
Nadere informatieHet Nederlands Lelie Rapport Met Micosat mycorrhizae, schimmel en bacteriën
Het Nederlands Lelie Rapport 16 Met mycorrhizae, schimmel en bacteriën Inhoudsopgave Test met Resultaten Perceel 1 Perceel 2 Perceel 3 Perceel 4 Conclusie Kostencalculatie staat voor een schone bodem en
Nadere informatiePraktijkproef Super FK in Paprika 2010 bij de start van de teelt.
Praktijkproef Super FK in Paprika 20 bij de start van de teelt. Inleiding: Het doseren van Super FK zorgt primair voor een actiever/vegetatiever gewas, een betere en vollere gewasstand, met een betere
Nadere informatieGrip op voeding Plantsapme*ngen vs wateranalyses
Grip op voeding Plantsapme*ngen vs wateranalyses Landelijke Glasgroente dag De toekomst van de tuinbouw Sjoerd Smits, HortiNova Joan Timmermans NovaCropControl Even voorstellen Sinds 003 bezig met plantsapmengen
Nadere informatiePlantsapmeting ter bevordering van vitaliteit van de planten
Plantsapmeting ter bevordering van vitaliteit van de planten Grip op voeding Plantsapmetingen vs wateranalyses Sjoerd Smits, HortiNova Joan Timmermans NovaCropControl HortiNova, NovaCropControl Stephan
Nadere informatieVoederwaarde-onderzoek Gras ingekuild Kuilkenner Excellent plaat 10
Voederwaarde-onderzoek Gras ingekuild Kuilkenner Excellent plaat 10 Uw klantnummer: 2686678 Mts K.J & J.J & J.K van Weperen Jardinga 3 8431 RE OOSTERWOLDE FR Postbus 170 NL - 6700 AD Wageningen T monstername:
Nadere informatiePROEFSTATION VOOR DE GROENTEN- EN FRUITTEELT ONDER GLAS, TE NAALDWIJK.
do Bibliotheek Proefstation Naaldwijk A 1 B 67 PROEFSTATION VOOR DE GROENTEN- EN FRUITTEELT ONDER GLAS, TE NAALDWIJK. Sporenelementenpotgrondproef bij komkommers. door: G.A.Boertje Naaldwijk,1963. Proefstation
Nadere informatieWeerbaar telen Micosat
Weerbaar telen Micosat 2 Micosat is een hoog geconcentreerde entstof van mycorrhiza, nuttige schimmels en bacteriën die van nature in de bodem, rondom de wortels en op het blad van planten voorkomen. Gezamenlijk
Nadere informatieEEN EI HOORT ERBIJ. Literatuuronderzoek NLT
EEN EI HOORT ERBIJ Literatuuronderzoek NLT Voedingsdeskundigen Roshano Dewnarain, Lisa Hamminga, Ruben Bouwsma, Sarah Falcone V4b Natuur Leven en Techniek Begeleider: M.Wijnhold 1 Inhoudsopgave Inleiding...
Nadere informatieVoederwaardeonderzoek Grasbalen (afgesloten) Voeding compleet 3e snee. Uw klantnummer: Eurofins Agro Postbus 170 NL AD Wageningen
Voederwaardeonderzoek Grasbalen (afgesloten) Voeding compleet Uw klantnummer: 2745984 Mts K. & R. Lieuwes De Wygeast 67 9294 KR OUDWOUDE Eurofins Agro Postbus 170 NL - 6700 AD Wageningen T monstername:
Nadere informatieBemesting van tuinen en openbaar groen
Bemesting van tuinen en openbaar groen Jan Ties Malda LABORATORIUMACTIVITEITEN Bodem Gewas Water KENNISONTWIKKELING Bemestingsadviezen en bemestingsproeven Gewasmonitoring Historie ALTIC Vanaf 1992 ALF
Nadere informatieLivestock Research Kwaliteit gras gedurende het jaar. Kwaliteit gras groeiperiode. 7 Graskwaliteit door het jaar Verloop voederwaarde
7 Graskwaliteit door het jaar Verloop voederwaarde Kwaliteit gras gedurende het jaar 1050 1040 1030 1020 1010 1000 990 980 970 960 950 apr mei jun juni aug sept 85,0 84,0 83,0 82,0 81,0 80,0 79,0 VEM VC-os
Nadere informatieSTEENMEELBEMESTING. Een andere kijk op bodemvruchtbaarheid. Bron:
STEENMEELBEMESTING Een andere kijk op bodemvruchtbaarheid Bron: www.slideshare.net Kennis uit het verleden Justus von Liebig (19 e eeuw) Vindt procedé kunstmest uit. Wijst later op de gevaren bij aanhoudend
Nadere informatieKanzi&appels& Gelderland,&2013& Resultaten)
Kanzi&appels& Gelderland,&2013& Deondernemerheefteengangbareteelt.Zijnfocusbijdedemowastekijkenof hijdegewassengezonderenweerbaarderkankrijgen. Vanwegeintensiefspuitenmetgewasbeschermingsmiddeleniservoorgekozen
Nadere informatieHUMUSZUREN ALS HULPMIDDEL VOOR DE OPTIMALISATIE VAN
HUMUSZUREN ALS HULPMIDDEL VOOR DE OPTIMALISATIE VAN OPBRENGST EN KWALITEIT VAN RAAIGRAS BIJ VERMINDERDE BEMESTING Greet Verlinden, Thomas Coussens en Geert Haesaert Hogeschool Gent, Departement Biowetenschappen
Nadere informatieGebruikershandleiding Mineralencalculator (DEMO)
Gebruikershandleiding Mineralencalculator (DEMO) Inleiding a. Deze Mineralencalculator is gebaseerd op de CVB Publicatie Handleiding Mineralenvoorziening Rundvee, Schapen, Geiten (2005). b. De DEMO van
Nadere informatieMaïsopbrengsten. Case study Verdien 395 per hectare met het bekalken van uw maïspercelen
Maïsopbrengsten Case study Verdien 395 per hectare met het bekalken van uw maïspercelen Het meeste onderzoek naar de effecten van bekalking op de maïsopbrengsten is gedateerd. De onderzoeken zijn gedaan
Nadere informatie1 Gewassen en hun afwijkingen Kennismaking met de plant Afwijkingen in de teelt Afsluiting 24
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Gewassen en hun afwijkingen 9 1.1 Kennismaking met de plant 10 1.2 Afwijkingen in de teelt 17 1.3 Afsluiting 24 2 Afwijkingen voorkomen en bestrijdingsmethoden 25 2.1 Niet-parasitaire
Nadere informatieBemestingsonderzoek Grasland kavelblok 2
Bemestingsonderzoek Grasland kavelblok 2 Uw klantnummer: 5001382 Postbus 170 NL - 6700 AD Wageningen T monstername: Klantenservice: 0888761010 T klantenservice: +31 (0)88 876 1010 E klantenservice@blgg.agroxpertus.nl
Nadere informatie2 Paard en voeropname Gebit en speeksel Maag en darmorganen Afsluiting 20
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Samenstelling voedermiddelen 11 1.1 Weenderananlyse 11 1.2 Droge stof en water 13 1.3 Anorganische stoffen 13 1.4 Organische stoffen 14 1.5 Afsluiting 15 2 Paard en voeropname
Nadere informatieOpdrachten. Organische bemesting opdrachten 1
Opdrachten Organische bemesting opdrachten 1 Inleiding Je weet dat je melk moet drinken om voldoende calcium binnen te krijgen voor de opbouw van je botten. Calcium is dus een belangrijk element voor de
Nadere informatieMycorrhiza. Test met Micosat
Mycorrhiza Mycorrhiza een micro-organisme dat in de bodem samen met schimmels en bacteriën zorgt voor een optimaal bodemleven. Micosat Seeds (het product dat in de test is gebruikt) bestaat uit een selecte
Nadere informatieDUURZAME BEMESTING EN DUURZAAM BODEMBEHEER. 16 mei 2019
DUURZAME BEMESTING EN DUURZAAM BODEMBEHEER 16 mei 2019 Banken van een druivenserre met Krilium. De man rechts is Pieter Michiels, serrist uit Eizer Overijze (januari 1957) (Foto uit het archief BDB) Bodemstaalname
Nadere informatieGrip op voeding. Plantsapmetingen, NovaCropControl. Plantsapmetingen vs wateranalyses. 3 oktober 2012. 1
Even voorstellen Grip op voeding Plantsapmetingen vs wateranalyses 3 oktober 2012 Joan Timmermans NovaCropControl Sinds 2003 bezig met plantsapmetingen in aardbei en vollegrondsgroente Brix, Ec, ph, Nitraat,
Nadere informatieBijlage: bodemanalyses als nulmeting
Credits for Carbon Care CLM Onderzoek en Advies Alterra Wageningen UR Louis Bolk Instituut Bijlage: bodemanalyses als nulmeting In het project Carbon Credits hadden we oorspronkelijk het idee dat we bij
Nadere informatie1 Voedingselementen Voedingselementen Zuurgraad Elektrische geleidbaarheid (EC) Afsluiting 14
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Voedingselementen 9 1.1 Voedingselementen 9 1.2 Zuurgraad 12 1.3 Elektrische geleidbaarheid (EC) 13 1.4 Afsluiting 14 2 Kunstmeststoffen 15 2.1 Indeling kunstmeststoffen
Nadere informatieNajaarsexcursie LSN - Dennis Klein Koerkamp Donderdag 29 november Vleesveeteam ForFarmers
Najaarsexcursie LSN - Dennis Klein Koerkamp Donderdag 29 november 2018 Vleesveeteam ForFarmers 2 2 1 Waar gaan we het over hebben? Wat is rendement in vleesveeland? Zoogkoeien en kalveren Afmestfase Waterkwaliteit
Nadere informatieBemesting Gras Hogere ruwvoeropbrengst
Bemesting Gras 2017 Hogere ruwvoeropbrengst oktober 2016 Top Flow entec fl voor in drijfmest Top Flow entec fl: hogere benutting stikstof uit drijfmest Plant N 2 O lachgas Organische stikstof Mineralisatie
Nadere informatieBruine bladpunten in Longiflorum White Heaven
Bruine bladpunten in Longiflorum White Heaven Inventarisatie bladproblemen in de praktijk Hans Kok Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Sector Bloembollen PPO nr. 32 360 560 00 Maart 2008 2008 Wageningen,
Nadere informatieFOSFAAT NATUURLIJK FOSFAAT NATUURLIJKE MAÏSMESTSTOF NATUURLIJK FOSFAAT. verrijkt met borium organische meststof toepasbaar in derogatiebedrijf
GROEN FOSFAAT NATUURLIJKE MAÏSMESTSTOF NATUURLIJK FOSFAAT NATUURLIJK FOSFAAT verrijkt met borium organische meststof toepasbaar in derogatiebedrijf FOSFAATMESTSTOF VOOR MAÏS Maïs telen zonder fosfaatkunstmest
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde H3 Reacties
Samenvatting Scheikunde H3 Reacties Samenvatting door L. 710 woorden 7 december 2016 6,8 24 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Scheikunde Hoofdstuk 3: Reacties 3.2 Kenmerken van een chemische
Nadere informatieSILICIUM, HET VERGETEN ELEMENT. Natasja Poot
SILICIUM, HET VERGETEN ELEMENT Natasja Poot 1 Wat is Silicium? Silicium (Si): Op zuurstof na het meest voorkomende element in de aardkorst (28%) Silicaten (kwartszand, klei) Slechts klein deel beschikbaar
Nadere informatieDroge stof gehalte (DM, Dry Matter) 100% - vocht. Het d.s. gehalte van deze partij is goed (91,3) Een DE gehalte 2.0 is goed
Advies Voorbeeld voorbeeld Visueel: Dunne stengels, veel variatie in dikte, voldoende blad, veel variatie in kleur, iets teveel bruin, bloeiwijzen, reukgras, weinig zaadhoofden, Stichting Biomentor URL
Nadere informatieHet Fruitbomenrapport 2017 De effecten van de toevoeging van mycorrhiza, schimmels en bacteriën op de gezondheid en productie van fruitbomen
De effecten van de toevoeging van mycorrhiza, schimmels en bacteriën op de gezondheid en productie van fruitbomen November 2017 2 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Proeven... 4 Producten... 4 Metingen... 5
Nadere informatieStrategisch(er) stikstof bemesten op melkveebedrijven
Strategisch(er) stikstof bemesten op melkveebedrijven Welke stikstof-bemestingsadvies gebruik je als stikstof knelt? Jantine van Middelkoop, Commissie Bemesting Grasland en Voedergewassen Gebruiksnormen
Nadere informatie/~T 4r( Ol S O PROEFSTATION VOOR TUINBOUW ONDER GLAS. Onderzoek naar de optimale EC van de voedingsoplossing voor de teelt van komkommers in steenwol
/~T 4r( Ol S O PROEFSTATION VOOR TUINBOUW ONDER GLAS ' hxt Onderzoek naar de optimale EC van de voedingsoplossing voor de teelt van komkommers in steenwol W. Voogt Naaldwijk, augustus 1980 Intern verslag
Nadere informatieStandaardcondities FAAS
Universiteit Utrecht Faculteit Bètawetenschappen Departement Scheikunde Scheikunde Practicum R.J. Baars, J.J. Hermans juli 29 Zilver Ag 328.683 nm (primaire lijn) lucht/acetyleen, 4 L/h, 7 mm -5 mg/l.2542
Nadere informatieWEERBAAR Telen = Veerkracht in de plant brengen. Mijn naam: Eddo de Veer
WEERBAAR Telen = Veerkracht in de plant brengen Mijn naam: Eddo de Veer HOE? Begin met een goede bodem analyse Ik werk met de Bodem Balans Analyse Het gaat om de verhoudingen van de mineralen aan het complex
Nadere informatieBemesting en uitbating gras(klaver)
Bemesting en uitbating gras(klaver) Alex De Vliegher ILVO-Plant T&O Melle, 10 november 2011 Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid Plant www.ilvo.vlaanderen.be Beleidsdomein Landbouw en
Nadere informatieBemestingsonderzoek Grasland voor paarden voorste deel Postbus 115
voorste deel Onderzoek Onderzoek-/ordernr: Datum monstername: Datum verslag: 110027/001746286 07-10-2010 22-10-2010 Monster genomen bij: A. Dierhouder 8822 XX ARUM Grondsoort: Bemonsterde laag: Monster
Nadere informatieBodemverbetering Boomkwekerij Leune Ondertitel: onderdeel van Koepelproject plantgezondheid bomen en vaste planten
1 Bodemverbetering Boomkwekerij Leune Ondertitel: onderdeel van Koepelproject plantgezondheid bomen en vaste planten Introductie project 1. Doel van project Onderzoek effecten van steenmeel en bodemverbeteraars.
Nadere informatieWaarom plantsapmetingen?
Waarom plantsapmetingen? Geeft zeer snel een resultaat van het totaal van opgenomen voedingsstoffen door de plant Toont verschillen in voedingsopname tussen rassen aan Maakt gericht bijsturen mogelijk
Nadere informatie& 63 PROEFSTATION VOOR TUINBOUW ONDER GLAS TE NAALDWIJK PRAKTIJKONDERZOEK NAAR DE OORZAKEN VAN BRUIN BLAD IN ASTER ERICOÏDES "HONTE CASSINO"
h 2- & 63 PROEFSTATION VOOR TUINBOUW ONDER GLAS TE NAALDWIJK PRAKTIJKONDERZOEK NAAR DE OORZAKEN VAN BRUIN BLAD IN ASTER ERICOÏDES "HONTE CASSINO" (oriënterend onderzoek) Chantal Bloemhard Peter Smulders
Nadere informatieSteenmeel voor balans in de bodem Onderzoeksrapport
Steenmeel voor balans in de bodem Onderzoeksrapport Abe Stegenga Klaas Wijbrandi Titelblad Auteurs: Abe Stegenga 8808092 Klaas Wijbrandi 8703021 Titel: Ondertitel: Instituut/uitgever: Plaats: Steenmeel
Nadere informatieFOSFAAT NATUURLIJK FOSFAAT NATUURLIJKE MAÏSMESTSTOF NATUURLIJK FOSFAAT
GROEN FOSFAAT NATUURLIJKE MAÏSMESTSTOF NATUURLIJK FOSFAAT NATUURLIJK FOSFAAT FOSFAATMESTSTOF VOOR MAIS Maïs telen zonder fosfaatkunstmest zorgt bij een laag fosfaatgehalte voor een lagere opbrengst en
Nadere informatieTips voor het uitvoeren van bemestingsproeven
Commissie Bemesting Grasland en Voedergewassen Tips voor het uitvoeren van bemestingsproeven Inleiding De CBGV baseert haar adviezen bij voorkeur op zoveel mogelijk proefresultaten. Resultaten moeten daarbij
Nadere informatieBIOSTIMULANT. Het begint bij de wortel
BIOSTIMULANT Het begint bij de wortel - Stimuleert de wortelgroei en -activiteit Verhoogt stresstolerantie onder ongunstige groeiomstandigheden Vergroot wortellengte en biomassa Verbetert opname van water
Nadere informatie2.2 Grasland met klaver
2.2 Grasland met klaver Tot grasland met klaver wordt gerekend grasland met gemiddeld op jaarbasis meer dan 10 15 procent klaver. 2.2-1 2.2.1 Grasland met klaver: Kalk In deze paragraaf wordt alleen de
Nadere informatieNaaldwijk, juni Intern rapport nr. 24.
/ H 7 S f- 2-1 ƒ ^ ô PROEFSTATION VOOR TUINBOUW ONDER GLAS TE NAALDWIJK i-tux.-l/t-i/"", 2. S" 0 y Onderzoek naar de kopervoorziening van komkommers geteelt in steenwol (1977). door : S.J. Voogt en C.
Nadere informatieVoorbeeld. Stichting Biomentor. Advies Voorbeeld
Voorbeeld Advies Voorbeeld Stichting Biomentor Visueel: Stengelig met veel wel variatie, veel tinten groen, (rondvormige) bloemhoofden, kruiden, lekkere (reukgras) geur, goede stengel/blad verhouding Vochtgehalte:
Nadere informatieHendrix UTD Agro Jaarrond bemesting. Programma: Kringloop Bodem Jaarbemesting Grasland
Jaar Rondbemesting Hendrix UTD Agro Jaarrond bemesting Programma: Kringloop Bodem Jaarbemesting Grasland Kringloop Dicht drukken KHK khk - Ca khk - Mg khk - Mg Ca Ca khk Mg khk - Mg khk - Mg Ca Ca khk
Nadere informatieBemesting Blauwe Bessen. Bemesting Blauwe Bessen. Bemesting Blauwe Bessen. Bemesting Blauwe Bessen. Bemesting Blauwe Bessen
Behoefte gewas Verloop in seizoen Sporenelementen Invloed van ph Breedwerpig, fertigatie of controlled release meststoffen? Problemen in de praktijk Nieuw perceel: Grondanalyse voor bepaling P, K, Mg,
Nadere informatieStructuur tot de bodem uitgezocht. Gjalt Jan Feersma Hoekstra Christiaan Bondt
Structuur tot de bodem uitgezocht Gjalt Jan Feersma Hoekstra Christiaan Bondt Betere Benutting Bodem Mineralisatie NLV Temperatuursom Betere Benutting Bodem Fosfaat (P2O5) Koude grond= traag bodemleven.
Nadere informatieResultaten pilot 2018/2019 Groene Weide Meststof H. Canter Cremers
Resultaten pilot 2018/2019 Groene Weide Meststof H. Canter Cremers Akkers 9.328 ha 61.904 ha 17.428 ha K2O: 38.339 ton P2O5: 8.052 ton N tot: 35.314 ton S: 7.445 ton Totaal bemestingsmineralen Achterhoek
Nadere informatieModule Plantenvoeding
Module Plantenvoeding Colofon Auteur Jan van den Langenberg, Helicon, Boxtel Redactie Marga Winnubst, Kristal Tekst- en communicatiebureau Beeld ARKA media BV, Beeldverwerving en beeldcreatie Resonans
Nadere informatieVragen. Groeien en bloeien
Groeien en bloeien Kamerplanten staan langer in de huiskamer dan een boeket of bloemstuk. Een plant heeft bepaalde zaken nodig om goed te kunnen groeien en bloeien. Om een goed advies te kunnen geven moet
Nadere informatieOpbouw van presentatie: Plantsapmetingen verminderen teeltrisico s. Bemesting en productkwaliteit. Hoe groeit een plant?
Opbouw van presentatie: INLEIDING: Doel / nut van gezonde bodem & plant Hoe groeit een plant? Wat doet de bodembiologie voor ons? Plantsapmetingen verminderen teeltrisico s Bemesting en productkwaliteit
Nadere informatieProgramma: Studiemiddag Klein- en Steenfruit
Programma: Studiemiddag Klein- en Steenfruit 1) Geïntegreerde gewasbescherming 2014 2) Selectieve gewasbescherming d.m.v. foggen 3) Mogelijkheden biologische bestrijding 4) Waarschuwings- en adviessystemen
Nadere informatieWaarde van bodemvruchtbaarheid. Oene Oenema. Wageningen University & Research
Waarde van bodemvruchtbaarheid Oene Oenema Wageningen University & Research NBV-bijeenkomst Wageningen, 21-04-2017 Wat is bodemvruchtbaarheid? Twee definities: Productiecapaciteit van de bodem Vermogen
Nadere informatiePraktijknetwerk: bodemverbetering Bouwen aan een vitale bodem
Praktijknetwerk: bodemverbetering Bouwen aan een vitale bodem Door: Sjoerd Smits Uitleg Netwerk: Goossens Flevoplant, Ens is bedenker & aanvrager van netwerk Doel: samen bouwen aan een vitale bodem, kennis
Nadere informatieSolepura is gelegen in de Noord centrale provincie van Sri Lanka, ruim 3 uur rijden vanaf vliegveld Colombo naar het Noorden.
Waterzuivering regio Solepura, Sri Lanka Solepura is gelegen in de Noord centrale provincie van Sri Lanka, ruim 3 uur rijden vanaf vliegveld Colombo naar het Noorden. In mei 2012 ging Father Ajith Rohan
Nadere informatieOrganische stof what else? Marjoleine Hanegraaf
Organische stof what else? Marjoleine Hanegraaf Vraagstelling Aanleiding: Vuistregel voor de afbraak: 2% per jaar (range 1.6 2.4%) 1 Ervaringsfeit veel telers: variatie in de afbraak, mogelijk >2% Onderzoeksvraag:
Nadere informatieONDERZOEK SPUITCIRKEL ODIJKERWEG 35 TE DRIEBERGEN BP Landgoed De Reehorst 22 SEPTEMBER 2016
ONDERZOEK SPUITCIRKEL ODIJKERWEG 35 TE BP Landgoed De Reehorst 22 SEPTEMBER 2016 Arcadis Nederland B.V. Postbus 1018 5200 BA 's-hertogenbosch Nederland +31 (0)88 4261 261 www.arcadis.com Projectnummer:
Nadere informatieBodem en bemesting Basis voor plantgezondheid Wilma Windhorst, VHG docentendag
Bodem en bemesting Basis voor plantgezondheid Wilma Windhorst, VHG docentendag 5-10-2017 Groeifactoren Klimaat Gewasbesch. biologisch Plantversterkers Gewasbesch. chemisch Bemesting Plantmateriaal Klimaat
Nadere informatieEffecten van steenmeel op de bodemecologie gefinancierd door provincies Noord-Brabant en Gelderland
Effecten van steenmeel op de bodemecologie gefinancierd door provincies Noord-Brabant en Gelderland Jaap Bloem 1, Gert-Jan van Duinen 2, Maaike Weijters 3 1 Wageningen Environmental Research 2 Stichting
Nadere informatiePlantenvoeding Waarom is dat nodig? En waar dienen de elementen voor?
Plantenvoeding Waarom is dat nodig? En waar dienen de elementen voor? uinbouwkundig Ingenieur Hans van der Staak Bronnen: VG Weser Ems, Bad Zwischenahn (D) PPO Boskoop (NL) Scotts International (NL) Basis
Nadere informatieBewaarbaarheid van de kuil. Blgg
Bewaarbaarheid van de kuil Blgg Inhoud Kengetallen gemiddeld bedrijf Conservering Belang ds bij conservering Verloop conservering Ontstaan van broei Nieuw kengetal broeigevoeligheid Voorbeelden broei Maatregelen
Nadere informatieVoorziening vee. Cu, Co, Se, Zn en Mn. Dirk Jan den Boer, NMI
Voorziening vee Cu, Co, Se, Zn en Mn Dirk Jan den Boer, NMI Goed boeren is goed voeren! Hoe zit dat met spoorelementen? Bodem en gewasspoor of voerspoor Mineralen en spoorelementen nodig voor groei van
Nadere informatieNIEUW. Yellow. Betere benutting van voedingsvezels EXCLUSIEF. geformuleerd met
NIEUW Yellow Betere benutting van voedingsvezels EXCLUSIEF geformuleerd met De innovatieve ondersteuning van uw voedingssupplementen Ontworpen door het CMI Wereldwijd Innovatiecentrum van de groep Roullier
Nadere informatiemeststoffen voor meesterlijk grasland! groei door kennis
meststoffen voor meesterlijk grasland! groei door kennis Grasmaster De productie van ruwvoer op het eigen melkveehouderijbedrijf bepaalt in belangrijke mate het bedrijfsresultaat. Talloze onderzoeken bevestigen
Nadere informatieDe toegevoegde waarde van Ammonium in Kalksalpeter
De toegevoegde waarde van Ammonium in Kalksalpeter Water en kooldioxide zijn qua hoeveelheid de belangrijkste bouwstoffen voor planten. Van andere voedingsstoffen hebben ze minder nodig, al zijn die wel
Nadere informatieToestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid in België en noordelijk Frankrijk 2012-2015
Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid in België en noordelijk Frankrijk 212-215 Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid in België en noordelijk Frankrijk (212-215) Overzicht presentatie
Nadere informatieMagnesium in drinkwater voor weidende droge koeien
Magnesium in drinkwater voor weidende droge koeien J. Zonderland (ROC Bosma Zathe) K. Kalis (Gezondheidsdienst voor Dieren in Noord-Nederland) Als weidende koeien krachtvoer krijgen of als koeien op stal
Nadere informatie2. BESCHRIJVING 2.1 ALGEMENE GEGEVENS CONCEPT
Bladnr. 1 van 6 2. BESCHRIJVING 2.1 ALGEMENE GEGEVENS Bladnr. 2 van 6 PAR 01 TEKENINGEN... 02 PEILEN EN HOOFDAFMETINGEN... 03 KWALITEITSBORGING Bij het opstellen van een kwaliteitsplan, zoals bedoeld in
Nadere informatieVan den Herik Sliedrecht T.a.v. de heer A. Koppelaar Postbus AD Sliedrecht. Bergen op Zoom, 31 januari Geachte heer Koppelaar,
Van den Herik Sliedrecht T.a.v. de heer A. Koppelaar Postbus 191 3360 AD Sliedrecht Bergen op Zoom, 31 januari 2018 Onze referentie Uw referentie : 16085X4/br01/JSC : T-2 situatie zeewaterkwaliteit Waddenzee
Nadere informatieBemesting Hypericum. Wilma Windhorst 22 april 2015
Bemesting Hypericum Wilma Windhorst 22 april 2015 Opbouw lezing Snijheesters: goede voorbereiding zowel in perceel Snijheesters: aard van de teelt geeft problemen Bemesting algemeen Oplossingsrichtingen
Nadere informatieUitplanten: bodem, structuur, bodembiologie en bemesting. Hoe inboeten voorkomen? Wilma Windhorst Hovenierscursus Vlamings BV
Uitplanten: bodem, structuur, bodembiologie en bemesting Hoe inboeten voorkomen? Wilma Windhorst Hovenierscursus Vlamings BV 130116 Voorbereiding aanplant Beplanting: visitekaartje van de gemeente, de
Nadere informatieTerugblik zomerprogramma 2014, Bodem in Balans?
Terugblik zomerprogramma 2014, Bodem in Balans? Het project Bodem in Balans?, is opgestart in januari 2012. De aanleiding om het project te formuleren was de interesse die er in de praktijk was ontstaan
Nadere informatieLandgebruik en bodemkwaliteit Jan de Wit Nick van Eekeren
Landgebruik en bodemkwaliteit 60-20 - 20 Jan de Wit Nick van Eekeren Grasland Bouwland Huidige landbouwontwikkeling naar controle just in time, precisiebemesting,. Dit vraagt ook om risico-beheersing,
Nadere informatie