HET BOEDDHISME ALS (ON)BEWUSTE INSPIRATIEBRON

Transcriptie

1 HET BOEDDHISME ALS (ON)BEWUSTE INSPIRATIEBRON VOOR LEIDERS EN ONDERNEMERS YOUNG BY SCHOUTEN & NELISSEN ANOUK

2 HET BOEDDHISME ALS (ON)BEWUSTE INSPIRATIEBRON VOOR LEIDERS EN ONDERNEMERS In hoeverre neem jij iets aan, zonder dat je weet waar het vandaan komt? Ik ontdekte dat wat ik nu als young professional op de werkvloer leer, al zo n 600 jaar voor Christus door een man werd geleerd aan zijn leerlingen. Deze man kennen we als Boeddha. Wat is de relatie tussen het hedendaagse leider- en ondernemerschap en de eeuwenoude Boeddhistische leer? Ik was nieuwsgierig. Ik kocht een boek over het Boeddhisme en besloot op 8420 km hier vandaan een Tibetaans boeddhistische cursus te volgen in een klooster in Nepal. 1. Wat weet jij over het boeddhisme? 2. Wat vertelt de boeddhistische leer? 3. De overeenkomsten met onze hedendaagse managementpraktijk 1. WAT WEET JIJ OVER HET BOEDDHISME? Om te weten wat de relatie is tussen onze hedendaagse leider- en ondernemerschaps en het boeddhisme neem ik je eerst een stukje mee in de achtergrond van het boeddhisme. 1.1 Het boeddhisme: een godsdienst, religie of levenswijze? Het boeddhisme is geen godsdienst. Het gaat niet uit van een God of een hogere macht die je vertelt wat je moet doen. Integendeel. De boeddhistische leer gaat uit van de realiteit, het hier en nu, en van jou. Van jouw eigen waarneming, jouw eigen autoriteit en jouw eigen verantwoordelijkheid. HET BOEDDHISME ALS (ON)BEWSUTE INSPIRATIEBRON PAGINA 2

3 In het boek Boeddhisme in alle eenvoud las ik dat het boeddhisme in zijn essentie juist niet religieus is.1 Boeddhisten leven volgens de Boeddhistische leer, deze wordt Boeddha-dharma genoemd. Dit biedt een levenswijze om tot verlichting te komen. De leer bestaat uit filosofie, psychologie en practica. Daarnaast zijn uit het boeddhisme religieuze stromingen ontstaan. Deze stromingen hebben aan de boeddhistische leer religieuze aspecten gevoegd zoals karma en reïncarnatie, maar ook rituelen of symbolen, zoals het Boeddha-beeld. 1.2 Wie is de Boeddha? Boeddha is dus geen god. Zijn oorspronkelijke naam is Gautama. Hij leefde in de zesde eeuw voor Christus in Noord-India (tegenwoordig Nepal) en was de zoon van een rijke koning. Op een dag ontdekte hij hoe het leven buiten de paleismuren was. Daar leerde hij een andere wereld kennen, waarin het bestaan vergankelijk, onzeker en vol verdriet was. Dit wetende, was hij vastbesloten antwoord te vinden op de vraag wat de zin van het leven was. Hij onderwierp zich aan leringen van religieuze leraren uit die tijd, maar het lukte hem niet om zijn intense verdriet van het leven te verlichten. Uit pure wanhoop ging hij onder een boom zitten en mediteren. Onder die boom doorgrondde hij uiteindelijk volledig het probleem van het menselijk bestaan en bereikte hij verlichting. Vanaf die dag werd hij Boeddha genoemd, wat de ontwaakte betekent Wat betekent ontwaken? Een boeddha is een ontwaakt mens. Je bent ontwaakt, omdat je jezelf en het leven anders ziet. Juist ziet. Met zien wordt niet bedoeld dat je visueel iets anders ziet. Zien betekent weten vanuit je gevoel. Vanuit jouw essentie. Het betekent dus niet weten vanuit je gedachten. Ik kan me voorstellen dat je dit nu misschien nog steeds niet helemaal begrijpt. Jij kunt dit alleen (echt) begrijpen, als je zelf herkent hoe het is om iets vanuit je gevoel te weten. Je herkent het direct als je het weet, want je ervaart Aha, dit is wat ze bedoelen. Daar duidt vertrouw op je gevoel ook op. Iedereen kan het (leren) herkennen door het zelf te ervaren. Hoe ervaar je dat? Door zelf te gaan onderzoeken en ontdekken hoe jij in elkaar zit. En dat is precies de essentie van het boeddhisme en de essentie van persoonlijke ontwikkeling. Pas als jij zelf ziet, ervaart, weet, wat de Realiteit en de Waarheid is, dan word je wakker. Je ontwaakt. In het klooster leerde ik dat er meerdere boeddha s op de wereld zijn. Lama s,3 priesters, maar het kunnen ook artsen, politici of anderen zijn. Jezus was ook een boeddha. Elke boeddha is een menselijk wezen en zal zich nooit als god neerzetten. Iedereen heeft de potentie boeddha te worden. Als je verlichting bereikt, kun jij dus ook boeddha worden. Verlichting bereik je, door het volgen van het achtvoudige pad van de Boeddha-dharma. 1 Steve Hagen 1997, Boeddhisme in alle eenvoud, p Steve Hagen 1997, Boeddhisme in alle eenvoud, p. 14 en Een Lama is een religieus leraar in het Tibetaans Boeddhisme. HET BOEDDHISME ALS (ON)BEWSUTE INSPIRATIEBRON PAGINA 3

4 2. WAT VERTELT DE BOEDDHISTISCHE LEER? In het boeddhistische klooster kreeg ik het volgende over de Boeddha-dharma onderwezen: 1.1 Filosofie 1.2 Psychologie 1.3 Religie 2.1 Wat vertelt de boeddhistische filosofie? De boeddhistische filosofie is niet in een notendop te vangen. Voor deze whitepaper zijn hieronder een aantal belangrijke aspecten van de filosofie beschreven. Realiteit Zuiver zien De kern van het authentiek boeddhisme is zuiver zien. Het gaat uit van feitelijke waarneming en de situatie op dit moment. Het gaat over weten in plaats van geloven, hopen of wensen. Daarom spreekt het mij ook zo aan. Het boeddhisme is niet onrealistisch of zweverig. Het gaat uit van de Realiteit zoals die is. Vrijheid Jij bent de autoriteit De boodschap van de boeddhistische leer is: ga het leven en jezelf zorgvuldig onderzoeken en ontdekken. Jij bent de autoriteit. Iedereen is vrij om zijn eigen keuzes te maken. Het gaat er om dat jij zelf vaststelt wat de Waarheid is, op basis van je eigen waarneming. De Waarheid is geworteld in de Realiteit. Je zult nooit de Waarheid vinden als je je eigen autoriteit opgeeft. Neem dus niet aan wat Boeddha of (iemand anders) zegt, ondervindt zelf of zijn leringen voor jou de waarheid zijn.4 Dat geldt dus ook voor deze Whitepaper. Het probleem van de mensheid De boeddhistische leer probeert niet de feiten te bedekken, op te poetsen of in een ander daglicht te zetten. Dat is een neiging die wij mensen hebben en dat is ons probleem. We maken dingen soms mooier dan ze zijn, proberen een relatie te laten passen die niet past of weten sommige dingen liever niet. Wij proberen de Realiteit te veranderen in iets wat niet bestaat. Wij accepteren de Realiteit niet zoals die is. We verlangen naar een realiteit die anders is. Door dat verlangen ervaren we onvrede en lijden we. Het lijden maakt het leven zwaar. De boeddha-dharma beschrijft de weg naar een leven zonder lijden, om letterlijk je leven te verlichten. De vier waarheden van de boeddha-dharma Uitgaande van ons probleem, beschrijft de boeddha-dharma vier waarheden: Waarheid 1. Het menselijk leven wordt gekenmerkt door onvrede. Waarheid 2. We zijn zelf de bron van onvrede. 4 Steve Hagen 1997, Boeddhisme in alle eenvoud, p. 16 en 17. HET BOEDDHISME ALS (ON)BEWSUTE INSPIRATIEBRON PAGINA 4

5 Waarheid 3. We kunnen zelf tot inzicht komen over hoe onvrede ontstaat en er een einde aan maken. Waarheid 4. Het achtvoudige pad helpt je om tot dit inzicht te komen. Dit inzicht wordt de vrijheid van geest, ofwel verlichting, ook wel Nirvana genoemd. Drie dingen die wij mensen ons moeten beseffen Besef 1. Dat alles continu in beweging is en het leven geen moment stilstaat. Alles is energie en beweegt in patronen. Dat is de Realiteit. Denk maar aan een het weer, de planeten in het heelal, de kringloop van het leven, of een cel in jouw lichaam die sterft en vernieuwt. Jij bent ook energie en continu in verandering. Niets in het leven staat stil en alles staat met elkaar in verbinding. En toch proberen wij mensen van alles vast te houden of in vastgestelde concepten te vangen. We willen grip en controle. Terwijl de realiteit is, dat je niets exact hetzelfde kunt behouden of met een door ons verzonnen label in een hokje hoort. Besef 2. Dat jij zoals je bent, al compleet of heel bent. Wij mensen hebben vaak het gevoel dat we iets missen. Een onrustig en pijnlijke gevoel van binnen. Dit gat willen we opvullen met dingen die buiten ons zelf liggen. Met liefde van onze partner, eten, complimenten van anderen over ons uiterlijk, onze prestaties, status, macht of geld. Dit besef vraagt je te realiseren dat er helemaal niets is wat je mist. Dat je niets van buiten jezelf nodig hebt, om dat pijnlijke gevoel op te vullen. Het is de grootste mindfuck in het leven, als je het mij vraagt. Want je bent al heel. Het gevoel heel te zijn, dat is jouw essentie. Jouw authentieke ik. Hoe herken je die ik? Dat is die stem, dat gevoel in je, die je bijvoorbeeld vertelt dat je anderen geen pijn wilt doen. Ben je nieuwsgierig? Dan daag ik je uit om voor jezelf te gaan onderzoeken wie jij diep van binnen bent. Weet je niet hoe? Kies een boek dat je aanspreekt, ga wandelen in de natuur, neem een coach of praat met iemand die inspireert. Het maakt niet uit wat je doet, als je maar iets kiest wat jou van binnenuit aanspreekt. Dan is alles goed. Besef 3. Dat je een licht voor jezelf moet zijn, en alleen jij jezelf kunt redden. Jij bent verantwoordelijkheid voor jezelf, jouw keuzes, jouw gedachten, jouw emoties en jouw leven. Niemand anders. Wij zijn geneigd onze verantwoordelijkheid af te schuiven op anderen, excuses te maken en de verantwoordelijkheid buiten ons zelf te leggen. Maar uiteindelijk geldt, dat jij altijd verantwoordelijk bent voor jezelf. Jij hebt altijd een keuze. Ook in een situatie waar jij niet voor gekozen hebt, ben jij verantwoordelijk om te kiezen hoe jij ergens mee omgaat. Hoe vervelend en pijnlijk de situatie of iemand ook is. Dit vraagt kracht, lef en vertrouwen. Het vraagt om nieuwsgierig te zijn en te willen leren. Dit klinkt misschien heftig, maar je bent niet alleen. De wereld is vol lieve mensen die je daarbij willen helpen. Alleen zul jij het uiteindelijk wel zelf moeten doen. HET BOEDDHISME ALS (ON)BEWSUTE INSPIRATIEBRON PAGINA 5

6 2.2 Psychologie We zijn ons bewust dat we ons lichaam moeten trainen om gezond te zijn. Het boeddhisme biedt een methode om de geest te trainen om gezond te zijn. Het achtvoudige pad traint je om tot inzicht van jezelf en het leven te komen. Hierbij leer je begrijpen hoe je geest werkt. Dat is waar psychologie om draait. Je leert vanuit je bewustzijn te kijken naar jezelf, om te begrijpen hoe je in elkaar zit. Hierbij leer je jouw eigen denken gedragspatronen herkennen. Jouw eigen emoties. Jouw intuïtie. Je leert onderscheid maken tussen jouw zelfgecreëerde ego en jouw essentie. Het zien en herkennen van jouw ego speelt een sleutelrol in het ontwaken. Als je dat ziet, ga je nieuwe keuzes maken. Zo ziet het achtvoudige pad eruit Aspect 1: De juiste zienswijze Aspect 2: De juiste motivatie Aspect 3: Het juiste spreken Aspect 4: De juiste handeling Aspect 5: De juiste manier om je in levensonderhoud te voorzien Aspect 6: De juiste inspanning Aspect 7: De juiste aandacht Aspect 8: De juiste meditatie of concentratie Als je nieuwsgierig bent geworden en meer over het achtvoudige pad wilt weten, dan is het boek: Het Boeddhisme in alle eenvoud van Steve Hage wellicht iets voor jou om te lezen. Het is een toegankelijk boek, waarin helder de boeddhistische leer (zonder religieuze aspecten) wordt beschreven. 2.3 Religie Er zijn verschillende boeddhistische stromingen met een eigen invulling van religieuze aspecten. In het klooster zat ik met 41 mensen uit zo n 20 verschillende landen. Toen pas ervoer ik bewust hoe verschillend we allemaal opgroeien en vanuit onze eigen waarheden leven. Het Tibetaans boeddhisme gaat uit van reïncarnatie in meerdere levens en verschillende vormen. Daarnaast speelt karma een sleutelrol. Karma betekent de wet van actie en reactie. Simpel gezegd if you put shit in, you get shit out. Negatieve acties, hebben negatieve gevolgen. Positieve acties, hebben positieve gevolgen. Afhankelijk van de religie gaat karma er vanuit of de gevolgen zich in dit leven en of een volgend leven uiten. In het Tibetaans boeddhisme werkt karma ook door in een volgend leven. In het hier en nu heb je de keuze of je karma-patronen doorbreekt door (simpel gezegd) te leven vanuit je essentie (je authentieke ik) of in stand houdt door te leven vanuit je ego. Gezien de relevantie voor deze whitepaper, ga ik verder niet dieper op deze religieuze onderwerpen in. Wil je er meer over weten? Ga dit met een open-mind onderzoeken door bijvoorbeeld zelf Karma te ervaren. Kijk wat er gebeurt als je reageert naar iemand vanuit je essentie of wat er gebeurt als je reageert vanuit je ego. Ontdek je eigen waarheid. Als je meer wilt weten over reïncarnatie in het Tibetaans Boeddhisme kan het bijvoorbeeld leuk zijn om de documentaire Unmistaken Child kijken. HET BOEDDHISME ALS (ON)BEWSUTE INSPIRATIEBRON PAGINA 6

7 3. WAT LEREN WE IN HET HEDENDAAGSE ONDERNEMERS- EN LEIDERSCHAP? Hieronder benoem ik een aantal hot-items die we dagelijks terugzien in onze maatschappij Ondernemerschap Bezieling in de organisatie: The Why Organisaties keren met hun strategie terug naar de essentie van hun bestaan. Ondernemers kiezen een bestaansrecht met een missie vanuit het hart oftewel vanuit hun essentie. Geld is niet meer de (intrinsieke) motivatie of het bestaansrecht van de organisatie. Bijvoorbeeld de bakker op de hoek bestaat vanuit oprechte liefde voor brood. Zoals Simon Sinek zegt: People don t by what you do, they buy why you do it. We willen bezieling in organisaties. Bewust ondernemen met de juiste balans tussen het bijdragen aan de wereld en geld verdienen. Er is zelfs een ondernemingsvorm voor ontstaan: social enterprises. Innovatie De snelheid waarmee de wereld verandert, vraagt om innovatieve ideeën. Dit vergt vrijheid om te ondernemen: met minder regels en meer vertrouwen. Teveel regels en procedures belemmeren innovatieprocessen. Het is nodig om als organisatie en als individu flexibel te zijn om in de continu stroom van het leven mee te bewegen. Start-up Het hedendaagse ondernemen gebeurt niet met uitgebreide businessplannen. Start-ups ondernemen stap voor stap. Vanuit het hier en nu. Vanuit de Realiteit. Binnen dit proces bestaat ruimte om vanuit de situatie bij te sturen op wat op dat moment nodig is en dan de juiste keuze voor de volgende stap te maken. Maatwerk voor klanten Organisaties werken niet meer aanbod-, maar vraaggericht. Vanuit persoonlijke aandacht wordt verbinding gemaakt met de specifieke behoefte van de klant. We willen samenwerken vanuit vertrouwen. Minder regels, minder hokjes en meer vrijheid en verantwoordelijkheid voor de professional maakt het mogelijk maatwerk te bieden. Ik zie het overal terug. Of ik nou als inkoopconsultant via best value procurement een aanbesteding ondersteun, als jurist flexibele en ademende contracten opstel of als beleidsadviseur een visie vertaal in het sociaal domein met ruimte aan gemeente, ruimte aan professionals voor het bieden van maatwerk en ter versterking van de eigen kracht (lees: de eigen verantwoordelijkheid) van individuen. HET BOEDDHISME ALS (ON)BEWSUTE INSPIRATIEBRON PAGINA 7

8 3.2 Leiderschap Leiderschap in management Er is een trend van sturend naar dienend leiderschap. Van directief naar zelfsturend. Er wordt leiding gegeven vanuit vertrouwen. Binnen de kaders wordt ruimte gegeven om de intrinsieke kracht uit het team en individuen te laten komen. De medewerkers worden gestimuleerd zelf na te denken en te kijken naar wat zij willen. Om te handelen vanuit intrinsieke motivatie (lees: jouw essentie) en vanuit hun talenten. Er wordt een sterk beroep gedaan op de eigen verantwoordelijkheid en het vertrouwen in je eigen kracht (lees: het besef dat je heel bent). TRAIN JE BEWUSTZIJN EN LEER LEIDERSCHAP VOLGENS DE BOEDDHA-DHARMA Persoonlijk leiderschap Ontwaken komt eigenlijk op hetzelfde neer als persoonlijke ont-wikkeling. Je ont-wikkelt je letterlijk. Denk aan het pellen van een ui. Laagje voor je laagje ont-wikkel je jezelf om steeds dichter bij jouw kern, jouw essentie, te komen. Als je bewust bent van jouw essentie, ga je vanzelf nieuwe juiste keuzes maken. Denk hierbij ook aan integere en moreel juiste keuzes. Het ontwikkelen van competenties, een coachingstraject, het draait allemaal om inzicht te krijgen in jezelf. In je gedrag, je gedachten en je emoties (hierin zit het herkennen van je ego). Je leert wat je waarden zijn, je talenten en jouw persoonlijke missie op deze wereld. Het gaat om zelf ontdekken en onderzoeken. Het gaat om zelfinzicht, bewustwording en dat is precies waar het achtvoudige pad voor bedoeld is. Het helpt je om te gaan met je belemmeringen (het lijden) en terug te gaan naar jezelf (je essentie). Je leert dat jij verantwoordelijk bent voor jezelf en jouw ontwikkeling. Jij bepaalt jouw weg en jij zet zelf de stappen. Conclusie Hedendaagse ondernemers- en leiderschapstermen zijn in het Boeddhisme geworteld: Aandacht, Bewust(zijn), Eigen verantwoordelijkheid, Intrinsiek, de Realiteit, Vertrouwen, Verbinding, Vrijheid en Zelfinzicht. Leiderschap is meer dan de theorie begrijpen en spreken in die woorden. Als je wilt dat het nieuwe leiderschap de kracht heeft, die het kan hebben, dan gaat het erom dat je het leiderschap doorleeft. Dat je eerst leiderschap voor jezelf neemt, zodat je instaat bent zuiver te zien en te handelen vanuit je essentie. Dat je ontwaakt. Dan volgt het leiderschap voor anderen vanzelf. HET BOEDDHISME ALS (ON)BEWSUTE INSPIRATIEBRON PAGINA 8

9 YOUNG by SN Van Heemstraweg West PA Zaltbommel +31(0) INFO@YOUNG-SN.NL