SILVER HUBS MANUAL SILVER HUBS MANUAL

Transcriptie

1 SILVER HUBS SILVER HUBS MANUAL MANUAL

2 Imprint This publication was produced as part of the Interreg IVb project Cities in Balance. Active Cities for All Ages (CIB) funded under the European Regional Development Fund, European Territorial Cooperation (Project Number 033B). Editor (CIB Work Package 1 Leader) City of Leverkusen Fachbereich Stadtplanung und Bauaufsicht Hauptstraße 101 D Leverkusen (Germany) Authors All CIB partners have contributed to this publication. Co-ordination: Dr. Daniel Zerweck (City of Leverkusen). The foundations of the manual were developed by Charlie Hislop (Southampton City Council), Daniel Zerweck (City of Leverkusen), Frank van Zelst and Joost Roskamp (City of Vlaardingen), Gerhard Degen and Werner Rech (City of Kaiserslautern), Karen Douglas (City of Leeds), Lien Dereere (City of Brugge), Roger Horam (Edinburgh Chamber of Commerce), Stefan Stürmer und Daniela Oesterreich (FernUniversität in Hagen), Stefanie May (City of Hagen), Vincent Fraga (City of Stockport), Ward Tomsin and Liesbet Gabriels (OCMW Genk) Contact (CIB Work Package 1) City of Leverkusen Dr. Daniel Zerweck Phone: Fax: daniel.zerweck@stadt.leverkusen.de This publication can be accessed on the internet: Leverkusen, 2011 Photos: CIB Partners 2 Interreg IVb project Cities in Balance Active Cities for all Ages

3 SILVER HUBS MANUAL Interreg IVb project Cities in Balance Active Cities for All Ages European Regional Development Fund European Territorial Cooperation

4 Ontwerp van inhoudstabel Omtrent CIB Samenvatting Doelstellingen 1.1 van het handboek 1.2 Hoe het handboek gelezen dient te worden 1.3 Silver Hub term en types Implementatie en uitbreiding/upgraden van Silver Hubs 2.1 Conceptfase Initiële situatie Analyse 2.2 Verstevigingsfase Doelstellingen Strategische ontwikkeling 2.3 Implementatiefase De sleutelactiviteiten Ervaringen met implementatie Evaluatie van de resultaten Belanghebbenden en organisatorisch raamwerk van Silver Hubs 3.1 Institutionalisering Openbaar Semiopenbaar Professioneel privé Niet professioneel privé 3.2 Belanghebbenden Politici en bestuur Professioneel privé Niet professioneel privé Plaatselijke en regionale organisaties Pers 3.3 Kosten 3.4 Duurzaamheid Sociale duurzaamheid Politieke duurzaamheid Financiële duurzaamheid Structurele duurzaamheid Interreg IVb project Cities in Balance Active Cities for all Ages

5 4. Instrumenten Voorbeelden en ervaringen 5.1 CIB Senioreninformatieproject en seniorenraad (Southampton, GB) Netwerk van service- en ontmoetingspunten (Hagen, D) Intergenerationeel vrijwilligershuis (Brugge, BE) Stapsgewijze activering in lokale servicecentra (Genk, BE) Intergenerationele contactzone (Leverkusen, D) Buurtinformatie- en servicepunt (Vlaardingen, NL) Buurtgebaseerde service-infrastructuur (Kaiserslautern, D) Intergenerationeel infopunt (Edinburgh, GB) 5.2 Overeenkomsten en verschillen moeilijkheden en uitdagingen 5.3 Silver Hubs: kritieke succesfactoren Plannen van een Silver Hubs Realistisch tijdskader Doeltreffende coöperatie en communicatie Burgerparticipatie Doeltreffend conflictbeheer Selectie van de locatie van een Hubs Ontwerp van een digitale Hubs Duurzaamheid Laten draaien van een Silver Hubs Informatie Aanvaarding Functionaliteit Evaluatie 5.4 Voorbeelden van beste praktijken Hub: Kaiserslautern, Buurtinformatie- en ontmoetingspunt Digitale Hub: Leeds, Infowinkel Slotbemerkingen 54 Bibliografie 55 Interreg IVb project Cities in Balance Active Cities for all Ages 5

6 SILVER HUBS MANUAL Omtrent CIB Demografische verandering kan in alle Europese landen waargenomen worden en vormt een enorme uitdaging voor de ruimtelijke ontwikkeling in de EU. De trend is veroudering, ten gevolge van een afname in de vruchtbaarheidsquota en sterftecijfers, alsmede een toename van de levensduur. De ruimtelijke en economische uitwerkingen van een toenemende veroudering van de bevolking is een uitdaging voor het territorium van Noordwest-Europa. Senioren zullen actiever zijn en in betere gezondheid verkeren indien de huidige trends zich doorzetten. Anderzijds zullen ze eveneens welvarender zijn, aangezien ze een volledig pensioen en spaargeld hebben opgebouwd. Ze consumeren meer nieuwe goederen en diensten en willen actief aan het sociale leven deelachtig zijn, inzonderheid in de vrijwilligerssector. Zij kunnen ook de wens hebben, voltijds of deeltijds aan het werk te blijven. Het huidige politieke debat omtrent veroudering focust zich veeleer op de kosten van het ouder worden dan op het sociale en economische potentieel ervan. Een cruciale uitdaging zal erin bestaan, de behoeften van meer senioren in balans te brengen en tezelfdertijd de potentiële negatieve uitwerkingen indachtig te zijn op de competitiviteit van firma s en jongere mensen door toedoen van toenemende sociale bijdragen en belastingdruk. Wat nodig is, is een verschuiving van de focus en benadering en de noodzaak, het verouderen van onze samenleving niet als een bedreiging doch veeleer als een uitdaging te beschouwen voor de economische wasdom en voor het verbeteren van de competitiviteit van Europa. Demografische verandering opent nieuwe markten voor nieuwe producten en diensten, economische samenwerkingen en netwerken waaruit Europese regio s voordeel kunnen halen. Er zijn duidelijk gezondere, mobielere en gekwalificeerde senioren met een grotere koopkracht. Dit kan tot een toenemende vraag naar nieuwe producten en diensten leiden, alsmede tot nieuwe opportuniteiten voor gekwalificeerde banen. Het engagement voor de ontwikkeling en stimulatie van een dergelijke zilveren economie zal een positieve impact op economische wasdom, banen, werkgelegenheid en competitiviteit in Europa hebben. Europeanen worden ouder, minder talrijk en heterogener. Het is aan ons, er het beste van te maken! Cities In Balance (CIB) is opgebouwd op het verbeteren van de mainstream-mogelijkheden voor senioren en gaat verder dan de traditionele benadering van interventie en behandeling. CIB streeft ernaar, de afhankelijkheid van gezondheids- en verzorgingsdiensten te reduceren door een sterkere klemtoon op bredere welzijnskwesties aan te moedigen. CIB zal zich concentreren op diensten die de levenskwaliteit van senioren verbeteren en hen helpen om onafhankelijk te leven. CIB zal het volgende verkennen: het verlenen van macht aan senioren om ten volle aan het gemeenschapsleven deelachtig te worden; voorziening van informatie en communicatie; het veiligstellen van sociale, financiële en digitale inclusie; gelegenheden voor ondernemingen en tewerkstelling. Als antwoord op deze uitdagingen en teneinde te profiteren van de verwachte groei-effecten, zal CIB een coherent grensoverschrijdend trainingprogramma ontwikkelen: Hoe Cities in Balance zich het best aan veroudering kunnen aanpassen, dat deelnemers ertoe in staat stelt, individuele strategieën voor hun onderneming/organisatie te ontwikkelen die het potentieel en de behoeften van oudere mensen erkennen en er met succes op reageren. Het programma zal er in de kern naar streven, een verschuiving in houdingen te bewerkstelligen, hetgeen tot barrièrevrije, open geesten leidt met een veranderde perceptie van het ouder worden in alle professionele actiesferen. De toegevoegde waarde van dit programma zal de vaardigheden van geschoolde werknemers en ondernemers verbeteren en opties voor acties openzetten middels een verhoogd bewustzijn in een beter gekwalificeerde werkkracht. CIB zal een spectrum aan geëvalueerde testgevallen afleveren op het vlak van Silver Hubs (Werkpakket 1) Zilveren inclusie (Werkpakket 2) Zilveren economie (Werkpakket 3) 6 Interreg IVb project Cities in Balance Active Cities for all Ages

7 Silver Hubs zijn (niet) fysieke centra waar senioren en andere generaties zich met elkaar kunnen mengen, aan vrijwilligerswerk kunnen doen, kunnen communiceren of informatie kunnen vergaren. In tijden van demografische, sociale en familiale verandering is er een behoefte om zulke draaispillen te ontwikkelen. CIB zal een handboek produceren ter ondersteuning van de ontwikkeling van en het opsommen van kritieke succesfactoren voor Silver Hubs in alle steden in Noordwest-Europa. Gedetailleerde informatie omtrent ruimte en toewijzing, interieurs en omgevingen, belanghebbenden en organisaties, alsmede de intensiteit en frequentie van gebruik, zal vergaard en aangekondigd worden. Het handboek informeert over welke modeldraaispil onder specifieke omstandigheden de beste is. Silver Inclusion gaat over senioren die een actieve rol in hun gemeenschappen vervullen en zich onder de jongere generaties mengen, die meer keuzevrijheid hebben en meer mogelijkheden om van hun leven te genieten en het ten volle te beleven, en de mogelijkheid voor alle mensen om gewaardeerd te worden ter wille van datgene wat ze doen. CIB zal een toolbox ontwikkelen die overdraagbare strategieën en oplossingen biedt om organisaties te helpen samen te werken teneinde de inclusie van senioren in het leven van gemeenschap te verzekeren. Het Werkpakket dekt problemen van financiële, sociale en technische betrokkenheid van senioren in het gemeenschapsleven. De partners in CIB zullen verschillende benaderingen van senioreninclusie uittesten. De resultaten van deze tests zullen tot overdraagbare modellen leiden die oplossingen bieden voor de financiële, sociale en technische inclusie van senioren in het gemeenschapsleven. Silver Economy Senioren zijn van toenemend belang voor de economie, aangezien zij hun vaardigheden, kennis en ondernemingszin bijdragen. Cities in Balance zal programma s ontwikkelen die senioren in de plaatselijke economie opnemen en gemeenschappen ten goede komen. CIB zal een op actie georiënteerde gids voor beste praktijken ontwikkelen om steden te helpen, hun voordeel te halen uit de economische inclusie en bijdrage van senioren. Deze strategieën zal gebruikt worden voor het genereren van tewerkstelling en groei-effecten voor de plaatselijke economie. De partners in CIB zullen verschillende strategieën uittesten voor: kwalificatie en tewerkstelling ten dienste van de kant van vraag en aanbod op de zilveren markt. Interreg IVb project Cities in Balance Active Cities for all Ages 7

8 SAMENVATTING De samenlevingen van Noordwest-Europa veranderen. Ten gevolge van demografische en sociale veranderingen, zijn de traditionele gezinsstructuren in gene landen langzaam aan het verbrokkelen. Bejaarden brengen toenemend tijd op zichzelf door, ofschoon zij evenals jongere mensen naar persoonlijk contact en communicatie verlangen. Heden ten dage wensen vele senioren een actiever leven. Dikwerf maakt de maatschappij zich zorgen omtrent het toenemend aantal bejaarden. Doch weshalve zou men demografische verandering niet als een kans beschouwen, veeleer dan als een uitdaging, en pogen van de zogenaamde zilveren generatie te profiteren en te leren? Teneinde het begrip, de verdraagzaamheid en de aanvaarding van elkander te verhogen, dient een dialoog over de generaties heen opgestart te worden. Teneinde een platform voor deze dialoog te voorzien, is het oprichten van draaispillen als onderdeel van sociale netwerken van essentieel belang. Elf steden uit vier Noordwest-Europese landen zetten draaispillen op bij datgene wat als Silver Hubs omschreven wordt. Silver Hubs zijn fysieke en niet fysieke centra voor ontmoetingen tussen de generaties, communicatie, ondersteuning en informatie; ze zijn plaatsen om meningen en ervaring uit te wisselen, om de eenzaamheid te lijf te gaan en om netwerken op te bouwen. In tijden van demografische, sociale en familiale verandering is er een essentiële nood om deze Silver Hubs te ontwikkelen en tot stand te brengen. De respons is overweldigend positief geweest, en de resultaten van de evaluaties zetten deze feedback in de verf. Andere steden kunnen er nu hun voordeel uit halen en leren van de elf pilootprojecten. Dit handboek werd ontwikkeld voor steden en instellingen die zinnens zijn hun eigen draaispillen op te zetten. Het concentreert zich op de strategische planning van een zilveren draaispil en biedt advies over de beste draaispil onder de specifieke plaatselijke omstandigheden. Tevens biedt het essentiële instructies en informatie over het hele proces heen van het opzetten van een zilveren draaispil, zoals de vereiste ruimte en toewijzing, de noodzakelijke interieurs en omgevingen, de rol van verschillende belanghebbenden en organisaties enz. Het handboek is in zes delen verdeeld. Het eerste hoofdstuk bevat de doelstellingen. Het biedt advies omtrent hoe men met het handboek dient te werken, en het specificeert de termen en betekenissen met betrekking tot de uitdrukking zilveren draaispil. Hoofdstuk twee over de implementatie en uitbreiding/upgrade van Silver Hubs concentreert zich op de verschillende fasen van het project Opzetten van een plaatselijke draaispil. Het derde hoofdstuk over belanghebbenden en het organisatieraamwerk van Silver Hubs handelt over institutionalisering en de verschillende betrokken belanghebbenden, alsmede de kosten en de duurzaamheid van het project. Hoofdstuk vier over instrumenten is zeer concies. Gelieve voor verdere informatie het CIB-werkpakket 2 omtrent silver inclusion te raadplegen ( eu). Het vijfde hoofdstuk met voorbeelden en ervaring laat de theorie voor wat ze is en richt zich op de elf pilootprojecten en hun respectieve resultaten. Elke stad rapporteert omtrent haar specifiek project, de initiële situatie, haar doelstellingen, resultaten en daarenboven over datgene wat ze tijdens het proces van het opzetten van de zilveren draaispil geleerd heeft. Vind het passendste voorbeeld voor uw plaatselijke situatie en neem contact met de lokale CIB-partner op. In dit hoofdstuk kunt u tevens meer leren omtrent de overeenkomsten en verschillen, de moeilijkheden en uitdagingen waartegen de belanghebbenden opkeken tijdens het opzetten van de draaispil alsmede de kritieke succesfactoren. Het handboek eindigt met de slotbemerkingen. Het is van groot belang, indachtig te wezen dat elke draaispil uniek is. De verwezenlijking van een zilveren draaispil kan in theorie een bepaalde procedure volgen, doch in werkelijkheid houdt zich de constructie niet steeds aan gene regels en richtlijnen. Bepaalde belanghebbenden kunnen gewoonlijk een belangrijke rol spelen, maar sommige algemene omstandigheden variëren van locatie tot locatie, van netwerk tot netwerk en van geval tot geval. Elke stad dient uit de verscheidenheid aan gegeven instrumenten die instrumenten te kiezen die het best aan de individuele plaatselijke situatie beantwoorden. 8 Interreg IVb project Cities in Balance Active Cities for all Ages

9 1. DOELSTELLINGEN 1.1 van het handboek Dit handboek is hoofdzakelijk geschreven voor personen in openbare en semiopenbare organisaties die eraan denken, een zilveren draaispil tot stand te brengen. Het is hoofdzakelijk gebaseerd op de ervaringen van de partners in het Interreg IVB-project Cities in Balance Actieve steden voor alle leeftijden (CIB), doch het omvat tevens informatie uit andere bronnen. Het handboek werd in de context van het CIB-project ontwikkeld. Om aan de Europese uitdaging van de verouderende samenleving tegemoet te komen, werden plaatselijke acties van de zilveren economie geïmplementeerd in acht voorbeeldnetwerken, en Silver Hubs in de steden Brugge en Genk (België), Edinburgh en Southampton (Groot-Brittannië), Vlaardingen (Nederland), Hagen, Kaiserlautern en Leverkusen (Duitsland). Verdere partners in het projectconsortium zijn de stad Leeds, de stad Stockport en het onderzoeksinstituut van het consortium, de FernUniversität Hagen. Het CIB-project wordt gecofinancierd door het programma INTERREG IVB Noordwest-Europa. Verdere informatie en materialen zijn beschikbaar onder Hoe het handboek gelezen dient te worden Het handboek is in verschillende hoofdstukken opgedeeld. Indien u bij de aanvang van uw proces staat, bevelen wij aan dat u ze allemaal doorneemt, zelfs al overlappen ze. Hoofdstuk 2 van het hoofdstuk geeft u een idee van het proces van het opzetten van een draaispil. Het is gebaseerd op de ervaringen van het CIB-project. Het volgende hoofdstuk 3 behandelt belanghebbenden en organisatorische vraagstukken. Dit is uiterst belangrijk aangezien een draaispil steeds onderdeel van een netwerk uitmaakt. Doch wie vormt het netwerk en hoe dient het georganiseerd te worden? Een draaispil opzetten en met netwerken omgaan, vergt een set instrumenten die u kunt gebruiken (Hoofdstuk 4). U hebt ze nooit allemaal tegelijk nodig, maar u dient wel te weten welk instrument u met een bepaalde taak kan helpen. Neem dus een kijkje en zoek uit welk het best aan uw behoeften beantwoordt. Voor verdere informatie, gelieve CIBwerkpakket nr. 2 omtrent Zilveren Inclusie (www. cib-online.eu) te raadplegen. In Hoofdstuk 5 zijn er ervaringen en voorbeelden van het CIB-project. Aangezien er verschillende benaderingen en verschillende oplossingen zijn, is het mogelijk dat een CIB-actie in uw geval hulp kan bieden. Maak een vergelijking en ontdek meer over de details op onze webpagina, en neem met de verantwoordelijke persoon contact op. Het handboek dient als een basisgids gebruikt te worden, een structuur voor een modeldraaispil tonen en aanbevelingen doen. Door dit handboek te lezen en gebruiken, gelieve indachtig te wezen dat elke draaispil verschillend is en met individuen in een plaatselijke situatie op een uiterst historisch moment plaatsvindt. Zodoende kan het handboek enkel ideeën en richtlijnen verstrekken, maar nooit de enige onwrikbare waarheid zijn. CIB Silver Hubs - Model Silver Hubs zijn centra waar senioren en andere generaties elkaar kunnen ontmoeten, vrijwilligerswerk kunnen doen, kunnen communiceren of informatie kunnen verzamelen. In deze tijd van demografische en maatschappelijke verandering en veranderende familiepatronen is behoefte aan de ontwikkeling van dergelijke hubs. De partners in deze projectgroep ontwikkelen een prototype hub als model en stellen een handleiding op ter ondersteuning van de ontwikkeling van Silver Hubs in alle steden in Noordwest-Europa. Gedetailleerde informatie wordt verzameld en verspreid met betrekking tot benodigde ruimte en indeling, interieurs en settings, belanghebbenden en organisaties en de gebruiksintensiteit en -frequentie. De handleiding geeft voor specifieke omstandigheden aan welke modelhub de meest geëigende is. De CIB-partners ontwikkelen en implementeren lokale hubs als testcases. Naast bepaalde overeenkomsten zullen deze hubs veel verschillende eigenschappen hebben. Interreg IVb project Cities in Balance Active Cities for all Ages 9

10 1.3 Silver Hub term en types Wanneer u over een draaispil nadenkt, dient u eerst en vooral te weten wat u met zilveren draaispil bedoelt. Het was een zeer interessante ervaring in het CIB-proces, meer te leren over de verscheidenheid aan opvattingen onder de partners. Doch nademaal wij een gemeenschappelijke basis voor het werk dienden te vinden, definieerde wij enkele criteria, hetgeen tevens de gemeenschappelijke lijn in dit handboek vormt. Carls hangt in zijn tekst de stelling aan dat een mens een levenslang verlangen naar uitwisseling en communicatie heeft; echter wordt er tevens in toegegeven dat de communicatie door middel van bijkomsten het enige mogelijke contact kon zijn. Jammer genoeg is het echter aangetoond in de studies, zoals bijvoorbeeld de Berlijnse studie naar veroudering van 1993, dat de communicatieve isolatie met de toename van de leeftijd eveneens toeneemt. Silver Hubs zijn gemakkelijk toegankelijke centra voor senioren en intergenerationele ontmoetingen, voor communicatie, informatie en ondersteuning, om zienswijzen en ervaringen in een fysieke omgeving uit te wisselen. Zij kunnen van virtuele aanbiedingen vergezeld zijn. Silver Hubs zijn cruciale mensen en netwerken in de stad en het gewest, als zijnde katalysatoren die geanimeerd en duurzaam moeten zijn. Silver Hubs zijn plaatselijke oplossingen die antwoorden omvatten op vereisten van ruimte, intensiteit en gebruiksfrequentie, de uitrusting, interieurs en omgevingen, de belanghebbenden en het juiste soort organisatie. Een ander aandachtspunt van de communicatie is de kwaliteit ervan; zodoende, teneinde ze beter te leren kennen, is het noodzakelijk om discussies met de ouderen te voeren, gedurende dewelke men de verschillende facetten van naderbij zou kunnen opzoeken en in beschouwing nemen, zoals bijvoorbeeld de emoties van de oudere burgers terwijl ze met hun familie en verwanten communiceren. De oudere mensen zouden beter geïnformeerd en georiënteerd kunnen worden tijdens het vriendschappelijke gesprek en de vrijblijvende contacten. Zij zouden energie en motivatie kunnen ontvangen tijdens het proces van de uitwisseling met anderen, en gedurende het gesprek zouden de aandacht en interesse voor hen verkregen kunnen worden, en dit inspireert hen tot iets nieuws. CIB Silver Hubs fysieke structuren digitale / virtuele / dynamische structuren oprichting van nieuwe structuren Brugge Vlaardingen Leverkusen Kaiserlautern Vlaardingen Edinburgh Kaiserlautern Maar waarvoor precies hebben wij Silver Hubs vandoen? Enkele antwoorden van de conferentie rond Silver Hubs in Leverkusen in februari 2010: De communicatie zal tijdelijk beperkt zijn nadat de mensen van hun gebruikelijk beroep met pensioen zijn gegaan en hun gewoonlijke verplichte communicatiestructuren verloren hebben, zoals het verlies van een partner of verhuizing van de familie. Evenwel schijnt er een kans te zijn om bijvoorbeeld de keuze van partners voor communicatie te bepalen en om de onderwerpen onafhankelijk te rangschikken. Desalniettemin is de verkeerde kant hiervan dat, teneinde te overwinnen voor de zelfactiviteit, men een hogere gereedheid zou moeten vereisen om aan informele netwerken deel te nemen. uitbreiding / optimalisatie van bestaande structuren Hagen Genk Southampton Een reële ontmoeting: het organiseren en afbakenen van contactmogelijkheden en communicatie (Christian Carls) Een groot aandeel aan het succes van de contactboodschappers behoort aan diegenen toe die ook de contacten tussen de oudere burgers konden versterken en verdiepen Interreg IVb project Cities in Balance Active Cities for all Ages

11 Helaas SILVER slagen zij niet steeds HUBS in deze activiteit, MANUAL omdat hun zuiver lidmaatschap op één niveau nog steeds geen contact met de andere leden omvat. De boodschappers zijn genoopt een vriendelijke sfeer te scheppen, die zowel het vertellen van persoonlijke dingen als het luisteren ernaar zou kunnen bevorderen. Echter is het onderling linken van sociale groepen slechts een gedeelte van het gehele systeem, en zijn infrastructurele ontwikkeling zou, eveneens, in overweging genomen moeten worden. De oudere burgers zouden in staat moeten zijn, elkander veilig te ontmoeten (een ruimteangst) in hun buurt (verkeersvoorzieningen), hierbij alle sociale barrières overwinnend (rijk en arm) en gereed zijnd, bijvoorbeeld, voor educatieve aanbiedingen. Zelforganisatie dient het sleutelwoord te zijn, aangezien het als basis voor vrijwillig engagement dienstdoet en de gemakkelijkste benadering van persoonlijke netwerken promoot. Micronetwerken: kleine netwerken het grote effect (Karin Nell) Enkele centra waar mensen konden binnenwippen, werden reeds door de Diakonie in Düsseldorf (Duitsland) opgericht in Deze zijn gericht op vrijwillige betrokkenheid in stadsgedeelten en netwerkopportuniteiten voor gepensioneerde professionals of diegenen die niemand meer ten last hebben. Ten gevolge van de actieve deelname van de mensen die professionele vaardigheden en enige levenservaring in netwerken bezitten, kon de levenskwaliteit van alle generaties verbeterd worden. Het basisprincipe van deze netwerkactiviteit bestaat erin, iedereen slechts naar één enkel onderwerp te leiden. De mensen die in groepen zijn opgesteld, met hun wederkerige doelstellingen om na te jagen, konden de anderen doeltreffend helpen. Plaatsen om binnen te wippen en gedeelde doelstellingen zullen goede gelegenheden voor het vormen van netwerken bieden, alsook de mogelijkheid om ervaringen en meningen uit te wisselen. Het is van belang, kleine netwerken in de nabijgelegen gebieden te laten draaien, inzonderheid in de buurt, die een heropleving bereikbaar zou kunnen maken, zelfs ten tijde van globalisering en buitenissige concentratie van virtuele vormen van binnenwippen. Echter dient de creatie van kleine en minuscule netwerken door de burgers geïnitieerd te worden. De waarde van de kleine netwerkactiviteit dient grondig geschat te worden en de procedure van aanhechtingen van deze micro-eenheden aan de grotere netwerken moet aangeleerd worden. Het monster bestaat uit het programma EFI van 2002, waarbij 5-7 senioren 6 maal tot de 90 minuten durende lezing werden uitgenodigd; het was geïnitieerd door de vrijwillige vertegenwoordigers met de verdere motivatie, als eenheid samen te komen en met de aanhechting aan de grotere netwerken in de buurt. Ten lengen leste zou men kunnen zeggen, dat het niet moeilijk of duur is, deze micronetwerken met de hulp van de vertegenwoordigers of de bedelaars te creëren. Woonhuizen in de stad voor jong en oud (Stephan Willinger) Vele sterke argumenten zoals bijvoorbeeld de stijgende mobiliteitskosten, hoge energie- en beheerskosten wijzen op een achterwaartse verwezenlijking van stedelijke levensvormen. De woonhuizen in de stad, met goede buren en inwoners van alle generaties, krijgen een bepalend kenmerk van de stedelijke ontwikkeling. De Alliantie ondersteunt, voor deze gelegenheid, het beleid van de plaatselijke stedelijke huisvestingsinfrastructuur op het onderzoeksgebied innovatie voor stedelijke huisvesting, geschikt voor gezinnen en oudere bewoners (IFAS). De conversie grijpt plaats door middel van de experimentele huisvestingsconstructie en de stadplanning (ExWoSt). 27 modelplannen hebben als zogenaamde stadsplanningslaboratoria gefunctioneerd, waarin een poging uitgevoerd werd om jong en oud die samenleven bij de echte trappen, te organiseren en te versterken. Trouwens waren er drie blikvangers van het onderwerp. Interreg IVb project Cities in Balance Active Cities for all Ages 11

12 A: Gemeentelijke faciliteiten in een woonhuis in de stad heropbouw van de sociale infrastructuur. Te dezer gelegenheid werden de faciliteiten die hoofdzakelijk voor alle oude bewoners geregeld waren, geherstructureerd en herbouwd. Zodoende kunnen groepen van alle leeftijden in de infrastructuur wonen. Het nut van het dekken van alle generaties is een toetssteen en tezelfdertijd een kans voor vredig samenwonen. B: Creatie van intergenerationele stedelijke plekken waar mensen kunnen binnenwippen. De onmiddellijk belendende omgeving rond de tehuizen dient door de bewoners ontworpen te worden. De plekken voor samenkomst dienen door iedereen onderhouden te worden. C: Aantrekkelijk leven in het stedelijke woonhuis buurt van jong en oud. De reeds beschikbare huisvesting dient op dusdanige wijze gewijzigd te worden dat alle generaties onder hetzelfde dak kunnen bestaan (vrije optie voor onderverdelingen en woonruimte). Benevens het werk van architecten maakt dat dit mogelijk, realistisch te zijn. De vraag of de modelplannen een succes zullen zijn wordt desalniettemin bediscussieerd, omdat de praktische tests in overweging genomen moeten worden. Lübbenau in de Spreewald is bijvoorbeeld een uitgevoerd modelplan van een woonhuis voor meerdere generaties, een huis van de harmonie als plek om binnen te wippen, mitsgaders een tijdloos amusementspark als staal van een zelfgeplande vrije ruimte. Een ander voorbeeld van een zelfgeplande vrije ruimte is een bladwijzer en een stadsschap in Maagdenburg. Dynamische aspecten Een hub kan tevens de energiekern in het middelpunt van een netwerk zijn, die de verandering door het netwerk heen coördineert en aandrijft. Dit is een dynamische draaispil, die een individu, team of groep omvat. Zoals in een rad houdt de draaispil de buitenste elementen bijeen door middel van een gemeenschappelijk doel of agenda. Ze kan verschillende delen van het netwerk ondersteunen, bijvoorbeeld bij het veiligstellen van financiering, en kan met verschillende elementen van het netwerk werken om hun gemeenschappelijk belang voortuit te brengen. Als centraal punt kan de spil boodschappen over het netwerk heen faciliëren, de geleider voor reële of virtuele communicatie vormen en de belangen van het netwerk als geheel bevorderen Interreg IVb project Cities in Balance Active Cities for all Ages

13 2. Implementatie en uitbreiding/upgrade van Silver Hubs Aangezien het tot stand brengen van een zilveren draaispil een min of meer gepland proces is, volgden wij een model van een gepland proces om de verschillende fasen van het tot stand brengen van een zilveren draaispil te beschrijven. Source: Zerweck (1999) 2.1 Conceptfase Initiële situatie Het vertrekpunt is ontwikkeld in de conceptfase. De conceptfase kan in twee ondergeschikte onderdelen onderverdeeld worden. De initiatiefase is gekenmerkt door het normatieve raamwerk waarin de zilveren draaispil geplaatst is. In sommige gevallen kan deze fase in verschillende vormen ontwikkeld worden. Vooreerst was de desbetreffende stad meestal een van de voornaamste instigatoren van het project. Tevens gingen instellingen en organisaties die in dit project geïnteresseerd waren, als instigatoren te werk. De netwerkvorming en coöperatie tussen deze tweeën waren zeer belangrijk voor het welslagen van het project. Vraagstukken aangaande het begrip van de definitie en organisatie van de draaispillen zijn nauw verbonden met de initiatiefase. Preciezer gezegd wordt de vraag gesteld wanneer en welke belanghebbenden bij het proces betrokken dienen te worden. In principe worden de doelstellingen waarvoor de Silver Hubs bereikt moeten worden, overeengekomen. Dit zou kunnen resulteren in een grove visie van wat de draaispil dient te zijn. In de CIB-acties ageerden de stad en de raden als vormgevers van het raamwerk, maar ook als informanten. Ze besloten de richtlijnen na de projectpart- Interreg IVb project Cities in Balance Active Cities for all Ages 13