Wegwijs bij een. Overlijden. Alles over wat je onmiddellijk moet doen na een overlijden, wie je moet verwittigen en bij wie je terechtkan met vragen

Transcriptie

1 Wegwijs bij een Overlijden Alles over wat je onmiddellijk moet doen na een overlijden, wie je moet verwittigen en bij wie je terechtkan met vragen

2 Voorwoord Een persoon die je dierbaar was, is overleden. Door deze gebeurtenis ben je in een moeilijke en turbulente periode terechtgekomen. Het lijkt wel alsof je geen tijd hebt om het overlijden te verwerken, want je moet de begrafenisondernemer bellen, tientallen personen verwittigen en een veelvoud aan formulieren ondertekenen. Wij willen je graag ondersteunen en geven je een concrete handleiding over wat er in de eerste uren en dagen na het overlijden moet gebeuren, en wat er in de maanden nadien moet worden geregeld. Zo kan jij de tijd doorbrengen met je familieleden en vrienden. Want verdriet delen met anderen maakt het net iets draaglijker. Deze momenten hoeven niet altijd droevig te zijn. Samen herinneringen ophalen, samen lachen en samen huilen. Neem je tijd en durf enkele formaliteiten die minder dringend zijn, opzij te schuiven. Wij helpen je bepalen wat dringend is, en wat nog een beetje kan wachten. Heb je nog vragen of wil je graag een gesprek met een professionele hulpverlener? Achteraan vind je adressen van diensten waarbij je terechtkan voor ondersteuning. Onze maatschappelijk werkers staan voor je klaar. Zoek hen zeker op als het wat te veel wordt. Samen zoeken zij met jou naar de beste oplossing. We wensen je veel sterkte toe. Tony Coonen Federaal secretaris De Voorzorg 2 ~ Inhoud

3 Inhoud 1 Wat moet je doen onmiddellijk na een overlijden? 1. De dood vaststellen 8 2. De begrafenisondernemer contacteren 8 3. Het overlijden aangeven 9 2 Wat te doen bij? 1. Overlijden van een kind Overlijden van één of beide ouders van een kind Overlijden na een verkeersongeval Overlijden met een verantwoordelijke derde Overlijden na een arbeidsongeval Overlijden na een beroepsziekte Overlijden in het buitenland 14 3 Wie moet je na een overlijden verwittigen? 1. De bank De werkgever van de overledene Je eigen werkgever Het ziekenfonds van de overledene De boekhouder (als de overledene zelfstandig was) De federale pensioendienst De notaris De verzekeringsmaatschappij Als de overledene een woning bezat of huurde Als de overledene een auto bezat Als de overledene een handicap had Andere nuttige contactpersonen 25 Inhoud ~ 3

4 4 Hoe moet het verder met het inkomen van de nabestaanden? 1. Het loon van de overledene Het vervangingsinkomen van de overledene Het pensioen van de overledene Het overlevingspensioen van de partner Inkomensgarantie voor ouderen Kinderbijslag Begrafenisvergoeding Vakantiegeld Studietoelage voor wezen 31 5 De begrafenis 1. Had de overledene een wilsbeschikking? Wat gebeurt er met het lichaam tot de begrafenis? Je kiest voor een begraving Je kiest voor een crematie 36 6 Testament, nalatenschap en successierechten 1. Testament Wat is de nalatenschap? Hoe worden de erfgenamen toegewezen? De nalatenschap aanvaarden of verwerpen Aangifte van nalatenschap Successierechten 44 7 Rouwverwerking en psychologische hulp 1. Trefpunt Zelfhulp vzw demens.nu Slachtofferhulp Werkgroep Verder OVOK - Ouders Van Overleden Kinderen 49 4 ~De Voorzorg

5 8 De Voorzorg tot je dienst 1. Onze kantoren en diensten Sociale dienst Hulp nodig? Geen kopzorgen meer met Bodes Psychologische ondersteuning DAGG vzw 55 Inhoud ~ 5

6 1 6 ~ De Voorzorg

7 Wat moet je doen onmiddellijk na een overlijden? Na een overlijden moeten er op een heel korte tijd enkele belangrijke beslissingen worden genomen. Je kan verschillende zaken zelf organiseren. Weet dat je ook terechtkan bij een begrafenisondernemer. Hij kan voor jou een heel aantal zaken uitzoeken en zorgen voor de overlijdensaangifte, de organisatie van de begrafenis, het overlijdensbericht Spreek mensen aan om jou te helpen bij het organiseren. Een begrafenisondernemer kan bijvoorbeeld een aantal praktische taken van je overnemen. Wat moet je doen onmiddellijk na het overlijden? ~ 7

8 1 De dood vaststellen De dood moet altijd worden vast gesteld door een arts. Op die manier ontvang je het overlijdensattest. Als de persoon thuis overleden is, moet je de huisarts of de dokter met wachtdienst erbij halen. Als de persoon in een ziekenhuis of woonzorgcentrum (of op weg ernaar) overleden is, zal een arts van het ziekenhuis hiervoor zorgen. Als de overledene zijn of haar toestemming gaf voor het doneren van organen of het schenken van het lichaam aan de wetenschap, is het ook belangrijk dat het ziekenhuis zo snel mogelijk hiervan op de hoogte wordt gebracht! Niet-natuurlijke dood In dit geval zal de arts op het overlijdensattest aangeven dat er bezwaar is tegen een begrafenis of crematie. Als er geen stoffelijk overschot is, bijvoorbeeld in geval van een natuurramp, dan is het aan de rechtbank om officieel de dood vast te stellen en een overlijdensattest op te maken. De begrafeniskosten Wanneer je een begrafenisondernemer hebt gekozen, onderteken je een contract. Door deze ondertekening ben je juridisch verplicht om de begrafeniskosten te betalen. Dit bedrag wordt echter verrekend bij het bepalen van de nalatenschap. Hou de begrafeniskosten daarom goed bij. Deze kosten zullen worden afgetrokken van de tegoeden van de nalatenschap, voor zover deze voldoende zijn. Lees meer over de nalatenschap op bladzijde De begrafenisondernemer contacteren De begrafenisondernemer is er voor de eerste formaliteiten. Hij verzorgt de administratie en organisatie van de begrafenis of crematie, de zorg en het vervoer van de overledene De begrafenisondernemer is je aanspreekpunt en staat klaar met praktisch advies. De begrafenisondernemer zal je ook helpen bij het aangeven van het overlijden.

9 3 Het overlijden aangeven Het overlijden moet zo snel mogelijk worden aangegeven bij de burgerlijke stand van de gemeente waar de persoon is overleden. Dit gebeurt dus niet noodzakelijk bij het gemeentebestuur van de woonplaats. Als het overlijden plaatsvindt in een andere gemeente, wordt de burgerlijke stand van de woongemeente automatisch verwittigd. Dit gebeurt door de gemeentediensten zelf. Je kan het overlijden zelf aangeven, maar je kan dit ook vragen aan de begrafenisondernemer. Verwittig de werkgever van de overledene Ook hij dient een aantal formaliteiten in orde te brengen. Bij de burgerlijke stand krijg je een officiële overlijdensakte. Hou deze goed bij, je hebt ze later nog nodig. Om een overlijden aan te geven heb je volgende documenten nodig: het overlijdensattest de identiteitskaart van de overledene je eigen identiteitskaart (opgelet, om het overlijden aan te geven moet je meerderjarig zijn) het trouwboekje van de overledene (of de geboorteakte als de overledene niet getrouwd was) het rijbewijs van de overledene eventuele laatste wilsbeschikking van de overledene. Titel hoofdstuk ~ 9

10 2 Getuigenis ~ Sara, 4 jaar Sara is 4 jaar. Haar mama en papa zijn overleden in een fataal verkeersongeval. Voorlopig verblijft Sara bij oma, tot de vrederechter een definitieve voogd heeft aangeduid. 10 ~ De Voorzorg

11 Wat te doen bij? In dit hoofdstuk behandelen we enkele specifieke situaties. Bij het overlijden van een kind bijvoorbeeld, duiken extra vragen op waar je misschien het antwoord niet op weet. In dergelijke situaties zijn er bovendien belangrijke wijzigingen op sociaal, administratief en financieel vlak. 1 Overlijden van een kind Op korte termijn is het belangrijk dat je het kinderbijslagfonds van de rechthebbende (meestal de vader) contacteert. Breng ook andere instanties op de hoogte die een uitkering of sociaal voordeel voorzien voor het kind of de ouders, zoals het ziekenfonds, het OCMW Vergeet niet het overlijden te melden aan de kinderopvang, de school en de verenigingen waarbij je kind aangesloten was. Het overlijden van een kind geeft recht op klein verlet. Voor de duur, periode en voorwaarden neem je best contact op met je werkgever. Wat te doen bij? ~ 11

12 Overlijden tijdens de zwangerschap Als een kind tijdens de zwangerschap overlijdt, en de zwangerschap duurde minstens 6 maanden, dan moet je dit ook aangeven bij de burgerlijke stand van de gemeente. Daar krijg je een akte van levenloos kind. Met deze akte kan je een aantal sociale rechten opnemen, zoals kraamgeld en verlof. Als je dat wenst, kan het kindje een voornaam krijgen. Steun en begeleiding voor ouders van een overleden kind Weet dat je kan rekenen op steun en begeleiding van het ziekenhuis of van andere professionelen als iemand dierbaar in je omgeving overlijdt. Zeker de ouders van een overleden kind kunnen hier nood aan hebben. Voor meer informatie over rouwverwerking en psychologische hulp, blader door naar pagina 46 van deze brochure. 2 Overlijden van één of beide ouders van een kind De overlevende ouder is verantwoordelijk voor het uitoefenen van het ouderlijk gezag. Als beide ouders overlijden, dan zal de vrederechter een voogd aanduiden. Hierbij wordt rekening gehouden met de voorkeuren van de overleden ouders. Meestal werden deze voorkeuren vastgelegd in een testament of worden deze verklaard door de Vrederechter of de notaris. De voogd is verantwoordelijk voor toezicht op de minderjarige en het beheer van zijn of haar goederen. De voogd mag belangrijke beslissingen nemen, zonder daarvoor verantwoording af te leggen bij een familieraad. De machtigingen daarvoor worden verleend door de vrederechter. Verhoging van de kinderbijslag Als één of beide ouders van een kind overlijden, neem dan contact op met het kinderbijslagfonds van de rechthebbende. Het kinderbijslagfonds berekent een eventuele verhoging van de kinderbijslag. Lees hierover meer op pagina 30 van deze brochure.

13 3 Overlijden na een verkeersongeval Een ernstig verkeersongeval gaat gepaard met een hele reeks aan vragen. Soms zijn er medische, juridische en verzekeringstechnische vragen die ingewikkeld kunnen zijn. De vzw Rondpunt is gespecialiseerd in begeleiding na een verkeersongeval en bundelt alle informatie voor verkeersslachtoffers. De website rondpunt.be en de gids Als het verkeer je raakt. Praktische gids na een verkeersongeval zijn er voor verkeersslacht offers en hun omgeving. Contact T E info@rondpunt.be W 4 Overlijden met een verantwoordelijke derde Als een derde persoon aansprakelijk is voor het overlijden, kan je een schadeloosstelling eisen tegenover de aansprakelijke of diens verzekeringsmaatschappij Burgerlijke Aansprakelijkheid. Er wordt eerst geprobeerd de zaak minnelijk te regelen. Als dit niet lukt kan je een beroep doen op een advocaat. Contacteer in de eerste plaats je eigen verzekering. Als je recht hebt op rechtsbijstand, kan je gratis een beroep doen op een advocaat. Zo niet, kan het aangewezen zijn zelf een advocaat te nemen. Heb je weinig of geen financiële middelen, vraag dan aan het Bureau voor Rechtsbijstand of je recht hebt op een gratis advocaat (Pro Deo). Het is moeilijk op voorhand in te schatten hoeveel de schadevergoeding zal bedragen. De rechters volgen meestal algemene, vaste bedragen. Naast de (redelijke) kosten voor de begrafenis, wordt eveneens een schadeloosstelling voorzien voor de morele en economische schade tegenover de nabestaanden. Wat te doen bij? ~ 13

14 5 Overlijden na een arbeidsongeval Als het overlijden een rechtstreeks of onrechtstreeks gevolg was van een arbeidsongeval, moet de verzekeringsmaatschappij van de werkgever gecontacteerd worden. Meestal doet de werkgever dit zelf. In de meeste gevallen heb je recht op volgende financiële vergoedingen 1. Een begrafenisvergoeding ter waarde van 30 x gemiddeld dagloon. De transportkosten van het stoffelijk overlijden naar de gekozen begraafplaats, inclusief administratieve kosten. Voor de overlevende echtgenoot of echtgenote: een levenslange jaarrente gelijk aan 30 % van het basisloon. In een aantal gevallen een rente voor de kinderen/ouders. 1 Deze vergoedingen kunnen in beperkte mate gecumuleerd worden met een overlevingspensioen. Als je onderhoudsgeld ontvangt mag de rente niet hoger zijn dan dit onderhoudsgeld. Verwittig het ziekenfonds Vergeet bij een overlijden na een arbeidsongeval niet het ziekenfonds in te lichten over het overlijden en de oorzaak hiervan. 6 Overlijden na een beroepsziekte Als het overlijden het gevolg is van een erkende beroepsziekte, moet je hiervoor FEDRIS (het federaal agentschap voor beroepsrisico s) aanschrijven. Je stopt bij je brief een uittreksel uit de overlijdensakte. FEDRIS bezorgt je een formulier. Dit formulier laat je invullen door de arts die het overlijden heeft vastgesteld. Als FEDRIS dit verslag gunstig beoordeelt, ontvang je dezelfde vergoedingen als bij een arbeidsongeval. 7 Overlijden in het buitenland Als een Belg in het buitenland overlijdt, moeten de volgende instanties in het betreffende land verwittigd worden: de lokale overheid de Belgische ambassade of het Belgische consulaat. Bij een overlijden in het buitenland wordt de overlijdensakte door de lokale overheid (bijvoorbeeld de gemeente of stad) opgestuurd naar de burgerlijke stand van de woonplaats van de overledene.

15 Contact Je laat de buitenlandse overlijdensakte het best overschrijven in de Belgische registers van de burgerlijke stand. Dat maakt het makkelijker om nadien uittreksels af te halen. De FOD Buitenlandse Zaken en de Belgische ambassade of het consulaat kunnen de nodige informatie geven en helpen bij de repatriëring van het stoffelijk overschot en van de persoonlijke bezittingen. Je vindt alle informatie over dit onderwerp op FOD Buitenlandse Zaken Karmelietenstraat Brussel T W diplomatie.belgium.be Verwittig steeds Mutas Bij een overlijden in het buitenland kunnen sommige kosten vergoed worden door reisbijstand Mutas, op voorwaarde dat de alarmcentrale Mutas verwittigd werd. Ook het overbrengen van het stoffelijk overschot kan geregeld worden door de alarmcentrale van Mutas. De alarmcentrale Mutas verleent administratieve, medische en financiële bijstand bij medische zorgen in het buitenland. Mutas is 24 uur op 24 bereikbaar via het nummer

16 3 16 ~ De Voorzorg

17 Wie moet je na een overlijden verwittigen? Het aantal mensen en instanties die je moet verwittigen na een overlijden kan al gauw oplopen. In eerste instantie natuurlijk de dichtste vrienden en familie. Wellicht denk je daar niet onmiddellijk aan, maar je doet er goed aan ook een aantal instanties op de hoogte te brengen, zoals de bank en de verzekeringsmaatschappij. Wij hebben ze voor jou gebundeld. De administratieve en financiële formaliteiten na een overlijden kunnen heel vervelend zijn. Beperk je tot de zaken die het meest dringend zijn, maak daar een lijstje van en stel uit wat je kan tot na de begrafenis. Wie moet je na het overlijden verwittigen? ~ 17

18 De overledene kreeg een vervangingsinkomen of genoot sociale voordelen Verwittig dan zo snel mogelijk de juiste instanties. Werkloosheidsuitkering? Neem contact op met de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) of de vakbond. Invaliditeitsuitkering of verhoogde tegemoetkoming? Neem contact op met het ziekenfonds van de overledene (meer informatie over het ziekenfonds verwittigen op pagina 20). Leefloon? Neem contact op met het betrokken OCMW. Verminderingskaart openbaar vervoer? Stuur de verminderingskaart terug naar: Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid Directie-generaal Personen met een handicap Kruidtuinlaan 50 bus Brussel Parkeerkaart voor personen met een handicap? Stuur de parkeerkaart terug naar: Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid Directie-generaal Personen met een handicap Kruidtuinlaan 50 bus Brussel 18 ~De Voorzorg

19 1 De bank Breng de bank waar de overledene rekeningen had op de hoogte. De bank zal onmiddellijk de rekeningen en kluizen blokkeren. De bank is verplicht een lijst met alle tegoeden van de overledene te bezorgen aan het registratiekantoor. Met behulp van deze lijst kan het kantoor nagaan of alle bezittingen zijn opgenomen in de aangifte van nalatenschap. Is je partner overleden? Hou er dan rekening mee dat, als jullie gehuwd zijn, ook jouw rekeningen en kluizen worden geblokkeerd door de bank. Dit is een wettelijke verplichting. Waren jullie wettelijk samenwonend? Dan wordt naast de rekening van je partner, ook de gezamenlijke rekening geblokkeerd. De bank zal de rekeningen pas vrijgeven als ze in het bezit is van een officieel document, zoals een akte van erfopvolging. Dit document wordt opgemaakt door de notaris. Om dringende facturen te betalen, zoals begrafeniskosten en ziekenhuisfacturen, kan je een voorschot krijgen van de bank (met een maximum van 5000 euro). De financiële en administratieve formaliteiten zijn vaak ingewikkeld. We hebben hier niet alle details meegegeven, maar we raden je aan je grondig te informeren. 2 De werkgever van de overledene Als de overledene in loondienst was, moet je de werkgever verwittigen. Hij zal de verschuldigde lonen (tot op de dag van het overlijden), premies, vakantiegelden uitbetalen. Als de overledene werkte als bediende, zal het vakantiegeld rechtstreeks uitbetaald worden aan de erfgenamen. Het vakantiefonds zal het vakantiegeld uitbetalen als de overledene tewerkgesteld was als arbeider. De overlevende huwelijkspartner of erfgenamen van een (gepensioneerd) ambtenaar hebben recht op een begrafenisvergoeding. Deze vergoeding vraag je aan bij de bevoegde pensioendienst. Wie moet je na het overlijden verwittigen? ~ 19

20 3 Je eigen werkgever Als een dicht familielid overlijdt, mag je enkele dagen afwezig zijn van het werk. Informeer je over de mogelijkheden bij je werkgever. verzekerde. Je komt hiervoor best langs in het dichtstbijzijnde ziekenfondskantoor. Je vindt onze contactgegevens op pagina Het ziekenfonds van de overledene Verwittig het ziekenfonds van de overledene zo snel mogelijk na het overlijden. Dit is vooral belangrijk wanneer de overledene recht had op een uitkering van het ziekenfonds. Terugbetalingen na het overlijden Medische zorgen die verstrekt werden voor het overlijden kunnen nog steeds terugbetaald worden. Je mag getuigschriften indienen tot 2 jaar na het einde van de maand waarin de zorgen verstrekt werden. Als je partner is overleden, zullen wij als ziekenfonds de nodige wijzigingen uitvoeren in jouw dossier, bijvoorbeeld de aanpassing van jouw hoedanigheid als 20 ~De Voorzorg

21 5 De boekhouder (als de overledene zelfstandig was) Als de overledene een zelfstandig beroep uitoefende, moet het overlijden gemeld worden aan: het sociaal verzekeringsfonds de BTW-administratie de griffie van de Rechtbank van Koophandel de directe belastingen. Spreek de boekhouder van de overledene aan. Hij kan je hierbij helpen. Hij kan ook contact opnemen met klanten en schuldeisers. Samen kunnen jullie bespreken wat er nu met de zaak moet gebeuren. 6 De federale pensioendienst Het is niet nodig om de federale pensioendienst (ook gekend als de Pensioenkas) zelf op de hoogte te brengen van het overlijden. Het gemeentebestuur verwittigt hen. Als de overledene een pensioen uit het buitenland ontving, moeten de erfgenamen deze pensioendienst wel zelf verwittigen. Noch het gemeentebestuur, noch het Rijksregister brengt de buitenlandse instelling op de hoogte. Afhankelijk van jouw leeftijd op het moment dat je partner overlijdt, kom je mogelijk in aanmerking voor een overlevingspensioen of een overgangsuitkering. Je kan hierover meer lezen op pagina 28. Titel hoofdstuk ~ 21

22 7 De notaris Voor de nalatenschap moet je een notaris contacteren. Misschien heb je al een vast aanspreekpunt en weet je dat de overledene bij de notaris een testament liet opmaken. Hoe dan ook zal de notaris nagaan of er een testament geregistreerd werd. De notaris kan ook je aanspreekpunt zijn als je de nalatenschap van de overledene wil beschermen, bijvoorbeeld door de woning te verzegelen of de roerende en onroerende eigendommen te inventariseren. Je leest meer over de nalatenschap en de notaris op pagina De verzekeringsmaatschappij Als de overledene een levensverzekering had afgesloten, is het sterk aan te raden zo snel mogelijk contact op te nemen met de verzekeringsmaatschappij. Zij zullen jou vragen om het uittreksel uit de overlijdensakte voor te leggen. Het is eventueel ook mogelijk dat er een medisch attest met de doodsoorzaak wordt gevraagd. De verzekeringsmaatschappij kan nog bijkomende eisen stellen. Informeer je goed en lees de polis grondig na. Als de overledene eigenaar was van een woning en daarvoor een hypothecaire lening had lopen bij de bank, kom je wellicht in aanraking met de schuldsaldoverzekering. De meeste hypothecaire leningen voor de aankoop of bouw van een woning zijn gedekt door een schuldsaldoverzekering. Bij het overlijden van de ontlener, vervalt de schuld bij de kredietinstelling. De verzekeringsmaatschappij betaalt de lening dan verder af. Voor de schuldsaldoverzekering bezorg je volgende documenten zo snel mogelijk aan de kredietinstelling: uittreksel overlijdensakte polis schuldsaldoverzekering het laatste betalingsbewijs van de premie. 22 ~De Voorzorg

23 9 Woning Als de overledene een woning huurde of verhuurde, blijft het huurcontract gelden. Het Burgerlijk Wetboek bepaalt dat het huurcontract niet beëindigd wordt door een overlijden. Als de huurder overlijdt, worden zijn rechten en plichten overgedragen naar zijn erfgenamen. Hetzelfde geldt voor de eigenaar. Als je samen met de overledene een sociale woning huurde, is het waarschijnlijk dat de huurprijs wordt herbekeken, aangezien je gezinsinkomen drastisch omlaag gaat door het overlijden. Het is ook belangrijk om de leveranciers van nutsvoorzieningen (water, gas, elektriciteit, internet, televisie ) te contacteren. De contracten kunnen zowel opgeheven als overgedragen worden. Stel dit zeker niet te lang uit. 10 Auto Als de overledene eigenaar was van een auto, moet je aan de dienst Wegverkeer laten weten wat er met het voertuig zal gebeuren: zal de auto nog gebruikt worden in het verkeer, zal hij verkocht worden, blijft iemand in de familie ermee rijden Het is ook aan te raden de verzekeraar van de auto te verwittigen. Hij zal je vragen of je de kentekenplaat wil schrappen of wil overdagen. De auto overdragen Je kan de auto van de overledene overdragen op naam van de langstlevende echt - geno(o)t(e), de wettelijk samenwonende of één van de kinderen. Bij een overdracht kan je de kentekenplaat behouden. Je moet de auto wel opnieuw inschrijven. De procedure is in principe dezelfde als bij de aankoop van een tweedehands voertuig. De verzekeraar kan je meer informatie geven en je helpen om de overdracht in orde te brengen.

24 11 Personen met een handicap Als de overledene een tegemoetkoming ontving van de FOD Sociale Zekerheid Directie-generaal Personen met een Handicap wordt de uitkering ervan onmiddellijk stopgezet. Je hoeft deze instantie niet zelf te verwittigen. Ze wordt automatisch op de hoogte gebracht van het overlijden na de aangifte bij het gemeentebestuur. Heb je zelf een handicap en is je partner overleden? In dat geval wordt jouw dossier herbekeken in de nieuwe gezinssituatie. Neem zeker contact op met de bevoegde instanties om het overlijden te melden. Dit kan een invloed hebben op jouw tegemoetkoming. Had de overledene een parkeerkaart? Dan moet je deze wel terugbezorgen aan de Directie-generaal Personen met een Handicap. Het adres vind je op pagina ~De Voorzorg

25 Belastingen verwittigen? Het is niet nodig de belastingdiensten onmiddellijk op de hoogte te brengen van het overlijden. Het jaar volgend op het overlijden kan je in het daartoe voorziene luik de datum van het overlijden meedelen. 12 Andere nuttige contactpersonen Denk aan het postkantoor. Het is mogelijk om de post van de overledene op een ander adres te laten bezorgen. Dit heet de nabestaandendienst. Kijk na of de overledene lopende abonnementen had op kranten, weekbladen, openbaar vervoer Zo kunnen deze leveranciers op tijd hun dienstverlening beëindigen. Wacht niet te lang om verenigingen waarbij de overledene was aangesloten te verwittigen. Zij zullen waarschijnlijk graag een afvaardiging sturen naar de uitvaartplechtigheid. Was de overledene gehuwd of wettelijk samenwonend? Dan moet de overlevende in het kalenderjaar na het overlijden, 2 afzonderlijke belastingaangiften indienen: 1 in eigen naam en 1 in naam van de overledene (= nalatenschap). Was de overledene alleenstaand of feitelijk samenwonend? Dan ontvangt de erfgenaam (meestal het oudste kind) tijdens het kalenderjaar na het overlijden een belastingaangifte op naam van de overledene. Was de overledene gepensioneerd? Dan moeten de erfgenamen zelf de fiscale fiche van het pensioen opvragen bij de Federale Pensioendienst. Dit omdat de pensioendienst niet weet wie de erfgenamen zijn.

26 4 Getuigenis ~ Toon, 72 jaar Toon zijn echtgenote overleed vorig jaar ten gevolge van Alzheimer. Hij ontvangt aanvullend op zijn pensioen een maandelijks overlevingspensioen. 26 ~ De Voorzorg

27 Hoe moet het verder met het inkomen van de nabestaanden? Als een gezinslid wegvalt, kan dat ook financieel een grote klap betekenen. In het bijzonder voor de overlevende partner. Als partner heb je recht op een overlevingspensioen of overgangsuitkering. Ook andere inkomsten kunnen wijzigen: loon, vakantiegeld, kindergeld 1 Het loon van de overledene Als de overledene in loondienst was, zal de werkgever de verschuldigde lonen (tot op de dag van het overlijden), vakantiegelden en eventuele premies uitbetalen aan de nabestaanden. De werkgever zal een uittreksel van de overlijdensakte vragen om deze zaken in orde te kunnen brengen. Hoe moet het verder met het inkomen van de nabestaanden? ~ 27

28 2 Het vervangingsinkomen van de overledene Kreeg de overledene een vervangingsinkomen, bijvoorbeeld een werkloosheidsuitkering, een invaliditeitsuitkering of een leefloon, dan moet de instelling die de uitkering betaalde worden ingelicht. Dit kan onder meer de werkloosheidskas, het ziekenfonds of het OCMW zijn. 3 Het pensioen van de overledene Was de overledene op pensioen? In dit geval hoef je niets te doen. De gemeente waar je partner woonde, brengt de Federale Pensioendienst automatisch op de hoogte van het overlijden. 4 Het overlevingspensioen van de partner langstlevende echtgenoot voldoet aan de voorwaarden om een overlevingspensioen te kunnen krijgen. Jullie waren minstens 1 jaar gehuwd 1. Jij bent als overlevende partner minstens 46 jaar en 6 maanden oud 2. Als je jonger bent dan 46 jaar en 6 maanden op het moment dat je partner overlijdt, dan heb je geen recht op een overlevingspensioen, maar wel op een overgangsuitkering. Deze uitkering krijg je gedurende 12 maanden (24 maanden als er een kind ten laste is). Dit bedrag mag je onbeperkt cumuleren met je beroepsinkomen. Net als het overlevingspensioen, moet je dit aanvragen binnen de 12 maanden na het overlijden. Het overlevingspensioen en de overgangsuitkering worden berekend op basis van de beroepsloopbaan van de overledene. Afhankelijk van het statuut van de overledene, kan het pensioen of de uitkering er dus anders uitzien. Bij het overlijden van de huwelijkspartner controleert de pensioenkas of de 1 Deze voorwaarde vervalt als je een kind hebt uit dat huwelijk, of als een kind geboren wordt binnen 300 dagen na het overlijden. De voorwaarde vervalt ook als er bij het overlijden een kind ten laste was, als het overlijden gevolg was van een beroepsziekte. Als de overledene nog geen jaar gehuwd was, maar voor het huweliijk wel wettelijk samenwoonde met dezelfde partner (in totaal minstens één jaar), wordt dit ook gezien als een huwelijk van minstens één jaar. 2 Opgelet, de leeftijdsvoorwaarde wordt elk jaar met 6 maanden verhoogd. In 2018 moet je minstens 46 jaar en 6 maanden zijn. Als je partner overlijdt in 2019, heb je recht op een overlevingspensioen vanaf de leeftijd van 47 jaar. Enzovoort. Er wordt gekeken naar jouw leeftijd op het ogenblik van het overlijden van je huwelijkspartner. 28 ~De Voorzorg

29 Nieuw huwelijk Bij een nieuw huwelijk vervalt automatisch het recht op het overlevingspensioen. Ook als je niet meer aan de uitbetalingsvoorwaarden voldoet, wordt de uitbetaling stopgezet (tot je eventueel terug voldoet aan de voorwaarden). De overleden partner was actief als werknemer of zelfstandige In dit geval moet je het overlevingspensioen of de overgangsuitkering zelf aanvragen. Dit kan bij het gemeentebestuur, de federale pensioendienst of een andere bevoegde pensioen dienst. Gebeurt de aanvraag binnen de 12 maanden na het overlijden, dan kan het overlevingspensioen met terugwerkende kracht ingaan. De overleden partner was gepensioneerd Als de overledene al een pen sioen kreeg, dan zal de pensioendienst automatisch het dossier openen en het recht op een overlevingspensioen onderzoeken. Overlevingspensioen zelf aanvragen? Dat kan zowel voor werknemers, zelfstandigen als ambtenaren via of via De overleden partner was ambtenaar Ook als de overledene een vast benoemd ambtenaar was, kan het overlevingspensioen worden aangevraagd via het gemeentebestuur, rechtstreeks bij de federale pensioendienst of via Als jullie gescheiden waren, kan je als overlevende ex-partner nog altijd recht hebben op een (deel van het) overlevings pensioen, op voorwaarde dat er nog geen nieuw huwelijk is en dat het overlevingspensioen binnen het jaar na overlijden wordt aangevraagd. Gebeurt de aanvraag binnen de 12 maanden na het overlijden, dan kan het overlevingspensioen of de overgangsuitkering met terugwerkende kracht ingaan. Als ex-partner van een vast benoemde ambtenaar heb je evenwel geen recht op een overgangsuitkering. 5 Inkomensgarantie voor Ouderen Ouderen die een zeer laag pensioen hebben, en verder over geen of beperkte bestaansmiddelen beschikken, kunnen mogelijk een financiële bijpassing krijgen: de Inkomensgarantie voor Ouderen (IGO). Dit gebeurt na uitgebreid onderzoek naar alle bestaansmiddelen waarover de gepensioneerde beschikt.

30 De federale pensioendienst onderzoekt of je hiervoor in aanmerking komt. Meestal neemt de pensioendienst zelf dit initiatief, hoewel je in sommige gevallen zelf een aanvraag moet indienen. De aanvraag gebeurt op dezelfde wijze als de aanvraag van een overlevingspensioen. 6 Kinderbijslag Een kind van wie één of beide ouders overleden zijn, kan recht hebben op een verhoogde kinderbijslag, de Vragen over je pensioen? Weet dat je steeds terechtkan bij de pensioendienst van het ziekenfonds. De contactgegevens kan je achteraan deze brochure terugvinden. zogenaamde wezenbijslag. Het moet gaan om een wettig, erkend of geadopteerd kind van de overleden ouder(s), dat op het moment van het overlijden nog recht heeft op de normale kinderbijslag. Een overlevingspensioen cumuleren met andere inkomsten? Een overlevingspensioen mag gedurende 12 maanden gecombineerd worden met een andere sociale uit kering (werkloosheid, ziekte, tijdskrediet ). Tijdens deze 12 maanden wordt het overlevingspensioen wel verminderd tot een vastgesteld forfaitair bedrag. Het overlevingspensioen mag gecombineerd worden met een beroepsinkomen. In dit geval wordt het overlevingspensioen niet beperkt, maar mogen de beroepsinkomsten niet hoger liggen dan bij wet voorziene grensbedragen. Het overlevingspensioen mag gecombineerd worden met een eigen rustpensioen. Ook in dit geval wordt een plafond bepaald. Bij de vaststelling van het totale bedrag wordt voorrang gegeven aan het eigen rustpensioen. Dit wordt eventueel aangevuld met (een deel van) het overlevingspensioen. De overgangsuitkering (als je geen recht hebt op een overlevingspensioen) mag je wel onbeperkt cumuleren met een beroepsinkomen. Heb je vragen over het combineren van je pensioen met andere inkomsten? De medewerkers van onze dienst Pensioenservice kunnen je daarbij helpen.

31 Elk weeskind krijgt een vaste verhoogde bijslag, die nog kan verhoogd worden met een leeftijdstoeslag. Een aanvraag voor werknemers is meestal niet nodig, maar het is aangeraden dat je contact opneemt met het kinderbijslagfonds van de gerechtigde (meestal de vader). 7 Begrafenisvergoeding De begrafenisvergoeding wordt enkel uitbetaald als de overledene werkte in de overheidssector, en dus een rustpensioen als ambtenaar kreeg. De vergoeding is een tegemoetkoming voor de gemaakte begrafeniskosten. Geven geen recht op een begrafenisvergoeding: overlevingspensioenen vergoedingspensioenen koloniale pensioenen rustpensioenen van mandatarissen in een lokaal bestuur (burgemeester, schepen, OCMW-voorzitter ). 8 Vakantiegeld Was de werkgever bediende? Dan betaalt de werkgever niet-betaald vakantiegeld uit aan de nabestaanden. Als de overledene arbeider was, wordt het vakantiegeld uitbetaald door de de Rijksdienst voor Jaarlijkse Vakantie (RJV). Groepsverzekerig of aanvullend pensioen Had de overledene een groepsverzekering of aanvullend pensioen via de werkgever en werd dit nog niet als kapitaal uitbetaald? Dan doe je er als erfgenaam goed aan dit na te vragen bij het pensioenfonds of bij de verzekeringsmaatschappij. Soms is er een regeling voorzien bij overlijden. Als je de echtgenoot of het kind van de overledene bent, gebeurt dit automatisch. In andere gevallen moet een formulier worden ingediend bij de RVJ. Dit is niet van toepassing op het vakantiegeld dat wordt uitbetaald door de pensioenkassen! 9 Studietoelage voor wezen Een overlijden van 1 of beide ouders heeft een impact op de gezinstoestand en het gezinsinkomen. Daarom kan het nuttig zijn om na te gaan of het studerende kind recht heeft op een studietoelage. Neem hiervoor contact op met de onderwijsinstelling, of op het gratis nummer 1700 (infolijn van de Vlaamse overheid). Hoe moet het verder met het inkomen van de nabestaanden? ~ 31

32 5 32 ~ De Voorzorg

33 De begrafenis Of je nu kiest voor een klassieke dienst met alle vrienden en familie, of een persoonlijke dienst in intieme kring, de begrafenis is een moment van afscheid nemen. Het is een moment waarop mensen samenkomen om herinneringen op te halen aan een dierbare persoon, een laatste groet uit te brengen en afscheid te nemen van een mooie tijd samen. De uitvaartplechtigheid, groeten, toespraken, muziek, onthaal van vrienden en familie Heel wat beslissingen en nog meer mogelijkheden. Maak de keuzes samen met de mensen rondom jou. De begrafenis ~ 33

34 1 Had de overledene een wilsbeschikking? Misschien heeft de overledene zijn of haar wensen voor de begrafenis kenbaar gemaakt voor het overlijden. Dit kan informeel gebeurd zijn, maar het kan even goed via een officieel document zijn medegedeeld. Dit noemt men een wilsbeschikking (officieel heet dit document verklaring inzake de wijze van teraardebestelling ). Iedereen kan met een eenvoudige brief ( mijn laatste wens ) zijn laatste wilsbeschikking laten inschrijven in het bevolkingsregister van zijn gemeente. In de wilsbeschikking kan je aangeven: of je opteert voor een traditionele begrafenis of een crematie volgens welke levensbeschouwing de eventuele uitvaartplechtigheid moet worden gehouden in welke gemeente je laatste rustplaats zal zijn (enkel in het Vlaams Gewest) of je een uitvaartcontract hebt. Wil je weten of de overledene een wilsbeschikking had? Dit kan je navragen bij de dienst bevolking van de woonplaats van de overledene. Als de overledene zijn of haar wensen niet kenbaar gemaakt heeft, ligt de beslissing bij de echtgeno(o) t(e) of de dichtste verwant. Voor minderjarigen beslissen de ouders of voogd. Behalve de wilsbeschikking voor de begrafenis, kan de overledene ook wilsverklaringen hebben geformuleerd over wat er met zijn of haar lichaam mag gebeuren na het overlijden: Verklaring inzake orgaandonatie in België is iedereen vanaf 18 jaar automatisch orgaandonor na overlijden. In principe kunnen organen dus altijd weggenomen worden. Nabestaanden kunnen de orgaandonatie wel weigeren. Bij de gemeente kan men de (uitdrukkelijke en ontegensprekelijke) toestemming of weigering registreren. Afstaan van het lichaam aan de wetenschap. Dit is een wilsverklaring waarin je bevestigt dat je lichaam mag gebruikt worden voor wetenschappelijk onderzoek, meestal bij een universitair ziekenhuis. Dit heeft wel gevolgen voor de laatste begroeting en uiteindelijke begrafenis van het lichaam. Het lichaam wordt pas na het onderzoek aan de familie vrijgegeven, tenzij onder uitzonderlijke voorwaarden. Neem contact op met het universitaire ziekenhuis als je vragen hebt. Voor andere vragen rond wilsbeschikkingen kan je terecht bij onze Dienst Maatschappelijk Werk (op pagina 52), of bij demens (op pagina 48). 34 ~De Voorzorg

35 2 Wat gebeurt er met het lichaam tot de begrafenis? Zodra het medisch attest van overlijden is opgemaakt, mag het lichaam van de overledene worden vervoerd. Het lichaam wordt in afwachting van de begrafenis of crematie bewaard. Dit kan thuis, maar meestal wordt gekozen voor het mortuarium van de begrafenisondernemer. Soms wordt het lichaam bewaard in het ziekenhuis waar het overlijden plaatsvond. In de dagen voor de plechtigheid kunnen vrienden en familie het lichaam komen groeten. 3 Je kiest voor een begraving De overledene wordt traditioneel begraven op de begraafplaats van de gemeente waar hij of zij woonde. Als je wenst dat de overledene in een andere gemeente wordt begraven, zijn er bepaalde toestemmingen nodig van het gemeentebestuur in kwestie. Als je kiest voor een begraving op een begraafplaats, kies je voor een begraving in niet-vergunde grond. Deze begraving is gratis voor inwoners van de gemeente waar de begraafplaats gelegen is. Zo n graf blijft minstens vijf jaar bestaan. Als je het graf graag langer wil behouden, kan je een grafconcessie huren. Je kan ook een grafkelder huren, waarin verschillende familieleden bij elkaar kunnen worden begraven. Grafconcessie Partners of gezinnen kunnen een grafconcessie aanvragen als zij samen begraven willen worden.

36 De kosten van de begrafenis Het organiseren van een begrafenis kost veel geld. Het is altijd een goed idee de verschillende mogelijkheden en prijzen op voorhand te bespreken met de begrafenisondernemer. Zo kan je met hem bespreken welke soort plechtigheid je graag wil, welke bloemen er gebruikt worden, of je wil werken met projectie van teksten of foto s, welke kist je graag wil, hoe je de koffietafel wil organiseren... De prijzen kunnen sterk verschillen. Meestal zal de begrafenisondernemer een offerte maken. 4 Je kiest voor een crematie Als je kiest voor crematie, volstaat een laatste wilsbeschikking van de overledene of de verklaring van de directe nabestaanden. Een crematieaanvraag moet steeds vergezeld gaan van een medisch attest dat bevestigt dat een eventuele pacemaker bij de betrokkene is weggenomen. 36 ~De Voorzorg

37 Na de crematie zijn er verschillende mogelijkheden. begraving van de assen binnen een begraafplaats bijzetting van de assen in een urnenmuur (columbarium) verstrooiing van de assen in een strooiweide op een begraafplaats, in de Belgische territoriale zee of buiten de begraafplaats bewaring van de assen op een andere plaats dan de begraafplaats (bijvoorbeeld thuis). Niet alle gemeenten beschikken over een strooiweide of columbarium. In dat geval is het mogelijk deze van een andere gemeente te gebruiken, eventueel mits extra betaling. De plaats van de urne in het columbarium is voor een periode van 10 jaar verzekerd. Als je de urne langer wil bewaren, kan je een columbariumconsessie huren. Je kan ook een concessie huren als je de urne hebt begraven in een urnenveld. De begrafenis ~ 37

38 6 38 ~ De Voorzorg

39 Testament, nalatenschap en successierechten Na het overlijden breekt een periode aan van vele beslissingen. Wellicht had de overledene heel wat bezittingen. Een woning, een wagen, kledij, juwelen, spaargeld Iemand moet beslissen wat daarmee zal gebeuren. In de eerste plaats kan je nagaan of de overledene een testament had geschreven waarin erfgenamen worden aangeduid. Indien er geen testament is, bepaalt onder andere de graad van verwantschap hoe de erfenis wordt verdeeld. Na het overlijden wordt de nalatenschap van de overledene bepaald en toegewezen aan erfgenamen. Bij de nalatenschap moeten administratief en financieel verschillende zaken in orde gebracht worden. De notaris is de meest geschikte persoon om dit te begeleiden. Testament, nalatenschap en successierechten ~ 39

40 1 Testament Je doet er goed aan in de eerste plaats na te gaan of er een eigenhandig geschreven testament bestaat. Bestaat er zo een testament? Raadpleeg een notaris om de inhoud te verduidelijken en de wettelijke formaliteiten te vervullen. Als je geen testament vindt, betekent dit niet noodzakelijk dat er geen testament bestaat. De notaris kan dit nagaan via het Centraal Register der Testamenten (CRT). Als de overledene geen testament heeft nagelaten, zal de notaris alle nodige informatie verzamelen om de volledige inhoud van de nalatenschap te bepalen. Het Centraal Register der Testamenten (CRT) Elke notaris is verplicht de laatste wilsbeschikkingen die in zijn kantoor werden voorgelegd of opgenomen, met een authentieke akte in het Centraal Register der Testamenten te laten registreren. Het centraal register houdt een lijst bij van alle notarissen die belast zijn met de vereffening van een nalatenschap. De naam van de notaris, die de inhoud van het testament kent, wordt vrijgegeven op vraag en bij voorlegging van de overlijdensakte. De notaris verstrekt meestal gratis inlichtingen. Centraal Register der Testamenten Bergstraat Brussel 40 ~De Voorzorg

41 2 Wat is de nalatenschap? Als de overledene alleenstaand was, bestaat de nalatenschap uit alle roerende en onroerende goederen, geld, beleggingen en schulden van en aan de overledene. Als de overledene gehuwd was, is alles afhankelijk van hoeveel afzonderlijk aan de overledene toebehoorde en wat er van beiden samen was. Alles heeft te maken met het huwelijksstelsel van het echtpaar en het huwelijkscontract dat zij eventueel afgesloten hebben. Dit zal bepalen hoe de nalatenschap eruitziet en waar de overlevende huwelijkspartner recht op heeft. Als de overledene wettelijk samenwoonde, moet worden nagegaan welke goederen tot de nalatenschap behoren. Wettelijk samenwonenden hebben geen wettelijk erfrecht, maar kunnen elkaar wel bevoordeligen via testament of schenking. Wettelijk samenwonenden moeten ook minder successierechten betalen (lees verder op pagina 44). 3 Hoe worden de erfgenamen toegewezen? Als de overledene geen testament heeft nagelaten, of op geen andere manier (bijvoorbeeld in een huwelijkscontract) zijn wensen kenbaar heeft gemaakt, geldt de wettelijke erfopvolging: De orden van erfgenamen De wetgever heeft de familieleden in groepen verdeeld. Een orde is een groep familieleden die aanspraak kan maken op de nalatenschap. Een rangschikking bepaalt wie voor de erfenis in aanmerking komt. De meest nabije orde, bijvoorbeeld de kinderen sluit alle volgende orden uit. De graad van verwantschap Niet iedereen die in de juiste orde (groep) staat, erft ook. Wie erft dan wel? De erfgenamen die in de orde het dichtst in graad staan bij de overledene. De meest nabije graad sluit alle volgende graden uit. De plaatsvervulling Soms is een erfgenaam zelf al overleden. Dan nemen zijn afstammelingen zijn plaats in. Opgelet, sommige erfgenamen hebben een wettelijk beschermd erfdeel: de reserve. Zij krijgen hoe dan ook een deel Testament, nalatenschap en successierechten~ 41

42 van de erfenis, namelijk het beschermd deel. Niemand kan hen dit deel ontnemen, zelfs de overledene niet. De beschermde erfgenamen zijn de kinderen van de overledene, de ouders en de echtgeno(o)t(e). Hervorming erfrecht vanaf september 2018 Met het nieuwe erfrecht krijgen mensen méér vrijheid, transparantie en zekerheid bij het regelen van hun nalatenschap. Wat verandert? De omvang voor de reserve voor de kinderen wijzigt. De ouderlijke reserve wordt afgeschaft. De regels over de inkorting en de inbreng van schenkingen wijzigen. Het is mogelijkheid om in bepaalde gevallen punctuele- of globale familiale erfovereenkomsten op te stellen. Hoe wordt de erfenis concreet verdeeld? Wil je specifiek weten hoeveel van de erfenis naar de kinderen gaat, hoeveel naar de ouders, broers of zussen? Vraag dan advies aan je notaris of lees meer op 4 De nalatenschap aanvaarden of verwerpen De notaris zal alle erfgenamen advies geven over de gevolgen van het aanvaarden van de nalatenschap en over de mogelijkheid om die te weigeren. Een andere mogelijkheid is de nalatenschap te aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving, bijvoorbeeld wanneer er veel schulden zijn. In dit geval wordt eerst een inventaris van het gehele vermogen gemaakt. Dit gebeurt bij een notaris naar keuze. Op basis daarvan kan je dan beslissen al dan niet de erfenis te aanvaarden. Als je de nalatenschap weigert, mag je helemaal niets van wat tot de nalatenschap behoort aanvaarden. Dus ook geen juwelen, souvenirs of andere emotioneel belangrijke objecten. De verwerping of de aanvaarding van de nalatenschap, onder voorrecht van boedelbeschrijving, gebeurt via een verklaring bij de notaris. 5 Aangifte van nalatenschap Als de overledene jou iets nalaat, moet je dit aangeven. De aangifte van de

43 Geen aangifte Als je afstand doet van de erfenis, bijvoorbeeld omdat er te veel schulden zijn, hoef je geen aangifte in te dienen. nalatenschap is een wettelijke verplichting. Dit stelt de overheid in staat om de erfgenamen erfenisrechten te laten betalen. De aangifte is verplicht voor alle wettelijke erfgenamen. Zij kunnen de aangifte ieder afzonderlijk doen, maar meestal wordt één gezamenlijke aangifte opgesteld. De aangifte moet ingediend worden bij de Vlaamse Belastingdienst. Binnen de 4 maanden na het overlijden. Als het overlijden plaatsvond buiten België gelden er andere termijnen. De aangifte van de nalatenschap kan je zelf invullen, hoewel dit in de meeste gevallen gebeurt door de notaris. Voor het invullen van de aangifte is een grondige kennis van fiscaal en burgerlijk recht vereist. Als je het toch zelf doet, let dan op het gebruik van de juiste terminologie. Alle gegevens moeten zeer gedetailleerd worden weergegeven. Welke documenten breng je mee voor de aangifte? Trouwboekje en huwelijkscontracten van de erfgenamen Overlijdensakte Giften tussen echtgenoten en testamenten Eigendomstitels van onroerende goederen Brandpolis Bankrekeningen en safes Alle gemaakte begrafeniskosten (begrafenisondernemer, grafconcessie, grafzerk, koffietafel, bloemen ) Eigendommen en verschillende bank- of spaarrekeningen bemoeilijken de procedure. Als je een notaris inschakelt voor de aangifte van nalatenschap, moet je een ereloon betalen. De notaris vraagt dit ereloon voor het opstellen van een notariële akte. De tarieven zijn wettelijk bepaald. Dat betekent dat elke notaris zich aan deze tarieven dient te houden. De notaris mag geen hoger honorarium aanrekenen en mag ook geen kortingen toestaan. De kosten moeten betaald worden ten laatste bij de ondertekening van de aangifte. Testament, nalatenschap en successierechten ~ 43

44 6 Successierechten Je moet successierechten betalen op het deel dat de overledene jou heeft nagelaten. Hoeveel je moet betalen, is afhankelijk van hoeveel je hebt geërfd en van de graad van verwantschap met de overledene. Ook de woonplaats van de overledene speelt een rol (Vlaanderen, Wallonië of Brussel). De langstlevende partner (echtgenoot, samenwonende) moet geen successierechten betalen op de gezinswoning. Dit waren de tarieven op 1 januari 2018, geldig voor de langstlevende echtgenoot, de samenwonenden 1 (wettelijk of meer dan één jaar feitelijk), de (groot) ouders en de (klein)kinderen. Netto belastbaar erfdeel Echtgenoten, samenwonenden, (groot)ouders en (klein)kinderen Tarief 0,01 tot euro 3 % ,01 tot euro 9 % Meer dan euro 27 % Dit waren de tarieven op 1 januari 2018, geldig voor de broers, zussen en andere personen. Netto belastbaar erfdeel broers en zussen (niet-samenwonend) Tarief 1 tot euro 30 % ,01 tot euro 55 % Meer dan euro 65 % Anderen 1 tot euro 45 % ,01 tot euro 55 % Meer dan euro 65 % 1 Het moet gaan om een wettelijk samenwonen, of je moet kunnen bewijzen dat jullie minstens gedurende één jaar een gemeenschappelijk huishouden vormden. 44 ~De Voorzorg

45 In sommige gevallen is een vermindering van de successierechten mogelijk. Namelijk voor erfenissen: in rechte lijn, tussen echtgenoten en wettelijk samenwonenden: in welbepaalde gevallen kan er een vermindering toegekend worden van 500 euro. Ook de langstlevende echtgenoot kan een vermindering krijgen, net als kinderen jonger dan 21 jaar. tussen broers en zussen: de vermindering is afhankelijk van de grootte van het erfdeel. tussen andere personen: de vermindering is afhankelijk van de grootte van het erfdeel. Voor alle info kan je terecht bij de Vlaamse Belastingdienst. Het erfdeel van een persoon met een handicap is tot een bepaalde som vrijgesteld van belastingen. Om recht te hebben op deze vrijstelling heb je een attest nodig van een instelling of dienst die bevoegd is om de toestand van de persoon met een handicap vast te stellen. Betalingstermijn Betaal de successierechten op tijd, anders betaal je intresten. Je moet de successierechten ten laatste betalen 2 maanden na de uiterste indieningsdatum van aangifte van nalatenschap. Opmerking Als bepaalde waarden (bijvoorbeeld van onroerende goederen) in de aangifte van nalatenschap (zie pagina 41) te laag werden geschat, kunnen bijkomende rechten en een boete worden opgelegd. De schatting gebeurt door de Administratie Kadaster, Registratie en Domeinen. In geval van onzekerheid bij de aangifte van nalatenschap omtrent de verkoopwaarde, vraag je best advies aan een notaris. Titel hoofdstuk ~ 45

46 7 46 ~ De Voorzorg

47 Rouwverwerking en psychologische hulp Vaak voel je de impact, het gemis en het verdriet dat gepaard gaat met een verlies pas echt na de uitvaartplechtigheid. Het verwerkingsproces verloopt bij iedereen anders. Het is afhankelijk van zoveel verschillende elementen. Maar één ding is zeker: het vergt tijd en energie. Een goed gesprek kan deugd doen. Maar wat als het niet helpt? En je hebt meer nodig? In dat geval kan je terecht bij professionele hulpverleners. Een verlies kan traumatisch zijn. De schok kan een invloed hebben op je volledige functioneren. Zoek professionele ondersteuning als dat voor jou goed voelt. Het kan zeker helpen. Rouwverwerking en psychologische hulp ~ 47

48 1 Trefpunt Zelfhulp vzw In Vlaanderen alleen al zijn meer dan 1200 zelfhulpgroepen actief. Ze hebben vaak een andere werking of een ander publiek, maar ze hebben allemaal hetzelfde doel: mensen helpen in het rouwproces. Bij Trefpunt Zelfhulp kan je terecht als je op zoek bent naar een zelfhulpgroep. Contact T E trefpunt.zelfhulp@soc.kuleuven.be W 2 demens.nu demens.nu verleent morele bijstand en informatie over o.a. het opstellen van wilsverklaringen betreffende euthanasie, het vastleggen van een uitvaartplechtigheid Zij hebben verschillende centra in Vlaanderen waar je terechtkan met vragen. Via het crematorium of de begrafenisondernemer kan je in contact komen met een moreel consulent om een vrijzinnige plechtigheid te organiseren om de overledene te eren. Ook na de plechtigheid kan je bij de consulent terecht voor verdere ondersteuning bij de rouwverwerking. Contact T E info@demens.nu W 48 ~De Voorzorg

49 3 Slachtofferhulp Slachtofferhulp is een dienstverlening van de Centra Algemeen Welzijnswerk. Zij begeleiden de slachtoffers van o.a. inbraak, geweldpleging, moord Ook de nabestaanden van personen die omgekomen zijn na een verkeersongeval, moord, zelfdoding kunnen er 7 dagen op 7 terecht voor hulp en advies. Contact T W 5 OVOK Ouders Van Overleden Kinderen OVOK is een organisatie voor de ouders die een kind hebben verloren, ongeacht de leeftijd en de doodsoorzaak. Zij organiseren praatgroepen, bieden (zelf)hulp en literatuur aan, en publiceren een driemaandelijks tijdschrift, genaamd t Vergeet-mij-nietje. Contact Alle adressen en contactgegevens via 4 Werkgroep Verder Werkgroep Verder zet zich in voor nabestaanden na zelfdoding van iemand in hun omgeving. De werkgroep organiseert verschillende activiteiten voor en door nabestaanden, zoals gespreksgroepen, een online forum, de jaarlijkse Dag van de Nabestaanden... Contact T E info@werkgroepverder.be W Rouwverwerking en psychologische hulp ~ 49

50 8 50 ~De Voorzorg

51 De Voorzorg tot je dienst Wij zijn meer dan een ziekenfonds waar je terechtkan voor je terugbetalingen van medische raadplegingen en je uitkeringen voor arbeidsongeschiktheid. Wij zijn er om je te adviseren en bij te staan bij gezondheidsproblemen, maar ook als je geconfronteerd wordt met een overlijden. We komen ook op voor je belangen en doen er alles aan om de zorg voor je gezondheid toegankelijk en betaalbaar te houden. 1 Onze kantoren en diensten Als socialistisch ziekenfonds staan wij dicht bij jou. Je vindt altijd een kantoor in jouw buurt waar je terechtkan met al je vragen. Op onze website vind je de adressen en openingsuren van al onze kantoren. Contact De Voorzorg Limburg Capucienenstraat 10, 3500 Hasselt T W De Voorzorg tot je dienst ~ 51

52 2 Sociale dienst Ooit komt er een dag waarop je afscheid moet nemen van een dierbare. Leegte, verdriet, radeloosheid en pijn, maar soms ook boosheid overspoelen je. Op zo n moment is het goed dat je weet dat je er niet alleen voor staat. Dat je gesteund wordt doorheen je verdriet, alle pijn en doorheen het hele proces. Op zo n moment is de Sociale dienst van De Voorzorg er voor jou. Onze collega s staan klaar om je alle steun te bieden die je nodig hebt. Je kan bij ons ook terecht voor praktische hulp. Wij helpen je bij alle regelingen die er getroffen moeten worden, zodat je in ieder geval al een stukje verlicht wordt in deze zware periode. Onze hulpverlening steunt op enkele basisprincipes: Onze dienstverlening is gratis en laagdrempelig. Je vindt ons dicht bij jouw woonplaats. Wij behandelen jouw dossiers vertrouwelijk en met respect voor jouw privacy. Heb je nog vragen? Twijfel niet en kom gerust langs. Wij zijn er voor jou. Contact De Voorzorg Limburg Capucienenstraat 10, 3500 Hasselt T W Alken, Stationsstraat 34 bus 1, Beringen, Markt 19, Bilzen, Camille Huysmansplein 4, Borgloon, Papenstraat 4, Bree, Nieuwstadpoort 5, Eisden, Europaplein 18, Genk, Winterslagstraat 55 bus 1, Hasselt, Capucienenstraat 10, / Herk-de-Stad, Ridderstraat 10, Heusden, Koolmijnlaan 131 bus 1, Houthalen-Centrum Rode Kruislaan 20, Houthalen-Oost Weg Naar Zwartberg 84, Leopoldsburg, Stationsstraat 61, Lommel, Vreyshorring 25, Maaseik, Eikerstraat 42-44, Neerpelt, Broesveldstraat 7 bus 1, Peer, Markt 17, Sint-Truiden, Breendonkstraat 46, Tessenderlo, Geelsebaan 4, Tongeren, 11e Novemberwal 26/2, Wellen, Dorpsplein 11 bus 2, ~De Voorzorg

53 3 Eerstelijnsnummer Heb je krukken nodig, een ziekenhuisbed, een verpleegster aan huis of hulp in het huishouden als je net uit het ziekenhuis komt? Op het eerstelijnsnummer van De Voorzorg kan je terecht met al je hulpvragen. Zo hoef je niet langer zelf naar iedere dienst te bellen. Met één telefoontje helpen onze medewerkers je verder. Onze eerstelijnsdienst is iedere werkdag bereikbaar: ma-do: 8u-12u en van 12.30u-16.30u vrij: 8u-12u Heb je dringend een thuisverpleegster nodig? Dan kan je ons ook in het weekend en s avonds contacteren. Meer info Eén nummer voor al je (zorg)vragen T

54 54 ~De Voorzorg