UIT GEÏNFORMEERDE BRON : NIEUWE ONTWIKKELINGEN IN HINDERRELATIES. Sabine Janssen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "UIT GEÏNFORMEERDE BRON : NIEUWE ONTWIKKELINGEN IN HINDERRELATIES. Sabine Janssen"

Transcriptie

1 UIT GEÏNFORMEERDE BRON : NIEUWE ONTWIKKELINGEN IN HINDERRELATIES Sabine Janssen

2 GEZONDHEIDSEFFECTEN VAN GELUID Verloren gezonde levensjaren door geluid in West-Europa Hart- en vaatziektes: DALYs Slaapverstoring: DALYs Ernstige hinder: DALYs (WHO, 2011)

3 GELUIDHINDER DEFINITIE Geluidhinder is een gevoel van afkeer, boosheid, onbehagen, onvoldaanheid of gekwetstheid, dat optreedt wanneer het geluid iemands gedachten, gevoelens of activiteiten beïnvloedt (Gezondheidsraad, 1994; Passchier-Vermeer & Vermeer, 2000) Gestandaardiseerde hindervraag (ICBEN, 2003; ISO/TS-15666) Thinking about the last 12 months, when you are here at home, how much does noise from (..noise source..) bother, disturb, or annoy you? Next is a scale ranging from 0 to 10 to indicate how much (..source..) noise bothers, disturbs or annoys you when you are here at home. If you are not at all annoyed choose 0, if you are extremely annoyed choose 10, if you are somewhere in between choose a number between 0 and 10. Thinking about the last 12 months, what number from 0 to 10 best shows how bothered, annoyed or disturbed you are by (..source..) noise?

4 %GEHINDERDEN BIJ GEVELNIVEAU (Lden) Hoe gehinderd bent u op een schaal van 0 tot 10? thuissituatie, 12 maanden percentage ernstige hinder (>7)

5 HINDERRELATIES PER GELUIDBRON

6 HINDER WINDTURBINES (VS ANDERE BRONNEN) Andere invloeden op de hinder: - Leeftijd - Geluidgevoeligheid - Uitzicht/(on)aantrekkelijkheid - Economisch baat Janssen, Vos, Eisses & Pedersen (2011)

7 HINDERRELATIES PER GELUIDBRON

8 TOENAME HINDER VLIEGTUIGGELUID Toename in hinder in recente studies tov eerdere hinderrelatie vliegtuiggeluid Mogelijke verklaring? - Hogere rate of change van moderne vliegvelden - Toename in aantallen vliegtuigen bij bepaalde Lden - Veranderingen in bron-kenmerken vliegtuiggeluid - Verschil in methode (geluidbepaling, resp%, hinderschaal) - Veranderingen in houding tov bron/ geluidgevoeligheid Guski et al, 2017: systematische overzichtstudie voor nieuwe WHO richtlijn

9 HELIKOPTERGELUID EN HINDER Hinderrelaties voor vliegtuiggeluid gelden niet per se voor helikoptergeluid Houding (angst voor ongelukken, noodzaak van helikoptervluchten) Akoestische kenmerken (impulsgeluid, laagfrequent geluid, veroorzaakt rattle ) Rattle noise en trillingen - Geluid van objecten/rammelen van ramen - Trillende onderdelen gebouw/meubels - Extra hinder equivalent aan toename van 8-10 db (Schomer et al, 1987/1991) of 5-6 db (TNO/NLR)

10 RAILWAY BONUS ACHTERHAALD? Hinderrelaties veronderstellen lagere hinder door spoorgeluid dan door weggeluid Echter, aanwijzingen dat railway bonus voor spoorgeluid niet gerechtvaardigd is: - bij grote aantallen treinen - wanneer spoorgeluid gepaard gaat met trillingen - bij specifieke hogesnelheidstreinen (Shinkansen) - maar ook in verschillende andere studies (zie onder) Guski et al, 2017: systematische overzichtstudie voor nieuwe WHO richtlijn

11 TRILLINGSHINDER (GOEDEREN)TREINEN N = studies: - Germany - Norway - USA/Canada - UK - Sweden - Netherlands - Poland

12 HINDERRELATIES PER GELUIDBRON

13 HINDERRELATIE WEGVERKEER Geen aanwijzingen voor veranderingen in hinderrelatie wegverkeersgeluid (geen nieuwe data of nieuwe relaties opgesteld voor hinder industriegeluid) Guski et al, 2017: systematische overzichtstudie voor nieuwe WHO richtlijn

14 NORMSTELLING IN OMGEVINGSWET (aanvullingswet geluid) Geluidbron Voorkeurswaarde (Lden in db) Maximale waarde (Lden in db) Nieuwe woningen Aanleg/aanpassing geluidbron Binnenwaarde (Lden in db) Industrieterreinen 50 5% HA 55 9% HA 60 14% HA Rijkswegen, provinciale en gemeentelijke wegen buiten de bebouwde kom Provinciale en gemeentelijke wegen binnen de bebouwde kom 50 3,5% HA 60 10% HA 65 16% HA 53 5% HA 70 25% HA 70 25% HA 33, 36 of 41 Vrijliggende spoorwegen 55 2,5% HA 65 8,5% HA 70 23% HA Windturbinegeluid in Activiteitenbesluit: maximale waarde 47dB (8% HA)

15 BEDANKT VOOR UW AANDACHT

Geluidhinder. Oscar Breugelmans

Geluidhinder. Oscar Breugelmans Geluidhinder Oscar Breugelmans Inhoud 1. Geluidhinder in Nederland 2. Wat is geluidhinder 3. Vaststellen van geluidhinder 4. Nieuwe WHO review geluidhinder Geluidhinder in Nederland Hinderinventarisatie

Nadere informatie

Normering geluid. Martin van den Berg Directie Klimaat, Lucht en Geluid

Normering geluid. Martin van den Berg Directie Klimaat, Lucht en Geluid Normering geluid Martin van den Berg Directie Klimaat, Lucht en Geluid Inhoud 1. Algemeen (geluid) normering Richtwaarden Streefwaarden Grenswaarden 2. Afleiding grens en streefwaarden Relevante gegevens

Nadere informatie

Stand van zaken rond geluidhinder in Nederland. Oscar Breugelmans Centrum voor Duurzaamheid, Milieu en gezondheid

Stand van zaken rond geluidhinder in Nederland. Oscar Breugelmans Centrum voor Duurzaamheid, Milieu en gezondheid Stand van zaken rond geluidhinder in Nederland Oscar Breugelmans Centrum voor Duurzaamheid, Milieu en gezondheid oscar.breugelmans@rivm.nl Inhoud 1. WHO environmental noise guidelines 2. Resultaten hinderinventarisatie

Nadere informatie

Windturbines in Nederland - landelijk beeld en normstelling

Windturbines in Nederland - landelijk beeld en normstelling Windturbines in Nederland - landelijk beeld en normstelling NSG 5 februari 2013 1 NSG 5 februari 2013 Jan Jabben RIVM Deze presentatie Enkele algemene noties normstelling geluid en zonering Geen evaluatie,

Nadere informatie

LEEFOMGEVINGSKWALITEIT ROND HET PROJECT PHS METEREN- BOXTEL IN SCENARIO S

LEEFOMGEVINGSKWALITEIT ROND HET PROJECT PHS METEREN- BOXTEL IN SCENARIO S TNO 2017 LEEFOMGEVINGSKWALITEIT ROND HET PROJECT PHS METEREN- BOXTEL IN SCENARIO S Werkrapportage TNO: Marco Duijnisveld, Sabine Janssen, Erik Salomons; Ardea Acoustics & Consult : Wim Soede; Level Acoustics

Nadere informatie

Luchthavens en geluidhinder van omwonenden. Danny Houthuijs

Luchthavens en geluidhinder van omwonenden. Danny Houthuijs Luchthavens en geluidhinder van omwonenden Danny Houthuijs GTL 2015 3 november 2015 Inleiding Constante spanning tussen bedrijfsmatige activiteit en beleving van omwonenden rondom vliegvelden Toekomstige

Nadere informatie

Meer reductie van geluidhinder door minder focus op geluid! Frits van den Berg Mundonovo sound research (voorheen: GGD Amsterdam)

Meer reductie van geluidhinder door minder focus op geluid! Frits van den Berg Mundonovo sound research (voorheen: GGD Amsterdam) Meer reductie van geluidhinder door minder focus op geluid! Frits van den Berg Mundonovo sound research (voorheen: GGD Amsterdam) NSG - bijeenkomst Geluidshinder, hoe te duiden, 9 jan 2018 Inhoud A. Geluidniveau

Nadere informatie

Geluid van luchtvaart en gezondheid

Geluid van luchtvaart en gezondheid Geluid van luchtvaart en gezondheid Oscar Breugelmans Centrum voor Duurzaamheid, Milieu en Gezondheid Geluid van luchtvaart en gezondheid 15 september 2016 Inhoud 1. Vliegtuiggeluid en gezondheid 2. Geluidhinder

Nadere informatie

Nieuwe regels voor geluid van verkeer en industrie (Swung-2)

Nieuwe regels voor geluid van verkeer en industrie (Swung-2) Nieuwe regels voor geluid van verkeer en industrie (Swung-2) Gilles Jansen Chris Weevers Programma (CW) 35 minuten Generiek: de belangrijkste elementen Bkl geluidregels Casuïstiek: hoe pakt het nieuwe

Nadere informatie

Windenergie en geluid:

Windenergie en geluid: Windenergie en geluid: Hinderbeleving en communicatie GTL-congres 4 november 2015 Steven Velthuijsen Achtergrond Windenergie Windenergie en geluid Windenergie en geluidsbeleving Hoofdthema s: 1) Geluidsnorm

Nadere informatie

Bloeddruk en hartfalen door geluid van weg- en railverkeer. Danny Houthuijs en Elise van Kempen

Bloeddruk en hartfalen door geluid van weg- en railverkeer. Danny Houthuijs en Elise van Kempen Bloeddruk en hartfalen door geluid van weg- en railverkeer Danny Houthuijs en Elise van Kempen 1 Uit New Scientist 25 augustus 2007: Dying for some peace and quiet Beleidsanalyse Geluid Verzoek van Milieu

Nadere informatie

Geachte wethouders van Schiedam, Rotterdam en Lansingerland,

Geachte wethouders van Schiedam, Rotterdam en Lansingerland, Aan : Wethouders van Schiedam, Rotterdam en Lansingerland Kopie aan : Elly van Kooten (directeur Publieke Gezondheid) Jan Groot (afdelingshoofd Publieke Gezondheid) Datum : 22 februari 2017 Maatschappelijke

Nadere informatie

Geluid van windturbines Jurisprudentie

Geluid van windturbines Jurisprudentie Geluid van windturbines Jurisprudentie Jade Gundelach Jurisprudentie van windturbinegeluid Juridisch instrumentarium Rijksinpassingsplannen (Windpark Fryslân, De Drentse Monden en Oostermoer) Provinciale

Nadere informatie

Kaders normering geluid windturbines

Kaders normering geluid windturbines Ministerie Infrastructuur en Milieu Kaders normering geluid windturbines Martin van den Berg Directie KLG Onderwerpen 1. Aanleiding en proces 2. Kaders en achtergronden normering 3. Kaders reken- en meetvoorschrift

Nadere informatie

Omgevingswet en geluid, tijd voor lokale afwegingsruimte! Nieuwe geluidregels en normen voor het bouwen (BBL)

Omgevingswet en geluid, tijd voor lokale afwegingsruimte! Nieuwe geluidregels en normen voor het bouwen (BBL) Omgevingswet en geluid, tijd voor lokale afwegingsruimte! Nieuwe geluidregels en normen voor het bouwen (BBL) 5 april 2016 - Spoorwegmuseum Utrecht - 30 minuten Hans J.A. van Leeuwen DGMR Adviseurs voor

Nadere informatie

Notitie Situatie Laagfrequent geluid Wetgeving

Notitie Situatie Laagfrequent geluid Wetgeving Notitie Datum: 27 februari 2017 Project: Windpark Koningspleij Uw kenmerk: - Locatie: Arnhem Ons kenmerk: V068465aa.00001.md Betreft: Beoordeling laagfrquent geluid Versie: 01_001 In opdracht van Outsmart

Nadere informatie

Ir M (Martin) van den Berg Ministerie VROM Directie Lokale Milieukwaliteit en verkeer. Relaties Lden en Lnight met Effecten

Ir M (Martin) van den Berg Ministerie VROM Directie Lokale Milieukwaliteit en verkeer. Relaties Lden en Lnight met Effecten Ir M (Martin) van den Berg Ministerie VROM Directie Lokale Milieukwaliteit en verkeer Relaties Lden en Lnight met Effecten Opbouw P Basisbegrippen geluid en gezondheid P EU-kader P Relaties Lden P Relaties

Nadere informatie

notitie Toelichting bij managementsamenvatting onderzoek leefomgevingskwaliteit Beantwoording vragen naar aanleiding van management samenvatting

notitie Toelichting bij managementsamenvatting onderzoek leefomgevingskwaliteit Beantwoording vragen naar aanleiding van management samenvatting acoustics & consult ARDEA acoustics & consult v.o.f. Brigantijnwal 5 2317 GL LEIDEN telefoon : 071 572 5845 email : info@ardea.nl notitie Toelichting bij managementsamenvatting onderzoek leefomgevingskwaliteit

Nadere informatie

VOORNAAMSTE RESULTATEN Inleiding Korte toelichting significantie 2

VOORNAAMSTE RESULTATEN Inleiding Korte toelichting significantie 2 RESULTATEN PEILING OMGEVINGSLAWAAI ALMELOPANEL 2017 Van 4 tot en met 18 april is er een peiling onder het AlmeloPanel gehouden. Van de 1.967 panelleden die waren uitgenodigd, hebben 1.159 leden de vragenlijst

Nadere informatie

VOORNAAMSTE RESULTATEN Inleiding 2

VOORNAAMSTE RESULTATEN Inleiding 2 RESULTATEN PEILING OMGEVINGSLAWAAI ENSCHEDEPANEL 2017 Van 4 tot en met 18 april is een peiling onder het EnschedePanel gehouden. Van de 3.631 panelleden die waren uitgenodigd, hebben 1.539 leden de vragenlijst

Nadere informatie

Gezondheidsaspecten bij (geluidsbelast) bouwen

Gezondheidsaspecten bij (geluidsbelast) bouwen Gezondheidsaspecten bij (geluidsbelast) bouwen NSG Geluidshinderdag Geluid en transformatie Inhoud Waarom? Effect van geluid op welbevinden en gezondheid Wat? Gezondheid: preventie en bevordering Hoe?

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2018 2019 33 118 Omgevingsrecht Nr. 113 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

SWUNG en het DoelMatigheidsCriterium. Judith Doorschot M+P raadgevende ingenieurs

SWUNG en het DoelMatigheidsCriterium. Judith Doorschot M+P raadgevende ingenieurs SWUNG en het DoelMatigheidsCriterium Judith Doorschot M+P raadgevende ingenieurs SWUNG Samen Werken aan de Uitvoering van Nieuw Geluidbeleid Overhevelen van hoofdstuk IX van de Wet geluidhinder naar hoofdstuk

Nadere informatie

Windpark Koningspleij. Akoestisch onderzoek

Windpark Koningspleij. Akoestisch onderzoek Windpark Koningspleij Akoestisch onderzoek Windpark Koningspleij Akoestisch onderzoek Door: Rik Wessels Datum: 28 februari 2017 Projectnummer: ESMNL16664 Prepared: Rik Wessels 22.09.2016 Reviewed: Helen

Nadere informatie

Nachtelijke fluctua.es, hinder en slaapverstoring. - themabijeenkomst geluid(hinder) van windturbines - Joos Vos

Nachtelijke fluctua.es, hinder en slaapverstoring. - themabijeenkomst geluid(hinder) van windturbines - Joos Vos Nachtelijke fluctua.es, hinder en slaapverstoring - themabijeenkomst geluid(hinder) van windturbines - Environmental Noise Research and Consultancy (www.vosanr.com) voorheen TNO Human Factors, Soesterberg

Nadere informatie

REGELGEVING VOOR GELUID

REGELGEVING VOOR GELUID BIJLAGE 1 REGELGEVING VOOR GELUID Regelgeving voor geluid De belangrijkste wettelijke instrumenten ter voorkoming of vermindering van geluidshinder, slaapverstoring en andere gezondheidseffecten zijn de

Nadere informatie

Netherlands NL Den Haag/Leiden Den Haag

Netherlands NL Den Haag/Leiden Den Haag Algemene gegevens Land Landcode Agglomeratie Naam gemeente Netherlands NL Den Haag/Leiden Den Haag Contactpersonen naam telefoon fax e-mail Contactpersoon A. Kuijer 73536572 adrienne.kuijer@ denhaag.nl

Nadere informatie

Nieuwe gezondheidskundige richtlijnen voor omgevingsgeluid. Elise van Kempen

Nieuwe gezondheidskundige richtlijnen voor omgevingsgeluid. Elise van Kempen Nieuwe gezondheidskundige richtlijnen voor omgevingsgeluid Elise van Kempen NSG bijeenkomst Utrecht, 21 februari 2019 Wat zijn de WHO guidelines? Document met richtlijnen en aanbevelingen van de WHO Gericht

Nadere informatie

De Omgevingswet en ons geluidbeleid

De Omgevingswet en ons geluidbeleid De Omgevingswet en ons geluidbeleid Hans Herremans november 2015. 5 november 2015 Omgevingswet kaderwet: vooral grondslagen regelen ruime meerderheid aangenomen door Tweede Kamer (juli 2015) Kern: vernieuwing,

Nadere informatie

Ontwikkelingen in milieugezondheidsrisico. milieugezondheidsmaten. Brigit Staatsen Danny Houthuijs

Ontwikkelingen in milieugezondheidsrisico. milieugezondheidsmaten. Brigit Staatsen Danny Houthuijs Ontwikkelingen in milieugezondheidsrisico s en milieugezondheidsmaten Brigit Staatsen Danny Houthuijs 1 Trends in milieugezondheidsrisico s Concentraties dalen, luchtverontreiniging en geluid blijven probleem

Nadere informatie

Systematisch Review: Geluid Interventies en Gezondheid een korte samenvatting. Lex Brown & Irene van Kamp

Systematisch Review: Geluid Interventies en Gezondheid een korte samenvatting. Lex Brown & Irene van Kamp Systematisch Review: Geluid Interventies en Gezondheid een korte samenvatting Environmental noise interventions and health. review the literature for evidence of environmental noise interventions leading

Nadere informatie

Dosis-effectrelaties, beoordelingsprocedures en grenswaarden

Dosis-effectrelaties, beoordelingsprocedures en grenswaarden Annoyance index Franssen e.a., RIVM/TNO rapport 2004 29% ~ 3,7 miljoen Nederlanders Dosis-effectrelaties, beoordelingsprocedures en grenswaarden Joos Vos ex TNO Human Factors Environmental Noise Research

Nadere informatie

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead 7.1 Exploring Combinations of Ten Look at these cubes. 2. Color some of the cubes to make three parts. Then write a matching sentence. 10 What addition sentence matches the picture? How else could you

Nadere informatie

De psychologie van de oudedagsvoorziening

De psychologie van de oudedagsvoorziening De psychologie van de oudedagsvoorziening Henriëtte Prast Hoogleraar Finance, Tilburg University/Fellow, Netspar Roundtable, 4 februari 2016, Amsterdam Fabel Theory of planned behavior, Ajzen: Informatie

Nadere informatie

Gezondheidseffecten van geluid en Trillingen ten gevolge van Treinverkeer

Gezondheidseffecten van geluid en Trillingen ten gevolge van Treinverkeer Gezondheidseffecten van geluid en Trillingen ten gevolge van Treinverkeer Irene van Kamp Elise van Kempen, Harm van Wijnen, Edwin Verheijen, Tifanny Istamto, Oscar Breugelmans, Liesbet Dirven, Arnold Koopman

Nadere informatie

Swung-2. Voortgang en ontwikkelingen. Toon Giele Ton Bos

Swung-2. Voortgang en ontwikkelingen. Toon Giele Ton Bos Swung-2 Voortgang en ontwikkelingen Toon Giele Ton Bos Stand van zaken Voortgang Swung-1 voor rijksinfra in Wet milieubeheer sinds 1 juli 2012 Regeling decentrale wegen en industrie in Swung-2 Uitvoering

Nadere informatie

Best Practice Seminar 14 NOVEMBER 2013

Best Practice Seminar 14 NOVEMBER 2013 Best Practice Seminar 14 NOVEMBER 2013 14.00: Welkom Best Practice Seminar 14.10: Centraal PMO als middelpunt van projecten en programma s Yvonne Veenma, Stedin 14.50: Pauze 15.30: Governance in een Enterprise

Nadere informatie

Planstudie Knooppunt Hoevelaken als test case voor SWUNG 1

Planstudie Knooppunt Hoevelaken als test case voor SWUNG 1 Referentie: 121204 Planstudie Knooppunt Hoevelaken als test case voor SWUNG 1 In de onderstaande tekeningen ziet u de gegevens van RWS voor geluidsschermen en de huidige GPP s voor Planstudie Knooppunt

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20901 2500 EX Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Plesmanweg 1-6 2597 JG Den Haag Postbus 20901 2500 EX Den Haag T 070-456

Nadere informatie

2012, peiling 3b september 2012

2012, peiling 3b september 2012 resultaten 2012, peiling 3b september 2012 Van 13 tot en met 26 juni is er een peiling onder het HengeloPanel gehouden. Van de 2.696 panelleden die waren uitgenodigd, hebben 1.963 leden de vragenlijst

Nadere informatie

Stille wegdekken: de winst- en verliesrekening

Stille wegdekken: de winst- en verliesrekening Stille wegdekken: de winst- en verliesrekening Ir. Jan Hooghwerff M+P 8e SilentRoads Symposium, 28 april 2011 1 Project stille wegdekken: Winst en Verliesrekening 8e SilentRoads Symposium, 28 april 2011

Nadere informatie

Figure 1 Shares of Students in Basic, Middle, and Academic Track of Secondary School Academic Track Middle Track Basic Track 29 Figure 2 Number of Years Spent in School by Basic Track Students 9.5 Length

Nadere informatie

DEPARTMENT INFORMATION TECHNOLOGY RESEARCH GROUP WAVES GELUID EN GEZONDHEID. Prof. Dr. ir. Dick Botteldooren

DEPARTMENT INFORMATION TECHNOLOGY RESEARCH GROUP WAVES GELUID EN GEZONDHEID. Prof. Dr. ir. Dick Botteldooren DEPARTMENT INFORMATION TECHNOLOGY RESEARCH GROUP WAVES GELUID EN GEZONDHEID Prof. Dr. ir. Dick Botteldooren DE OREN EN DAARTUSSEN sluit je oren gepercipieerde veiligheid 3 INHOUD Wat kunnen we horen Wat

Nadere informatie

Windturbines: gezondheidseffecten, sociale aspecten en hinder

Windturbines: gezondheidseffecten, sociale aspecten en hinder Windturbines: gezondheidseffecten, sociale aspecten en hinder Frits van den Berg GGD Amsterdam NSG-dag Geluidshinder van windturbines, 5 februari 2013, Arnhem residential impact wt's 2 Inhoud 0. Een impressie:

Nadere informatie

Testing Numeracy by Using Image Rich Test Items

Testing Numeracy by Using Image Rich Test Items Testing Numeracy by Using Image Rich Test Items EAPRIL 2011 Nijmegen, 23 November 2011 Kees Hoogland K.Hoogland@aps.nl Brief outline Sophistication of numeracy concepts Rekenen in Beeld a randomized experimental

Nadere informatie

RIVM Briefrapport /2008, bijlage bij briefnummer 60/08 BMV DH/dh

RIVM Briefrapport /2008, bijlage bij briefnummer 60/08 BMV DH/dh Gezondheidskundige Evaluatie Schiphol 2006 Samenvattende rapportage RIVM Briefrapport 630100005/2008, bijlage bij briefnummer 60/08 BMV DH/dh Dit briefrapport geeft een samenvatting van de resultaten en

Nadere informatie

Geluidwetgeving, theorie en praktijk Evertjan Janssen Senior geluidadviseur bij de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid

Geluidwetgeving, theorie en praktijk Evertjan Janssen Senior geluidadviseur bij de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid Geluidwetgeving, theorie en praktijk Evertjan Janssen Senior geluidadviseur bij de Opbouw presentatie Wetgeving. De Wet geluidhinder (Wgh) 3 bronsoorten: Industrielawaai Railverkeerslawaai Wegverkeerslawaai

Nadere informatie

Gezondheidsgevolgen van Laag Frequent Geluid. een selectie

Gezondheidsgevolgen van Laag Frequent Geluid. een selectie Gezondheidsgevolgen van Laag Frequent Geluid een selectie Delden, 29 november 2018 Sylvia van Manen, huisarts 1 1. Introductie 2. Achtergrond licht- en geluidgolven 3. Welke klachten rapporteren omwonenden?

Nadere informatie

Normen bij cumulatie van geluid Kwantitatief onderzoek naar extra overschrijding van maximaal toegestane geluidsbelasting bij woningen

Normen bij cumulatie van geluid Kwantitatief onderzoek naar extra overschrijding van maximaal toegestane geluidsbelasting bij woningen Normen bij cumulatie van geluid Kwantitatief onderzoek naar extra overschrijding van maximaal toegestane geluidsbelasting bij woningen RIVM Briefrapport 2015-0054 A.J. van Beek W.J.R. Swart Normen bij

Nadere informatie

Factsheets windturbines en gezondheid

Factsheets windturbines en gezondheid Factsheets windturbines en gezondheid Factsheet: Windturbines en gezondheidsklachten worden regelmatig met elkaar in verband gebracht terwijl daar wetenschappelijk consensus voor bestaat. De verbanden

Nadere informatie

Laag frequent geluid: van bron naar ontvanger. Frits van der Eerden TNO Den Haag

Laag frequent geluid: van bron naar ontvanger. Frits van der Eerden TNO Den Haag 1 Laag frequent geluid: van bron naar ontvanger Frits van der Eerden TNO Den Haag 2 Overzicht Geluidvoortplanting over grote afstanden (combinatie meteorologie en akoestiek) LF industriegeluid: Oostvoorne

Nadere informatie

Geluidshinder in Nederland door weg-, rail- en vliegverkeer, 2012

Geluidshinder in Nederland door weg-, rail- en vliegverkeer, 2012 Geluidshinder in Nederland door weg-, rail- en vliegverkeer, 2012 Indicator 10 september 2014 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 28 663 Milieubeleid Nr. 64 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Parkstad Limburg Energy Transition Implementation Program PALET 3.0. Discussie en vragen

Parkstad Limburg Energy Transition Implementation Program PALET 3.0. Discussie en vragen Parkstad Limburg Energy Transition Implementation Program PALET 3.0 Discussie en vragen Ambition Document 1.0 2.0 Potention Research Parkstad Limburg Energy Transition (PALET 3.0) Basic principles PALET

Nadere informatie

Contents. Introduction Problem Definition The Application Co-operation operation and User friendliness Design Implementation

Contents. Introduction Problem Definition The Application Co-operation operation and User friendliness Design Implementation TeleBank Contents Introduction Problem Definition The Application Co-operation operation and User friendliness Design Implementation Introduction - TeleBank Automatic bank services Initiates a Dialog with

Nadere informatie

Kan ik geld afhalen in [land] zonder provisies te betalen? Asking whether there are commission fees when you withdraw money in a certain country

Kan ik geld afhalen in [land] zonder provisies te betalen? Asking whether there are commission fees when you withdraw money in a certain country - General Kan ik geld afhalen in [land] zonder provisies te betalen? Asking whether there are commission fees when you withdraw money in a certain country Wat zijn de provisies als ik geld wil afhalen

Nadere informatie

Ontwerp-besluit Hogere grenswaarde geluid. Woningbouw Waardeel Glimmen

Ontwerp-besluit Hogere grenswaarde geluid. Woningbouw Waardeel Glimmen Ontwerp-besluit Hogere grenswaarde geluid Woningbouw Waardeel Glimmen Besluit van het college van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Haren. Nummer: Datum: INHOUD 1. INLEIDING... 3 2. BEOORDELINGSKADER...

Nadere informatie

Windenergie Lage Weide.

Windenergie Lage Weide. Windenergie Lage Weide. Het project/plan De Gemeente Utrecht wil op het industriepark Lage Weide de realisatie van een windpark door energie-u ruimtelijk mogelijk maken. Het park krijgt een capaciteit

Nadere informatie

Understanding and being understood begins with speaking Dutch

Understanding and being understood begins with speaking Dutch Understanding and being understood begins with speaking Dutch Begrijpen en begrepen worden begint met het spreken van de Nederlandse taal The Dutch language links us all Wat leest u in deze folder? 1.

Nadere informatie

Geluid en hartvaatziekten. Elise van Kempen Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu

Geluid en hartvaatziekten. Elise van Kempen Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu Geluid en hartvaatziekten Elise van Kempen Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu Bewijslast geluid en hartvaatziekten Gezondheidsraad (1994): Er is voldoende bewijs voor een relatie tussen geluid

Nadere informatie

Geachte heer Jabben, Met vriendelijke groet, Henk. RIVM T.a.v. de heer ir. J. Jabben Postbus BA BILTHOVEN 1111i1~ Iiiililil

Geachte heer Jabben, Met vriendelijke groet, Henk. RIVM T.a.v. de heer ir. J. Jabben Postbus BA BILTHOVEN 1111i1~ Iiiililil onderzoek /Netherlands Organisation Retouradres: TNO mm, Postbus 6041, 26(X) JA Delft RIVM T.a.v. de heer ir. J. Jabben Postbus 1 3720 BA BILTHOVEN 1111i1~ 11111111 Iiiililil Schoemakerstraat 97 Postbus

Nadere informatie

Windpark Urirama, Aruba

Windpark Urirama, Aruba Windpark Urirama, Aruba Advies van de Commissie m.e.r. inzake 8 november 2012 / rapportnummer OS24-B015 53 1. Oordeel over het MER De Staten van Aruba hebben de Commissie voor de m.e.r 1 (verder de Commissie)

Nadere informatie

Windenergie in de Wieringermeer

Windenergie in de Wieringermeer Windenergie in de Wieringermeer J. H. Fred Jansen Nationaal Kritisch Platform Windenergie Conclusies Windenergie is geen noemenswaardig alternatief voor fossiele energie en levert geen noemenswaardige

Nadere informatie

Congress geluid, trillingen en luchtkwaliteit

Congress geluid, trillingen en luchtkwaliteit Congress geluid, trillingen en luchtkwaliteit 3 en 4 november 2015 Aanwezig: J Ramsbotham ( SHB&L) en T. Meijer ( Gemeente Nijkerk) Highlights Het gespreken gevoerd met andere deelnemers waren zeer nuttig

Nadere informatie

Reactie van mensen op stemgeluid. Frits van den Berg

Reactie van mensen op stemgeluid. Frits van den Berg Reactie van mensen op stemgeluid Frits van den Berg Overzicht Stemgeluid en spraak deel van onze natuur Gemeten hinder en slaapverstoring Omgang met stemgeluid Stem/spraak: deel van onze natuur Ons gehoorsysteem

Nadere informatie

Aim of this presentation. Give inside information about our commercial comparison website and our role in the Dutch and Spanish energy market

Aim of this presentation. Give inside information about our commercial comparison website and our role in the Dutch and Spanish energy market Aim of this presentation Give inside information about our commercial comparison website and our role in the Dutch and Spanish energy market Energieleveranciers.nl (Energysuppliers.nl) Founded in 2004

Nadere informatie

Tab Algemene gegevens Cel. Tab Gemeenten Cel Aantal woningen. De drie oranje tabbladen bevatten invoercellen. Vul alle oranje invoercellen in.

Tab Algemene gegevens Cel. Tab Gemeenten Cel Aantal woningen. De drie oranje tabbladen bevatten invoercellen. Vul alle oranje invoercellen in. Instructie voor het in De drie oranje tabbladen bevatten invoercellen. Vul alle oranje invoercellen in. Als er geen gegevens beschikbaar zijn voor een bepaal Als het aantal gelijk is aan nul, vul in die

Nadere informatie

SWUNG-2. Voortgang en ontwikkelingen Swung-2 in samenhang met de Omgevingswet. GTL-congres nov Ton Bos I&M

SWUNG-2. Voortgang en ontwikkelingen Swung-2 in samenhang met de Omgevingswet. GTL-congres nov Ton Bos I&M SWUNG-2 Voortgang en ontwikkelingen Swung-2 in samenhang met de Omgevingswet GTL-congres nov. 2014 Ton Bos I&M 7 november 2014 INHOUD Voortgang en planning Tussenstand hoofdlijnen Swung-2 Uitwerking Swung-2

Nadere informatie

Kan ik geld afhalen in [land] zonder provisies te betalen? Asking whether there are commission fees when you withdraw money in a certain country

Kan ik geld afhalen in [land] zonder provisies te betalen? Asking whether there are commission fees when you withdraw money in a certain country - General Can I withdraw money in [country] without paying fees? Kan ik geld afhalen in [land] zonder provisies te betalen? Asking whether there are commission fees when you withdraw money in a certain

Nadere informatie

Travel Getting Around

Travel Getting Around - Location Ik ben de weg kwijt. Not knowing where you are Kunt me op de kaart aanwijzen waar het is? Asking for a specific location on a map Waar kan ik vinden? Asking for a specific... een toilet?...

Nadere informatie

Omgevingswet en nieuwe geluidregels

Omgevingswet en nieuwe geluidregels Omgevingswet en nieuwe geluidregels NVBV Kennisdag 14 juni 2017 Chris Weevers Rapport Elverding Sneller en Beter (2008) Onderzoek naar werkelijke oorzaken vertraging bij infrastructurele projecten Vertragende

Nadere informatie

Briefrapport /2008 R. van Poll O. Breugelmans L. Dreijerink. Samenvatting Belevingsonderzoek vliegbasis Geilenkirchen

Briefrapport /2008 R. van Poll O. Breugelmans L. Dreijerink. Samenvatting Belevingsonderzoek vliegbasis Geilenkirchen Briefrapport 630310002/2008 R. van Poll O. Breugelmans L. Dreijerink Samenvatting Belevingsonderzoek vliegbasis Geilenkirchen RIVM Briefrapport 630310002/2008 Samenvatting Belevingsonderzoek Vliegbasis

Nadere informatie

Waar vind je rust? r Fred Woudenberg en Miriam Weber. Haarlem, 29 november 2017

Waar vind je rust? r Fred Woudenberg en Miriam Weber. Haarlem, 29 november 2017 Waar vind je rust? r Fred Woudenberg en Miriam Weber Haarlem, 29 november 2017 Geluid of lawaai? Impact van geluid Gezondheidsimpact van wegverkeersgeluid Geluid gezondheidseffecten Overlijden (tientallen

Nadere informatie

Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG. Geachte voorzitter,

Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG. Geachte voorzitter, Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Contactpersoon Doorkiesnummer Datum 16 mei 2006 Ons kenmerk DGTL/06.007918 Onderwerp "Buitengebied" Schiphol Bijlage(n)

Nadere informatie

Geluid vanwege voornemen windturbines bij Tata Steel

Geluid vanwege voornemen windturbines bij Tata Steel Notitie / Memo Aan: Suzan Tack Van: Gideon Konings Datum: 3 mei 2016 Kopie: Frank van Hout Ons kenmerk: T&PN002F02 Classificatie: Projectgerelateerd HaskoningDHV Nederland B.V. Transport & Planning Onderwerp:

Nadere informatie

Samenvatting. Waarom dit advies?

Samenvatting. Waarom dit advies? Samenvatting Waarom dit advies? Slaap is van groot belang voor de mens. Het is dus begrijpelijk dat onbedoelde beïnvloeding van de slaap door geluid een serieus probleem is. Aangezien het storende geluid

Nadere informatie

Programma Thema uur geluid

Programma Thema uur geluid Programma Thema uur geluid 2100 Welkom 2110 Algemene toelichting op Geluid Stand van zaken Tracébesluit A1/A6 Kees-Jan Mensinga (Antea) 2125 Meerjarenprogramma Geluid, Jeroen Zeedijk, Arjan Gerritsen en

Nadere informatie

Opbouw 1. Externe veiligheid

Opbouw 1. Externe veiligheid Er is gevraagd met welke milieucontouren er rekening dient te worden gehouden bij de realisatie van een basisschool nabij een glasfabriek. De locatie staat hieronder visueel weergegeven. Bron: google maps

Nadere informatie

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other Dutch survival kit This Dutch survival kit contains phrases that can be helpful when living and working in the Netherlands. There is an overview of useful sentences and phrases in Dutch with an English

Nadere informatie

Notitie windturbinegeluid en gezondheid

Notitie windturbinegeluid en gezondheid TNO-rapport TNO 2017 R10365 Notitie windturbinegeluid en gezondheid Anna van Buerenplein 1 2595 DA Den Haag Postbus 96800 2509 JE Den Haag www.tno.nl T +31 88 866 85 51 F +31 88 866 30 10 Datum 15 maart

Nadere informatie

Gezondheidsmonitor Volwassenen en ouderen Kennemerland Belevingsonderzoek Geluidhinder en slaapverstoring vliegverkeer Schiphol

Gezondheidsmonitor Volwassenen en ouderen Kennemerland Belevingsonderzoek Geluidhinder en slaapverstoring vliegverkeer Schiphol Gezondheidsmonitor Volwassenen en ouderen Kennemerland 2016 Belevingsonderzoek Geluidhinder en slaapverstoring vliegverkeer Schiphol Projectsturing Bestuursopdracht: directie en bestuur Ambtelijke werkgroep

Nadere informatie

Theemswegtracé en geluid. Paul van der Stap

Theemswegtracé en geluid. Paul van der Stap Theemswegtracé en geluid Paul van der Stap 22 oktober 2015 inhoud Korte uitleg Wet milieubeheer regeling geluid Geluid productie plafonds en grenswaarden Geluidreducerende maatregelen Stappen in het geluidonderzoek

Nadere informatie

Rapportage. Zaaknummer: Aan: Van: Team:

Rapportage. Zaaknummer: Aan: Van: Team: Rapportage Zaaknummer: Aan: Van: Team: EM 29474 K. Veurink gemeente Emmen Z. Lacković Advies RUD Drenthe Betreft: akoestisch onderzoek i.v.m. nieuwbouw twee kavels Weerdingerstraat nabij 166 en 175 in

Nadere informatie

Actieplan geluid ONTWERP Gemeente IJsselstein

Actieplan geluid ONTWERP Gemeente IJsselstein Actieplan geluid 2018-2023 ONTWERP Gemeente IJsselstein volgens EU Richtlijn omgevingslawaai 3e tranche 2016 Omgevingsdienst regio Utrecht Juli 2018 Z-2018-60192 / 67065 opgesteld door beoordeeld door

Nadere informatie

Beoordeling van geluidpieken in de woonomgeving

Beoordeling van geluidpieken in de woonomgeving TNO-rapport PG/VGZ/99.023 Beoordeling van geluidpieken in de woonomgeving TNO Preventie en Gezondheid Volksgezondheid Gortergebouw: Wassenaarseweg 56 Postbus 2215 2301 CE Leiden Telefoon 071 518 18 18

Nadere informatie

Plan-MER Bestemmingsplannen Sloegebied. Achtergronddocument Verkeerslawaai

Plan-MER Bestemmingsplannen Sloegebied. Achtergronddocument Verkeerslawaai Plan-MER Bestemmingsplannen Sloegebied Achtergronddocument Verkeerslawaai Plan-MER Bestemmingsplannen Sloegebied Achtergronddocument Verkeerslawaai Datum 31 maart 2016 Versie Eindconcept Pagina 2 van 14

Nadere informatie

Vervangende nieuwbouw wijk Buitenlust. Rob Rensen, Adviseur milieukwaliteit (geluid)

Vervangende nieuwbouw wijk Buitenlust. Rob Rensen, Adviseur milieukwaliteit (geluid) Advies geluid Project Vervangende nieuwbouw wijk Buitenlust Gemeente Oegstgeest Datum vraag juli 2014 Datum advies 24 oktober 2014 Contactpersoon gemeente Niels Jongeling Contactpersoon ODWH Rob Rensen,

Nadere informatie

ADVIES. Geluid, verkeerslawaai

ADVIES. Geluid, verkeerslawaai ADVIES Aan : Esther Bouwhuis / gemeente Berkelland Behandeld door : Jan Prakken / adviseur geluid Datum : 29 juni 2015 Ons kenmerk : S2014-00164.2 Onderwerp : Verbouw schuur tot woning, Groenloseweg 36

Nadere informatie

Hoe bepaal je. in planvorming

Hoe bepaal je. in planvorming Hoe bepaal je gezondheid in planvorming Tilly Fast Presentatie > Verschillende methoden: hoe bepalen welke geschikt is? > Methoden Hoe werkt het Wat levert het op Beperkingen/Randvoorwaarden Voorbeelden

Nadere informatie

Bijlage 1. Inleiding. 1. Achtergrond

Bijlage 1. Inleiding. 1. Achtergrond Bijlage 1 Concept-Circulaire geluidhinder veroorzaakt door windturbines; beoordeling in het kader van de vergunningverlening op basis van de Wet milieubeheer (versie 1 september 2009) Inleiding In deze

Nadere informatie

Geluid vanwege voornemen windturbines bij Tata Steel

Geluid vanwege voornemen windturbines bij Tata Steel Notitie / Memo Aan: Suzan Tack Van: Gideon Konings Datum: 26 april 2016 Kopie: Frank van Hout Ons kenmerk: T&PN001F02 Classificatie: Projectgerelateerd HaskoningDHV Nederland B.V. Transport & Planning

Nadere informatie

ZOETERMEER - MOOK - GRONINGEN - ROERMOND DÜSSELDORF - DORTMUND - BERLIN - PARIS - LYON - LONDON - LEUVEN - SEVILLA

ZOETERMEER - MOOK - GRONINGEN - ROERMOND DÜSSELDORF - DORTMUND - BERLIN - PARIS - LYON - LONDON - LEUVEN - SEVILLA laagfrequent geluid R esultaten onderzoek C entrale Gelderland Edwin Buikema e.buikema@ peutz.nl ZOETERMEER - MOOK - GRONINGEN - ROERMOND DÜSSELDORF - DORTMUND - BERLIN - PARIS - LYON - LONDON - LEUVEN

Nadere informatie

Verkeerslawaai, wie doet er wat aan?

Verkeerslawaai, wie doet er wat aan? Auteur: H. Nijland Verschenen in: ArenA, Jaargang 9, 155-157 Verkeerslawaai, wie doet er wat aan? Verkeer veroorzaakt geluid en geluid kan op zijn beurt leiden tot ongewenste effecten bij mensen en dieren.

Nadere informatie

Hoe maak je een stad/gemeente stiller?

Hoe maak je een stad/gemeente stiller? Hoe maak je een stad/gemeente stiller? Een inkijk in de weerspannige praktijk De lettergrootte voor bijschriften is 12 Mark Bakermans Senior adviseur DGMR NSG-dag Geluidkaarten en actieplannen 28 juni

Nadere informatie

Consumer survey on personal current accounts

Consumer survey on personal current accounts Consumer survey on personal current accounts April 24 GfK 24 Consumer survey on personal current accounts April 24 Table of contents. Management Summary 2. Research design. Research findings GfK 24 Consumer

Nadere informatie

MyDHL+ Tarief berekenen

MyDHL+ Tarief berekenen MyDHL+ Tarief berekenen Bereken tarief in MyDHL+ In MyDHL+ kunt u met Bereken tarief heel eenvoudig en snel opvragen welke producten er mogelijk zijn voor een bestemming. Ook ziet u hierbij het geschatte

Nadere informatie

Wettelijke grenswaarden voor piekniveaus ten gevolge van industriële activiteiten. Jan H. Granneman

Wettelijke grenswaarden voor piekniveaus ten gevolge van industriële activiteiten. Jan H. Granneman Wettelijke grenswaarden voor piekniveaus ten gevolge van industriële activiteiten Jan H. Granneman Introductie Achtergrond: Omgevingswet Heroverweging grenswaarden voor piekgeluidniveaus ten gevolge van

Nadere informatie

Ontwerp besluit hogere waarden wegverkeerslawaai voor woningbouwproject Duinvallei fase 10, Katwijk aan Zee (v /K2V 11765)

Ontwerp besluit hogere waarden wegverkeerslawaai voor woningbouwproject Duinvallei fase 10, Katwijk aan Zee (v /K2V 11765) Duinvallei fase 10, Katwijk aan Zee (v 1204415/K2V 11765) Aanleiding In de woonwijk Zanderij te Katwijk aan Zee heeft de gemeente Katwijk het plan om het bouwproject Duinvallei fase 10 te realiseren. Het

Nadere informatie

SWUNG-2 INHOUD

SWUNG-2 INHOUD Verkeerslawaai in oude Rome Hier in Rome gaan veel zieken dood aan slaapgebrek Herrie houdt ze wakker Welke huurwoning vergunt het je te slapen? In deze stad slapen alleen de rijken De oorzaak van deze

Nadere informatie