Vrijetijdssector in cijfers / 2012

Transcriptie

1 Vrijetijdssector in cijfers / Trendrapportage Brabant

2 TRENDRAPPORTAGE BRABANT Onderdeel van Vrijetijdssector in cijfers 2012 Vrijetijdssector in cijfers bestaat uit drie onderdelen: 1. Trendrapportage Brabant: trends, ontwikkelingen en cijfers over de gehele Brabantse vrijetijdssector. 2. Factsheets: regio- en branchespecifieke informatie uit de Brabantse vrijetijdssector: Vier regio s: West-, Midden-, Noordoost- en Zuidoost-Brabant; Twee branches: verblijfstoerisme en dagrecreatie; Drie deelsectoren: cultuur, natuur en sport (alleen digitaal). 3. Digitale ontsluiting van cijfers, verantwoording en bronnen op U heeft nu het eerste onderdeel de Trendrapportage in handen. Factsheets zijn terug te vinden in de insteekflap achterin. Heeft u behoefte aan meer factsheets dan kunt u deze aanvragen via info@vrijetijdshuis.nl. Scan deze code om naar Vrijetijdssector in cijfers 2012 op te gaan.

3 Voorwoord Voor u ligt Vrijetijdssector in cijfers 2012, de rapportage die Vrijetijdshuis Brabant in opdracht van de provincie Noord-Brabant jaarlijks publiceert. De publicatie geeft u inzicht in de huidige trends en ontwikkelingen in de Brabantse vrijetijdssector en helpt u bij het ontwikkelen van uw beleid. De vrijetijdssector is een belangrijke drager voor het verbeteren van het woon-, leef-, werk- en vestigingsklimaat. In het bestuursakkoord Tien voor Brabant wordt het belang van de vrijetijdseconomie erkend als vliegwiel voor de ambities van de Agenda van Brabant. Op dit moment wordt provinciaal beleid voorbereid door een integraal Team Vrijetijdseconomie. Ongeacht welk scenario voor het beleidsterrein wordt gekozen; Vrijetijdshuis Brabant gaat uit van het grote belang van de vrijetijdssector. Hoe staat de Brabantse vrijetijdseconomie er nu voor? Brabant heeft het imago een gastvrije en Bourgondische provincie te zijn, maar het Brabantse vrijetijdsaanbod wordt niet altijd als onderscheidend ervaren. De economische impact van de sector is groot, toch daalden de bestedingen in de Brabantse vrijetijdssector in de afgelopen jaren. Het aantal overnachtingen tijdens binnenlandse vakanties en de daaraan gerelateerde bestedingen per dag namen af in 2011 en ook het aantal dagrecreatieve activiteiten in Brabant blijft afnemen. Positieve uitzondering zijn de bestedingen per dag tijdens dagrecreatie die in 2011 zijn toegenomen. Toekomstvisie Door onze continue dialoog met het veld is Vrijetijdshuis Brabant ervan doordrongen dat er forse inspanningen nodig zijn om de Brabantse vrijetijdseconomie te versterken. Om in de toekomst voldoende bestedingen en werkgelegenheid te realiseren, is een gezamenlijke visie voor de vrijetijdseconomie noodzakelijk. De ambitie is dat de Brabantse vrijetijdssector de meest innovatieve en gastvrije wordt van Nederland. Om dit te bereiken stimuleren wij samenwerking, nemen we initiatief in nieuwe grootschalige projecten, jagen we vernieuwing aan en dragen we bij aan de gezamenlijke profilering van Brabant. Voor de invulling van de koers van de vrijetijdssector is kennis onmisbaar. Doe er uw voordeel mee om zo in gezamenlijkheid de Brabantse vrijetijdssector nog sterker te maken. Guus van der Wolde Directeur Vrijetijdshuis Brabant

4 INHOUD TRENDRAPPORTAGE BRABANT Onderdeel van Vrijetijdssector in cijfers 2012

5 Hoofdstuk 1: Trends, ontwikkelingen en de Brabantse context 1.1 Demografische ontwikkeling Economische ontwikkeling Klimatologische ontwikkeling Imago van Brabant Marketing Consumententrends Beleidsontwikkeling 15 Hoofdstuk 2: Vakanties en vrijetijdsgedrag in Brabant 2.1 Buitenlandse gasten in Brabant Zakelijke gasten in Brabant Binnenlandse gasten in Brabant Uitstapjes door Nederlanders in Brabant Uitstapjes door buitenlanders in Brabant 29 Hoofdstuk 3: Omvang en belang van de Brabantse vrijetijdssector 3.1 Aanbod in de vrijetijdssector Werkgelegenheid in de vrijetijdssector Bestedingen in de vrijetijdssector Economische impact van de vrijetijdssector Bredere maatschappelijke impact van de vrijetijdssector 37 Hoofdstuk 4: Toekomstverwachting en aanbevelingen 4.1 Toekomstverwachting Aanbevelingen 40 Noten 43

6 TRENDRAPPORTAGE BRABANT Onderdeel van Vrijetijdssector in cijfers 2012 Hoofdstuk 1 Trends, ontwikkelingen en de Brabantse context

7 1.1 Demografische ontwikkeling Hoe ziet de demografische ontwikkeling van Brabant eruit? Regionale verschillen: nu en in de toekomst kent Brabant regionale verschillen van groei en krimp. Waar welke ontwikkeling zich afspeelt, wordt inzichtelijk gemaakt op grafische kaarten van het CBS1. Mensen leven steeds langer en met name het aandeel hoogbejaarden (80-plus) stijgt. In 2040 zijn bijna Brabanders 65 jaar of ouder2. Het aantal huishoudens bestaat in 2040 voor de helft uit paren, in 2012 is dat nog 56%. Een stijging van 14% in het totaal aantal huishoudens komt m.n. door de toename van eenpersoonshuishoudens3. N.B. Ondanks het groeiende aantal alleenstaanden lijkt de traditionele individualisering op een einde te lopen. Het groepsgevoel komt weer terug4. Het aantal autochtone Brabanders neemt in de periode met af. Het aantal allochtonen stijgt tot op een totale Brabantse bevolking van 2,6 miljoen (22% t.o.v. 16% in 2012)5. In 2035 is er een klein migratieoverschot van Consequenties voor de vrijetijdssector Brabant weet bovengemiddeld veel gezinnen met kinderen te trekken. Samen met Drenthe zijn we al jaren dé gezinsprovincie van Nederland. Dit is een kracht die vastgehouden moet worden. Tegelijkertijd is duidelijk dat de doelgroepen van de toekomst alleenstaanden en ouderen zijn. Idealiter worden in het vrijetijdsaanbod de wensen en behoeften van de verschillende groepen met elkaar verenigd. Denk aan: Zelfstandig wonende mensen met een zorgvraag (veelal de groeiende groep ouderen) blijken het liefst hun vakantie door te brengen op plekken waar ook mensen komen die geen zorg nodig hebben. Ruim 70% prefereert een vakantie in het laagseizoen, waarbij men wil verblijven in een bungalow/huisje, appartement of hotel 6. Als horecagelegenheden worden aangepast, zou 73% van de mensen (vaker) alleen uit eten gaan 7. Om naast de reguliere doelgroepen ook alleeneters aan te spreken, moeten ondernemers iets doen aan de inrichting en voor alleeneters mogelijkheden creëren om in contact te komen met andere alleeneters. Bijvoorbeeld: tafels met het logo Share a table nodigen uit om gezellig aan te schuiven 8. Migranten die zich niet definitief willen vestigen maar tijdelijk in de provincie verblijven, vinden soms huisvesting op campings of bungalowparken. Overheden kennen van oudsher drie doelgroepen: bewoners, bedrijven en toeristen. Op de huisvesting van tijdelijke arbeidsmigranten bestaat nog geen visie en kaders die bepalen wat wenselijk en onwenselijk is 9. 7 Meer weten? Kaarten waarop lokale demografische ontwikkelingen inzichtelijk worden gemaakt, zijn te vinden via de QR-code hiernaast.

8 TRENDRAPPORTAGE BRABANT Onderdeel van Vrijetijdssector in cijfers Economische ontwikkeling Hoe ziet de economische ontwikkeling van Brabant eruit? Er moet landelijk 9 miljard euro extra bezuinigd worden om het begrotingstekort aan de Europese eis te laten voldoen 10. Het resultaat van de onderhandelingen over directe bezuinigingen en hervormingen zal een provinciale weerslag hebben. Van de Nederlandse starters in het 4 e kwartaal van 2011 begint 14% in Brabant een bedrijf terwijl 17% van de faillissementen zich in de provincie voltrekt 11. De werkloosheid daalde in de eerste helft van 2011 maar stijgt inmiddels sterk. Eind februari 2012 is 5,5% van de Brabantse beroepsbevolking werkloos. Dit komt neer op bijna niet werkende werkzoekenden 12. Het consumentenvertrouwen in Brabant bereikte in het 4e kwartaal van 2011 een dieptepunt (-37). Het laagste niveau sinds In 2012 gaan alle Nederlandse huishoudens er in koopkracht op achteruit. Huishoudens hebben dit jaar enkele tientjes tot meer dan 100 euro per maand minder te besteden 14. Om de lokale economie te versterken, wordt samenwerking gezocht met opkomende economieën zoals die van de BRIC-landen 15. O.l.v. de commissaris van de koningin zijn er in 2012 handelsmissies naar China (april) en India (juni) 16. Consequenties voor de vrijetijdssector Overheid: bij het toekennen van subsidies en budgetten gaat veel aandacht uit naar wat een investering de overheid op kan leveren. Investeringsvoorstellen, zoals die voor BrabantStad Culturele Hoofdstad 2018, leiden in verschillende gemeenteraden tot discussie 17. Overheid: het economisch motief wordt leidend voor de vrijetijdssector: het beleidsveld is bij overheden vaak ondergebracht bij een afdeling Economische Zaken en de focus ligt op bestedingen en werkgelegenheid. Ondernemers: het aantal online vacatures bereikte in januari 2012 het laagste punt sinds zeven jaar. Slechts in drie sectoren nam de vraag naar personeel licht toe, op nr. 1 staat horeca & toerisme 18. Ondernemers kunnen in mindere mate bouwen op trouwe herhaalbezoekers. Consument kan of wil niet veel besteden: het profiteren van goede deals wordt steeds meer een manier van leven of zelfs bron van status (dealer chic) 19. De ontwikkeling van toeristisch reizen is nauw verbonden met de groei van de economie: Op persoonsniveau zijn uitgaven aan vakanties als percentage van het huishoudbudget redelijk stabiel. Uitzondering vormen bijzonder goede en slechte jaren. Een derde van de Europeanen die van plan waren in 2012 op vakantie te gaan, heeft hun plannen gewijzigd n.a.v. de economische crisis. Hiervan gaat 12% korter, 4% naar een andere bestemming en 22% bezuinigt in algemene zin 20. Macro-economisch: als de koopkracht stijgt, wordt een onevenredig deel hiervan uitgegeven aan het vakantiebudget. De doorvertaling van consumentenvertrouwen in uitgaven aan vakanties laat een jaar of drie op zich wachten 21. Nederlandse toeristen en dagrecreanten besteden minder: minder lang of ver op vakantie, vakanties vervangen door dagjes uit of hun vrije tijd meer in en om huis doorbrengen. In de landen met groeiende economieën stijgt het aantal mensen dat zich buitenlandse reizen kan veroorloven. Bezoekcijfers van BRIC-landers aan Nederland laten groei zien 22 (zie ook 2.2. buitenlandse gasten). Meer weten? Elk kwartaal worden op de website van de provincie ( de actuele gegevens uit de Economie Monitor Brabant gepubliceerd.

9 1.3 Klimatologische ontwikkeling Hoe ziet de klimatologische ontwikkeling van Brabant eruit? Brabant wordt warmer en natter: rond 2050 in de winter een temperatuurstijging van 0,9 C tot 2,3 C, in de zomer 0,9 C tot 2,8 C t.o.v De gemiddelde neerslag in de winter neemt toe. In de zomer kan deze, afhankelijk van het klimaatscenario, licht toenemen of sterk afnemen. Het aantal dagen met lichtere neerslag (< 1 mm) neemt af. Het aantal dagen met hevige neerslag (>15 mm) neemt toe (van 5 tot 27%) maar wordt daarmee nog niet heel gewoon 23. Effecten van klimaatverandering die worden onderscheiden, zijn: Primair: meer neerslag en hogere temperaturen; Secundair: overstroming, hitte in de stad, bodemdaling en grondwaterpeil; Tertiair: natuur (veranderende ecosystemen), veiligheid (snellere spoorvorming op wegen, meer bermbranden) en recreatie (meer dagen geschikt voor buitenrecreatie maar met toenemende gezondheidsrisico s door o.a. waterkwaliteit). graad temperatuurstijging zal de vraag naar binnenlands toerisme in Nederland met 5% toenemen. Wel m.n. richting de kust. Recreatieactiviteiten die zich buiten afspelen zijn uitermate weergevoelig. Maar ook activiteiten binnenshuis zoals televisiekijken en lezen worden beïnvloed door weersomstandigheden 25. Zie tabel 1 voor de kansen en bedreigingen die klimaatverandering voor de gebruiks- en belevingswaarde van een aantal specifieke activiteiten met zich meebrengt. Consequenties voor de vrijetijdssector 24 De vrijetijdssector is een van de meest weergevoelige economische sectoren. De gevolgen van klimaatverandering voor de sector zijn tweeledig: Wanneer en waar men op vakantie gaat. Dat is zowel afhankelijk van de omstandigheden in de woonomgeving als die op de plaats van bestemming; Verandering van de (landschappelijke) kenmerken van bestemmingen. Natuurtoerisme is gevoeliger voor klimaatverandering dan cultuurtoerisme. Buitenlandse zonvakanties worden op termijn minder aantrekkelijk door extreme hitte, droogte en bosbranden. De sneeuwzekerheid van populaire wintersportbestemmingen vermindert. Binnenlandse vakanties worden een aantrekkelijker alternatief: met iedere Meer weten? Bosatlas van het klimaat, voor het eerst verschenen in augustus

10 TRENDRAPPORTAGE BRABANT Onderdeel van Vrijetijdssector in cijfers 2012 Gebruikswaarde Belevingswaarde Directe en indirecte gevolgen Kans Bedreiging Kans Bedreiging Watersport Waterpeil - Waterkwaliteit (algen) - - Meer watersporters + - Temperatuurstijging + + Natuurlijke oevers Muggen - Zwemmen en zonnen Warmer + + Temperatuur zwemwater + + Waterkwaliteit (algen) - - Beschikbaarheid zwemwater + - Toename gebruikers + - Waterpeil - Muggen - Vissen Waterkwaliteit - - Visstand/ soortenrijkdom Temperatuur + + Waterpeil: -droogte -hoog water - - Toegankelijkheid oevers + - Toename overige recreanten - Wandelen en fietsen Warmer + + Toename hoeveelheid neerslag - - Afname aantal regendagen + + Diversiteit Landschap Drukte + - Beleving water + - Muggen en teken - Dagtochtjes Meer warme dagen + + Diversiteit Landschap Tabel 1: Kansen en bedreigingen van klimaatverandering voor toerisme en recreatie (Stichting Recreatie 2008)

11 1.4 Imago van Brabant Wat is het imago van Brabant? 26 Brabant wordt omschreven als gastvrij, Bourgondisch en rijk aan natuur. Bij Brabanders zijn de associaties gastvrijheid en rijk aan natuur sterker dan bij niet-brabanders. Een ruime meerderheid van de Nederlanders is van mening dat de provincie voldoende mogelijkheden biedt voor een weekendje weg, een vakantie of een dagje uit. De meeste consumenten vinden het verblijfsaanbod echter vrij standaard. 79% van de Brabanders is trots dat zij Brabander zijn. Brabanders omschrijven zichzelf als gemoedelijke, gezellige levensgenieters. Voor 39% van de Brabanders is in een andere provincie wonen geen optie 27. Brabant heeft binnensteden die tot de nationale top behoren. Sinds 2007 zijn Bergen op Zoom, Breda en Eindhoven op rij verkozen tot de Beste binnenstad van Nederland. s-hertogenbosch sleepte zowel in 2010 als 2011 de titel Meest gastvrije stad van Nederland in de wacht 28. Hoe hoger een gemeente op de volgende aspecten scoort, hoe hoger de woonaantrekkelijkheidsindex: bereikbaarheid van banen, cultureel aanbod, veiligheid, percentage koopwoningen, nabijheid natuurgebieden, culinair aanbod, aanwezigheid universiteit en per-centage vooroorlogse woningen. s-hertogenbosch staat als beste Brabantse gemeente op de vierde plaats van alle Nederlandse steden. Bovendien is de woonaantrekkelijkheid in deze gemeente het sterkste gestegen van alle Nederlandse gemeenten. Tilburg staat op plaats zestien en Eindhoven op de twintigste plaats 29. Consequenties voor de vrijetijdssector Brabant is niet alleen gastvrij en Bourgondisch (high touch), maar Brabanders zijn ook succesvol in sport, innovatie en ondernemerschap (high tech). Het Team Merk Brabant zet zich in om deze unieke combinatie van eigenschappen van Brabant onder de aandacht te brengen. Bedrijven en organisaties kunnen partner van het merk worden en daarmee het gedachtegoed van Brabant uitstralen. Inmiddels zijn ruim 100 partijen merkpartner. Het imago van Brabant als gastvrije, Bourgondische en innovatieve provincie zorgt voor specifieke verwachtingen bij toeristen en dagrecreanten die Brabant bezoeken. De vrijetijdssector moet deze verwachtingen waar maken. Brabanders voelen zich thuis in hun provincie: 87% van de uitstapjes in Brabant wordt door Brabanders zelf ondernomen. Bij binnenlandse vakanties is dit een vijfde. Meer weten? Zie het artikel Het woon- en vestigingsklimaat in Brabant op kennispleinvrijetijd.nl en het artikel Het imago van Brabant: Bourgondisch en gezellig in Trendkrant december 2011 van Vrijetijdshuis Brabant. 11

12 TRENDRAPPORTAGE BRABANT Onderdeel van Vrijetijdssector in cijfers Marketing Wat zijn trends en ontwikkelingen op het gebied van marketing? Altijd en overal online 30 Ruim tweederde van de Nederlanders is dagelijks online. De gemiddelde Nederlander spendeert 31,5 uur aan internetten per maand. Zoekmachines zullen in 2020 in staat zijn resultaten weer te geven die specifiek zijn afgestemd op de individuele gebruiker (web 3.0: het semantische web). De snelheid waarmee de consument nieuwe technologieën omarmt is enorm toegenomen 31. In juni 2011 heeft 6% van de internettende Nederlanders een tablet in bezit, 38% een smartphone, 70% een pc (desktop en/of laptop) en tweederde heeft twee of meer apparaten tot zijn of haar beschikking % van de mobiele zoekopdrachten is gerelateerd aan plaats/locatie % van de smartphonegebruikers gebruikt Location Based Services (LBS) 34. Dit zijn informatie- of amusementsdiensten die toegankelijk zijn met een mobiel apparaat, die werken via het mobiele netwerk en die gebruik maken van je locatie. Een bekend voorbeeld van een LBS is Foursquare zoekopdrachten In 1 minuut wereldwijd: tweets berichten views made by check-ins Guido Rus

13 Sociale media: sociale netwerken en beoordelingssites 37 Meer dan 10 miljoen Nederlanders hebben een profiel op een sociale netwerksite of bezoeken deze regelmatig. Vooral consumenten met het leefstijlprofiel Uitbundig Geel gebruiken veel sociale media (m.n. Facebook), terwijl Rustig Groen veel minder social mediaminded is. Ongeveer 15% van de Nederlanders volgt een verblijfsaccommodatie via social media, vooral vanwege mogelijke aanbiedingen en acties. Bij het maken van de uiteindelijke boeking is de invloed van acties op sociale netwerken echter zeer beperkt. Beoordelingen van anderen op sociale recensiesites en boekingssites zijn volgens 78% van de Nederlanders (enigszins) belangrijk. Ruim een derde van de ondervraagden leest de beoordeling van gasten op boekingswebsites voor het boeken van een accommodatie en bijna een kwart heeft een beoordelingswebsite bezocht voor informatie over een accommodatie. Van product- naar klantfocus Niet het product (marketing 1.0) of de klanttevredenheid (2.0) staat centraal, maar consumenten willen steeds meer deel uitmaken van een collectief en hun creativiteit delen (marketing 3.0) 38. Cocreatie en crowdsourcing zijn methoden om consumenten bij een product of dienst te betrekken 39. Cocreatie is een samenwerking tussen consumenten en een bedrijf -waarin deze als gelijke partners samenwerken en kennis en informatie delen- met als doel een aantrekkelijk nieuw product te ontwikkelen; Crowdsourcing is erop gericht veel consumenteninput te verkrijgen voor marketingdoelstellingen of om geld en tijd te besparen, omdat geen expert hoeft te worden ingezet. Van samenwerking en interactie is bij crowdsourcing veel minder sprake. Succesvoorbeelden van cocreatie en crowdsourcing zijn chipssmaken die consumenten konden bedenken (Lay s Maak de smaak) en het gezamenlijk maken van een film (Paul Verhoeven). Consequenties voor de vrijetijdssector Consumenten willen on the go zoeken, inchecken, betalen of toegang krijgen. Dat vergroot het belang van een goed werkende mobiele website, QR-codes, check-ins, apps en promoties via Location Based Services (LBS) 40. Aanwezigheid van de vrijetijdssector op sociale netwerksites en beoordelingssites leidt tot verschillende resultaten: Sociale netwerksites zijn vooral geschikt voor het aangaan van interactie met en het vergroten van de betrokkenheid van de klant. Vertel verhalen van achter de schermen en betrek de consument daarbij 41 ; Voor daadwerkelijke verkoop (boekingen) zijn beoordelingssites een geschikter kanaal om in te zetten. Het zoek- en boekgedrag en het gebruik van sociale media daarbij verschilt voor leeftijdsgroepen en leefstijlen. Segmentatie is daarom noodzakelijk. Zie voor meer informatie paragraaf 2.3. Positieve consequenties van het inzetten van cocreatie en crowdsourcing zijn: Het betrekt klanten bij productontwikkeling; Het kan bijdragen aan een positief imago: klanten worden serieus genomen; Tijdsbesparing: veel nieuwe ideeën in weinig tijd; Kostenbesparing: bijvoorbeeld voor het inzetten van experts en supportkosten. Computerfabrikant Dell begon een online community waar gebruikers elkaar advies geven. Meer weten? Op en staan artikelen en onderzoeken over trends en ontwikkelingen in marketing. 13

14 TRENDRAPPORTAGE BRABANT Onderdeel van Vrijetijdssector in cijfers Consumententrends Wat zijn belangrijke consumententrends voor de Brabantse vrijetijdssector? Gamification is het integreren van spelmechanismen en methoden in niet-gamegerelateerde omgevingen en alledaagse zaken. Het speelt in op psychologische triggers: status, beloning en sociale interactie en verrijkt daardoor de ervaring 42. In 2015 zet naar verwachting de helft van de bedrijven gamification in bij het innovatieproces 43. Voorbeelden: Minder zwerfvuil in de Efteling door Holle Bolle Gijs; Project Noah: een interactief platform waarmee mensen over de hele wereld flora en fauna in hun omgeving kunnen documenteren. De leden krijgen verschillende missies en worden beloond voor spottings 44 ; App Endomondo registreert fiets- of hardloopactiviteiten. Deze met vrienden delen en elkaar uitdagen, motiveert tot betere prestaties. Duurzaamheid is ook de komende jaren een maatschappelijk thema. Consumenten voeren, zeker in tijden van recessie, maar langzaam gedragsveranderingen door. Ze waarderen het wel als bedrijven hen hierbij helpen 45. Er is een groeiende belangstelling voor kleinschalige, veelal unieke verblijfsaccommodaties gebaseerd op contact met de lokale bevolking (72% in 2011 versus 65% in 2005) 46. In 2012 kan bijna alles worden doorverkocht: van elektronica tot kleding en zelfs ervaringen. Op kunnen gebruikers aangeschafte uitstapjes van bijvoorbeeld Groupon kopen of doorverkopen. Deze trend wordt ook wel recommerce genoemd. Consequenties voor de vrijetijdssector Gamification stimuleert activiteit, loyaliteit, betrokkenheid en interactie. Reisbrancheorganisatie ANVR zet samen met partners in op het verduurzamen van de sector en het bevorderen van duurzaam toerisme bij consumenten, o.a. middels het Initiatief Duurzame Handel 47. Milieuvriendelijk consumeren werkt daarnaast statusverhogend voor de consument en heeft daardoor een positief effect op de belevingswaarde die de consument aan milieuvriendelijke vrijetijdservaringen toekent. Consumenten zijn in toenemende mate zelf ondernemers en bedrijven hebben niet altijd zelf het directe contact met hun klanten. Meer weten? Op staat meer informatie over het Initiatief Duurzame Handel.

15 1.7 Beleidsontwikkeling Hoe ziet de beleidsontwikkeling van Brabant eruit? 48 Inhoudelijk Er is nog een forse inspanning nodig om de vrijetijdssector volop te laten bijdragen aan de positie van Brabant als economische topregio in Nederland en West-Europa. De negatieve trend van dalende bestedingen moet worden omgebogen en een versterkte vrijetijdssector moet bijdragen aan: Het behalen van de doelstellingen uit de- Agenda van Brabant en de investeringsstrategiën; Het versterken van de 4 hoofdlijnen uit het Economische programma; Branding als provincie waar de combinatie van traditie en technologie centraal staat; De nieuwe koers voor de relatie stad en platteland en vice versa; Maatschappelijke vraagstukken zoals betaalbaarheid van o.a. natuur, zorg en cultuur; Economische groei en werkgelegenheid, ook in het segment van lager opgeleiden en in het buitengebied. De gezamenlijke inhoudelijke ambitie voor de vrijetijdssector is: Brabant: de meest innovatieve en gastvrije provincie van Nederland. Rol van de provincie Eind 2011 en begin 2012 is een integraal Team Vrijetijdseconomie bezig geweest met het opstellen van een notitie Vrijetijdseconomie voor de provincie Noord-Brabant. 13 april 2012 is in de vergadering van de commissie voor Economische Zaken en Bestuur de Startnotitie 2.0 Vrijetijdseconomie (VTE) in Noord-Brabant: een gezamenlijke uitdaging besproken. Daarin worden drie scenario s onderscheiden: 1. Provincie als Voorwaardenschepper: weinig sturing vanuit provincie, zelfsturende sector; 2. Provincie als Verbinder: provincie legt verbindingen en draagt daarmee bij aan daadkrachtig vrijetijdsnetwerk; 3. Provincie als Uitdager: provincie voelt zich samen met anderen verantwoordelijk om de vrijetijdseconomie uit te bouwen tot economische topsector en draagt hier actief aan bij. In juni worden de financiële consequenties in de statencommissie besproken en wordt een keuze voor een scenario gemaakt. Meer weten? De notitie Vrijetijdseconomie is te downloaden via 15

16 TRENDRAPPORTAGE BRABANT Onderdeel van Vrijetijdssector in cijfers 2012 Hoofdstuk 2 Vakanties en vrijetijdsgedrag in Brabantt

17 2.1 Buitenlandse gasten in Brabant Nederland Het aantal buitenlandse toeristen in Nederland bereikte in 2011 een recordhoogte 49. Het grootste gedeelte van de groei vond plaats in de eerste helft van 2011, toen het economisch nog relatief goed ging. Nederland heeft geprofiteerd van een stijging van het aantal vliegverbindingen, zowel op Schiphol als op de regionale luchthavens. Eindhoven Airport zag het passagiersaantal in 2011 met 23% toenemen t.o.v. een jaar eerder. Het aantal gasten uit de buurlanden nam toe door het mooie voor- en najaarsweer. Op de internationale markt gaat een enorme aantrekkingskracht van kunst en cultuur uit. 11% van de buitenlandse bezoekers geeft aan dat het bezoeken van een museum of (historische) bezienswaardigheid de belangrijkste aanleiding vormt voor een reis naar Nederland. Tijdens hun verblijf bezoekt 41% van de buitenlanders een museum en 50% een (historische) bezienswaardigheid 50. Brabant Ook in Brabant verbleven in 2011 meer internationale gasten dan de afgelopen jaren. aantal buitenlandse gasten aantal overnachtingen door buitenlandse gasten Figuur 2.1: Ontwikkeling in het aantal buitenlandse gasten in Brabant in de periode (CBS 2011) Figuur 2.2: Ontwikkeling in het aantal overnachtingen door buitenlandse gasten in Brabant in de periode (CBS 2011) Noord-Brabant neemt een 5 e positie in, qua aantal overnachtingen door buitenlandse gasten. Qua aantal buitenlandse gasten nemen we een 3 e positie in. We weten gasten dus minder lang vast te houden dan andere provincies. 17

18 TRENDRAPPORTAGE BRABANT Onderdeel van Vrijetijdssector in cijfers 2012 Noord-Holland gasten overnachtingen Friesland gasten overnachtingen Flevoland gasten overnachtingen Utrecht Zuid-Holland gasten gasten overnachtingen overnachtingen Groningen gasten overnachtingen Drenthe gasten overnachtingen Overijssel gasten overnachtingen Gelderland gasten overnachtingen Zeeland gasten overnachtingen Limburg gasten overnachtingen Buitenlandse gasten in Noord-Brabant gasten (7% van NL) overnachtingen (7% van NL) Figuur 2.3 Aantal buitenlandse gasten en overnachtingen per provincie 2011 (CBS 2011) De meeste buitenlandse gasten komen, net als eerdere jaren, uit België en Duitsland. 88% van de buitenlandse gasten komt uit Europa. Vooral het aantal overnachtingen door Belgische gasten neemt al jaren toe. 18 aantal overnachtingen door buitenlandse gasten in Brabant Duitsland België Groot-Brittannië Frankrijk Amerika Azië Figuur 2.4: Herkomstlanden buitenlandse gasten in Brabant in de periode (CBS 2011)

19 BRIC- of buurlanden? 51 Het aantal gasten uit de BRIC-landen Brazilië, Rusland, India, China groeit harder dan dat uit andere herkomstlanden. Hoewel hun aandeel op dit moment nog beperkt is t.o.v. dat van de buurlanden, is de verwachting dat het belang van deze landen toeneemt en de vrijetijdssector zich hier, mede gezien de economische ontwikkelingen, op in moet stellen. Voor het internationale toerisme heeft Brabant twee troeven in handen: Eindhoven Airport en HSL station Breda. Snelle low-cost verbindingen zijn cruciaal voor de Europese toerist, maar ook voor de hoppende intercontinentale toerist die de hotspots van Europa wil bezoeken 52. Verschillen tussen BRIC- en buurlanden 53 Gasten uit buurlanden: Regelen reizen vooral individueel/zelfstandig; Ondernemen verschillende vakantietypen in Nederland; komen niet alleen voor de typisch Hollandse bezienswaardigheden (zoals tulpen, Molens, Amsterdam en Van Gogh Museum). Gasten uit BRIC-landen: Komen vooral via georganiseerde reizen (touroperators) naar Nederland; Bezoeken vooral de typische Hollandse bezienswaardigheden; Reis is vaak kennismaking met Nederland, als onderdeel van een reis door de Benelux of verschillende Europese landen. Diepgaandere kennis kan in een tweede of derde bezoek worden opgedaan; Nederland wordt gezien als cultureel aantrekkelijke bestemming. Daar kan Brabant van profiteren, bijvoorbeeld met Van Gogh Brabant en Liberation Route Brabant. Brazilië: In de eerste vijf maanden van 2010 steeg het aantal Braziliaanse toeristen in Nederland met 40% t.o.v. dezelfde periode in Rusland: In de recente Nederlandse handelsmissie naar Rusland zijn de toeristische mogelijkheden onder de aandacht gebracht. Van de ruim 140 miljoen Russen heeft inmiddels 20% de mogelijkheid buitenlandse reizen te ondernemen. In het eerste half jaar van 2011 lieten de bezoekcijfers uit Rusland met 32% relatief de sterkste groei zien van alle herkomstlanden. India: In de eerste vijf maanden van 2010 steeg het aantal Indiase toeristen in Nederland met 20% t.o.v. dezelfde periode in Van 4 tot 10 juni 2012 vindt een handelsmissie plaats naar India onder leiding van de commissaris van de koningin. Thema s zijn ICT, automotive, food, duurzame energie en medische technologie. China: In 2011 gaan naar verwachting 57 miljoen Chinezen op vakantie naar het buitenland terwijl het land in 2015 wereldwijd de grootste bronmarkt voor toerisme zal zijn. Italië, tot voor kort de favoriete bestemming, legt het af tegen landen die beter rekening houden met de specifieke wensen en gebruiken van Chinese gasten, zoals Duitsland. Het gaat dan bijvoorbeeld om de taal spreken (of vertalingen van menukaarten) en de gebruiken respecteren. Kijk voor uitgebreide informatie over profielen van buitenlandse gasten op of scan deze QR-code. 19

20 TRENDRAPPORTAGE BRABANT Onderdeel van Vrijetijdssector in cijfers Zakelijke gasten in Brabant 55 Nederland In 2011 maakten Nederlanders ruim 10 miljoen zakenreizen, waarvan 4,5 miljoen in eigen land. Utrecht is de aantrekkelijkste stad voor zakelijke bijeenkomsten in Nederland, gevolgd door Amsterdam, Den Haag en s-hertogenbosch. Populairste provincies: Utrecht, gevolgd door Gelderland, Noord-Brabant en Zuid-Holland. Een derde behoort tot het georganiseerde zakelijke segment (MICE). De zakenreiziger overnacht meestal in een drie- of viersterrenhotel. Vooral de buitenlandse hotelgasten hebben vaak een zakelijk motief. Gemiddeld wordt 320 per persoon per zakenreis uitgegeven. De economische waarde van de totale meerdaagse binnenlandse zakenreismarkt bedraagt zo n 1,45 miljard. Brabant Het zakelijk motief is leidend voor 60% van de binnenlandse hotelgasten en 79% van de buitenlandse hotelgasten in Brabant Binnenlandse gasten in Brabant aantal binnenlandse vakanties Het aantal binnenlandse vakanties in Brabant nam met 2% af t.o.v Brabant behoudt de 3e positie van Nederland, maar de afstand met de nummer 2 (Limburg) wordt groter en de nieuwe nummer 4 (Drenthe) komt dichterbij Gelderland Limburg Noord-Brabant Noord-Holland Figuur 2.5: Aantal binnenlandse vakanties in top 5 provincies in de periode (CVO 2011) Drenthe Nederland Nederlanders ondernamen in 2011 meer vakanties naar het buitenland dan in eigen land. Het aantal binnenlandse vakanties bleef ongeveer gelijk. Het voorjaar liet nog een flinke plus zien, maar dit zette niet door vanwege het slechte zomerweer. Grootste stijgers: Limburg, Drenthe en Flevoland. Grootste dalers: Utrecht, Zeeland en Noord-Holland. Brabant In totaal werden in 2011 ruim 10 miljoen overnachtingen in Brabant doorgebracht. Dit is 3% minder dan in Hiermee staat Brabant op de 3e plaats van de landelijke ranglijst. Brabant is in 2011 de populairste provincie voor vakanties op een vaste standplaats: 28% van alle vakanties in Brabant valt binnen deze categorie. Dit aantal vakanties en overnachtingen nam wel behoorlijk af t.o.v In 2011 werden minder overnachtingen in Brabant doorgebracht door vaste gasten en binnen de kampeersector. Het aantal overnachtingen in bungalows nam toe. Het matige

21 aantal overnachtingen weer in 2011 is hiervoor een verklaring. Op langere termijn neemt het aantal overnachtingen binnen de categorieën toeristisch kamperen en overige toeristische vakanties af, terwijl overnachtingen door vaste gasten en hotel/pensionvakanties toenemen Hotel/pension Bungalows Toeristisch kamperen Overig toeristisch Vaste gasten Figuur 2.6: Aantal overnachtingen in Brabant naar accommodatietype in de periode (CVO 2011) Toeristen versus vaste gasten Er wordt vaak onderscheid gemaakt tussen vaste en toeristische vakanties. Het aantal vakanties door vaste gasten en overnachtingen die deze gasten in hun accommodatie doorbrengen, is sterk onderhevig aan weersomstandigheden. Wanneer het een jaar lang goed weer is, gaat een vaste gast vaak naar zijn stacaravan. Elke keer dat een vaste gast minimaal één nacht in zijn stacaravan verblijft, wordt geteld als vakantie. Dat betekent dat deze gast in het onderzoek voor tientallen vakanties telt. Met slecht weer zal dat veel minder zijn. Om dit wisselvallige patroon van vaste vakanties uit de gegevens te filteren, wordt hierna alleen ingegaan op toeristen. Zuid-Holland heeft Brabant de kortste gemiddelde verblijfsduur. Landelijk gemiddelde: 5,9 dagen, lichte afname t.o.v In Brabant worden relatief veel bungalowvakanties ondernomen. Brabant is een populaire provincie voor een relaxvakantie en vakantie met vrienden, familie en collega s. Ook worden relatief veel vakanties alleen voor bezoek aan een attractiepark ondernomen. Het aandeel natuurvakanties is laag. Op natuur gerichte vakanties en vakanties voor bezoek aan familie, vrienden en kennissen nemen de laatste jaren af in populariteit. Stedenvakanties, vakantie gericht op het bezoek aan een attractiepark en verwenvakanties in Brabant zijn in opkomst. % vd toeristische vakanties in Brabant Op natuurgerichte activiteiten Alleen bezoek aan attractiepark Sportieve of actieve vakantie Stedenvakantie Bezoek aan familie, vrienden, kennissen Bezoek aan evenement Verwenvakantie Figuur 2.7: Aandeel verschillende typen toeristische vakanties in Brabant in de periode (CVO 2011) 21 Wat zijn de belangrijkste kenmerken van toeristische binnenlandse vakanties? 60% van de vakanties in Brabant is kort (2-4 dagen). Het landelijke gemiddelde is 52%. Gemiddelde verblijfsduur in Brabant is 5,3 dagen. Deze neemt al jaren af. Na Flevoland en Meer informatie over de verschillende accommodatietypen is te vinden op de Factsheet Verblijfstoerisme, zie

22 TRENDRAPPORTAGE BRABANT Onderdeel van Vrijetijdssector in cijfers 2012 Welke activiteiten ondernemen binnenlandse toeristen tijdens hun vakantie in Brabant? Type uitstapje Tijdens % vd vakanties in Brabant Tijdens % vd vakanties in Nederland Uit eten gaan 57% 63% Wandeling maken 49% 54% Zwemmen 43% 36% Recreatief winkelen 36% 38% Fietstocht maken 20% 27% Natuurgebied bezoeken 20% 28% Pretpark bezoeken 15% 10% Bezienswaardige gebouwen bezoeken 13% 23% Dierenpark bezoeken 12% 8% Uitgaan 8% 10% Museum bezoeken 5% 12% Zonnebaden 3% 7% Sportevenement bezoeken 2% 3% Theater bezoeken 4% 4% Tabel 2.8: Uitstapjes tijdens vakanties in Brabant en Nederland (CVO 2011). Tijdens % van de toeristische binnenlandse vakanties wordt de betreffende activiteit ondernomen. Brabant scoort relatief hoog op: Pretparkbezoek Dierenparkbezoek Zwemmen 22 Brabant scoort relatief laag op: Fietsen Wandelen Natuurgebied bezoeken Bezienswaardigheid Museumbezoek Uit eten

23 De hoge of lage score van uitstapjes wordt (deels) verklaard door het profiel van de binnenlandse gasten in Brabant: vooral veel gezinnen met kinderen, veel Gezellig Lime en weinig Ondernemend Paars. Daarnaast speelt het aanbod in de provincie hierin uiteraard een rol. Hoe waardeert de binnenlandse toerist zijn vakantie in Brabant? Wandelen, zwemmen en fietsen zijn activiteiten die tijdens de vakantie door de jaren heen steeds minder worden ondernomen. Uit eten gaan en recreatief winkelen maken het laatste jaar een positieve ontwikkeling door. 70 ondernomen tijdens...% van de vakanties Uit eten gaan Wandelen Zw emmen Funshoppen Fietsen Figuur 2.9: Ontwikkeling top 5 uitstapjes tijdens vakanties in Brabant (CVO 2011) 23

24 Waar zoeken mensen informatie over accommodaties? TRENDRAPPORTAGE BRABANT Onderdeel van Vrijetijdssector in cijfers 2012 In de onderstaande grafiek komt duidelijk naar voren dat in bijna alle leeftijdscategorieën de meeste mensen gebruik maken van Google en boekingssites, zoals Booking.com en Bungalows.nl. Traditionele media, zoals reisbureaus en reisgidsen, spelen daarentegen een ondergeschikte rol. Er is ook goed te zien dat het gebruik van de meeste nieuwe media afneemt naarmate de leeftijd omhoog gaat. En andersom worden traditionele Hoe zoekt en boekt de binnenlandse toerist? media vaker gebruikt door de oudere respondenten. Er zijn echter drie afwijkingen van dit patroon te zien en deze worden op de volgende pagina uiteen gezet. Traditionele media spelen een ondergeschikte rol als informatiebron voor de vrijetijdssector. Het zijn niet de accommodaties die het zoek- en boekgedrag van potentiële vakantiegasten beïnvloeden, maar gasten die Gebruik de accommodatie nieuwe en eerder traditionele hebben bezocht. informatiebronnen voor het vinden van een geschikte accommodatie 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 20-ers 30-ers 40-ers 50-ers 60-ers 70+ leeftijd Google Sociale recensiesite Boekingssite Reisgidsen Reisbureau Vrienden/collega s/ Vrienden/collega's/ kennissen Tijdschrift/krant Figuur 2.10: Informatiebronnen bij het zoeken naar een verblijfsaccommodatie (Deniels 2011) DENIELS 0031 (0) Nederland plussers gaan bij het zoeken vaak af op advertenties in tijdschriften en kranten. Bij deze doelgroepen zijn sociale recensiesites veel minder van belang. Twintigers en dertigers gebruiken niet alleen nieuwe media, maar baseren hun boekingsgedrag ook op ervaringen van vrienden. Brabant 58 38% van de binnenlandse vakantiegangers in Brabant wint voorafgaand aan de vakantie informatie in via de accommodatieverschaffer. 88% doet dit via internet. Er is een grote spreiding in reserveringsmaanden voor een binnenlandse vakantie. Dit komt door het grote aantal korte vakanties dat in eigen land wordt doorgebracht. Over het algemeen worden deze laat geboekt en verspreid over het jaar ondernomen. Het belang van beoordelingssites en social media in verblijfstoerisme 59 55% van de toeristische bedrijven in Nederland is actief op sociale netwerken en 17% blogt. Beoordelingssites worden veel minder ingezet door accommodaties. 13% van de Nederlanders is ooit via social media door vrienden op een idee gebracht voor een Nederlandse accommodatie. Nog geen 4% heeft tijdens het zoeken van een accommodatie een sociaal netwerk geraadpleegd. Ruim 60% gebruikt Google en 56% zoekt informatie op een boekingswebsite. Hoe ziet de leeftijd en gezinssituatie van de binnenlandse toerist eruit? Brabant trekt veel volwassenen en kinderen; 55 plussers worden minder bereikt. Bijna de helft (47%) van de binnenlandse toeristen in Brabant valt binnen de categorie gezinnen met kinderen t/m 12 jaar. Gemiddelde voor Nederland: 37%. Brabant is samen met Drenthe dé gezinsprovincie. In Brabant komen in vergelijking met de gemiddelde binnenlandse vakantieganger relatief wat meer mensen uit de lagere sociale klassen.

25 Waar komt de binnenlandse toerist in Brabant vandaan? De meeste toeristische vakanties in Brabant worden ondernomen door mensen uit Zuid-Holland. De top zes provincies (Zuid-Holland, Noord-Brabant, Noord-Holland, Gelderland, Utrecht, Limburg) zijn samen al jaren goed voor ongeveer 85% van de toeristische vakanties. Groningen: 1% Friesland: 4% Drenthe: 2% Noord- Holland 16% Flevoland: 2% Overijssel 4% Utrecht 7% Zuid-Holland: 25% Gelderland: 12% Noord-Brabant: 19% Zeeland 3% Limburg 4% Figuur 2.11: Herkomstpercentages van binnenlandse toeristen in Brabant (CVO 2011) 25

26 TRENDRAPPORTAGE BRABANT Onderdeel van Vrijetijdssector in cijfers 2012 Segmenteren met de RECRON InnovatieCampagne De RECRON InnovatieCampagne biedt inzicht in de Nederlandse verblijfs- en dagrecreatie. In de campagne wordt op een andere dan de traditionele manier naar doelgroepen gekeken. De verschillende belevingswerelden worden hier geschetst. Verblijfstoerisme in Brabant De meeste binnenlandse vakanties worden ondernomen door het Gezellig Lime segment. Het aandeel van dit segment is in Brabant nog iets hoger dan gemiddeld in Nederland. Ook vallen relatief veel binnenlandse vakantiegangers in Brabant binnen het segment Uitbundig Geel. Houden van sportieve en actieve vakanties. Gesteld op luxe en gemak. Vakantie is lekker vrij zijn, rust en ontspanning. Gezin is belangrijk. Gewoon, eerlijk en gezellig. Boeken de accommodatie relatief vaak direct via de internetsite van de reisorganisatie of touroperator. Geen uitgesproken wensen; houden van privacy en rust. Het gewone en herkenbare is fijn en vertrouwd. uitbundig geel 28% Meer dan de helft heeft een eigen profiel bij Hyves en/of Facebook. Verblijven meer dan de andere segmenten in een toercaraven, vouwcaravan of vouwwagen. gezellig lime 30% Hebben minder vaak een profiel bij Facebook, Twitter of LinkedIn. Hebben gemiddeld het kleinste reisgezelschap rustig groen 15% Vaak geen eigen profiel bij een sociale netwerksite. Minder vaak een profiel bij Hyves, Facebook of Twitter. 26 Weinig vakanties met vrienden, familie of collega s Eigenwijze, avontuurlijke vakantiegangers. Op zoek naar bijzondere uitdagingen en prikkelingen. Inspirerende en rustige vakanties, relatief veel empty nesters. Waarderen sportieve en culturele mogelijkheden. ingetogen aqua 13% avontuurlijk paars 15% Verblijven relatief vaak in een woning van een particulier en weinig in een toercaravan, vouwcaravan of vouwwagen. Hebben vaker een profiel bij Facebook en/of LinkedIn en minder bij Hyves. Vaak met een groot gezelschap op vakantie. Ondernemen relatief vaak een fietsvakantie.

27 Dagrecreatie in Brabant Gezelligheid en ontspanning staan centraal, doen waar je zin in hebt, maar wel letten op kosten. Samen actief bezig zijn, uitgaan en genieten. gezellig lime 27% Weg zijn van dagelijkse beslommeringen Contact met anderen is belangrijk en iedereen moet het naar zijn zin hebben. uitbundig geel 19% Aan de slag voor het grootste segment In Brabant wonen en komen relatief veel mensen uit het segment Gezellig Lime. De tone of voice voor deze groep is (I) aanspreken met jij, (II) alledaags vriendelijk en (III) familiair en informeel taalgebruik. Qua faciliteiten zoeken ze iets dat wel enigszins grootschalig mag zijn maar niet te hectisch. Gericht op gezinnen en niet te exclusief of duur. Het hoeft niet per se het nieuwste van het nieuwste te zijn. Even rust nemen in de eigen omgeving. rustig groen 16% ingetogen aqua 15% Brede interesse, ruimdenkend en engagement. Luxe, stijlvol ontspannen, sport en social network. Kalme, gewone, nuchtere en serieuze mensen, voor recreëren hoeft niet gereisd te worden. Bedachtzaam en geïnteresseerd in kunst en cultuur. stijlvol en luxe blauw 9% Creatieve, uitdagende en inspirerende ervaringen. 27 Cultuur, historie, verrassing en inspiratie. ondernemend paars 8% Zakelijke, intelligente, zelfverzekerde mensen die houden van stijl, klasse en exclusiviteit. Willen graag nieuwe dingen zien, ontdekken en beleven. Creatieve mensen, die graag buiten gebaande paden gaan. creatief en inspirerend rood 6%

28 TRENDRAPPORTAGE BRABANT Onderdeel van Vrijetijdssector in cijfers Uitstapjes door Nederlanders in Brabant De cijfers over uitstapjes door Nederlanders in Brabant zijn gebaseerd op het ContinuVrijetijdOnderzoek (CVTO) van NBTC-NIPO Research. Het CVTO wordt elke twee jaar uitgevoerd. De meest recente meting is die van mei 2010 t/m mei Een uitstapje is een dagrecreatieve activiteit buiten de eigen woning, waarbij men minimaal 2 uur van huis is (incl. reistijd) en maximaal p.p. besteedt. Deze uitstapjes zijn niet gecombineerd met een overnachting, niet ondernomen tijdens een vakantie en betreffen geen familiebezoek. Het aantal uitstapjes in Brabant daalt naar 193 miljoen in De Brabantse afname is groter dan de Nederlandse teruggang en de positie die Brabant inneemt op de binnenlandse dagrecreatieve markt is qua aantal uitstapjes verslechterd. Daarentegen zijn bestedingen in Brabant per persoon per uitstapje relatief hoog (zie 3.3) Uitstapjes in Brabant 236 mln. 216 mln. 193 mln. -18% Uitstapjes in Nederland mln mln mln. -14% % Brabant in Nederland 14,4% 14,9% 13,9% Tabel 2.12: Uitstapjes in Brabant en Nederland in de periode (CVTO 2010) aantal uitstapjes x miljoen Uitgaan Recreatief winkelen Attracties Cultuur Evenement bezocht Buitenrecreatie Waterrecreatieen sport Wellness/beauty Sportwedstrijden Figuur 2.13: Aantal uitstapjes van Nederlanders in Brabant in de periode (CVTO 2010)

29 De daling in aantal uitstapjes tekent zich in alle activiteitenclusters af met uitzondering van het cluster waterrecreatie en sport dat sterk daalde in de periode maar zich in 2010 herstelde tot het niveau van De top 3 qua aantal uitstapjes wordt gevormd door: Uitgaan 46,6 mln. Buitenrecreatie 57,7 mln. Recreatief winkelen 27,3 mln Uitstapjes die t.o.v. het Nederlands gemiddelde relatief vaak in Brabant ondernomen worden, zijn het bezoeken van sportwedstrijden en attracties. Bij sportwedstrijden betreft het vooral betaald voetbalwedstrijden. Bij attracties gaat het om attractieparken zoals de Beekse Bergen en de Efteling en kermissen, m.n. de Tilburgse kermis. Bijna de helft van de uitstapjes wordt in het weekend (zaterdag 25% en zondag 23%) ondernomen. 87% van de uitstapjes wordt door Brabanders ondernomen. Een derde speelt zich af in de eigen gemeente. Bij 42% van de uitstapjes bestaat het gezelschap uit 2 personen, veelal partners. 2.5 Uitstapjes door buitenlanders in Brabant ZKA 60 heeft in 2011 veldwerk uitgevoerd om een beeld te kunnen geven van buitenlandse gasten die zonder overnachting hun vrije tijd in de provincie doorbrengen: Het aandeel buitenlandse uitstapjes in Brabant is zeer beperkt t.o.v. het aantal uitstapjes door Nederlanders. Brabant heeft per jaar circa 2 miljoen uitstapjes door buitenlanders, waarbij 40% valt onder de categorie recreatief winkelen (circa uitstapjes). Ook attractieparkbezoek zorgt met ongeveer uitstapjes voor een behoorlijk aantal buitenlandse dagrecreanten. 29

30 TRENDRAPPORTAGE BRABANT Onderdeel van Vrijetijdssector in cijfers 2012 Hoofdstuk 3 Omvang en belang van de Brabantse vrijetijdssector

31 3.1 Aanbod in de vrijetijdssector Voor het bepalen van het aantal vestigingen en banen in de vrijetijdssector is in de landelijke Recreatie & Toerisme standaard een afbakening en weging van SBI 61 codes opgenomen. Kijk op en zoek op R&T standaard. Net als in de rest van Nederland laten de sectoren (Cultuur, dagrecreatie en amusement) en Sport in Brabant door de jaren heen een gestage groei in aantal vestigingen zien 62. In de periode neemt het aantal vestigingen Cultuur, recreatie en amusement in Brabant met 67% toe, in Nederland met 87%. Voor Sport liggen de groei percentages op respectievelijk 46% en 43%. In de Horeca sector zijn de afgelopen jaren veel faillissementen gemeld. Vooral kleine restaurants en cafés met minder dan 10 werknemers hebben het moeilijk 63. Behalve in het aantal vestigingen willen beleidsmakers inzicht hebben in complementaire of concurrerende toeristisch-recreatieve bedrijvigheid. Er wordt op dit moment voor de regio Zuidoost-Brabant gewerkt aan een cartografisch systeem dat toeristisch-recreatieve locaties in beeld brengt aantal vestigingen Cultuur,recreatie en amusement Detailhandel groothandel Horeca Logies verstrekking Overig Sport Vervoer Figuur 3.1: Sectorale verdeling aantal vestigingen in de Brabantse vrijetijdssector (LISA 2011) 31