Praktische opdracht Geschiedenis Boeddhisme

Transcriptie

1 Praktische opdracht Geschiedenis Boeddhisme Praktische-opdracht door een scholier 4435 woorden 29 mei ,1 46 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoud 1. Inleiding 2. De totstandkoming van het boeddhisme - De Vier Edele Waarheden - Het Edele Achtvoudige pad - De Drie Kenmerken van het Bestaan - De wet van Oorzaak en Gevolg. 3. De twee hoofdstromingen binnen het boeddhisme - Het Theravada-Boeddhisme - Het Mahayana-Boeddhisme 4. Meditatie - Kalme meditatie - Inzichtmeditatie - Loopmeditatie 5. Conclusie - Literatuurlijst - Notenlijst 1. Inleiding Dit werkstuk gaat over het Boeddhisme. Altijd al heb ik Oosterse culturen interessant gevonden. Ze zijn zo anders dan de Westerse cultuur. Vroeger ben ik wel eens naar het reisbureau gegaan om reisboeken te vragen van China en Japan, omdat ik de plaatjes zo mooi vond! De keus voor het Boeddhisme was dan Pagina 1 van 10

2 ook snel gemaakt. Deze religie speelt een erg grote rol het Oosten en begint ook in het Westen op te komen. Ik heb bij dit onderwerp de volgende hoofdvraag opgesteld: Wat zijn de voornaamste standpunten en ideeën van het Boeddhisme? En daaruit de volgende deelvragen opgesplitst: Hoe is het Boeddhisme tot stand gekomen? Wat zijn de hoofdstromingen binnen het Boeddhisme? Welke rol speelt meditatie in het Boeddhisme? Deze werkstuk is opgezet in hoofdstukken die zijn onderverdeelt in paragraven. 2. De totstandkoming van het boeddhisme Boeddha betekent in het algemeen ontwaakte of verlichte. Hij die is ontwaakt uit de slaap van onwetendheid en de dingen ziet zoals ze werkelijk zijn. Een Boeddha is geheel vrij van alle fouten en mentale belemmeringen. De meeste boeddhisten geloven dat er in het verleden al veel boeddha s zijn verschenen en dat er ook in de toekomst nog veel mensen Boeddha s zullen worden. (1) De grondlegger van de boeddhistische religie is de boeddha Shakyamuni. Shakyamuni is de naam van de koninklijke familie waarin hij werd geboren en Muni betekent De bekwame. Shakyamuni werd geboren als koninklijke prins in 624 voor Christus in Lumbini, oorspronkelijk een plaats in Noord-India, maar nu in Nepal gelegen. Zijn vader had de naam koning Shuddhodana en zijn moeder heette koningin Mayadevi. (2) Alles wat bekend is over de geboorte van boeddha Shakyamuni is voortgekomen uit legendes, lang na zijn dood opgetekend. Zijn eigennamen en de naam van het geslacht waartoe hij behoorde waren Siddhartha Guatama. Dat is de naam waarmee hij het meest wordt aangeduid (in het Sanskriet, de gewijde taal van oud India). (3) Bij de geboorte van Siddharta Guatama deden zich bovennatuurlijk verschijnselen voor. Koningin Mayadevi droomde dat er een witte olifant uit de hemel kwam en haar buik inging. Dit was een aanwijzing dat zij die nacht een kind had ontvangen dat zuiver en machtig was. Dat de olifant uit de hemel kwam betekende dat haar kind uit de Tushihita-hemel kwam, het Zuivere Land van Boeddha Maitreya. Toen Mayadevi het kind ter wereld bracht, ervoer de koningin geen pijn. Terwijl ze rechtop stond, en met haar rechterhand de tak van een boom vasthield, kreeg ze een bijzonder en zuiver visioen. Dit terwijl de goden Brahma en Indra het kind pijnloos uit haar zij trokken. (4) De koning voelde zich alsof al zijn wensen waren vervuld toen hij zijn zoon zag en noemde hem Siddharta. Hij nodigde een Brahmaanse ziener uit om zijn toekomst te voorspellen. De ziener vertelde de koning dat het zeker was dat de jongen een volledig verlichte Boeddha zou kunnen worden. (5) Soms ging prins Siddhartha naar de hoofdstad van het grote rijk. Daar zag hij oude en zieke mensen, één keer zag hij zelfs een lijk. Deze ontmoetingen lieten een diepe indruk achter. Hij zag in dat alle mensen zonder uitzondering het lijden van geboorte, ziekte, ouderdom en dood moeten ervaren. Door de reïncarnatie zelfs vele malen opnieuw. Hierdoor kreeg hij medelijden met de mensheid en wilde hen allemaal van hun lijden bevrijden. Toen hij besefte dat alleen een volledig verlichte Boeddha de wijsheid en het vermogen heeft om de mensheid te helpen, besloot hij het paleis te verlaten en verlichting te zoeken Pagina 2 van 10

3 als rondtrekkend asceet. (6) Zijn zwerftocht bestond uit twee fasen. In de eerste fase kwam hij in contact met twee meditatiemeesters, die hem technieken van het meditatie leerden. Die had hij snel onder de knie en trok alleen verder. Zo kwam hij in de tweede fase van zijn zwerftocht, waarin hij acht jaar vastte. Op deze manier probeerde hij zijn lichaam en geest volledig te beheersen. (7) Toen Siddharta bij de Nairanjana, een zijrivier van de Ganges kwam, wist hij dat dit de laatste fase was van zijn zoektocht naar verlichting. Hij zocht een geschikte plaats voor meditatie en vond die onder een heilige vijgenboom aan de rivier. Daar deed hij de gelofte net zo lang onder de boom te zitten totdat hij verlichting had bereikt. Hij zat 49 dagen met gekruiste benen op zijn zetel van wijsheid zonder te bewegen of te eten. (8) Aan de verlichting ging een heftig visioen vooraf in de vorm van een aanval van Devaputra Mara, de leider van alle demonen in de wereld. Hij probeerde Siddhartha s concentratie te verstoren door verschrikkelijke wezens op te roepen. Siddhartha bleef onverstoord, door de kracht van zijn concentratie hadden de wezens geen vat op hem. Toen Mara zag dat Siddhartha zich niet bang liet maken stuurde hij vreselijk mooie vrouwen op hem af om hem te verleiden. Hij reageerde hierop door in een nog diepere concentratie te komen. Op deze manier overwon Siddhartha alle demonen van de wereld en werd hij later bekend als een Overwinnaar-Boeddha. (9) De nacht van verlichting van Siddhartha bestond uit drie perioden. Tijdens de eerste periode herinnerde hij zijn vorige levens. Tijdens de tweede analyseerde hij de wet van Karma: Met een kalme geest richtte ik mij op de kennis van de dood en wedergeboorte van wezens. In de derde periode kwam Siddharta tot de drie basisonderdelen van de Dharma: de vier edele waarheden, de drie kenmerken van het bestaan en de wet van oorzaak en gevolg. (10) De betekenis van Dharma is bescherming. Door de leringen van Boeddha te beoefenen kun je jezelf beschermen tegen lijden en problemen. Die problemen uit ons dagelijks leven komen voort uit onwetendheid. De methode om deze onwetendheid te verwijderen is het beoefenen van de Dharma. (11) De vier edele waarheden De Vier Edele Waarheden Deze waarheden vormen de basis voor het boeddhistisch onderwijs. Het bestaan van lijden Ons hele bestaan bestaat uit lijden en het beïnvloedt onze geest en ons lichaam. Geluk verschijnt en verdwijnt, vaak heel snel. Lijden of ontevredenheid is echter altijd aanwezig, als je gelukkig bent merk je dit alleen even niet. Geboren worden, ziek zijn, oud worden en uiteindelijk sterven zijn dingen die horen bij het leven, we kunnen er niet aan ontkomen. Als je hierover nadenkt zie je in dat dit geen pessimistische, maar een realistische kijk op het leven is. (12) De oorzaken van lijden Om het lijden te verminderen moet je weten hoe het lijden ontstaat. Ongemerkt geven we de omstandigheden de schuld als we lijden. Dit is echter niet juist. Lijden bestaat door ons nooit stoppende Pagina 3 van 10

4 verlangen. Als we onze verlangens niet om kunnen zetten in daden dan brengen ze ons lijden. (13) Het wegvallen van de oorzaken van lijden Het traditionele boeddhistische woord voor het wegvallen van lijden is nirvana. Het is bijna onmogelijk uit te leggen wat het nirvana is als je het zelf niet hebt ervaren. Daarom kun je beter uitleggen wat het níét is. Het is geen boeddhistische hemel, dus geen plek. Het is een onvoorwaardelijke staat van bevrijd zijn van lijden. Andere misvattingen zijn dat het nirvana niets is of dat het eeuwigdurend is: het gaat verder dan deze uitersten. (14) Het pad dat leidt naar het wegvallen van de oorzaken van lijden Alleen het Edele Achtvoudige Pad leidt naar beëindiging van het lijden. Het geeft praktische manieren om onze verlangens en lijden verminderen en aan de voorwaarden te voldoen om uiteindelijk het nirvana te bereiken. Het Achtvoudige Pad vormt de middenweg tussen de tijd van weelde in het koningshuis en de tijd van vasten als rondtrekkend asceet uit het leven van Boeddha. (15) Het edele achtvoudige pad Veel Boeddhisten zoeken een leraar als begeleider op het achtvoudige pad. Als ze de betekenis van het pad hebben begrepen, proberen ze ernaar te leven. Zo bereiken ze het nirvana. 1. De juiste inzichten: De vier edele waarheden begrijpen. 2. De juiste gedachten: Niets begeren en niets of niemand kwetsen. 3. De juiste woorden: Het spreken van de waarheid, op een vriendelijke en wijze manier. 4. De juiste daden: Niet stelen of bedriegen. 5. Het juiste levensonderhoud: In je levensonderhoud voorzien zonder dat daarbij bloed wordt vergoten of anderen kwaad aangedaan. 6. De juiste inspanning: Het aanmoedigen en ontwikkelen van een positieve gedachtegang om het pad te blijven volgen. 7. De juiste opmerkzaamheid: Je bewust zijn van gedachten en daden die de huidige en toekomstige wereld aantasten. 8. De juiste concentratie: De staat van innerlijke vrede die ontstaat door de bewandeling van het achtvoudige pad. (16) De drie kenmerken van het bestaan Het eerste kenmerk gaat om Dukkha. Dat is lastig te vertalen, meestal word er lijden voor gebruikt. Het gaat hierbij om het lichamelijk lijden en gevoelens van smart, depressie en wanhoop. Het tweede kenmerk gaat om de vergankelijkheid van het leven. Het leven is een aaneenschakeling van onaffe gedachten, relaties en daden. Het derde kenmerk is de afwezigheid van een zelf of ziel in elk wezen of verschijnsel. Er bestaat geen ziel, zelf of ego in het binnenste van de mens, maar hij is een verzameling van vorm, gevoel, waarneming, karmische formatie en bewustzijn. (17) De wet van oorzaak en gevolg Pagina 4 van 10

5 Niets bestaat opeens, het één ontstaat door het ander en verdwijnt ook weer. De basis van deze leer is het erkennen van lijden, ziekte, ouderdom en dood. Boeddha stelt vast dat lijden ontstaat door persoonlijk karma (eerdere daden), wat wordt gevormd door onwetendheid. Door Karma komt bewustzijn op en daardoor ontstaan mentale en fysieke verschijnselen. Dat veroorzaakt gevoel en gevoel leidt tot verlangen en verlangen om vast te willen houden. Daardoor ontstaat er een proces van wording en wording leid tot wedergeboorte. Wedergeboorte brengt pijn, verdriet, wanhoop, ouderdom en uiteindelijk de dood. Als je verlichting bereikt en daardoor karma en lijden opheft, wordt nirvana mogelijk. (18) Toen Boeddha Siddharta na zijn verlichting terug kwam op aarde, wist hij dat zijn visie over lijden waar was. Door zijn nieuwe inzicht in de werkelijkheid was hij zicht bewust van zijn isolement. Hij had niet veel vertrouwen in een goede verspreiding van zijn ideeën dus wilde daar eerst vanaf zien. Tot hij zijn gelofte weer besefte. Hij had in vorige levens beloofd om alle wezens te redden, dus hij voelde zich verplicht om toch het pad dat naar vrede leid bekend te maken. De god Brahma moedigde hem aan bij deze beslissing. (19) Hij gaf zijn eerste les Het draaien van het wiel van dharma aan de vijf bedelmonniken, waarmee hij voor zijn verlichting lange tijd had rondgezworven. Hij onderwees ze het eerste Wiel van Dharma: hij vertelde ze over de vier edele waarheden en de middenweg. De monniken gingen niet verder met rondzwerven maar werden de eerste volgelingen van Boeddha. (20) Dat de leringen van Boeddha het Wiel van Dharma genoemd worden heeft een reden. Volgens legenden bestonden er vroeger koningen die over de hele wereld heersten, chakravatin-koningen. Deze koningen hadden veel kostbare bezittingen, waaronder een bijzonder wiel waarin zij rond de wereld reisden. Overal waar de koningen kwamen met het wiel, bezaten zij het gebied. Boeddha s leringen zijn net zo als het kostbare wiel, want overal waar de leringen komen, hebben mensen de mogelijkheid hun geest te beheersen door deze leringen in praktijk te brengen. De kwaliteit van het leven gaat niet omhoog door uiterlijke ontwikkeling of materiële vooruitgang, maar door innerlijke ontwikkeling van rust en geluk. (21) Boeddha weet alles. Hij is ontwaakt uit de slaap van onwetendheid en heeft alle belemmeringen uit zijn geest verwijderd. Daarom weet hij alles van het verleden, het heden en de toekomst rechtstreeks en gelijktijdig. Verder heeft Boeddha een groot mededogen dat onpartijdig is, hij maakt geen onderscheid tussen de verschillende kasten, uit het Kastensysteem in India. Hij bewijst weldaden aan alle levende wezens door de geest van elk wezen te zegenen. Door het ontvangen van deze zegening ontwikkelen al deze wezens zich tot vredige en deugdzame gesteltoestanden. Boeddha was geen god, en is ook na zijn dood nooit een god geworden. (22) Het inzicht van Boeddha werd de leer en de kloosterorde breidde zich snel uit. Het Boeddhisme had grote invloed op de stedelijke samenleving. Rijke koopmannen stapten van een rijk leven over naar het sobere boeddhistische leven als monnik. De eerste zestig volgelingen van Boeddha, die de sangha vormden, begonnen de leer te verspreiden. (23) 3. De twee hoofdstromingen binnen het boeddhisme Het Theravada-Boeddhisme De twee hoofdstromingen van het Boeddhisme zijn het Theravada-Boeddhisme en het Mahayana- Pagina 5 van 10

6 Boeddhisme. Het Theravada-Boeddhisme word vooral gevolgd in landen ten zuiden en zuidoosten van India. Theravada betekent de lessen van de ouderen, deze zijn na Boeddha s dood ontwikkeld. Ze lijken in sommige opzichten op de manier waarop Boeddha en zijn volgelingen leefden. (24) Beoefenaars van de Theravada hebben vaak wetenschappelijke of meditatieve doelen. Deze praktiseren ze in grote tempels, kloosters en de afgelegen, landelijke meditatiekloosters (meestal alleen wat hutten in het bos). (25) De monniken (bhikkhu s genoemd) leven erg somber in hun kloosters. Ze eten maar één maaltijd per dag, die op moet zijn voordat het middag is. Monniken gaan naar het dorp in de buurt. Daar legt de bevolking eten in hun schalen als offer. Er zijn veel dingen die monniken en nonnen niet mogen. Zo mogen ze geen geld gebruiken of handel drijven om aan goederen te komen. Als ze dus niet vrijwillig voedsel krijgen, doen ze het zonder. Gelukkig komt dat in de kloosters nauwelijks voor, alleen soms als een monnik op reis is. Verder zijn er allemaal regels, de vinaya, waaraan de monniken zich moeten houden. Ze mogen bijvoorbeeld weinig bezittingen hebben. Het lijkt van buitenaf alsof de monniken en nonnen in de kloosters leven in armoede, maar zelf ervaren zij vaak een groot gevoel van bevrijding en vreugde door deze manier van leven. De bevolking voorziet de leden van het klooster van eten. Verder schenken zij eens per jaar textiel voor de kleding van de monniken. In ruil daarvoor geven zij de bevolking kennis van hun wijsheid. Verder zijn ze aanwezig bij begrafenissen en andere gelegenheden. (26) De meeste aanhangers van het Theravada-boeddhisme zijn geen kloosterlingen. Ze mediteren wel dagelijks en bezoeken regelmatig meditatiecentra. Ook bij kloosters zijn ze welkom. (27) De belangrijkste aspecten bij het mediteren van de Theravada boeddhisten zijn bewustheid en opmerkzaamheid. In het Westen wordt dit ook wel vipassana, inzichtmeditatie, genoemd. Het bevat ook samatha, kalmering van geest. (28) Dat de Theravada al zo lang bestaat heeft verschillende redenen. Het stichtte machtige kloosterinstituten en onderhield goede banden met de regeringen, het houd zich strikt aan de Pali-teksten en accepteerde niet-boeddhistische volksreligies en nam er dingen van over. Het Theravada-boeddhisme kent al eeuwen een grote kracht, tolerantie en flexibiliteit. (29) Het Mahayana-Boeddhisme Het Mahayana-Boeddhisme is ontstaan uit ontevredenheid over een aantal punten van het Boeddhisme. Zo werd er gevonden dat de monniken zich verheven boven het volk. Dit vond men niet gepast bij een boeddhistische leefwijze. Boeddha legde namelijk juist de nadruk op gelijkheid onder alle lagen van de bevolking. De nieuwe Boeddhisten noemden het systeem naast mahayana, ook wel groot voertuig of veerboot. De oudere scholen werden hinayana of het kleine voertuig genoemd. (30) Voordat het Mahayana-Boeddhisme ontstond was de Boeddhistische leer vooral iets voor de monnik. Leken konden niet volledig deelnemen aan religieuze zaken en de arhat (verlicht persoon) werd steeds meer gezien als een spirituele aristocraat, die de leer alleen gebruikte voor zijn eigen welzijn. (31) Het nieuwe Mahayana- Boeddhisme sprak de monnik én de leek aan. De leek was belangrijker dan in eerdere stromingen. Verder werd het accent gelegd op bodhisattva s en niet meer zo erg op de arhat. Bodhisattva betekende een vorige incarnatie van de Boeddha. De mahayanisten hechtten meer waarde aan de letterlijke betekenis van dit begrip: een verlicht persoon of iemand die voor verlichting is gemaakt. Pagina 6 van 10

7 Bodhisattva s beloofden verlicht te worden, niet alleen voor zichzelf, maar om anderen te verlossen. Ze zouden nirvana niet binnengaan, voordat ze alle andere wezens daarheen hadden geleid. De bodhisattva beoefent de zes perfecties (paramita s): vrijgevigheid, geduld, meditatie, discipline, energie en wijsheid. De belangrijkste is vrijgevigheid. (32) Mahayana boeddhisten vroegen zich af of een Boeddha zomaar verdween, net als een arhat, die in hun ogen alleen op eigen welzijn was gericht. Uit die gedachte vloeide de leer van de drie boeddhalichamen (trikaya) voort. De ultieme werkelijkheid is de dharmakaya (waarheidslichaam) van de Boeddha. Dat is het absolute wat alle verschijnselen doordringt. De boeddha s sambhogakaya (vreugdelichaam) is een uitvloeisel hiervan en leeft als hoogstaand wezen in de hemel. Uit dat vreugdelichaam rijst de nirmanakaya op (lichaam van magische transformatie). Dit ingewikkelde systeem van transcendentie heeft een totaal ander uitgangspunt dan de meer humane leringen van andere stromingen. Op dit gebied is de mahayana duidelijk beïnvloed door het hindoeïsme en de Perzische en Grieks-Romeinse theologie. (33) De mahayana-volgeling bewees de transcendente Boeddha eer of aanbad hem, maar ging ervan uit dat alle wezens een boeddhanatuur hadden. Uiteindelijk zijn de vereerder en het object van verering een en hetzelfde. (34) 4. Meditatie Meditatie is een innerlijk proces van het ontdekken van en vertrouwd raken met onze geest. Door meditatie te beoefenen kunnen we inzicht in onszelf ontwikkelen, in onze emoties, gedachten en gevoelens. Het is belangrijk om tijdens de meditatie open te staan voor je ervaring. We hebben namelijk de neiging om onze kijk op de wereld als definitief te zien, maar meditatie kan nieuwe, diepere inzichten geven. Het is nodig om veel te oefenen met mediteren, anders zullen de ervaringen oppervlakkig blijven en weinig opleveren. Het is het beste om dagelijks te mediteren, of enkele keren per week. (35) Iedereen wil gelukkig zijn en zo min mogelijk lijden. We zoeken geluk in dingen buiten onszelf, zoals lekker eten, mooie dingen, succes, enz. Deze dingen kunnen ons echter niet blijvend geluk geven. Ze zijn tijdelijk en daarom veranderen ze, terwijl ook onze eigen norm van wat ons gelukkig maakt verandert. Deze aspecten helpen ons lijden te verzachten en geluk te vinden, maar geen van allen kan ons blijvend gelukkig maken. Als we dit door te mediteren begrijpen, beseffen we dat we onze waarneming van en relatie tot deze dingen kunnen veranderen. Meditatie voegt niets toe aan het leven, maar geeft ons terug wat verloren was. Het zoeken naar de zin van het leven helpt ons te accepteren dat geluk en lijden bestaan, zonder dat we naar het eerste gaan verlangen en het tweede proberen te ontlopen. (36) Erg belangrijk is de juiste lichaamshouding, omdat geest en lichaam van elkaar afhankelijk zijn. Als je niet gemakkelijk zit, zal je geest worden afgeleid. De klassieke lichaamshouding van boeddhistische meditatoren is met gekruiste benen op een meditatiekussen zitten. Je kan je benen over elkaar leggen met je rechterbeen vóór, dat is de volle lotushouding (vajrasana). Als dit niet lukt leg je gewoon je benen zo neer dat je lekker zit. Het kussen moet goed liggen, zodat hij steun geeft aan je rug. Als je op de grond zitten niet aangenaam vind kun je een meditatiekrukje of stoel gebruiken. Het is vooral belangrijk dat je rug recht is. Dat zorgt er namelijk voor dat onze energie vrij kan stromen. (37) Kalme meditatie Pagina 7 van 10

8 Traditioneel staat kalme meditatie bekend als samatha, of stille afwachting. Het kalmeren en stabiliseren van de geest om concentratie te ontwikkelen die leidt naar de gerichte aandacht. Deze vorm van mediteren is de basis van alle meditatie, want zonder kalme meditatie kunnen we geen controle over onze geest krijgen. Het is de beste meditatievorm voor beginners, maar deze vorm word ook vaak gebruikt door ervaren meditatoren. (38) Inzichtmeditatie Inzichtmeditatie staat traditioneel bekend als vipassana. Deze vorm van mediteren gebruik je om met je geest alle verschijnselen die zich in de geest voordoen grondig te onderzoeken. Dit houdt in dat we indringend naar onze gedachten en gevoelens kijken en ze proberen te analyseren. Door deze meditatie zullen we na verloop van tijd ontdekken dat alles wat we in onze geest tegenkomen onbevredigend, tijdelijk en niet onze ware zelf is. Deze confrontatie haalt vaak oude, onderdrukte herinneringen naar boven, die storend of pijnlijk kunnen zijn. Door ze toe te laten en ze niet te vrezen, merk je dat ze eigenlijk niet veel meer betekenen. De persoon die deze pijnlijke herinneringen heeft ervaren is niet langer dezelfde persoon als jij nu bent. Op die manier verliezen je grootse angsten en pijnen hun kracht. (39) Loopmeditatie Zittend mediteren wordt vaak afgewisseld met lopend mediteren. Dat is handig, want dan kan de eventuele stijfheid of pijn die is ontstaan bij zittend mediteren verdwijnen door de loopmeditatie. (40) De ervaring is duidelijk anders dan bij zitten, omdat het lichaam in beweging is. Normaal beschouwen we lopen als iets vanzelfsprekend en staan we niet stil bij wat we doen en waarom. Bij loopmeditatie is de bestemming waar we heen lopen niet het doel, maar gaat het om het lopen zelf. Bij lopend mediteren loop je in een rechte lijn over een afstand van ongeveer twintig meter, dan sta je stil, draai je om en loop je weer terug naar het beginpunt. Dit herhaal je tijdens de gehele meditatie. (41) Met meditatie kun je opmerkzaamheid bereiken. Opmerkzaamheid heeft te maken met kennis van het denkproces en met je gedachten. De traditionele naam is satipatthanna. Je kunt hiermee opmerkzaamheid in het dagelijks leven oefenen. Een eenvoudige techniek is om gedachten die opkomen een etiket te geven en besluiten ze los te laten. Dit is opmerkzaamheid in daden. Het kan je helpen om je niet mee te laten slepen in negatieve situaties. Met deze techniek wordt je bewust van het leven om je heen, en zorgt dat je aandacht niet naar één punt uitgaat. Natuurlijk keert de negatieve gedachte een minuut later weer terug, maar als je volhoud hem een etiket te geven en los te laten, zul je uiteindelijk enige controle over je geest krijgen. (42) Bij meditatie wordt vaak meteen gedacht aan een oude oosterse man die in een grot zit. Dit soort mensen hebben de gelegenheid en de wens hun leven aan meditatie te wijden. Maar de meeste mensen die aan meditatie doen, willen ook een baan en een gezin. Zij gebruiken de tijd die ze over hebben voor meditatie. Zo zullen zij waarschijnlijk tijdens een vertraging van de bus, dus als ze moeten wachten, even mediteren. Terwijl anderen zich irriteren, maken zij hun lichaam en geest rustig en benutten ze de verloren tijd. (43) De enige manier waarop we vrede in ons hart kunnen krijgen, het pad naar bevrijding kunnen vinden, is door onszelf te veranderen, niet door de wereld te veranderen. Deze wijze woorden sprak boeddhist Pagina 8 van 10

9 Ayyka Khema. Er zijn vijf negatieve punten die in onszelf zitten en lijden veroorzaken. (44) 1. Gulzigheid 2. Woede 3. Ledigheid 4. Afleiding 5. Verwarde twijfel De twee belangrijkste punten daarvan zijn gulzigheid en woede. Deze voorzaken het meeste lijden. Gulzigheid komt voort uit de toegeving aan zinnelijke verlangens. Om te overleven moeten we eten, maar als eten te belangrijk wordt verandert het in gulzigheid. Om dit tegen gaan moet je matiging en zelfbeheersing ontwikkelen. Een goede gezegde hierbij is: Eet om te leven, leef niet om te eten. Het is ook belangrijk te tonen niet egoïstisch te zijn, in plaats van het laatste plakje cake zelf te nemen schenk je het de ander. (45) Woede komt in het algemeen voort uit gevoelens van gekwetstheid. We hebben het idee dat als we iets terugdoen, wraak nemen, ons beter zullen voelen. Dit werkt tegenovergesteld. Het geeft alleen meer pijn en woede. Zo zegt een oud Chinees spreekwoord: Als je uit bent op wraak, graaf dan eerst twee graven. (46) Maar woede onderdrukken zonder ermee af te rekenen is ook niet goed. Het beste middel tegen woede is liefdevolle vriendelijkheid, voor ons zelf en voor degenen waar we woede voor voelen. Deze vorm van vriendelijkheid ontstaat als we beseffen dat alleen iemand die ongelukkig is een ander zal kwetsen. Daarom moeten we proberen mededogen voor hem te voelen in plaats van woede. (47) De belangrijkste plek waar boeddhisten mediteren is een boeddhistische tempel of altaarkamer. Een boeddhistische tempel lijkt op een kerk. Hij is gewijd aan spirituele praktijken en de sfeer lijkt doordrongen van religieuze ervaringen. Vóór je naar binnen gaat moet je je schoenen uitdoen. Dit is een teken van eerbied en een handige bijkomstigheid is het schoon blijven van de vloer! Als je binnen bent ga je op een meditatiekussen of vloermatje zitten. (48) Meditatiezalen zijn vaak groot en tochtig. De inrichting hangt af van de soort stroming. In een Theravadamiditatiezaal zal een groot beeld van boeddha staan. Een Thaise Boeddha ziet er weer anders uit dan een Birmese Boeddha. Zentempels hebben een eenvoudige stijl en zijn nogal leeg. Er is meestal alleen een afbeelding van Boeddha. Daarentegen zijn Tibetaanse altaarkamers (gompa s) kleurrijk en versierd met veel beelden en schilderijen. Zo is het overal een beetje anders, maar met dezelfde essentie. (49) Conclusie Siddharta Guatama werd geboren als prins. Toen hij zag dat alle mensen zonder uitzondering het lijden van geboorte, ziekte, ouderdom en dood moeten ervaren, kreeg hij medelijden met de mensheid. Hij wilde een manier vinden om hen uit hun lijden te bevrijden. Hij wist dat alleen een volledig verlichte Boeddha daartoe in staat was, dus dat werd zijn doel. Hij liep weg van huis en werd een rondtrekkend asceet. Na 8 jaar vasten, kwam Siddharta bij een zijrivier van de Ganges. Daar, onder een boom, bereikte hij de verlichting. Tijdens dit proces kwam hij tot de basis van de boeddhistische leer; de Vier Edele Waarheden, de Drie Kenmerken van het Bestaan en de Wet van Pagina 9 van 10

10 Oorzaak en Gevolg. Deze worden het Wiel van Dharma genoemd. Het boeddhisme heeft twee hoofdstromingen: het Theravada-Boedddhisme en het Mahayana-Boeddhisme. Het Theravada-Boeddhisme legt de nadruk op de traditionele leer en gewoontes. Het Mahayana-Boeddhisme daarentegen is ontstaan door ontevredenheid. Zo werd gevonden dat monniken zich verheven gedroegen tegenover het volk. Meditatie is een belangrijk onderdeel van het Boeddhisme. Het is een innerlijk proces van het ontdekken van en vertrouwd raken met onze geest. Door meditatie kun je lijden verminderen of zelfs uiteindelijk helemaal laten verdwijnen. Zo kun je nirvana bereiken, het einde van de eindeloze wedergeboorte. Het Boeddhisme is een levensfilosofie. Als boeddhist zie je het leven op een bepaalde manier. Je bent de hele dag bezig met de manier waarop je volgens de leringen van Boeddha hebt geleerd dingen te zien en over dingen na te denken. Boeddha is geen god. Het is daarom ook niet zo dat de hoofdregel is dat je trouw moet zijn aan Boeddha. Maar het gaat allemaal om het verminderen van je lijden en dat van anderen. Als boeddhist sta je zelf centraal binnen deze filosofie. Zoek problemen bij jezelf en niet bij je omgeving. Ik denk dat onze Westerse cultuur nog veel van het boeddhisme kan leren! Literatuurlijst Boeken G. Farres-Halls, Hedendaags Boeddhisme, Baarn, 2002, -1- G.K. Gyatso, Introductie tot het Boeddhisme, Tilburg, 1998, -2- T. Lowensteinm, Boeddhisme, Kerkdriel, 2002, -1- P. Macdonald, Godsdiensten in de wereld, 1997, -1- Plaatjes - Internet: Foto: Menno Janssen, 4hF - Eigen verzameling Pagina 10 van 10