Inzicht in de grondgedachten van het boeddhisme door Dorien Quik, Uitgeverij Gopher, 2007
|
|
- Rosa Bauwens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Leesfragment uit : Inzicht in de grondgedachten van het boeddhisme door Dorien Quik, Uitgeverij Gopher, 2007 Het leven als pad van inwijding pag De Boeddha, toen hij nog als prins Siddharta bekend stond, zag pas op latere leeftijd hoe het leven zich als een continu proces voltrekt. Hij zag de drie poorten van fenomenale veranderingen in een menselijk leven, namelijk ouderdom, ziekte en dood. Deze drie gebeurtenissen doordrongen zijn geest zodanig dat hij dit niet meer kon loslaten. Hij zag dat alle levende wezens wat ze ook deden de continuïteitsstroom van ouderdom, ziekte en dood niet konden doorbreken. Het lijden dat hierdoor ontstond werd onderdeel van zijn bewustzijn. In het verhaal over het leven van de Boeddha wordt verder verteld, dat hij inziet dat ook zijn pasgeboren zoon niet aan deze kringloop zal ontkomen. Dit raakt hem zo diep dat hij besluit het pad naar bevrijding uit het lijden te vinden. Hij verlaat huis en haard en trekt zich volledig terug uit zijn bekende leefomgeving. Het lijden van de mens wordt zijn leidmotief, zijn voertuig om een zoeker naar waarheid te worden en om niet te verzaken totdat hij het pad uit het lijden gevonden zal hebben. Door het lijden als voertuig te gebruiken doet zich de vraagstelling voor of er überhaupt een weg is om definitief uit het lijden te komen, zonder dat het een hersenschim is, die tot niets leidt. Lijden is namelijk onlosmakelijk verbonden met het natuurlijke verloop van het leven. Lijden zorgt voor een schijnbaar onontwarbare knoop en dan zou de dharma niet een weg uit het lijden zijn, maar een geestelijk bouwwerk dat het lijden zou versluieren. De drie natuurlijke onontkoombaarheden van het leven, die lijden veroorzaken, namelijk ouderdom, ziekte en dood, worden de inwijdingspaden van prins Siddharta. Deze inwijdingspaden zijn het uitgangspunt geworden om de geest te doorvorsen. Door zijn wijsgerige systeem af te stemmen op het lijden wordt het pad van onverschilligheid of versluiering verlaten. Ouderdom, ziekte en dood zijn het object van onderzoek geworden. Wat hebben deze drie met elkaar gemeenschappelijk, waarin verschillen ze en waardoor kunnen ze alle drie helemaal ervaren worden. Dan zullen we op dat moment drie innerlijke stappen in onze geest zetten: 1. we stappen uit het collectieve bewustzijn omdat dat de stroom van het traditionele gedachtegoed op gang zet; 2. vervolgens zullen we ook inzien dat emoties leiden tot een verwarring van het onderzoeksterrein; 3. dat als we willen ervaren we helemaal op onszelf aangewezen zijn. Eigenlijk is het verantwoording dragen voor ons eigen systeem: lichaam, spraak en geest. Dan worden we wijzer. Niet meer ondanks alle verdriet, maar dankzij het verdriet. Verdriet wordt dan als voertuig gebruikt om onze geest te leren kennen waardoor deze weer zuiver wordt. We transformeren de quasi onverschillige houding dat ziekte, ouderdom en dood nou eenmaal bij het leven horen, tot een meer genuanceerde zienswijze. Het zijn inwijdingswegen, juist omdat ze onontkoombaar zijn en in ieder geval voor wat
2 betreft de ouderdom en de dood ook onomkeerbaar. Wat valt er dan veel te leren over de capaciteiten van de geest. Het is interessant om te zien dat er, nu we het woord vergrijzing dagelijks in de krant tegenkomen, opeens verrassende lichtpunten in het bewustzijn van onze cultuur ontstaan. De oudere mens blijkt ineens over capaciteiten en kwaliteiten te beschikken die kunnen worden ingezet om bijvoorbeeld hun kennis over te dragen aan de jeugd. Ouderen lijken uiterlijk wel oud, maar voelen zich ineens innerlijk weer jong. Dit herinnert me aan een geweldige uitspraak van de filmregisseur Rademakers: Je bent nooit te oud om te creëren. Juist door de vergrijzing zal het bewustzijn veranderen. Hierdoor zullen vele andere kwaliteiten en capaciteiten van mensen (her)ontdekt worden. Dit zijn dan de aspecten van de geest die zich juist door de levenservaring kunnen ontwikkelen. Dan wordt het persoonlijke leed van de ouderdom gedragen door de universele geestelijke rijkdom. Het pad van inwijding ontstaat vanuit het individu en is in die zin niet afhankelijk van het collectieve bewustzijn van de omgeving. Prins Siddharta kreeg naast deze drie inwijdingen een vierde openbaring. Hij maakte kennis met een asceet, die in alle drukte gewoon kalm zijn weg ging. Verwonderd vroeg hij aan hem waarom hij in volmaakte rust kon zijn, terwijl het lijden zo overweldigend aanwezig was. De asceet vertelde hem dat dit was ontstaan door zijn geestelijke verworvenheden, door zijn in meditatie getrainde geest. Deze ontmoeting wordt het begin van prins Siddharta s zoektocht. Dit verhaal bevat naast een historische waarde eveneens een mystieke realiteit. Het toont ons namelijk de weg om de geest, het leven, te onderzoeken. Eerst wordt er drie maal aan de deur geklopt. Dit herkennen we in ons dagelijks leven ook, al is het maar bij het vaststellen van een muis in ons huis. Ogenblikkelijk weten we: er zijn er meer. Zo is het ook met pogingen om iets voor elkaar te krijgen, het lukt vaak niet meteen maar we houden vol en bij de derde keer kunnen we vaststellen dat drie maal scheepsrecht is. Dan houdt bij de meeste mensen het verhaal op. In het geval van prins Siddharta niet, na de drie kloppen op de deur, die eenzelfde boodschap in zich dragen komt er een zachte vierde klop, die de voortgang op het pad aankondigt. Deze vierde klop draagt bij aan een verfijning van de geestelijke ontwikkeling. Het is een stap uit vrije wil, waarmee we door de poort van lijden heengaan. We komen in een andere sfeer terecht. Deze sfeer zullen we weer helemaal moeten ervaren, waarna er weer drie kloppen op de deur te horen zijn, die aangeven dat veranderingen zich aandienen. En opnieuw is er dan ook weer de vierde klop. Veranderingen zijn, als ze kosmisch worden ervaren, verfijningen van het bewustzijn om op een dieper niveau weer intenser te kunnen ervaren. Gebruiken we alle voorvallen in het leven op deze wijze, als een pad van inwijding, dan vormt het zich als een spiraal in de ruimte. Stoppen we bij het gezegde dat drie maal scheepsrecht is, dan gaan we niet door de poort heen, dan stopt onze evolutionaire geestelijke ontwikkeling. Boeddha ziet het lijden als de basis van het pad en vindt daardoor een antwoord op de oorzaak van het lijden. Een antwoord op de zin van het lijden wordt niet gekregen. Feitelijk is lijden onzinnig. Het is ontstaan uit onwetendheid en toch is de eerste zin die de Boeddha zegt bij de eerste draaiing van het wiel, dat alles lijden is. De oorzaak van het lijden ligt in de mens zelf besloten, er is geen macht van buitenaf die invloed op het lijden heeft. Deze misschien confronterende zinnen hebben een groot geschenk in zich, namelijk, dat als de mens zich het lijden berokkent, de mens zich hier ook weer van kan vrijmaken. Door
3 het juiste denken, ontstaat de juiste ervaring en daardoor het juiste inzicht. Dit is het pad van onderzoek. Aan ouderdom, ziekte en dood is niet te ontkomen zolang we in dit lichaam zijn. Hoe we met deze metamorfosen, deze grote veranderingen van het leven, omgaan is aan ons. Dit is de vrije wil in ieder mens. Denken Om het mededogen zoals dit in de boeddhistische filosofie wordt neergezet te verstaan, is het nodig om het lijden te doorschouwen. Vanuit onze christelijke cultuur zijn we al zo vaak geconfronteerd geworden met het lijden. Het zal daarom ook veel moed en doorzettingsvermogen van ons vragen om hier opnieuw in te duiken zodra we het boeddhisme gaan bestuderen. Want juist met dit woord willen we niet meer geconfronteerd worden. Toch is de confrontatie met het woord lijden het enige zinvolle om opnieuw het leven, in dit geval het lijden, in ogenschouw te nemen en te zien waar ons denken en handelen niet kloppen met de werkelijkheid. In het boeddhisme gaat het in de eerste plaats om het denken, het zelfstandig leren denken. Niet eenvoudig voor ons in het westen daar binnen onze cultuur het denken al gauw een nadenken wordt. Dit betekent dat we hetzelfde gaan denken als datgene dat anderen al voor ons gedacht hebben. Boeddha heeft dit in de Diamantsoetra 1, een van de Prajnaparamitateksten, uiteen gezet. Hij is in deze soetra in dialoog met Subhuti 2 en de Boeddha stelt hem vragen. Wat denk je Subhuti is hierbij een veel voorkomende frase in deze soetra. Steeds opnieuw wordt iedere gedachte en ieder idee ontkend. Alles is slechts een conceptuele constructie waarmee onze geest zich bezighoudt. Door deze dialogen zeer goed te bestuderen, daarover te contempleren en te mediteren, ontstaat uiteindelijk het transcendente inzicht. Door het juiste denken realiseren we ons dat we, door onze zienswijze ten aanzien van het leven, totaal onwetend zijn. En dat we door onze huidige existentie in staat zijn om in deze onwetendheid veranderingen aan te brengen. Dit vraagt voornamelijk om veel geduld en mededogen met onszelf. Het is nogal confronterend om in te zien dat we het leven gebruiken om onze versluierde geest, ons ego, te manifesteren en niet om geestelijke rijkdom aan onszelf te openbaren en dit vervolgens te schenken aan alle levende en voelende wezens. Het verschil tussen een Boeddha en een niet-boeddha is in wezen niet zo groot. In het boeddhisme is iedereen een boeddha, is iedereen licht. Echter, doordat een Boeddha het licht in zichzelf gerealiseerd heeft ontstaan lichtjaren van verschil tussen beiden. Het licht verdrijft namelijk alle onwetendheid met betrekking tot de natuur van de geest. Het denken van de gewone mens is vaak gebaseerd op trend denken of om het genuanceerder te zeggen, op het collectieve denken. Het denken is dan afhankelijk gemaakt van de culturele achtergrond. Dit aspect komt sterk naar voren bij het bestuderen van vele westerse filosofen. Een mooi voorbeeld hiervan is Rousseau ( ), die naast trendsetter voor de Franse Revolutie te zijn geweest, ook een grote invloed heeft 1 Price, A.F., De Diamant sutra. Uitgeverij Ankh-Hermes bv, Deventer Subhuti was leerling van de Boeddha en blonk uit in de meditatie op liefdevolle vriendelijkheid. Uit: Soeng, Mu, De Diamant Soetra. De Wereld Opnieuw Begrijpen. Maitreya Uitgeverij, Emst 2002.
4 gehad op de opvoeding van het kind. 3 Het individuele denken van de gewone mens concentreert zich veelal binnen familietradities waarbij het in stand houden van deze tradities de kern vormt. Daarnaast is er nog het denken dat we beter piekeren kunnen noemen. Dit piekeren levert alleen maar stress op en brengt geen enkele verlichting in de gemoedstoestand van de piekeraar. Het is een voortdurend in cirkels denken. En zoals het gaat met cirkels, er is geen begin en geen einde. Het boeddhisme gebruikt het denken om de geest te doorschouwen. Het denken is hierbij een middel om inzicht te krijgen in de gedachtepatronen die we zoal produceren, deze te toetsen op hun realiteit en van daaruit de volgende stappen te nemen. De realiteit wordt hierbij gelijkgesteld aan de kosmische realiteit, de leegte. Door nu te denken dat alles wat geen leegte is, de realiteit niet is, is niet de juiste wijze van denken. De leegte heeft twee realiteiten op een en hetzelfde moment: de absolute en de relatieve. Alles is precies zoals het is. Een glas is een glas. Dat het glas mogelijkerwijs een glas is geweest van onze geliefde grootmoeder of van een gestorven geliefde, maakt het glas niet anders. Het is nog steeds een glas. Doordat wij nu anders gaan denken komen er ineens emoties en herinneringen in ons los en het glas wordt verheven tot een museumstuk of een relikwie. De juiste waarneming is echter: het is eenvoudig een glas, niet meer en niet minder. Dat is het juiste waarnemen, het juiste concept, het is de realiteit. Om de emotionele verwarring, waardoor we de realiteit van een glas uit het oog verliezen in ons bewustzijn te onderkennen, is meditatie een schitterend middel. In meditatie, waarbij we ons mentaal openstellen voor de kosmische realiteit door toevlucht te nemen tot de Boeddha, de Dharma en de Sangha, de Drie Juwelen 4, kunnen we het glas als het ware ontrafelen. De verwarrende gedachten zullen verdwijnen n het glas van de geliefde of van oma is gewoon weer een glas geworden. Mocht het ooit breken dan kunnen we glimlachen. We hebben er van genoten zolang het duurde. Het lijden als voertuig De Dalai Lama stelt dat, wanneer iemand de inzichten van de vier Edele Waarheden niet wil verwerven en ervaren, het onmogelijk is om de dharma te beoefenen. 5 Het boeddhisme is een pad om de geest te onderzoeken. Het is een levensfilosofie, een levenshouding waarin twee concepten het basisprincipe van deze leer vormen: allereerst de leegte, waarbij alles in 3 Quik, Dorien, In dialoog, Boeddha zei, Rousseau zei,. Uitgegeven door Stichting Bodhisattva, Bilthoven De Drie Juwelen: de Boeddha, de Dharma en de Sangha. De Boeddha, als belichaming van de verlichting en ook als de grootste Leraar. De Dharma als de Leer van de Boeddha. De Sangha vertegenwoordigt alle levende wezens die dankzij de leer de verlichting bereikt hebben en bovendien alle levende wezens die op dit moment de dharma bestuderen en hun toevlucht daartoe nemen. 5 Dalai Lama, De Vier Edele Waarheden. Uitgeverij Elmar bv, Rijswijk 1999
5 onderlinge afhankelijkheid met elkaar verbonden is. Er is niets dat uit zichzelf kan ontstaan of op zichzelf kan bestaan. Het tweede concept is de oergrond van de geest, het zuivere mededogen, de volmaakte egoloosheid. Ieder levend wezen wil gelukkig zijn, ieder levend wezen tracht het lijden te ontlopen. Dit is de grondgedachte van waaruit het zuivere mededogen is ontstaan. Vandaar dat ieder geestelijk onderzoek begint met het nemen van toevlucht. Toevlucht nemen wil zeggen, dat we onze geest openstellen voor de oorspronkelijke zuiverheid die in ons aanwezig is. Doordat we zelf vaak geen weet hebben van onze zuiverheid, nemen we vol overgave toevlucht tot de Boeddha, de Dharma en de Sangha. 6 We richten onze geest op de Boeddha, de grootste Leraar, op de Dharma, zijn Leer en op de Sangha, zijn volgelingen. Hierdoor ontstaat een volmaakte rust in ons alledaagse bewustzijn. Daarna genereren we in de geest het actieve mededogen, bodhichitta genoemd. Hiermee wensen we onszelf toe dat we het boeddhaschap bereiken om alle levende wezens uit het lijden te verlossen. Dan wensen we alle levende wezens dat zij verlost zijn van het lijden en spoedig het boeddhaschap bereiken. Dan komen we weer terug bij onszelf, opdat wij zelf verlost zullen worden van het lijden zodat we onze capaciteiten aan alle levende en voelende wezens zullen schenken. Nu hebben we onze motivatie waarom we de geest onderzoeken juist geformuleerd. We weten dat we zelf nog lang geen Boeddha zijn en toch herkennen we deze volmaakte zuiverheid in onze geest. De geest wordt vanuit twee aspecten aangesproken. Aan de ene kant is onze geest de boeddhanatuur, aan de andere kant weten we dat deze nog lang niet zodanig gezuiverd is, dat de boeddhanatuur realiteit is geworden. Deze methode van werken met de geest leidt tot een schitterende evenwichtigheid, waardoor het zuivere mededogen zich gestadig kan ontwikkelen. 6 Schuh, Peter, lezing Bouwstenen van de boeddhistische filosofie, De oorsprong of het ontstaan van het nemen van toevlucht. Uitgegeven door stichting Bodhisattva, Bilthoven 2006.
BOEDDHISME BEGRIJPEN door Peter Schuh
BOEDDHISME BEGRIJPEN door Peter Schuh Met stilletjes voor je uit staren en dan maar hopen dat je de leringen van de Boeddha begrijpt, bereik je niets. Evenmin heeft het zin om er alleen maar naar te luisteren,
Nadere informatieHand in hand met Boeddha
Hand in hand met Boeddha In leven en in sterven Dorien Quik Voorwoord Hand in hand met Boeddha in leven en in sterven is het tweede deel in deze serie en is een verdieping van het eerste. Werd in het eerste
Nadere informatieHand in hand met Boeddha Inzicht in de grondgedachten van het boeddhisme in het dagelijks leven. Dorien Quik
Hand in hand met Boeddha Inzicht in de grondgedachten van het boeddhisme in het dagelijks leven Dorien Quik Voorwoord Hand in hand met Boeddha Hand in hand met Boeddha is een herziene uitgave, in twee
Nadere informatieEerste Dialoog. In Dialoog. Boeddha en Socrates
Eerste Dialoog In Dialoog Boeddha en Socrates Op de avond van 12 januari 2006 richtte de eerste dialoog zich op de vergelijking van de uitspraken van Boeddha en Socrates. Boeddha zei: Weet dat je onwetend
Nadere informatieDe vijf Boeddha s van Wijsheid
De vijf Boeddha s van Wijsheid Om te beginnen wil ik een korte uitleg geven wat nu werkelijk bedoeld wordt met : Een Boeddha Een Boeddha verpersoonlijkt het hoogste wat een mens kan bereiken in moraliteit
Nadere informatieWerkstuk Levensbeschouwing Boeddhisme
Werkstuk Levensbeschouwing Boeddhisme Werkstuk door een scholier 1997 woorden 8 april 2001 5,1 112 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing 1) Geef een korte omschrijving wat het boeddhisme volgens jou voor
Nadere informatieWerkstuk Levensbeschouwing Boeddhisme
Werkstuk Levensbeschouwing Boeddhisme Werkstuk door een scholier 1820 woorden 26 januari 2005 4,5 1 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Leed van boeddhist is diep én anders Hoe denken de Boeddhisten
Nadere informatie4.De vierde Edele Waarheid is de waarheid van de weg, die leidt naar het beëindigen van het lijden.
Het Achtvoudig Pad Als we de geschiedenis van het boeddhisme nagaan zien we, school na school, traditie na traditie, dat voortdurend opnieuw verwezen wordt naar de Vier Edele Waarheden en vooral naar het
Nadere informatieBoeddha Ratnasambhava
Boeddha Ratnasambhava De dhyana-boeddha s staan voor de onveranderlijke eigenschappen in de Boeddha en als zodanig zijn zij een spiegel voor de eigenschappen, de skandha s, in de mens. Boeddha ontdekte
Nadere informatieEen weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het boeddhisme. Naam:
Een weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het boeddhisme Naam: Het boeddhisme Hallo, dit is de vragenlijst die hoort bij de website over geestelijke stromingen. Je kunt de website vinden
Nadere informatieOpstel Levensbeschouwing boeddhisme
Opstel Levensbeschouwing boeddhisme Opstel door Ayton 1267 woorden 17 januari 2018 4,7 5 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Verslag Boeddha (Boeddhisme) Van Ayton van Barreveld S1G Inhoud Inleiding
Nadere informatieVREDE EN HARMONIE IN HET BOEDDHISME
VREDE EN HARMONIE IN HET BOEDDHISME VREDE EN HARMONIE -INDIVIDUEEL -MAATSCHAPPELIJK Alle religies of positieve leefwijzen/denksystemen streven vrede en harmonie na Boeddha Shakyamuni 1.Basispunten van
Nadere informatieMeditatie. Hartkwaliteiten. Vaardige middelen. Welbevinden GOED- HEID. Leerhouding. Sociaal competent. Visie Boeddhistisch curriculum
Het Boeddhistische Curriculum Onderstaande figuur geeft de visie van dit curriculum aan. Het uitgangspunt is Natuurlijke goedheid, dat ervaren kan worden als welbevinden, sociale competentie en een positieve
Nadere informatieboeddhistische tips voor een gelukkig leven
431 boeddhistische tips voor een gelukkig leven Barbara Ann Kipfer Vertaald door Rob Pijpers BBNC uitgevers Rotterdam, 2010 Inleiding 431 boeddhistische tips voor een gelukkig leven toont een breed palet
Nadere informatieLuister, luister Dit prachtige geluid neemt me mee naar mijn ware zelf
De bel en geluk Mindful Movement 6 (5x) In de Boeddhistische traditie, in de traditie van Thich Nhat Hanh, gebruiken we bij meditatieoefeningen vaak de bel. Het geluid van de bel - en ieder ander geluid,
Nadere informatieboeddhistische manieren om gelukkig te zijn
1325 boeddhistische manieren om gelukkig te zijn Barbara Ann Kipfer Vertaald door Rob Pijpers BBNC uitgevers Rotterdam, 2010 De gedachten van de Boeddha en boeddhisten over geluk Een van de toenamen van
Nadere informatieWat is Keuzeloos Gewaarzijn ofwel Meditatie?
Wat is Keuzeloos Gewaarzijn ofwel Meditatie? door Nathan Wennegers Trefwoord: zelfkennis / meditatie 2015 Non2.nl Zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever mag niets uit deze uitgave
Nadere informatiewaarin de wijsheid van sunyata, de leegte, van Boeddha Akshobya de basis vormt voor de onderlinge verbondenheid van alle wezens.
BOEDDHA VAIROCANA Kijken we naar de mandala van de vijf Dhyana-Boeddha s dan zien we dat hij geen plat, tweedimensionaal diagram is maar dat hij multidimensionaal is. Men kan de mandala beschouwen als
Nadere informatieWetten van oorzaak en gevolg
Wetten van oorzaak en gevolg Eerste druk, april 2012 2012 John Warnas isbn: 978-90-484-2372-9 nur: 718 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Hoewel aan de totstandkoming van deze
Nadere informatiemoment volkomen tevreden kunnen zijn.
Leren door ervaren Mediteren is een manier om ons leven open te stellen voor de rijkdom van ervaringen, en niet een esoterische oefening die beperkt is tot een bepaald moment en een bepaalde plaats. Of
Nadere informatieDeel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties
Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna
Nadere informatieHet huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15
Het huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15 U hebt de Geest niet ontvangen om opnieuw als slaven in angst te leven, u hebt de Geest ontvangen om Gods kinderen
Nadere informatie6 Boeddhisme. 1 Inleiding
DC 6 Boeddhisme 1 Inleiding Dit thema gaat over het boeddhisme. Het sluit aan bij het thema over Godsdiensten in het boek Loopbaan en Burgerschap, omdat het een religieuze stroming is. Maar het past er
Nadere informatieTitel van mijn praatje: ommekeer in het diepst van je wezen.
Titel van mijn praatje: ommekeer in het diepst van je wezen. Titel van de retraite: binnenste buiten, ondersteboven, ommekeer in het diepst van je wezen. Eigenlijk moest het zijn: binnenste buiten, ondersteboven,
Nadere informatieInhoud. Deel een: Een radicale heling 1 Het verhaal van Jill 17
Fragment uit Colin Tipping Radicaal Vergeven (opmaak is anders dan in het boek zelf) Inhoud Voorwoord bij de Nederlandse uitgave 7 Woord vooraf 9 Inleiding 11 Deel een: Een radicale heling 1 Het verhaal
Nadere informatieHET ZELF ZONDER GRENZEN
HET ZELF ZONDER GRENZEN onderwijs trainingen gesprekken Vooraf Neuro(bio)logie Het zelf voelt wat er gaande / gevraagd is Hedendaags Westers denken Het zelf weet zich in betrekkingen en voelt zich aangesproken
Nadere informatieEen hoop genavelstaar. Rijmcanon van de Oosterse wijsbegeerte
Een hoop genavelstaar Rijmcanon van de Oosterse wijsbegeerte Schrijver: Jaap van den Born Coverontwerp: Jaap van den Born ISBN: 9789461933676 Uitgegeven via: mijnbestseller.nl Print: Printforce, Alphen
Nadere informatiePersoonlijkheids-ontwikkeling door Zelfwaarneming
Persoonlijkheids-ontwikkeling door Zelfwaarneming Een beknopte uiteenzetting van de essentie van alle stromingen van wijsheid Drs. Frans Langenkamp, www.selfrealisation.net De uiterlijke wereld van de
Nadere informatieCURSUS DE MEDICIJNBOEDDHA. De Stichting Bodhisattva nodigt u uit om deel te nemen aan de nieuwe cursus De Medicijnboeddha.
CURSUS DE MEDICIJNBOEDDHA De Stichting Bodhisattva nodigt u uit om deel te nemen aan de nieuwe cursus De Medicijnboeddha. De cursus is opgebouwd uit zeven lessen en is bedoeld als een eerste kennismaking
Nadere informatieHC zd. 22 nr. 32. dia 1
HC zd. 22 nr. 32 een spannend onderwerp als dit niet waar is, valt alles duigen of zoals Paulus het zegt in 1 Kor. 15 : 19 als wij alleen voor dit leven op Christus hopen zijn wij de beklagenswaardigste
Nadere informatieSamenvatting Levensbeschouwing Hoofdstuk 4 Boeddhisme, een stijl van leven
Samenvatting Levensbeschouwing Hoofdstuk 4 Boeddhisme, een stijl van leven Samenvatting door een scholier 1684 woorden 8 maart 2004 6 70 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Hoofdstuk 3 Boeddhisme, een
Nadere informatieDe Vier Onmetelijke Deugden. Wat zijn nu deze Vier Onmetelijke Deugden?
De Vier Onmetelijke Deugden. Wat zijn nu deze Vier Onmetelijke Deugden? Het zijn de Vier Goddelijke Verblijven, de Brahma Vihara's. Vihara (Sanskriet) betekend letterlijk als figuurlijk woning of verblijf.
Nadere informatieMeewandelen met de bomen. Jan Klungers. Met tekstfragmenten uit de Sutra van bergen en water van Dogen ( 1200-1253 )
Meewandelen met de bomen Jan Klungers Met tekstfragmenten uit de Sutra van bergen en water van Dogen ( 1200-1253 ) Meewandelen met de bomen Jan Klungers Als je aan het lopen van de bergen twijfelt, ken
Nadere informatieHet kleine bodhisattva boekje
Het kleine bodhisattva boekje Voorwoord Beste lezer/lezeres, broeders en zusters, Voor u ligt het kleine bodhisattva boekje. In dit boekje worden vijf bodhisattvas aan u voorgesteld. Bodhisattva betekent
Nadere informatieAANTEKENINGEN WAAROM WERD GOD EEN MENS?
AANTEKENINGEN Alles draait om de visie op Jezus Christus. Door de eeuwen heen is er veel discussie geweest over Jezus. Zeker na de Verlichting werd Hij zeer kritisch bekeken. De vraag is waar je je op
Nadere informatie279. Houden van de ander doe je in de mate waarin je van je zelf houdt 22 juli 2012
Liefhebben (279, 281, 353, 359, 381) 279. Houden van de ander doe je in de mate waarin je van je zelf houdt 22 juli 2012 Er ligt een verband tussen het houden van jezelf en het houden van de ander. Houden
Nadere informatieVan klacht naar kracht, een nieuwe kijk op hooggevoeligheid. Lusanne Hogeweg
Van klacht naar kracht, een nieuwe kijk op hooggevoeligheid Lusanne Hogeweg Hooggevoeligheid wordt vaak beschouwd als een lastige karaktertrek. Ten onrechte, meent Lusanne Hogeweg. Haar boodschap aan alle
Nadere informatieKarma, Voortzetting en het Edele Achtvoudige Pad
Karma, Voortzetting en het Edele Achtvoudige Pad Augustus 2005, Plum Village Vandaag wil ik graag spreken over reïncarnatie, wedergeboorte en voortzetting. Als we een sinaasappelboom bekijken, dan kunnen
Nadere informatieUitvaart voorbede Voorbeeld 1.
Uitvaart voorbede Voorganger: Genadige en barmhartige God. U ziet ons hier bijeen in ons verdriet rond het sterven van N. Hij / zij was één van ons, wij zullen hem / haar missen. Geef ons de kracht samen
Nadere informatieDe Inner Child meditatie
De Inner Child meditatie copyright Indra T. Preiss volgens Indra Torsten Preiss copyright Indra T. Preiss Het innerlijke kind Veel mensen zitten met onvervulde verlangens die hun oorsprong hebben in hun
Nadere informatieWitte Buffelvrouw. Ik ben een met de natuur. Ik ben afgestemd op de krachten van het universum
Witte Buffelvrouw Ik ben een met de natuur. Ik ben afgestemd op de krachten van het universum Ik heb vrije toegang tot de wijsheid en de kennis van de voorouders die voor mij op deze aarde waren. Ganesha
Nadere informatie5,9. Samenvatting door een scholier 582 woorden 11 februari keer beoordeeld. Levensbeschouwing. Levensbeschouwing Boeddhisme
Samenvatting door een scholier 582 woorden 11 februari 2004 5,9 128 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Levensbeschouwing Boeddhisme 2 Inleiding tot het boeddhisme Boeddha: de stichter van het boeddhisme
Nadere informatieChina. - Boeddhisme -
Boeddhisme Paragraaf 1 Waar is het boeddhisme ontstaan? De term boeddhisme is door de westerse onderzoekers ontworpen als een hanteerbaar begrip voor de vele religieuze vormen die in Azië ontstonden op
Nadere informatieecourse Moeiteloos leren leidinggeven
ecourse Moeiteloos leren leidinggeven Leer hoe je met minder moeite en tijd uitmuntende prestaties met je team bereikt 2012 Marjan Haselhoff Ik zou het waarderen als je niets van de inhoud overneemt zonder
Nadere informatieDe Werking van een Ei
Van Henk Beerepoot aan Zebulon Heeft U ooit goed nagedacht over een vogelei? Het grapje van velen wat er het eerst was de kip of het ei toont aan dat men zich nog niet geheel bij zijn naïviteit heeft neergelegd...
Nadere informatieDe essentie van het geluk
De essentie van het geluk Ook verschenen van Zijne Heiligheid de Dalai Lama bij Xander Uitgevers De diepte van het zijn (2013) De kunst van relaties (2013) Geloven in harmonie (2013) Open je hart (2013)
Nadere informatieDeze tekst is voor het intellect onbegrijpbaar. De tekst glijdt langs ons heen. Het is
De Prajnaparamita Op de Gierenpiek (deze berg ligt in de buurt van de plaats Bodhgaya in India) vond de tweede draaiing van het Dharmawiel door de Boeddha plaats. Het draaien van het Dharmawiel is één
Nadere informatieDoorbreek je belemmerende overtuigingen!
Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als
Nadere informatieRand Mental Health Inventory Dutch Version
Rand Mental Health Inventory Dutch Version Hoe gelukkig, tevreden of voldaan was u gedurende de afgelopen maand? 1. Uiterst gelukkig erg gelukkig 3. Over het geheel genomen tevreden ongelukkig of ontevreden
Nadere informatieUniversiteit van het leven
Universiteit van het leven Eerste druk, april 2012 2012 Lucien M. Verkooijen Corrector: Elly van de Vlugt Fotografie: Fred van Welie Coverbeeld: schilderij De Parel, olieverf op paneel, door Lia Vonk isbn:
Nadere informatieE-book Piekeren. Inleiding
E-book Piekeren Inleiding... 1 Wat is piekeren nu eigenlijk?... 2 Piekertest... 2 De hersenen doen waar ze goed in zijn... 3 Zelfkritiek, een bijzondere vorm van piekeren... 4 Stoppen met piekeren... 5
Nadere informatieDe neerwaartse spiraal doorzien
E ENERGIE RICHTEN nergie is ons kostbaarste bezit, want zij is het middel waarmee wij ons creatief potentieel omzetten in zinvol handelen. Lichaam en geest zijn kanalen voor deze energie; zij bepalen de
Nadere informatieDankbetuiging. Hor Tuck Loon
Inhoud Dankbetuiging 9 Ten geleide 11 Inleiding 13 1 Zelfmotivatie 18 2 Kaart versus reis 20 3 Persoonlijke visie 21 4 Lessen 22 5 Levenslang 23 6 Doe het zelf 24 7 Juiste instelling 26 8 Met heel je wezen
Nadere informatieHet is behoorlijk pijnlijk als je partner je verlaat voor iemand anders, vooral als hij/zij dat achter je rug om hebt gedaan.
Gebroken Hart Door Noek De titel zegt het al. Gebroken Hart. Iedereen weet waar het om gaat. Volgens mij weet iedereen wat het betekent. Het betekent natuurlijk niet dat je in het ziekenhuis opgenomen
Nadere informatieIn de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen
14 In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen einde, alleen een voortdurende kringloop van materie
Nadere informatieVan Bethlehem tot Golgotha
Van Bethlehem tot Golgotha Het Mysterie van Inwijding Esoterische Begrippen Elly Lichtenberg De Bijbel, een mystiek verhaal of..? Deel I De Bijbel: een mystiek verhaal of..? Is het evangelieverhaal juist?
Nadere informatieDe binnenkamer (270, 271, 272, 273, 274))
De binnenkamer (270, 271, 272, 273, 274)) 270. Het bruidsvertrek. De inhoud van deze preek is gebaseerd op het Evangelie volgens Filippus (Codex II, Boek 3, strofe 64 en 70) en op strofe 56 van het zelfde
Nadere informatieKoningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande
Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie
Nadere informatieGASTVRIJHEID IN HET BOEDDHISME / IYENGAR YOGA
GASTVRIJHEID IN HET BOEDDHISME / IYENGAR YOGA onderwijs trainingen gesprekken terugblik: gastvrijheid (als gevoel / houding) Oosterse filosofie het boeddhisme: oefenen in gastvrijheid -------------- Iyengar
Nadere informatieVertrouwen. Margriet Ledin-de Hoop. Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer
Vertrouwen Margriet Ledin-de Hoop Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer Inhoudsopgave Woord vooraf 6 1. Op reis 8 2. Spring! 15 3. Ver weg of heel dichtbij? 24 4. Actief afwachten 32 5. In vertrouwen keuzes
Nadere informatieSpiritueel dagboek. Met teksten en inzichten van MORYA zoals opgetekend door Geert Crevits
Spiritueel dagboek Met teksten en inzichten van MORYA zoals opgetekend door Geert Crevits Voorwoord: Een spiritueel dagboek 5 Waarom een spiritueel dagboek? 7 Om bewuster te leven en te handelen Aandachtspunten
Nadere informatieNamen van God en van Christus in de eerste brief aan Timoteüs
Kris Tavernier Namen van God en van Christus in de eerste brief aan Timoteüs 1 Timoteüs 1-6 Het is mijn bedoeling in dit artikel een overzicht te geven van de namen van God en van Zijn Zoon Jezus, die
Nadere informatieGnosis en opstanding (265, 266, 267, 268, 269)
Gnosis en opstanding (265, 266, 267, 268, 269) 265. Benut je gaven volop en wees nederig 25 maart 2012 De inhoud van deze preek is gebaseerd op Rom.12: 2-21 en op het Geheime Boek van Jacobus (Codex I,
Nadere informatieWie is Jezus, deel 2. les 5b FOLLOW
Wie is Jezus, deel 2 les 5b DEEL 2B FOLLOW JEZUS, DE REDDER Joh 4:7-9,22 Jezus deed in dit verhaal een aantal dingen die niet gebruikelijk waren. Hij sprak alleen met een vrouw. Dit was ook nog eens een
Nadere informatieDiepgaand kijken in het hart van de werkelijkheid
foto: Frans/Marian van Zomeren Dharmalezing Diepgaand kijken in het hart van de werkelijkheid Klein lief vlammetje, waar ben je heengegaan? Het is vandaag 29 mei 2011, de zesde dag van onze retraite voor
Nadere informatieTantra: de spirituele kunst van het in contact zijn. Jan den Boer. (Gepubliceerd in Paravisie, mei 2005)
Tantra: de spirituele kunst van het in contact zijn Jan den Boer (Gepubliceerd in Paravisie, mei 2005) Het verschil tussen gewoon contact en tantrisch contact is dat je bij gewoon contact probeert aan
Nadere informatieThubten Chodron DE ESSENTIE VAN HET BOEDDHISME
Thubten Chodron DE ESSENTIE VAN HET BOEDDHISME Boeddhisme voor beginners Spectrum Uitgeverij Unieboek Het Spectrum bv, Houten Antwerpen INHOUD Voorwoord door Z.H. de dalai lama 7 Inleiding 9 1. De essentie
Nadere informatieHeling in de nieuwe tijd
Heling in de nieuwe tijd Op zoek naar jouw ware zelf Zoals we hier bij elkaar zijn, zijn we allemaal lichtwezens. We zijn in ons diepste wezen allemaal al heel. Door het proces van de dualiteit wat we
Nadere informatieDe Soetra van Grote Wijsheid: De Werking van Wijsheid
De Soetra van Grote Wijsheid: De Werking van Wijsheid Van eerw. Meester Daishin. Uit: Buddha Recognizes Buddha (Boeddha (h)erkent Boeddha), hoofdstuk 15: The Scripture of Great Wisdom: The Working of Wisdom
Nadere informatieJohannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl. (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente,
Johannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente, We zijn er doorheen gegaan, Veertig dagen en nachten, Tijd van voorbereiding...
Nadere informatieHeeft God het Kwaad geschapen?
Heeft God het Kwaad geschapen? Zondagavond 22 september 2013 (Genade & Waarheid Preek) Inleiding A. Genade & Waarheid Preken (Soms) Ingewikkelde of wettisch toegepaste onderwerpen bekeken vanuit Genade
Nadere informatieZIE VOLGENDE BLADZIJDE
1. ' In Dialoog ' Iedere tweede donderdag van de maand verzorgt de Stichting Bodhisattva een openbare avond genaamd 'In Dialoog'. Op deze avond, die onder leiding staat van mevrouw Dorien Quik, wordt een
Nadere informatieLiefhebben (279, 281, 353, 359) 279. Houden van de ander doe je in de mate waarin je van je zelf houdt. Lieve mensen 22 juli 2012
Liefhebben (279, 281, 353, 359) 279. Houden van de ander doe je in de mate waarin je van je zelf houdt Lieve mensen 22 juli 2012 Er ligt een verband tussen het houden van jezelf en het houden van de ander.
Nadere informatieWonderen, Werk & Geld
Wonderen, Werk & Geld Marianne WilliaMson UitGeverij de Zaak oorspronkelijke titel: the law of divine Compensation, On Work, Money and Miracles Copyright 2012 Marianne Williamson Published by arrangement
Nadere informatieEthische Richtlijn van de LGIGPF. Abandon all actions that are not truly beneficial for yourself or others. T.Y.S. Lama Gangchen
Ethische Richtlijn van de LGIGPF Abandon all actions that are not truly beneficial for yourself or others. T.Y.S. Lama Gangchen De organisatie LIGIGPF De Lama Gangchen International Global Peace Foundation
Nadere informatieonderwijs trainingen gesprekken
GASTVRIJHEID? onderwijs trainingen gesprekken Vooraf Gastvrijheid wat betekent dat voor ons? Gastvrijheid als gevoel / houding - Neuro(bio)logie Wij voelen wat er gaande / gevraagd is - Hedendaags Westers
Nadere informatieHoe kunnen we ons bevrijden van DUKKHA?
Ontwaken Ieder mens is op zoek naar geluk, harmonie en heelheid omdat deze in ons leven ontbreken. Vaak voelen we ons rusteloos, geïrriteerd, uit ons evenwicht gebracht en ellendig. In plaats dat we deze
Nadere informatieIk besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al:
Niet meer overgeven Vaak is de eerste zin die de klant uitspreekt een aanwijzing voor de hulpvraag. Paula zat nog maar net toen ze zei: ik ben bang om over te geven. Voor deze angst is een mooie naam:
Nadere informatieBoeddhisme. Historie Verdieping Toepassing
Boeddhisme Historie Verdieping Toepassing Beste docent, geïnteresseerde, De DVD Boeddhisme: Historie, Verdieping en Toepassing is een inleiding op boeddhisme voor jongeren. Het materiaal is samen met een
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Ik weet niet of het u is opgevallen, maar het trof mij dat de lezingen van vandaag vol tegenstellingen zitten: het begint al bij Jesaja 41: mensen zijn
Nadere informatieHet dubbelgebod en de zin van ons bestaan (22 februari 2009)
1 Het dubbelgebod en de zin van ons bestaan (22 februari 2009) De achtergrond van de vraag naar het belangrijkste gebod De vraag waar wij vanochtend mee te maken hebben is de vraag naar het grote of anders
Nadere informatiebw Prima Filosofie 2005 09-08-2005 13:47 Pagina 1 Ton Vink Prima Filosofie Een eerste kennismaking met de filosofie
bw Prima Filosofie 2005 09-08-2005 13:47 Pagina 1 Ton Vink Prima Filosofie Een eerste kennismaking met de filosofie bw Prima Filosofie 2005 09-08-2005 13:47 Pagina 3 Inhoud HOOFDSTUK 1 5 Filosofie is:
Nadere informatieSanny van Helden Beoefend al 15 jaar Yoga Is lezing over Yoga wel interessant? Deze lezing is een ontdekkingsreis Lezing én oefeningen Interactie Heb
Sanny van Helden Beoefend al 15 jaar Yoga Is lezing over Yoga wel interessant? Deze lezing is een ontdekkingsreis Lezing én oefeningen Interactie Heb je een vraag? Stel deze dan direct! Weet één van jullie
Nadere informatieGnosis NU - voorbij de woorden naar de ervaring
Gnosis NU - voorbij de woorden naar de ervaring Zijn boeken over gnosis waren bestsellers. Nu houdt hij retraites omdat spiritualiteit geen intellectuele bezigheid is maar een verandering in bewustzijn
Nadere informatiebevrijding Spontane door te zien met Naakt Gewaarzijn
bevrijding Spontane door te zien met Naakt Gewaarzijn Terma-tekst van Guru Padmasambhava Dit [geschrift] behandelt Spontane Bevrijding door te zien met Naakt Gewaarzijn en is een Directe Introductie tot
Nadere informatieDat we hier vanavond bij elkaar zijn wordt vooral bepaald door de wereldse kalender. En niet de kalender van de christelijke feesten.
Preek op Oudjaarsavond 2013 Dat we hier vanavond bij elkaar zijn wordt vooral bepaald door de wereldse kalender. En niet de kalender van de christelijke feesten. Oudjaarsdag: het lijkt een dag als alle
Nadere informatieEen niet biologisch verklarings- en behandelmodel voor hardnekkige psychiatrische klachten
Een niet biologisch verklarings- en behandelmodel voor hardnekkige psychiatrische klachten Maureen Oliver Lezing gehouden tijdens het symposium van de Vereniging voor Transpersoonlijke Psychiatrie op 20
Nadere informatiePaasmorgen 2014: Wees niet bang!! Lezingen: Gen.2:2,3 en Gen.1:1-5 en Matt.28:1-10
1 Paasmorgen 2014: Wees niet bang!! Lezingen: Gen.2:2,3 en Gen.1:1-5 en Matt.28:1-10 Een goede traditie is het om op de vroege paasmorgen het licht tegemoet te lopen: opstaan in het nacht en de zon op
Nadere informatieHartstocht voor je financiën
INHOUDSOPGAVE 1. Hartstocht voor je financiën................................ 5 2. Geld!...................................................... 7 3. De wet van de geleidelijke groei............................
Nadere informatieHC zd. 42 nr. 31. dia 1
HC zd. 42 nr. 31 weinig mensen zullen zeggen dat ze leven voor het geld geld maakt niet gelukkig toch zeggen we er graag achteraan: wel handig als je het hebt want waar leef ik voor? een christen mag zeggen:
Nadere informatieEEN KORTE SADHANA VAN DE MEDICIJN BOEDDHA. Samengesteld door Lama Thubten Zopa Rinpochee
EEN KORTE SADHANA VAN DE MEDICIJN BOEDDHA Samengesteld door Lama Thubten Zopa Rinpochee 1 DE SADHANA VAN DE MEDICIJN BOEDDHA Visualisatie: Ongeveer 10 cm boven de kruin van je hoofd is een lotusbloem.
Nadere informatieMindfulness. Aandacht voor de waarde van mindfulness binnen de c.g.t. en positieve psychologie
Mindfulness Aandacht voor de waarde van mindfulness binnen de c.g.t. en positieve psychologie Jos de Munnink. Preventiefunctionaris, praktijkondersteuner huisartsen in de GGZ, mindfulnesstrainer en gespreksleider
Nadere informatieDe Nieuwe Aarde. De Tao voor transformatie naar
De waarheid van dzogchen Omdat het te dichtbij is, zien we het over het hoofd. Omdat het te goed lijkt om waar te zijn, kunnen we het niet geloven. Omdat het zo diep gaat, kunnen we het niet bevatten.
Nadere informatieWIJ zijn hier gekomen niet alleen om jullie en alle anderen hier te
SAMENVATTING VAN DE REDEVOERINGEN GEHOUDEN VOOR DE JEUGD IN SURINAME EN DE NEDERLANDSE ANTILLEN Willemstad, 19 oktober 1955, Oranjestad, 22 oktober 1955. Paramaribo, 5 november t 955 WIJ zijn hier gekomen
Nadere informatieOefening 11: Vaardig beoefent hij het inademen, zijn geest concentrerend. Vaardig beoefent hij het uitademen, zijn geest concentrerend.
Ideeën weggooien: de oefening van het loslaten Tijdens de 'Adem van de Boeddha' retraite in Plum Village in 2008, besteedde Thich Nhat Hanh aandacht aan de Diamantsoetra en de Soetra van Bewuste Ademhaling,
Nadere informatieDe kracht van de vriendschap
De kracht van de vriendschap De kracht van de vriendschap Inleiding Vriendschap is één ziel in twee lichamen. Artistoteles De kracht van vriendschap is overweldigend. Vriendschap is iets moois, iets waarvan
Nadere informatie1) De ongelovige is blind gemaakt door Satan (2 Korintiërs 4:4).
BIJBELSTUDIES VOOR JONGE GELOVIGEN LES 4 Les 4 - Redding: Waarom is het voor ieder mens nodig om gered te worden? In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Dag 1 1) De ongelovige
Nadere informatieKINDEREN. IJsbrekers-lezing van ; Tessa Vanderzypen, 1ste jaar. 01/03/2014. Inleiding
IJsbrekers-lezing van ; Tessa Vanderzypen, 1ste jaar. 01/03/2014 KINDEREN Inleiding Ik wil graag enkele persoonlijke inzichten met jullie delen, die ik in de loop der jaren heb opgedaan in verband met
Nadere informatie