RAPPORT VAN BEVINDINGEN. Kwaliteitsonderzoek bij. PCBS Willem van Oranje

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN Kwaliteitsonderzoek bij PCBS Willem van Oranje Plaats : Rotterdam BRIN-nummer : 16YU Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 28 november 2011 Rapport vastgesteld te Zoetermeer op 25 januari 2012

2

3 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 13 pagina 3 van 13

4

5 1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 28 november 2011 een onderzoek uitgevoerd op basisschool Willem van Oranje naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. De inspectie heeft voor basisschool Willem van Oranje een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten mogelijk onvoldoende zijn. Op 3 oktober 2011 heeft de inspectie de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, te weten het schooljaarverslag Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 2, 3, 4, 5/6, 6/7, en 8. Gesprekken met de directie en de intern begeleider over de kwaliteit van de indicatoren. Een gesprek met leraren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag, na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, leersofaanbod, onderwijstijd, schoolklimaat, didactisch handelen, afstemming, zorg en begeleiding en kwaliteitszorg. pagina 5 van 13

6 Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2011 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 6 van 13

7 2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2011 op De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. 2.5 De school heeft een specifiek aanbod om sociale competenties te ontwikkelen. pagina 7 van 13

8 Kwaliteitsaspect 3 Tijd 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Kwaliteitsaspect 4 Schoolklimaat 4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Naleving wet- en regelgeving NT1a De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). NT2a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO) NT3a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid 3, WPO). NT4a Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). NT4b Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). ja nee pagina 8 van 13

9 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De Willem van Oranjeschool biedt voldoende kwalitatief onderwijs aan leerlingen die veelal binnenkomen met een taalachterstand en van huis uit weinig bagage mee krijgen. De school heeft zich, onder aanvoering van een nieuwe directie en nieuwe intern begeleider, de afgelopen jaren omhoog gewerkt uit een dal van interne en externe problemen. De eindopbrengsten van de school, de afgelopen twee jaar, weerspiegelen dit nog niet, maar de tussenopbrengsten laten deze klim uit het dal mooi zien. Om deze redenen spreekt de inspectie haar vertrouwen uit in de kwaliteit van het onderwijs op basisschool Willem van Oranje. De school is een belangrijk traject gestart om meer opbrengstgericht te werken met behulp van groepsplannen. Dit opbrengstgerichte werken kan op leerling en groepsniveau nog wat aangescherpt worden en op schoolniveau is dit ook nog een aandachtspunt. De specifieke zorg en begeleiding is door het werken met groepsplannen wat verwaterd. Hierdoor wordt dit aspect door de inspectie op enkele onderdelen nog als onvoldoende beoordeeld. Toelichting Opbrengsten De resultaten op de Cito eindtoets liggen in 2009 nog net boven de ondergrens. In 2010 en 2011 liggen ze onder deze grens. Omdat één jaar van de drie voldoende is, worden de eindopbrengsten met een voldoende beoordeeld (1.1). De kwetsbaarheid van deze eindopbrengsten spreekt voor zich. De tegenvallende eindopbrengsten worden door de school verklaard door tekortschietende onderwijskwaliteit in het verleden, een beleid waarbij veel leerlingen binnen de school zijn gehouden, terwijl een verwijzing naar speciaal basisonderwijs wellicht meer op zijn plaats was geweest. De leerlingen in de groepen 8 hebben de afgelopen jaren nog te weinig kunnen profiteren van de onderwijsverbeteringen. De school verwacht dat de huidige groep 8 waarschijnlijk al betere resultaten zal laten zien. De tussentijdse resultaten laten echter een meer positief beeld zien en weerspiegelen de opbrengstgerichte werkwijze die de afgelopen jaren is ingezet. Alle tussentijdse toetsen rekenen/wiskunde, technisch lezen en begrijpend lezen in de groepen 3 t/m 7 zijn voldoende (1.2). De leraren volgen de vorderingen van de leerlingen nauwgezet via de methodetoetsen en de cito-toetsen. Deze resultaten worden ook geanalyseerd en in de evaluatie is aangegeven of leerlingen bepaalde basisdoelen hebben behaald. Waar voor de school nog wat winst te behalen is, is het omzetten van conclusies in ambitieuze, opbrengstgerichte doelen voor de volgende (groeps)plan periode. Door voor alle leerlingen heldere ambitieuze doelen te formuleren (zeker ook de A-leerlingen) kan het opbrengstgericht werken nog op een hoger plan getild worden. De school is net gestart met het maken van ontwikkelingsperspectieven voor leerlingen die met meer dan een jaar achterstand de school zullen verlaten. In deze ontwikkelingsperspectieven ontbreken echter nog de tussenresultaten op basis waarvan de school kan beoordelen of de leerling zich conform de verwachtingen ontwikkeld. Ook is het van belang dat het ontwikkelings- en uitstroomperspectief de basis vormt voor gericht aanbod en begeleiding in de vorm van een handelingsplan, waarin aangegeven wordt op welke wijze de school toewerkt naar het uitstroomperspectief (1.4). Leerstofaanbod Basisschool Willem van Oranje krijgt veel leerlingen binnen met een taalachterstand. pagina 9 van 13

10 De school stemt haar aanbod hier op af. Er is veel aandacht voor woordenschat ontwikkeling, er wordt mooi VVE (voor- en vroegschoolse educatie) gegeven in de onderbouw, aangevuld met begrijpend luisteren en spreekbeeld. Ook is de schooltijd het afgelopen jaar verlengd om meer tijd te creëren voor taal- en rekenonderwijs. Hoewel er voldoende overleg is tussen de leraren over een doorgaande lijn tussen groep 2 en 3, kunnen de afspraken hierover wat concreter vormgegeven worden. Als in groep 2 al doelen gesteld worden gericht op kennis van de letters en tellen tot 20, dan is het voor leerlingen die dit al beheersen, onnodig om in groep 3 weer opnieuw te beginnen. Hier is aandacht voor, maar nog weinig helder omschreven in beleid. Didactisch handelen De leraren werken allen volgens het directe instructie model. Een extra compliment geeft de inspectie voor de wijze waarop alle leraren op eenduidige wijze zorgen voor een taakgerichte werksfeer. Zeker voor de kenmerken van de leerlingenpopulatie van de Willem van Oranje is dit een belangrijke basis. Er zijn heldere afspraken gemaakt over de wijze waarop de leraren omgaan met klassenmanagement. De regels en rituelen zijn voor alle leerlingen niet alleen duidelijk, maar door de consequente schoolbrede aanpak zijn deze afspraken ook bij alle leerlingen ingesleten. Zelfs in de kleutergroepen weten de leerlingen precies wat de regels zijn en voelen zich aantoonbaar prettig bij deze structuur en rust. Hierdoor scheppen de leraren een optimaal klimaat binnen de groepen voor effectief leren en onderwijzen (5.2). Afstemming Alle leraren werken met eenduidige groepsplannen, waarin een differentiatie is aangebracht in drie niveaus. Deze niveaus bepalen de mate van instructie. Daarnaast worden vooral de mogelijkheden die de methode biedt gebruikt om te differentiëren in verwerkingsopdrachten. Extra onderwijstijd wordt gecreëerd door gericht huiswerk opdrachten mee te geven, maar ook gedurende zelfstandig werktijd krijgen de leerlingen de mogelijkheid om aan een ander vak te werken als de leerling dit nodig heeft. Hiermee is er voldoende sprake van het afstemmen van het onderwijs op de verschillen tussen leerlingen. Om het effect van de differentiatie nog te verhogen kan de school de onderwijsbehoeften van de leerlingen nog beter in beeld brengen en de aard van de instructie en extra middelen en materialen hierop nog gerichter afstemmen. Zorg en begeleiding Door de focus op het werken met groepsplannen is de aandacht voor de planmatige zorg aan leerlingen die dit specifiek nodig hebben wat verwaterd. De meeste zorgleerlingen worden ondergebracht in de groepsplannen. In het zorgplan van de school staat echter helder omschreven dat sommige leerlingen, waarbij duidelijk sprake is van stagnatie of die juist onverkort hoog presteren extra zorg en begeleiding nodig hebben. In het format van de groepsplannen is deze specifieke zorg niet voldoende terug te vinden. Er is geen heldere analyse of diagnose van het probleem vastgelegd en er zijn geen concrete doelen en gerichte acties voor de korte termijn geformuleerd, waarmee duidelijk wordt hoe de school aan de specifieke onderwijsbehoefte van deze leerling tegemoet wil komen. Dit is nog een belangrijk aandachtspunt (8). Kwaliteitszorg De school heeft een goed beeld van de leerlingenpopulatie en stemt haar onderwijs hier ook voldoende op af. De resultaten van de leerlingen worden op groepsniveau zorgvuldig geanalyseerd, besproken met de leraren en voorzien van doelen voor de komende periode. Dit ontbreekt echter nog voor de eindopbrengsten. pagina 10 van 13

11 De school heeft geen analyse van de resultaten op de eindtoets de afgelopen jaren en heeft ook geen concrete ambitieuze doelen geformuleerd ten aanzien van de eindopbrengsten (9.2). pagina 11 van 13

12

13 3 Toezichtarrangement Kwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan de basisschool Willem van Oranje het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Naleving Er is een tekortkoming geconstateerd in de naleving van wettelijke voorschriften, die vanwege het programmatisch handhaven standaard zijn gecontroleerd.er is een onvolledigheid in de inhoud van het schoolplan geconstateerd. Het document geeft geen informatie over de zorgstructuur op de school. Het beleid van de inspectie is de genoemde onvolkomenheden op dit moment nog niet als tekortkoming te beoordelen bij de betreffende indicator over het naleven van wet- en regelgeving. Wel heeft de inspectie met het bevoegd gezag afgesproken dat in de volgende versie van dit schooldocument het ontbrekende onderdeel is opgenomen. pagina 13 van 13