De psychologie van de oudedagsvoorziening

Transcriptie

1 De psychologie van de oudedagsvoorziening Henriëtte Prast Hoogleraar Finance, Tilburg University/Fellow, Netspar Roundtable, 4 februari 2016, Amsterdam

2 Fabel Theory of planned behavior, Ajzen: Informatie Intentie Gedrag Oude economie (en beleid): Wat mensen doen is wat ze willen doen, zolang ze geinformeerd zijn en markten werken 2

3 Blij met verplichte tweede pijler? (Van Rooij, Kool, Prast 2007) Ruime meerderheid zegt ja Meest genoemde redenen: Wil niet nadenken over pensioen Ben bang dat ik anders niet (genoeg) zou sparen voor pensioen 3

4 DHS, summer 2011 (Smits et al) Stel u krijgt te horen dat uw pensioen 25% lager zal zijn dan u tot nu toe verwachtte. Zou u uw huidige leefstijl aanpassen? > Ja 21% > Nee 28% > Verstandig zijn, maar zou t wschl niet doen 34% > Weet niet 17% 4

5 Verstandig, waarom niets doen? Weet niet wat ik moet doen 9 % Kan niets doen 24% Wil er niet over nadenken 23% Zou het uitstellen 33% 5

6 Feit There are characteristics of decision problems that make it very likely that revealed preferences normative preferences EVEN when markets work and people are well informed and educated (Camerer et al, 2003) 6

7 Characteristics (Beshears et al, 2008) Intertemporele keus met verleiding Complexe keus Passieve keus is mogelijk Weinig kans om van fouten te leren 7

8 Pensioenkeuzes Intertemporele keus met verleiding Complexe keus Passieve keus is mogelijk Weinig kans om van fouten te leren 8

9 NB twee soorten mensen Mensen met zelfkennis: zien in dat ze hulp nodig hebben om goed voornemen om te zetten in gedrag (meerderheid); a,b,c,d potentieel effectief Mensen zonder zelfkennis: denken dat ze zich morgen anders zullen gedragen (uitzondering); b, c, d potentieel effectief 9

10 Nu kiezen, vlg week eten Choosing Today Eating Next Week Time If you were deciding today, would you choose fruit or chocolate for next week? 10

11 Nu kiezen, vlg week eten Choosing Today Eating Next Week Time Today, subjects typically choose fruit for next week. 74% choose fruit 11

12 Kiezen en meteen eten Choosing and Eating Simultaneously Time If you were deciding today, would you choose fruit or chocolate for today? 12

13 Kiezen en meteen eten Choosing and eating today Time 70% chooses chocolate 13

14 Zelfbindingsmechanisme Geen dwang, wel zelfdwang Voorbeelden: Als u nu (januari) tekent voor akkoord, storten wij in mei uw vakantiegeld en in december uw dertiende maand in pensioenpot 14

15 Zelfbinding inleg (Thaler en Benartzi, 2001) pre advice 1st pay rise 2nd pay rise 3rd pay rise smart participants others 15

16 Effect complexiteit Iyengar and Lepper (2000): when choice is demotivating 16

17 Participation rate Complex choice: pensions Plan Participation and Number of Funds Iyengar, Jiang, and Huberman

18 Ontkoppeling + deadline Trek de keuzes uit elkaar Wilt u bijsparen? Ja/nee Wilt u x bijsparen, of een ander bedrag? Wilt u beleggen conform y, of anders? 18

19 Effect van keus-ontkoppeling Fraction Ever Participating in Plan 50% 40% 30% 20% 10% 0% Time since baseline (months) 19

20 Elimineer stille keus Werknemer is verplicht om zich actief aan- of af te melden voor pensioensparen Leidt tot 28% meer deelnemers (Choi en anderen, 2005) 20

21 Select an insurance ( 0 Cancellation Insurance. 0 Travel & Cancellation Insurance 0 No insurance Proceed to payment details 21

22 Standaard omdraaien Opt-in: werknemer moet zich aanmelden om mee te doen Opt-out: werknemer moet zich afmelden om niet mee te doen (=automatic enrollment) 22

23 Effect standaard 100% 80% 60% 40% 401(k) participation by tenure at firm Automatic enrollment Standard enrollment 20% 0% Tenure at company (months) 23

24 Houding tov wie zwijgt doet mee Enquete onder werknemers met wie zwijgt stemt toe pensioensysteem: You are glad your company offers automatic enrollment. Agree? Disagree? Enrolled employees: 98% agree Non-enrolled employees: 79% agree All employees: 97% agree Source: Harris Interactive Inc. 24

25 Mijn boodschap Werkgever heeft sleutelrol bij het helpen van mensen om passende pensioenkeuzes te maken Kan denken aan de volgende instrumenten: a) Zelfbindingsmechanisme b) Ontkoppeling c) Verplicht actief kiezen d) Standaardkeus (evt gedifferentieerd) 25

26 Hoe mensen helpen keuzes te maken? Niet: Financiele educatie (beinvloedt 0,1% van gedrag, overige 99,9% door andere factoren) Wel: Keuzes anders aanbieden Keuzes decomplexiseren Zelfbindingsmechanismen aanbieden Zelfkennis bevorderen 26

27 Dank voor uw aandacht 27