Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 24 NOVEMBER 2014 S N/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. S N M.S. eiser, vertegenwoordigd door mr. Beatrix Vanlerberghe, advocaat bij het Hof van Cassatie, met kantoor te 2000 Antwerpen, Amerikalei 187, bus 302, waar de eiser woonplaats kiest, tegen OPENBAAR CENTRUM VOOR MAATSCHAPPELIJK WELZIJN TE TIELT, met zetel te 8700 Tielt, Deken Darraslaan 17, verweerder. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het arbeidshof te Gent van 10 februari 2012.

2 24 NOVEMBER 2014 S N/2 Afdelingsvoorzitter Beatrijs Deconinck heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal Henri Vanderlinden heeft geconcludeerd. II. CASSATIEMIDDELEN De eiser voert in zijn verzoekschrift twee middelen aan. Eerste middel Geschonden wetsbepalingen - de artikelen 14 en 16 van de Wet van 26 mei 2002 betreffende het recht op maatschappelijke integratie; - de artikelen 22, 1, b) en 34, 2, van het koninklijk besluit van 11 juli 2002 houdende het algemeen reglement betreffende het recht op maatschappelijke integratie. Aangevochten beslissing De appelrechters verwerpen grotendeels de vordering van de eiser die ertoe strekte de verweerder te horen veroordelen tot betaling aan de eiser van een maandelijks leefloon als samenwonende van: - 483,86 voor de periode van 1 februari 2010 t.e.m. 31 augustus 2010; - 493,54 voor de periode van 1 september 2010 t.e.m. 30 april 2011; - 503,39 voor de periode van 1 mei 2011 t.e.m. 31 augustus 2011; - 513,46 vanaf 1 september 2011; te vermeerderen met de verwijlsinteresten aan de wettelijke intrestvoet telkens vanaf de 16 e van iedere maand tot op de dag van integrale betaling; en beslissen dat de verweerder aan de eiser tot 23 februari 2010 een aanvullend leefloon als samenwonende verschuldigd is en vanaf 24 februari 2010 geen leefloon meer verschuldigd is. De appelrechters verwerpen het middel van de eiser dat de kinderbijslag die de ouders voor de eiser ontvangen, niet als bestaansmiddel in rekening kan worden gebracht, op grond van de volgende motieven: De gezinsbijslagen die voor [de eiser] worden betaald, moeten in rekening worden gebracht. Artikel 16, 1, van de wet van 26 mei 2002 bepaalt immers dat alle bestaansmiddelen in aanmerking komen, van welke aard en oorsprong ook, waarover de aanvrager beschikt, met inbegrip van alle uitkeringen krachtens de Belgische of buitenlandse sociale wetgeving ( ). De gezinsbijslag wordt weliswaar niet rechtstreeks aan [de eiser] uitbetaald; naar kan aangenomen worden is zijn moeder de bijslagtrekkende. De gezinsbijslag strekt er echter

3 24 NOVEMBER 2014 S N/3 toe tussen te komen in de uitgaven voor zijn opleiding, kost en inwoon. Ware er een relatiebreuk met zijn ouders, dan kon [de eiser] de kinderbijslag zelfs rechtstreeks aan hem doen uitbetalen (artikel 21, 2, b, K.B.). In casu is er geen relatiebreuk. De kinderbijslag wordt weliswaar aan de bijslagtrekkende betaald, maar is een bestaansmiddel van de aanvrager zelf en moet dus in aanmerking worden genomen (cfr. D. Simoens, Handboek maatschappelijke dienstverlening, Die Keure, losbladig, nrs. 346/1 en 346/2). Partijen zijn het er over eens dat geen rekening kan worden gehouden met de kinderbijslagen die aan de andere kinderen worden betaald. Geheel ten onrechte verwijst [de verweerder] op incidenteel hoger beroep naar artikel 22, 1, b, K.B. van 11 juli 2002 houdende het algemene reglement betreffende het recht op maatschappelijke integratie. Deze bepaling viseert immers de situatie waar de leefloongerechtigde zelf kinderen heeft en daar bijslagtrekkende voor is. Deze regel beantwoordt aan de evidente bekommernis dat de gezinsbijslag van wie kinderen heeft niet in mindering op zijn of haar leefloon mag worden gebracht. In casu echter heeft [de eiser] geen kinderen die gezinsbijslag opleveren. De gezinsbijslag wordt integendeel voor zijn opleiding, kost en inwoon betaald. Er moet rekening mee worden gehouden overeenkomstig artikel 16, 1, van de wet (vgl. Arbrb. Brussel, 20 februari 2008, Soc. Kron., 2011, 153). Dat dit niet gebeurde ten aanzien van zijn broer Vullnet, is moeilijk verklaarbaar. [De eiser] kan daar echter geen rechten aan ontlenen. Grieven Artikel 14, 1, 1, van de Wet van 26 mei 2002 betreffende het recht op maatschappelijke integratie bepaalt het bedrag van het leefloon voor elke persoon die met één of meerdere personen samenwoont. Krachtens artikel 14, 2, van dezelfde Wet van 26 mei 2002 wordt het bedrag van het leefloon verminderd met de bestaansmiddelen van de aanvrager, berekend overeenkomstig de bepalingen van titel 2, Hoofdstuk 2. Krachtens artikel 16, 1, van dezelfde wet komen alle bestaansmiddelen in aanmerking van welke aard en oorsprong ook, waarover de aanvrager beschikt, met inbegrip van alle uitkeringen krachtens de Belgische of buitenlandse sociale wetgeving. Kunnen eveneens in aanmerking worden genomen binnen de perken bepaald door de Koning, bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad, de bestaansmiddelen van de personen met wie de aanvrager samenwoont. Krachtens artikel 16, 2, van dezelfde wet kan de Koning bij besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad de inkomsten aanduiden die, hetzij voor het geheel, hetzij gedeeltelijk, niet in aanmerking komen bij het berekenen van de bestaansmiddelen. Krachtens artikel 22, 1, b), van het koninklijk besluit van 11 juli 2002 houdende het algemeen reglement betreffende het recht op maatschappelijke integratie wordt bij het berekenen van de bestaansmiddelen geen rekening gehouden met de gezinsbijslag waarvoor

4 24 NOVEMBER 2014 S N/4 de betrokkene de hoedanigheid van bijslagtrekkende bezit ten voordele van kinderen krachtens de Belgische of een buitenlandse sociale wetgeving voor zover hij deze opvoedt en volledig of gedeeltelijk te zijnen lasten heeft. Krachtens artikel 34, 2, van voormeld koninklijk besluit van 11 juli 2002 kan, in geval de aanvrager samenwoont met één of meer meerderjarigen ascendenten en/of descendenten van de eerste graad, het gedeelte van de bestaansmiddelen van ieder van die personen dat het bij artikel 14, 1, 1, van de wet bepaalde bedrag te boven gaat, geheel of gedeeltelijk in aanmerking genomen worden; bij de toepassing van deze bepaling moet aan de aanvrager en zijn meerderjarige ascendenten en/of descendenten van de eerste graad fictief het bij artikel 14, 1, 1, van de wet bepaalde bedrag toegekend worden. Uit deze bepalingen volgt dat de gezinsbijslag die een ouder van de aanvrager van het leefloon ontvangt ten voordele van de aanvrager van het leefloon niet aanmerking genomen kan worden als bestaansmiddel van de aanvrager in de zin van artikel 16, 1, eerste zin, van de Wet van 26 mei 2002 betreffende het recht op maatschappelijke integratie, gezien de aanvrager de gezinsbijslag niet zelf ontvangt en hierover derhalve niet beschikt in de zin van artikel 16, 1, eerste zin, van de Wet van 26 mei De gezinsbijslag die een ouder van de aanvrager van het leefloon ontvangt ten voordele van de aanvrager van het leefloon kan evenmin gerekend worden bij de bestaansmiddelen van de personen met wie de aanvrager samenwoont en meer bepaald van de ascendenten van de eerste graad van de aanvrager in de zin van de artikelen 16, 1, tweede zin, van de Wet van 26 mei 2002 en 34, 2, van het koninklijk besluit van 11 juli 2002 nu bij het berekenen van de bestaansmiddelen van die ascendenten overeenkomstig artikel 22, 1, b), van het koninklijk besluit van 11 juli 2002 geen rekening wordt gehouden met de gezinsbijslag waarvoor deze ascendent de hoedanigheid van bijslagtrekkende bezit ten voordele van kinderen krachtens de Belgische of een buitenlandse sociale wetgeving voor zover hij deze opvoedt en volledig of gedeeltelijk te zijnen laste heeft. Terzake stellen de appelrechters vast dat er voor de eiser gezinsbijslagen worden betaald, maar dat deze niet rechtstreeks aan de eiser worden uitbetaald en dat, naar kan aangenomen worden, zijn moeder de bijslagtrekkende is. De appelrechters beslissen dat, hoewel de kinderbijslag aan de bijslagtrekkende betaald wordt, deze niettemin een bestaansmiddel van de aanvrager (de eiser) zelf is en bijgevolg in aanmerking moet worden genomen. Door aldus te beslissen dat, na te hebben vastgesteld dat de kinderbijslag niet aan de eiser zelf, maar aan de bijslagtrekkende wordt betaald, deze kinderbijslag in aanmerking genomen moet worden als een bestaansmiddel van de eiser zelf, schenden de appelrechters de artikelen 14 en 16, 1, eerste lid, eerste zin, van de Wet van 26 mei 2002 betreffende het recht op maatschappelijke integratie luidens welke bepalingen het leefloon enkel wordt verminderd met de bestaansmiddelen waarover de aanvrager, dit is de eiser, daadwerkelijk beschikt.

5 24 NOVEMBER 2014 S N/5 Inzoverre de appelrechters zouden beslissen dat de gezinsbijslag in aanmerking genomen moet worden als bestaansmiddel van de personen met wie de aanvrager samenwoont en met name van de ouders van de eiser, schenden de appelrechters de artikelen 14, 16, 1, eerste lid, tweede zin, en 16, 2, van de Wet van 26 mei 2002 betreffende het recht op maatschappelijke integratie evenals de artikelen 22, 1, b), en 34, 2, van het koninklijk besluit van 11 juli 2002 houdende het algemeen reglement betreffende het recht op maatschappelijke integratie waaruit blijkt dat tot de bestaansmiddelen van de ascendenten die in aanmerking genomen kunnen worden in geen geval gerekend kan worden de gezinsbijslag waarvoor de betrokkene de hoedanigheid van bijslagtrekkende bezit ten voordele van kinderen krachtens de Belgische of buitenlandse sociale wetgeving voor zover hij deze opvoedt en volledig of gedeeltelijk te zijnen laste heeft. Tweede middel Geschonden wetsbepalingen - de artikelen 23 tot 27 en 774, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek; - het algemeen rechtsbeginsel houdende de eerbied voor het recht van verdediging. Aangevochten beslissing De appelrechters verwerpen grotendeels de vordering van de eiser die ertoe strekte de verweerder te horen veroordelen tot betaling aan de eiser van een maandelijks leefloon als samenwonende van: - 483,86 voor de periode van 1 februari 2010 t.e.m. 31 augustus 2010; - 493,54 voor de periode van 1 september 2010 t.e.m. 30 april 2011; - 503,39 voor de periode van 1 mei 2011 t.e.m. 31 augustus 2011; - 513,46 vanaf 1 september 2011; te vermeerderen met de verwijlsinteresten aan de wettelijke intrestvoet telkens vanaf de 16 e van iedere maand tot op de dag van integrale betaling; en beslissen dat de verweerder aan de eiser tot 23 februari 2010 een aanvullend leefloon als samenwonende verschuldigd is en vanaf 24 februari 2010 geen leefloon meer verschuldigd is. De appelrechters beslissen dat het vonnis van 16 december 2009 van de zevende kamer van de Arbeidsrechtbank te Brugge gezag van gewijsde heeft, op grond van de volgende overwegingen: De bestreden beslissing werd inderdaad op afdoende wijze gemotiveerd, anders dan [de eiser] voorhoudt. De beslissing verwijst naar de wet van 26 mei 2002 en vermeldt de juridische en feitelijke grondslagen van de bestreden beslissing.

6 24 NOVEMBER 2014 S N/6 De verwijzing naar het vonnis van de arbeidsrechtbank van 16 december 2009 volstaat als motivering van de wijze waarop rekening wordt gehouden met de bestaansmiddelen van de vader. [De verweerder] kon ten andere niet anders dan in dit verband uitvoering geven aan dat vonnis. [De verweerder] kon geen eigen motivering in de plaats gaan stellen om dan tot een andere gelijkluidende beslissing te komen. [De verweerder] handelde op dit punt dus correct. Overigens zou het anders het gezag van gewijsde van het vonnis van 16 december 2009 schenden (waarbij weze opgemerkt de partijen niet inroepen dat ook de eerste rechter of het arbeidshof gebonden zouden zijn door het gezag van gewijsde dat mogelijks aan het niet-bestreden vonnis van 16 december 2009 kleeft). Grieven Krachtens artikel 23 van het Gerechtelijk Wetboek strekt het gezag van het rechterlijk gewijsde zich niet verder uit dan tot hetgeen het voorwerp van de beslissing heeft uitgemaakt. Vereist wordt dat de gevorderde zaken dezelfde is; dat de vordering op dezelfde oorzaak berust; dat de vordering tussen dezelfde partijen bestaat, en door hem en tegen hem in dezelfde hoedanigheid gedaan is. Iedere eindbeslissing heeft gezag van gewijsde vanaf de uitspraak (artikel 24 Gerechtelijk Wetboek). Het gezag van het rechterlijk gewijsde verhindert dat de vordering opnieuw wordt ingesteld (artikel 25 Gerechtelijk Wetboek). Het gezag van het rechterlijk gewijsde blijft bestaan zolang de beslissing niet ongedaan is gemaakt (artikel 26 Gerechtelijk Wetboek). Krachtens artikel 27 van het Gerechtelijk Wetboek kan de exceptie van gewijsde in elke stand van het geding worden voorgedragen voor de feitenrechter voor wie de vordering is ingesteld. Zij kan door de rechter niet ambtshalve worden opgeworpen. Terzake stellen de appelrechters vast dat de partijen niet inroepen dat de eerste rechter of het arbeidshof gebonden zouden zijn door het gezag van gewijsde dat mogelijks aan het niet bestreden vonnis van 16 december 2009 kleeft. Niettemin beslissen de appelrechters dat het OCMW niet anders kon dan in dit verband uitvoering geven aan het vonnis van 16 december 2009 en geen eigen motivering in de plaats gaan stellen om dan tot een andere of gelijkluidende beslissing te komen. De appelrechters zijn van oordeel dat het anders het gezag van gewijsde van het vonnis van 16 december 2009 zou schenden. Inzoverre de appelrechters aldus beslissen dat het gezag van gewijsde van het vonnis van 16 december 2009 van de zevende kamer van de arbeidsrechtbank te Brugge hen verhindert opnieuw kennis te nemen van de middelen van de eiser, hoewel, luidens de vaststellingen van het bestreden arrest, geen van de partijen inroepen dat ook de eerste rechter of het arbeidshof gebonden zouden zijn door het gezag van gewijsde dat mogelijks aan het niet bestreden vonnis van 16 december 2009 kleeft, schenden de appelrechters de artikelen 23 tot 27, van het Gerechtelijk Wetboek, en inzonderheid artikel 27, tweede lid,

7 24 NOVEMBER 2014 S N/7 van het Gerechtelijk Wetboek luidens hetwelke de exceptie van gewijsde niet door de rechter ambtshalve kan worden opgeworpen. Inzoverre verder de appelrechters aldus ambtshalve de exceptie van gewijsde opwerpen zonder partijen toe te laten hierover standpunt in te nemen, schenden de appelrechters eveneens artikel 774, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek en het algemeen rechtsbeginsel houdende de eerbied voor het recht van verdediging. III. BESLISSING VAN HET HOF Beoordeling Eerste middel 1. Artikel 14, 1, 1, Leefloonwet bepaalt het bedrag van het leefloon voor elke persoon die met een of meerdere personen samenwoont. Krachtens artikel 14, 2, van voormelde wet wordt het bedrag van het leefloon verminderd met de bestaansmiddelen van de aanvrager, berekend overeenkomstig de bepalingen van titel II, hoofdstuk II. Artikel 16, 1, van dezelfde wet bepaalt: Onverminderd de toepassing van het bepaalde in 2, komen alle bestaansmiddelen in aanmerking van welke aard en oorsprong ook, waarover de aanvrager beschikt, met inbegrip van alle uitkeringen krachtens de Belgische of buitenlandse sociale wetgeving. Kunnen eveneens in aanmerking worden genomen binnen de perken bepaald door de Koning, bij een besluit vastgesteld na overleg in de ministerraad, de bestaansmiddelen van de personen met wie de aanvrager samenwoont. Krachtens artikel 16, tweede lid, Leefloonwet, bepaalt de Koning, bij een besluit vastgesteld na overleg in de ministerraad de modaliteiten van het onderzoek naar de bestaansmiddelen en stelt de regels vast van de berekening van die middelen. 2. Krachtens artikel 22, 1, b, koninklijk besluit van 11 juli 2002 houdende het algemeen reglement betreffende het recht op maatschappelijke integratie, wordt bij het berekenen van de bestaansmiddelen geen rekening gehouden met: de gezinsbijslag waarvoor de betrokkene de hoedanigheid van bijslagtrekkende bezit ten voordele van kinderen krachtens de Belgische of een buitenlandse socia-

8 24 NOVEMBER 2014 S N/8 le wetgeving voor zover hij deze opvoedt en volledig of gedeeltelijk ten zijnen laste heeft. Krachtens artikel 34, 2, van voormeld KB kan, in geval de aanvrager samenwoont met één of meer meerderjarige ascendenten en/of descendenten van de eerste graad, het gedeelte van de bestaansmiddelen van ieder van die personen dat het bij artikel 14, 1, 1, van de wet bepaalde bedrag te boven gaat, geheel of gedeeltelijk in aanmerking genomen worden. Bij de toepassing van deze bepalingen moet aan de aanvrager en zijn meerderjarige ascendenten en/of descendenten van de eerste graad fictief het bij artikel 14, 1, 1, van de wet bepaalde bedrag toegekend worden. 3. Uit deze bepalingen volgt dat de gezinsbijslag die een ouder van de aanvrager van het leefloon ontvangt ten voordele van de aanvrager niet als bestaansmiddel van de aanvrager in de zin van voormeld artikel 16, 1, kan worden beschouwd. Het middel is in zoverre gegrond. Overige grieven 4. De overige grieven kunnen niet tot ruimere cassatie leiden. Kosten 5. Overeenkomstig artikel 1017, tweede lid, Gerechtelijk Wetboek dient de verweerder tot de kosten te worden veroordeeld. Dictum Het Hof, Vernietigt het bestreden arrest, behoudens in zoverre dit het hoger beroep ontvankelijk verklaart. Veroordeelt de verweerder tot de kosten. Beveelt dat van dit arrest melding zal worden gemaakt op de kant van het gedeeltelijk vernietigde arrest.

9 24 NOVEMBER 2014 S N/9 Verwijst de aldus beperkte zaak naar het arbeidshof te Brussel. Bepaalt de kosten voor de eiser op 119,02 euro. Dit arrest is gewezen te Brussel door het Hof van Cassatie, derde kamer, samengesteld uit afdelingsvoorzitter Beatrijs Deconinck, als voorzitter, en de raadsheren Alain Smetryns, Koen Mestdagh, Antoine Lievens en Koenraad Moens, en in openbare rechtszitting van 24 november 2014 uitgesproken door afdelingsvoorzitter Beatrijs Deconinck, in aanwezigheid van advocaat-generaal Henri Vanderlinden, met bijstand van griffier Vanessa Van De Sijpe. V. Van De Sijpe K. Moens A. Lievens K. Mestdagh A. Smetryns B. Deconinck