Algemene beschouwingen. 10 november 2016

Transcriptie

1 Algemene beschouwingen 2016 Programmabegroting november

2 Algemene Beschouwingen 2017 Inleiding In de periode van de Algemene Beschouwingen van vorig jaar, domineerde de vluchtelingen problematiek. Ook hier binnen de gemeente Montferland. Enige weken geleden was er kermis in Stokkum en zag ik een net herenigd Syrisch gezin met twee kleine kinderen op weg naar het kermisterrein. Zo is wereldpolitiek ook zichtbaar in een dorp in onze gemeente. Deze kinderen zullen groot worden in een vrij en veilig land en horen straks bij onze jongeren van de toekomst, dit gezin gaat meedoen in onze samenleving, in onze gemeenschap, een gemeenschap die elke keer weer verandert. Gemeenschappen veranderen in samenstelling en leeftijdsopbouw. De zorg om de steeds ouder wordende medebewoner is een andere uitdaging in onze kernen. Hoe kunnen zij mee blijven doen en hun zelfstandigheid behouden? D66 gaat uit van eigen kracht van mensen en stimuleert zelfredzaamheid. Dat betekent zorg echt dichtbij organiseren daar waar nodig voor ouderen, langdurig zieken en jongeren die het nodig hebben. We hoeven maar even uit te zoomen en dan merken we op dat digitale ontwikkelingen het leven, wonen en werken steeds meer beïnvloeden. Jongeren pakken schijnbaar moeiteloos die ontwikkelingen mee in hun leven, studeren en werken. Grenzen lijken te verdwijnen en hun leven houdt niet op bij de gemeentegrenzen. Welke kansen bieden deze ontwikkelingen voor onze gemeente en onze lokale politiek en democratie? En, wellicht belangrijker, hoe zorgen we ervoor dat ook voor deze groep wij een aantrekkelijke gemeente blijven? D66 kiest voor een actieve overheid die uit eigen beweging informatie deelt en communiceert. Dit blijft voor ons een zeer belangrijk punt. De noodzaak, eigenlijk de urgentie, om onze mooie woonomgeving ook mooi te houden en milieu nadrukkelijk op de agenda te zetten is echt een goede zaak. De bewoners willen wel maatregelen: zie de belangstelling voor subsidiemogelijkheden voor huis-isolatie. Maar daarmee zijn we er niet, er moet meer gebeuren. De eerste stappen zijn gezet, een gemeente moet het goede voorbeeld blijven geven. Hier werken wij graag aan mee. En dan de financiën, door een grotere bijdrage van het Rijk, ziet het er ineens positiever uit en levert het een fijn persmoment op voor de portefeuillehouder. Dit terwijl er in de kernen opdrachten liggen om te onderzoeken hoe het anders oftewel voordeliger kan. Ook de begroting 2017 laat nog veel onzekerheden zien. Een echt gezonde stabiele financiële huishouding met voldoende reserves vergt nog inspanning. Het zou het college sieren als ze ook dit geluid vertellen! D66 Montferland kijkt terug met enige tevredenheid over bereikte resultaten maar wil vooral vooruit kijken, er is nog veel te doen. Wij kiezen voor vrijheid en verbondenheid en willen werken aan een optimistische gemeente Montferland. 2

3 Programmabegroting 2017 D66 Montferland heeft op de volgende onderdelen vragen en suggesties: 1. Relatie inwoners en bestuur In uw missie schrijft u dat een open en uniforme communicatie van wezenlijk belang is. Ook kiest u voor zo veel mogelijk betrokkenheid bij belangrijke beleidsvraagstukken. Steeds meer blijkt dat de gekozen communicatieroutes te wensen over laat, zie bijvoorbeeld de kwesties Werfhout en Masterplan Didam. Een hoger opleidingsniveau, andere verbindingen tussen inwoners, mondiger zijn en digitale kennisontsluiting vraagt of sterker schreeuwt om een andere benadering van communicatiemiddelen en routes. Het uitgaan van eigen kracht is iets wat D66 onderschrijft maar faciliteer deze eigen kracht en communiceer dan ook zo. In uw programmabegroting staan veel voornemens maar blijven erg hangen in onderzoekjes. Veel bevolkingsgroepen worden niet meer bereikt. Voor een goed functionerende lokale democratie in de gemeente Montferland is het nu toch echt tijd voor verandering! D66 roept op om deze uitdaging aan te gaan: - Welke concrete middelen gaat u inzetten om de communicatie met inwoners te verbeteren? - Bent u bereid om de notitie wijk- en kerngericht werken tegen het licht te houden en mogelijk aan te passen? 2. Ruimtelijke ontwikkeling Uw voornemens voor behoud van natuur- en cultuurhistorisch erfgoed onderschrijft D66. Naast het milieu- en woongenotbelang is er ook een relatie met toerisme en recreatie als economische pijler. Het buitengebied is kwetsbaar en vraagt om goede zorg. - Hoe informeert/betrekt u bewoners/aanwonenden over de realisatie van het Interreg programma? Hebben zij invloed? - Neemt u aandacht voor paden voor mensen met een beperking mee in realisatie? Leegstand in kernen en centra van Didam en s-heerenberg geeft een desolate aanblik en maakt het wonen en leven hier niet aantrekkelijker. - Hoe realiseert u afname leegstaande gebouwen? Liggen er concrete plannen en hoe worden er ook bewoners bij betrokken? 3

4 3. Beheer leefomgeving U noemt Montferland op weg naar energieneutraal in 2030 en toegankelijkheid openbare ruimte als pijlers voor de komende periode. Hier kunnen wij uiteraard als D66 Montferland volledig mee instemmen. Wij hebben daartoe als D66 Montferland ook overtuigd initiatieven in genomen met de start van de werkgroep. Energietransities zullen veel ruimtelijke impact hebben en zijn benieuwd hoe dit zich ontwikkelt. D66 zal hier actief in blijven. 4. Economie en toerisme Uw doelen in dit programma zijn ambitieus en optimistisch. Echter het vraagt om een goede balans tussen economische uitbreiding zoals Docks NLD en bijbehorende verkeersbewegingen en de bereikbaarheid en het uitbouwen van toeristische en recreatieve aantrekkingskracht van de gemeente Montferland. - Wat is de status als het gaat om verbindingswegen? - Uitbreiding betekent ook dichter op bewoning, hoe communiceert u met betrokken bewoners? U zet fors in op fietstoerisme. - Hoe monitort u of het fietstoerisme gestimuleerd door allerlei evenementen ook echt rendeert? 5. Jeugd, onderwijs en cultuur De transities vooral wat betreft jeugdzorg vergen terecht aandacht in beleidsuitvoering. Alle jongeren doen er toe en hebben bij specifieke zorgvragen, specifieke hulp nodig. Daarnaast zijn er grote groepen jongeren binnen onze gemeente die weliswaar geen specifieke zorgvragen hebben en die graag hier willen blijven leven, wonen en desnoods werken. Dat betekent dat vanuit de gemeente gerichter beleid moeten komen en er echt jongerenbeleid wordt ontwikkeld. Dit staat in het raadsprogramma ook opgenomen. Nu halverwege deze raadstermijn lijkt het D66 tijd worden om hier stappen in te zetten. - Wanneer mogen we van u ontwikkelingen in jongerenbeleid verwachten? Onderwijs/educatie/geletterdheid zijn belangrijke sleutels om te komen tot persoonlijke ontwikkeling en groei en kansrijkere posities in de samenleving en arbeidsmarkt. - Hoe gaat u extra ondersteuning realiseren in het reguliere basisonderwijs om verwijzing naar speciaal onderwijs te voorkomen? 4

5 6. Werk en inkomen De missie van het college in dit programma onderschrijft D66. Van belang is om zoveel mogelijk mensen mee te laten doen en te laten participeren in de samenleving. Alleen zijn uw doelen niet erg concreet omschreven. Wat is zo veel mogelijk? - Wanneer mogen wij concrete en meetbare doelen verwachten? - Worden re-integratie instrumenten gemonitord op effectiviteit? 5

6 Algemene Beschouwingen Programma begroting 2017 Lijst Groot Montferland November 2016 Fractie Lijst Groot Montferland 6

7 Inleiding Vorig jaar begonnen we ons betoog met de hoopvolle zin Nederland klimt langzaam uit de crisis, er is sprake van een broos herstel. We gingen uit van een zeer voorzichtige vooruitgang en refereerden aan de verwachting dat we als gemeente minimaal zouden profiteren van dit herstel. Gelukkig hebben we onze mening moeten bijstellen! Den Haag presenteert mooie cijfers aan de inwoners van Nederland en vanuit ons college klinken er nu ook positieve geluiden aangaande de economische vooruitgang van de inwoners van onze prachtige gemeente. De cijfers van onze regering geven aan dat de sociale minima en de mensen die een minimum inkomen hebben het meest erop vooruit gaan. Dit is voor Montferland goed nieuws, omdat de samenstelling van onze gemeente laat zien dat wij veel inwoners hebben die in dit segment vallen. Het thema budgettaire neutraliteit kwam in onze inleiding voor, ook in de huidige programmabegroting is dit weer een actueel thema. Het college spreekt nu uit dat budgettaire neutraliteit de komende jaren haalbaar is. Wij hadden hierover al langer onze twijfels! Gelukkig heeft het college dit nu ook ingezien. Budgettaire neutraliteit mag voor de zorg voor ons nooit de maatstaf zijn, wij gaan uit van kwaliteit van zorg voor onze inwoners. Wij zullen daarbij helpen dit op een zo goed mogelijke en zo goedkoop mogelijke manier uit te kunnen laten voeren. Zijn er m.b.t. de plannen voor de Action en de Aldi in s-heerenberg, wegens vertragingen geen extra kosten gemoeid gegaan? De projectontwikkelaar heeft hierdoor waarschijnlijk extra kosten gemaakt en zal deze ergens willen verhalen. Zijn wij hiervoor gevrijwaard vanwege gedane toezeggingen? Voorzitter, we zullen dit nauwkeurig volgen! Dit hoofdstuk is nog niet gesloten en zal voorlopig zijn sporen nalaten. We hebben het nog niet gehad over de bouwplannen rondom de Lidl, de eventuele woningbouw hieromtrent en het missen van provinciale subsidie, doordat de door de provincie gestelde deadline, van start van de bouw, zeker niet gehaald zal worden. Ook hier lijken toezeggingen ons de das om te doen! Het gat van Roelofs, wat ook weer een spreekwoordelijk gebed zonder einde lijkt te worden, waarbij het college wederom partij lijkt te kiezen voor in eerste instantie de ondernemer, in plaats van duidelijke overlegstructuren te vormen met bewoners en op deze wijze helder en transparant tot een duidelijk standpunt te komen. Met onze oproep tot realisme aan de verantwoordelijke wethouders betreffende grote projecten zoals de masterplannen, proberen wij de uitgaven van de gemeente te beperken. Naast een aantal kritische noten willen wij ook aangeven het voornemen van het college om incidentele en structurele meevallers in de toekomst te gebruiken voor de aanvulling van onze Algemene Reserve(s) toe te juichen! Deze reserve is de afgelopen periode veelvuldig gebruikt om tekorten aan te zuiveren in de sluitende begrotingen van het college. Voorzitter, wij spreken de hoop uit dat een oplopende Algemene Reserve geen vrijbrief mag zijn of worden voor onnodige extraatjes in aanloop naar de verkiezingsperiode, maar gebruikt wordt voor gefundeerde en breed gedragen oplossingen waar de inwoners van Montferland langdurig van zullen en kunnen genieten. 7

8 Relatie Inwoners en bestuur Een college komt het beste tot zijn recht als het komt met voorstellen die breed gedragen worden. Informatieavonden en brieven zijn mogelijke instrumenten om dit doel te bereiken. Als het gaat om een project met bijzonder grote impact, zoals bijvoorbeeld de Masterplannen of het voornemen om de zandwinning rond het Gat van Roelofs uit te breiden, is het essentieel om een zo breed mogelijk draagvlak te krijgen. Hiermee voorkomt men rechtszaken, protesten en negatieve publiciteit. Sta open voor vragen, wees eerlijk in het antwoord en sluit mensen niet buiten die een ander geluid laten horen. Iets wat het college wel geleerd heeft rond de bouw van de Action/Aldi in s-heerenberg, de zandwinning bij het gat van Roelofs en het tegengeluid bij het Masterplan Didam. Rond de digitale dienstverlening zijn er ondanks de vooruitgang enige aandachtspunten. Veel documenten kunnen besteld worden via het Digitaal Loket, maar de burger dient het document wel zelf op te halen bij het loket. Dit betekent toch een blijvende belasting bij de balie? Dit zou gemakkelijker en anders moeten! Wordt er nagedacht over een andere mogelijkheid voor mensen die slecht ter been zijn, ouderen en andere mensen die een andere geldige reden hebben om niet in staat te zijn de documenten zelf af te halen? Er zou gedacht kunnen worden aan het bezorgen van de documenten bij deze groep mensen thuis, waarbij gebruik kan worden gemaakt van burgers die een afstand hebben tot de arbeidsmarkt (bv. Laborijn medewerkers of nieuwe WSW ers). Zij zijn gemotiveerd en kunnen zich dienstbaar stellen aan de gemeenschap. Natuurlijk, uitsluitend binnen de kaders van de regelgeving. Alles valt en staat met open, uniforme en glasheldere informatievoorzieningen. Het vergroot het draagvlak voor de gehele gemeentelijke organisatie en verstevigt de legitimiteit van de beslissingen. Maak gebruik van bestaande structuren zoals Wijkraden/Wijkplatforms, Plattelandsraad en andere breed gedragen organisatiestructuren. Neem hen serieus, geef hen een uitgebreidere bevoegdheid en erken hen als gezaghebbende organisaties. Wij vragen hierbij dan ook aan het college om deze stappen te zetten. Maar draag ook zorg voor communicatie met inwoners op locaties waar geen wijk- of dorpsraden zijn door hen actief op het huisadres te benaderen. Wil het college in de toekomst bij majeure projecten de bevolking informeren middels brieven en open informatieavonden? Ruimtelijke Ontwikkeling Binnen onze gemeentegrenzen wordt er hard gewerkt aan woningbouw voor starters. Veel van dit beleid richt zich voornamelijk op de kernen Didam en s-heerenberg, maar wij kunnen ons niet aan de indruk onttrekken dat er veel meer dorpen zijn in onze gemeente waar dit speelt. Binnen al deze andere kernen zijn er ook jongeren die maar wat graag willen blijven wonen in de omgeving waar ze zijn opgegroeid en in de buurt van vrienden en familie. Wij roepen het college op om de ruimtelijke ontwikkeling niet alleen te richten op de twee grote kernen, maar ook op die kernen die zelf aangeven dat er behoefte is aan bewoonbare behuizing. Hierbij kan er wederom gedacht worden aan een intensieve samenwerking met de wijk- en dorpsraden en initiatieven van inwoners. Naast de jonge starters, is er ook een steeds groter wordende groep burgers met een hogere leeftijd, met diezelfde behoefte om te blijven wonen in de omgeving waar ze soms meer dan 50 à 60 jaar gewoond hebben. Deze mensen hebben niet alleen een hogere behoefte aan een aangepaste woning waardoor ze langer thuis en zelfstandig kunnen blijven wonen. Natuurlijk is er ook een grotere zorgvraag, welke opgelost zou kunnen worden met de buurt waarin mensen wonen in combinatie met thuiszorg instellingen voor de medische aandacht die ze nodig hebben. Feit is dat het beleid rond onze hulpbehoevende ouderen dieper gaat dan het aanpassen van de woningen. Iets waar iedereen, de een wat vroeger en de ander wat later, te maken mee gaat krijgen. Iets waar wij ons met z n allen hard voor moeten inzetten! 8

9 Beheer Leefomgeving Op gemeentelijk niveau kunnen wij veel doen op het gebied van afval, milieu en het verbeteren van onze leefomgeving. Er liggen talrijke mogelijkheden om de aarde (of in dit geval onze gemeente) beter achter te laten dan de toestand waarin wij haar vonden. Wij als inwoners van Montferland zijn vooruitstrevend op het gebied van afvalscheiding waarbij te lezen is dat het streven is om te gaan naar 75% recyclebaar afval. Jammer is wel dat we moeten wachten op de effecten en invoer van DIFTAR bij hoogbouw, door een naburige gemeente vanwege een komende herindeling. Wij zien hier toch mogelijkheden en stellen voor om alvast hard aan de slag te gaan met de voorbereidingen. Werk deze plannen uit, ga ermee verder en wacht niet op mogelijke effecten. Plannen zoals deze kunnen flexibel opgesteld worden. Ontgroening in de kernen is een ontwikkeling die wij zorgwekkend vinden en op de voet blijven volgen. Ontgroening zorgt nu eenmaal voor een kleiner oppervlak waar hemelwater in opgenomen kan worden. Door de verkleining van de groene gebieden, wordt er een grotere druk gelegd op de riolering die het soms al moeilijk heeft om de grote stromen water te verwerken. Het zogenaamde blank staan van straten en tuinen is daarvan het effect. Een aantal burgers kunnen ook de hand in eigen boezem steken door hun tuinen een minder harde bodembedekking te geven, waardoor meer water de grond in gaat en niet rechtstreeks de riolering in. Een goede voorlichting vanuit de gemeente zou bewoners daarbij kunnen laten inzien dat groen een verbetering is voor mens en milieu. Daarentegen dienen wij als gemeente onze verantwoordelijkheid te nemen en voor voldoende afvoer en opvang te zorgen bij hoosbuien, die door de klimaatverandering vaker zullen voorkomen. Hier worden structurele oplossingen gevraagd, die duren over het algemeen iets langer voordat deze getroffen kunnen worden, maar wij vragen het college daar goed op in te zetten. In hoeverre ziet het college hier mogelijkheden op in te zetten met nieuw beleid? Onlangs is er rond de DocksNLD terreinen groot nieuws geweest vanwege de uitbreidingen (en mogelijk nog meer) die plaats gaan vinden. Het merendeel van de bebouwing op deze grond zal gaan bestaan uit enorme hallen. Lijst Groot Montferland ziet hierin een uitgebreide mogelijkheid om grote velden met zonnepanelen aan te leggen op de daken van deze hallen. Er is hierbij een groot voordeel te behalen in de doelstellingen die wij hebben om tot duurzame energieopwekking te komen. Een mooi kleiner voorbeeld is in Didam de bouw van de tweede fase starterswoningen aan de Lupinenstraat, hier worden standaard al een paar zonnepanelen op de daken gelegd. Iets wat we als gemeente moeten stimuleren bij nieuwe, maar ook zeker bij bestaande woningen en waar mogelijk bedrijfspanden. Economie en gezondheid Verheugd zijn wij met de bedrijvigheid op het DocksNLD terrein. Dit betekent voor ons als gemeente meer werkgelegenheid en meer inkomsten.. Lijst Groot Montferland pleit er daarom nogmaals voor dat ook actief beleid ontwikkeld gaat worden om Hi-Tech maak- en ICT industrie te stimuleren zich in Montferland te vestigen. Hierdoor ontstaat er risicospreiding wanneer de logistieke sector onverhoopt met minder gunstige tijden te kampen krijgt. Het mes van diversiteit snijdt aan twee kanten, naast risicospreiding is er een breder gevarieerd aanbod van vacatures (ook voor hoger opgeleiden) waardoor er voor de jongeren in onze gemeente meer redenen zijn om niet te vertrekken uit onze gemeente. De kennis wordt verbreed, trekt weer andere bedrijven aan en zo maken wij onze gemeente aantrekkelijker. Samenwerking met andere gemeenten, ook over de grens, zien wij als meer dan noodzakelijk. Naast industrie biedt onze gemeente mogelijkheden voor toerisme en recreatie. We hebben mooie natuurgebieden, monumenten en musea. Deze trekken meer mensen naar onze gemeente voor overnachtingen en kampeeractiviteiten. Het is belangrijk dat we blijven investeren in musea en natuurgebieden, om zo ook ons culturele erfgoed te behouden. Het ondersteunen van Stadsmusea en 9

10 dergelijke bevelen wij van harte aan. Grootschalige evenementen zoals wielerrondes/kampioenschappen en andere grote (sport) evenementen zijn van harte welkom, wel moeten we kritisch blijven kijken naar de financiële onderbouwing van dit soort risicovolle evenementen. Wij pleiten er voor om dit soort grootschalige evenementen wel te promoten, maar alleen dan als de financiën kostendekkend zijn. Mechteld ten Ham zou samen met Huis Bergh in de combinatie s-heerenberg Kasteelstad de historie van onze gemeente kunnen benadrukken. In hoeverre kan de persoon Mechteld en het festival in deze nieuwe opzet s-heerenberg Kasteelstad betrokken worden? Wij vragen het college dan ook om kwantitatief en kwalitatief beleid te ontwikkelen om meer (Hi-Tech) maakindustrie naar de gemeente te halen en meer in te zetten op toerisme zodat er spreiding kan komen in ons gemeentelijke economische beleid. Gezondheid en bevordering gezonde leefstijl Voorkomen is beter dan genezen is het devies dat het college lijkt te hanteren in haar beleidsplannen. Wij willen echter constante aandacht vragen voor de demografische ontwikkelingen in Nederland die ook gevolgen hebben voor het bewegen in onze gemeente. De bevolking vergrijst en dit vraagt om aanpassingen in het aanbod om gezond te blijven bewegen. Vooral de zwembaden in s-heerenberg en Didam kunnen daarbij een grote rol spelen. Echter, zoals wij eerder meldden, moeten niet alleen voor de grotere kernen plannen worden gemaakt. Er zijn ook ouderen in de kleinere kernen die recht hebben op sport en ontspanning. De wijk- en dorpsraden kunnen een goed advies geven wat elke kern nodig heeft. Samenwerking met andere kernen in de buurt zal ervoor zorgen dat het voorzieningenniveau eerlijk verdeeld wordt en de kosten binnen de kaders van de kerntakendiscussie blijven, hoewel de praktijk is dat de grenzen hier en daar toch al opgerekt worden. Er is niet alleen aandacht nodig voor de ouderen, maar ook voor mensen met een laag Sociaal Economische Status (SES) waarvan statistisch is bewezen dat deze groep helaas een mindere gezonde levensstijl hanteert. Het is daarom van essentieel belang dat deze SES groep niet alleen meer gaat bewegen (al dan niet gesubsidieerd), maar ook dat zij een gezondere levensstijl gaan ontwikkelen, al dan niet met hulp van de gemeente. De wijk- en dorpsraden kunnen ook hier een rol in spelen. Door hun betrokkenheid kennen zij de mensen die meer hulp nodig hebben en weten hun te bewegen hier aan mee te doen. Noaberschap in optima forma. Jeugd, onderwijs en cultuur De tendens van afname van het totaal aantal leerlingen zet door. Het aantal scholen staat hiermee onder druk door het minimum aantal leerlingen dat nodig is voor het effectief en financieel gezond runnen van een lagere school. Het behoort niet tot het takenpakket van de gemeente om hier in te grijpen. Wel kan de gemeente de schoolbesturen faciliteren en ondersteunen in het samenbrengen van scholen in een zogenaamde Brede School, een situatie die nu actueel is in s-heerenberg. Wij vragen het college om een goede overlegstructuur op te zetten en te hanteren om samen met alle betrokken partijen tot een goede en breed gedragen oplossing te komen. Wij zullen dit proces nauwgezet volgen. Maatschappelijke ondersteuning en veiligheid Volgens het college in de gemeente Montferland kunnen alle inwoners meedoen in de samenleving. Wie daar niet op eigen kracht in slaagt, kan rekenen op ondersteuning vanuit de gemeente. Het moet mogelijk zijn dat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. 10

11 Als er iemand zich meldt bij de gemeente met het verzoek om ondersteuning, dient de gemeente onderzoek te doen naar de persoonlijke situatie en maatwerk te leveren. Daarnaast streeft de gemeente naar verhoging van de objectieve veiligheid (dit kan gemeten worden) en het zich veilig voelen, de zogenaamde subjectieve veiligheid. Veilig voelen en veilig zijn hoeven niet per se gelijk op te gaan. Zo houdt het terugdringen van feitelijke aantastingen van de veiligheid niet per definitie meteen een verbetering van het veiligheid gevoel in. In eerste instantie is de burger zelf aan zet en neemt daarbij zijn of haar verantwoordelijkheid voor de veiligheid en leefbaarheid in de eigen woonomgeving. Het handhaven van de openbare orde is primair een taak van de politie. De gemeente werkt samen met politie en andere netwerkpartners aan de randvoorwaarden om de openbare orde en veiligheid voor de inwoners te bevorderen. Van de gemeente mogen wij daarom een meer actieve rol verwachten bij ondersteuning van projecten zoals '1000 ogen' en What'sapp buurtpreventie. Werk en Inkomen Het college stelt dat de aanvraag tot een uitkering niet automatisch moet leiden tot een toekenning hiervan. Dit moet echter niet leiden tot willekeur en voortrekken van bepaalde bevolkingsgroepen. Iedereen moet een eerlijke kans krijgen. Aan de toekenning van een uitkering zijn rechten maar ook plichten verbonden. De zogenoemde tegenprestatie moet niet gezien worden als een straf, maar als een hulpmiddel op weg naar (gedeeltelijk) betaald werk. Hoe denkt het college om hier in 2017 meer werk van te maken? Bij het werven van bedrijven op (bijvoorbeeld) het DocksNLD, zal ook een stimulering moeten plaatsvinden om mensen werkervaring aan te bieden. Met betrekking tot het dossier WSW (Laborijn / Presikhaaf) heeft het college dit jaar niet goed geacteerd. Er is een raadsvoorstel gekomen, waarbij Lijst Groot Montferland, samen met anderen in de raad, al heeft aangegeven dat het voorgelegde plan niet realistisch en haalbaar was. Nu is gebleken dat de waarschuwingen aan dit college niet voor niets zijn gedaan en deze kwetsbare groep mensen waar het om gaat weer langer in onzekerheid zitten. Wij blijven dit (hoofdpijn)dossier en de behandelend portefeuillehouder hierin zeer kritisch volgen. Afsluiting en conclusie Het lijkt erop dat het college goed op weg is om van Montferland een blijvend bloeiende gemeente te maken. Maar ook zijn er punten die aandacht en aanpassingen vragen in het beleid. Met name de transparantie vanuit het college naar haar burgers toe, het betrekken van direct betrokkenen in voorlichting en beleidsbepaling en meer gebruik maken van de dorps- en wijkraden. Het gerichter bepalen van beleid en het onderbouwen / onderzoeken van mogelijkheden wordt nog steeds niet voldoende gehanteerd door dit college. Wij zullen als Lijst Groot Montferland kritisch het beleid van het college blijven volgen en de beslissingen toetsen aan afspraken en beloftes die eerder zijn gedaan. De tijd van vooruitschuiven is voorbij, er moet worden aangepakt! Tot slot willen wij onze burgemeester, mevrouw Leppink-Schuitema, danken voor haar inzet tijdens de ambtsperiode in Montferland. Wij wensen haar veel succes en geluk voor de toekomst. 11

12 ALGEMENE BESCHOUWINGEN BEGROTING 2017 VVD fractie Montferland November

13 INHOUD Inleiding... 3 De economische ontwikkelingen... 4 Kerntaken... 4 Dienstverlening... 5 Leefomgeving... 5 Economie en toerisme... 5 Leefbaarheid en veiligheid... 6 Bevorderen gezonde leefstijl en jeugd en onderwijs... 6 Weerstandscapaciteit... 6 Grondbeleid

14 Inleiding Voor ons ligt de begroting De derde begroting van deze gemeenteraad en de laatste begroting die we op 10 november olv burgemeester Leppink gaan behandelen. Volgens de VVD Montferland opnieuw een begroting met een goede balans tussen uitgaven en inkomsten. Komend jaar zal met name in de 2 e helft, na het reces in het teken komen te staan van de nieuwe gemeenteraadsverkiezingen Het moment waarop opnieuw voor 4 jaar kan worden bepaald door wie de gemeenschap zich wil laten vertegenwoordigen en tevens het moment waarop de plannen voor de nieuwe raadsperiode zullen worden opgesteld. In de vorige en deze raadsperiode hebben we 2x een grote kerntakendiscussies (KTD) gehad om de gemeentelijke taken te herijken en de gemeentelijke uitgaven en inkomsten te herstructureren. Geen eenvoudige discussies en beslissingen maar volgens de VVD wel noodzakelijk om de gemeentelijke financiën gezond te houden en ook de gemeenschap actief betrokken te houden bij alles wat in de samenleving gebeurt en moet gebeuren. De totale opgave van 2,6 miljoen euro structurele reductie van de gemeentelijke uitgaven in 2018 staat. De uitvoering loopt en zal ook komende periode gevolgd en bewaakt moeten worden. Uitgaande van de volledige realisatie van de taakstellingen uit de KTD en budgettair neutraal uitvoeren van de transities zijn de te verwachten begrotingssaldi over de komende jaren positief. Door de positieve ontwikkelingen mbt de uitkering uit het gemeentefonds ziet de begroting 2017 en de meerjarenraming er goed uit en is er ruimte voor nieuw beleid. In deze algemene beschouwingen een korte weergave van de zaken waarop de VVD de komende periode de focus wil leggen met het oog op een gezonde en sterke gemeente Montferland, zowel nu als in de toekomst. De technische vragen zijn eerder ingediend en voor de VVD voldoende beantwoord. Op deze plek willen we alvast het ambtelijk apparaat, het college, de griffie en de collegaraadsleden van deze gemeenteraad hartelijk danken voor de samenwerking en spreken we het vertrouwen uit dit ook voor de komende periode voort te kunnen zetten. 14

15 De economische ontwikkelingen Zoals vorig jaar al opgemerkt zet het economisch herstel, na een aantal jaren van economische crisis en stilstand op Europees niveau, en dus ook sterk van invloed op de gemeente Montferland, doorzetten. Behoedzaam begroten en gedegen financieel beleid blijven ook nu, nu het weer beter lijkt te gaan, van belang. De VVD was en is van mening dat de gemeente Montferland de afgelopen jaren verstandige keuzes heeft gemaakt en daardoor nu ook van het economisch herstel kan profiteren door aantrekken van de markt. De onzekere factoren zoals de algemene uitkering, kortingen, gehanteerde verdeelmodellen en de risico s in het sociale domein en de grote afhankelijkheid hiervan in de begroting blijven zaken waardoor het jaarlijks lastig begroten is. Zoals in de begroting aangegeven wil het college de budgetneutraliteit in de transities komende jaren loslaten in verband met de toename van de taakstellingen en de demografische ontwikkelingen in Montferland. De VVD ziet de onderbouwing hiervan graag tegemoet en zal dan op basis van de argumenten beoordelen of een dergelijke wijziging noodzakelijk en gewenst is. Daarbij zullen de wettelijke verplichtingen en de verwachte houdbaarheid van deze noodzakelijke voorzieningen in het sociale domein zwaar meegewogen moeten worden. De gedecentraliseerde rijkstaken mogen niet ten koste gaan van de autonomie van de gemeente Montferland en onnodige extra lasten voor de inwoners van de gemeente Montferland veroorzaken. Het handhaven van de woonlasten op max 3% blijft voor de VVD een goed uitgangspunt. De belastingen liggen ongeveer op landelijk gemiddelde niveau en dat willen we als VVD graag als bovengrens zo houden. De economische ontwikkelingen in de gemeente zijn sterk afhankelijk van de mogelijkheden voor de inwoners om eigen inkomsten te genereren en dus de werkgelegenheid in de directe omgeving. Daarnaast dienen de uitgaven van de gemeente goed in de hand gehouden te worden zodat de lasten voor de inwoners niet te sterk oplopen. Het inzetten op werkgelegenheid, faciliteren van een goed ondernemers- en vestigingsklimaat voor nieuwe inwoners die bijdragen aan de lokale economie zijn van groot belang voor de economische ontwikkelingen. Bij elk voorstel op gebied van economie en ruimtelijke ontwikkeling de komende periode zullen deze aspecten meegewogen moeten worden. Kerntaken Na de kerntaken discussie in 2014 hebben we de afgelopen periode de eerste resultaten gezien die moeten leiden tot een structurele reductie van de gemeentelijke uitgaven met 2,6 miljoen Euro.. Maatregelen zijn in nauw overleg met het maatschappelijk middenveld opgesteld, het is zaak de geplande maatregelen en daarmee samenhangende gewijzigde invulling van gemeentetaken zo snel mogelijk maar ook zo goed mogelijk door te voeren, in nauw overleg met de betrokken partijen. We zijn hierin inmiddels aardig op weg. Afgelopen jaar heeft de gemeente samen met de Hoevert, de zwemvoorziening in Didam, op een constructieve wijze laten zien hoe zaken op een wat andere wijze en met eigen verantwoordelijkheid bij de gemeenschap tot behoud van voorzieningen kan leiden. Ook de diverse (sport)verenigingen zijn in gesprek met de gemeente om richting de toekomst tot een goede nieuwe richting te komen en de afhankelijkheid van de gemeente te verkleinen. Er zal door de genomen beslissingen in de KTD ook de komende jaren nog veel werk gedaan moeten worden, maar de VVD is er van overtuigd dat het appèl op de eigen verantwoordelijkheid en de zelfwerkzaamheid van leden van verenigingen zal leiden tot een structureel betere positie voor verenigingen. 15

16 De brede algemene voorzieningen binnen de gemeente kunnen door deze keuzes ook in stand blijven en tevens biedt het de mogelijkheid om het voorzieningenniveau in de kleine(re) kernen opnieuw te definiëren en waar nodig te faciliteren Dienstverlening Uit onderzoek naar de dienstverlening naar de burger laat zien dat Montferland het in het algemeen goed blijft doen. De verdere uitbreiding van de digitalisering en digitale dienstverlening naar de burgers helpt de gemeente om de kosten hiervoor in de hand te houden en het service niveau te verhogen. Wel blijft het zaak dat alle doelgroepen van de Montferlandse bevolking hier voldoende in meegenomen worden om te voorkomen dat straks voor een zeer kleine groep die nog niet digitaal aangehaakt is, een relatief dure organisatie in stand moet worden gehouden. Leefomgeving Met betrekking tot de verduurzaming van de lokale economie en de energievoorzieningen in de gemeente wordt een bedrag van 100 duizend Euro in 2017 voorgesteld en in de jaren erna 140 duizend tot 160 duizend Euro per jaar. De grote slag in de verduurzaming van de energievoorzieningen dient door het bedrijfsleven en de inwoners van Montferland te worden gemaakt, de gemeente kan hierin slechts stimuleren en faciliteren. Uiteraard kan en moet de gemeente ook de voorbeeldfunctie invullen en waar economisch haalbaar zelf overgaan naar verdere reductie van het energiegebruik en duurzame energieopwekking / en inkoop voor het eigen gebruik. De opgave om in 2030 energieneutraal te zijn is fors en zal niet door Montferland alleen kunnen worden gerealiseerd; slimme samenwerking in de regio zal noodzakelijk zijn om deze doelstelling op een kosteneffectieve wijze te kunnen behalen. Door de kleine(re) kernen en de gemeente wordt onderschreven dat zeer lokale voorzieningen van belang zijn voor de leefbaarheid ter plaatse. De komende periode zullen we ons moeten richten op de mogelijkheden hiervoor in samenspraak met de lokale bevolking. Doel moet volgens de VVD zijn dat er een voor gemeenschap als ook voor gemeente betaalbare structurele invulling komt van de voorzieningenwens per kern; eenmalige investering door de gemeente kan hierbij helpen maar uiteindelijk zullen dergelijke voorzieningen met name door de lokale bevolking moeten worden beheerd en geëxploiteerd. Wij zien de voorstellen op dit vlak het komend jaar graag tegemoet en zullen ook zeker trachten hierin constructief mee te denken en bij te dragen. Economie en toerisme De VVD kan instemmen met de plannen op gebied van economie en toerisme. Ontwikkelen van bedrijventerreinen, goede infrastructuur, stimuleren van innovatie, lokaal en regionale besteding van gelden, nog meer samenwerken met de directe buurgemeenten. Zaken die Montferland helpen de lokale economie goed te laten draaien en daarmee de lasten voor de inwoners laag te houden. De snelle uitgifte van de DockNLD gronden in vergelijk met industriegronden in de regio bevestigen ons opnieuw dat de gemeente Montferland qua ligging niet 1-op-1 vergelijkbaar is met omliggende gemeentes en/of andere gebieden in Gelderland. Het is ook met oog op de toekomst zaak deze gunstige ligging goed in het oog te houden en te benutten ten bate van de Montferlandse EN regionale bevolking door het potentieel op gebied van werkgelegenheid hierin zwaar te laten meewegen. 16

17 Leefbaarheid en veiligheid Leefbaarheid en veiligheid en ook de maatschappelijke ondersteuning is volgens de VVD in eerste instantie een taak van de burgers zelf; men dient zelf de verantwoordelijkheid te nemen en houden voor de leefbaarheid in de direct omgeving en daarmee ook voor de veiligheid en het gevoel van veiligheid. Vaak is de kwaliteit van de directe leefomgeving van invloed op het gevoel van leefbaarheid en veiligheid. De regie moet in eerste instantie bij de wijk/buurt liggen, de gemeente kan ondersteunen. Hiermee is ook het belang van wijk- en dorpsraden helder; de gemeente zal ons inziens moeten blijven inzetten op het stimuleren van wijk- en dorpsraden waar deze (nog) niet actief zijn. Bevorderen gezonde leefstijl en jeugd en onderwijs Met oog op de gezonde leefstijl en jeugd en onderwijs heeft de gemeente de afgelopen periode volgens de VVD goede besluiten genomen. Zowel het in stand houden van zwembad de Hoevert, in een nieuwe constructie met meer verantwoordelijkheid bij de exploitant en de gemeenschap, als ook het besluit om medewerking te verlenen aan de mogelijkheden voor gymnastiekvereniging Margriet om een eigen accommodatie te realiseren duiden erop dat de gemeente sport en bewegen terecht van groot belang vindt. Het stimuleren van samenwerking tussen scholen en diverse sportverenigingen zal verder bijdragen tot een gezonde leefstijl. Op gebied van sportaccommodaties en speellocaties streeft het college naar een hogere bezettingsgraad. Dit kan zowel de exploitatie van de zaal als het stimuleren van de accommodaties helpen. Door het teruglopen van de leerlingaantallen in de gemeente zal de ruimtebehoefte ook sterk afnemen. De samenwerking en het samengaan van basisscholen staat op de agenda s bij de schoolbesturen en vindt op sommige locaties ook al plaats. De vrijkomende locaties, veelal in de kleinere kernen, dienen volgens de VVD op een goede wijze te worden geherbestemd waarbij in nauw overleg met de lokale bevolking en met visie op de leefbaarheid verstandige en tevens op termijn ook betaalbare keuze moeten worden gemaakt. De VVD zal de voorstellen hierop ook toetsen. De VVD blijft graag tijdig geïnformeerd worden over eventuele ontwikkelingen op dit gebied en vraagt het college om pro actief met de schoolbesturen en ook de ouderraden van scholen in de kernen in gesprek te blijven. De kwaliteit van onderwijs zal uitgangspunt moeten zijn, de huisvesting van onderwijs op termijn dient goed in beeld te blijven zodat de uitgaven van de gemeente hiervoor effectief zijn en blijven. Weerstandscapaciteit De ontwikkeling van het weerstandvermogen is na vorig jaar weer als wat positiever te beoordelen; waar eerder een afname van de capaciteit van 1,87 naar 1,2 te zien was, nagenoeg geheel te wijten aan de lagere buffer om risico s op te vangen en niet aan een toename van risico s, is er nu een toename naar 1,5. Met het oog op de tokeomstige ontwikkelingen in het sociaal domein en de onzekerheden die voorlopig voor de gemeente nog in de decentralisaties blijven zitten, zal ook de komende periode getracht moeten worden om de weerstandscapaciteit op peil te brengen en te houden. Dit kan door de reserves op goed niveau te houden en daarnaast om risico s voor de gemeente verder te beperken. 17

18 Grondbeleid Het grondbeleid van de gemeente Montferland was, is en blijft volgens de VVD verantwoord en realistisch. We zien dat beoogde winsten lager uitvallen en soms ook trager binnen komen; echter op andere terreinen zien we dat de uitgifte sneller gaat dan gepland. Al met al betekent dit dat we hier de risico s nauwlettend in de gaten zullen moeten blijven houden en het grondbeleid regelmatig moeten toetsen aan de situatie in de regio en de economische ontwikkelingen in Nederland algemeen. Waar nodig zal bijstelling besproken moeten kunnen worden, al zien we dar op dit moment geen aanleiding toe. In de vergadering van 10 november as zullen we nader ingaan op uw voorgestelde besluiten met betrekking tot deze begroting 18

19 Algemene beschouwingen 2016 en begroting 2017 Raad 10 november

20 Inleiding Voor ons ligt de programma begroting voor Bij de voorbereidingen leek de begroting af te stevenen op een broos evenwicht zoals het college dit in haar inleiding noemt. Toen kwam de septembercirculaire: We mogen met de rijksoverheid eindelijk na zoveel jaren weer een keer de trap op. Als zij meer besteden mogen wij dat ook. Het ingezette economische herstel komt daarmee ook tot uitdrukking in een betere financiering van de gemeente. Dat biedt de mogelijkheid om het broze evenwicht wat te verstevigen en om enige reserve achter de hand te hebben, mocht de Algemene uitkering de komende jaren weer tegenvallen. Het college heeft hiervoor gekozen en PvdA Montferland kan hiermee instemmen. Het biedt ook de mogelijkheid om de budgettaire neutraliteit als hoofdrandvoorwaarde in het sociale domein los te laten en de kwaliteit van zorg voorop te stellen. In de strategische visie 2025, hebben we ons uitgesproken voor meer zelfredzaamheid van de inwoners. We willen hen meer verantwoordelijkheid geven voor de voorzieningen in eigen omgeving. Daarmee komt de rol van de gemeente er anders uit te zien. Van inhoudelijk deskundige, die weet wat goed is voor zijn inwoners naar meer een begeleider van processen. Inwoners worden niet betrokken bij veranderingen in hun leefomgeving, maar zijn er bij betrokken en willen er bij betrokken zijn. Deze nieuwe rol voor de gemeente als begeleider en verbinder is dus nieuw, in ieder geval anders en is ook niet altijd simpel in te vullen. Deze veranderde rol van de gemeente kunnen we terugzien in allerlei onderdelen van het beleid. In de zorg, waar mensen sterk meebepalen wat ze zelf kunnen. Op het gebied van welzijn. Inwoners nemen verantwoordelijkheid voor voorzieningen in de eigen omgeving. In lijn daarmee zie je dat Welcom zich ontwikkelt van een aanbodgerichte naar een vraaggerichte organisatie. Op gebied van ruimtelijke ontwikkelingen zien we dat inwoners meer en meer willen meepraten over ruimtelijke plannen. Goed voorbeeld hierbij is de totstandkoming van het Masterplan Didam. Van tevoren is uitgebreid nagedacht over de opzet met zoveel mogelijk betrokkenen. De hele raad was daar bij de presentatie van het plan positief over. Toch blijkt achteraf dat nogal wat mensen zich absoluut niet gehoord voelen. Het betekent dat Invulling van deze steeds meer veranderende rol van de gemeente voor de komende jaren een uitdaging blijft. Voor het komende jaar staan de plannen uitgewerkt in de programmabegroting. Een stuk dat steeds overzichtelijker wordt. Niet korter, helaas. Met steeds meer indicatoren die het mogelijk maken beleid te toetsen. Het merendeel van de vragen die we hadden t.a.v. de programmabegroting zijn door het college naar tevredenheid beantwoord. We danken college, ambtenaren, griffie en iedereen die eraan heeft meegewerkt voor het tot stand brengen van deze begroting met toelichting. Een aantal onderdelen van het gemeentelijk beleid willen we nog nader onder de loep nemen. 20

21 Budgettaire neutraliteit bij uitvoering van zorgtaken: we nemen er afstand van! Sinds 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor uitvoering van de WMO, Jeugdwet en Participatiewet. PvdA Montferland wil dat mensen die zorg en ondersteuning nodig hebben, dat ook krijgen. Op een manier die bij hun past. Dat kan op heel veel verschillende manieren. We vinden het belangrijk dat ouderen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. Mensen willen dat zelf graag. Als we mensen helpen door met hun mee te denken over wie de was doet, wie er een kopje koffie komt drinken, wie het huis schoonmaakt of dat er misschien een traplift nodig is, dan moet de gemeente die hulp bieden. Het betekent niet dat de gemeente alles gaat regelen, maar wel dat ze bijspringt als het nodig is. Dat de gemeente van het rijk de komende jaren minder geld krijgt voor de uitvoering van de wettelijke taken in het sociaal domein, is een feit. Het stelt ons voor de uitdaging om goede zorg voor en met onze inwoners te regelen. Zonder dat we mensen te kort doen. Het betekent dat mensen doen wat binnen hun vermogen ligt. En soms is dat meer dan ze zelf denken. Het betekent ook dat mensen elkaar helpen waar dat kan. En dat de gemeente bijspringt waar nodig. Maar dat betekent ook dat voor wie dit absoluut niet zelf kan, de gemeente de zorg regelt. De gemeente is actief bezig met de vraag: Hoe regelen we zaken beter, slimmer en goedkoper. Zonder dat er teveel geld in het systeem, de organisatie of bestuurderssalarissen blijft hangen. Het geld dat er is, hoort naar de zorg te gaan. De mensen die in de zorg werken moeten een goede boterham kunnen verdienen. Dat is de uitdaging voor de komende jaren. Natuurlijk proberen we uit te komen met de beschikbare middelen. Bij bepaalde taken lukt dat heel goed en houden we geld over. Bij andere taken kost dat moeite. Hoe dan ook: uitvoering van onze wettelijke taak mag nooit in de knel komen. De verloren rechtszaken in de huishoudelijke hulp, ook dit jaar gebeurde het, zijn voorbeelden van hoe het niet moet. PvdA Montferland wil dat we daar lering uit trekken. Het is daarom ook goed dat we zo nodig meer geld over hebben voor de zorg. Meer dan Den Haag ons daarvoor geeft. In 2017 nemen we afscheid van het principe van budgettaire neutraliteit. Dat vindt PvdA Montferland een goede zaak. Goede zorg voor mensen die dat nodig hebben, staat immers altijd voorop! Een inclusieve samenleving Mooie woorden voor een simpel begrip: namelijk dat iedereen mee kan doen in onze samenleving. Voor veel mensen iets waar ze niet bij nadenken omdat het zo vanzelfsprekend is. Maar niet voor iedereen. En dus een thema voor PvdA Montferland. De Tweede Kamer heeft vorig jaar ingestemd met de ratificatie van het VN-verdrag voor mensen met een beperking. Daarmee is toegankelijkheid de norm geworden, gemeenten hebben een belangrijke rol gekregen bij de realisatie ervan. Daarom vinden wij het een goede zaak dat het beleidsplan Toegankelijkheid het afgelopen jaar is vastgesteld. Daarin worden tal van maatregelen beschreven om onze gemeente toegankelijk te maken. Als het gaat om volwaardig mee doen aan de samenleving zijn er nog meer groepen. Mensen die dagelijks beperkingen ervaren. Dat zijn mensen die in armoede leven, mensen die laaggeletterd zijn en mensen die onze taal nog niet spreken. Mensen die elke dag weer ervaren dat ze aan veel activiteiten niet kunnen deelnemen, omdat ze het geld niet hebben of niet begrijpen waar het over gaat. Dan hebben we het dus over andere maatregelen als het rolstoelvriendelijk aanpassen van een stoep. Vraag: Welke maatregelen stelt het college voor om deze mensen vooruit te helpen? 21

22 Armoede In 2016 is het nieuwe beleidsplan in werking getreden. Met daarin goede maatregelen zoals ruime zorgverzekeringspakketten voor mensen die onder het sociaal minimum leven en de meedoen regeling. Het CDA had destijds de angst dat het armoedebeleid zo ruimhartig was, dat mensen met een bijstandsuitkering daarom uit andere gemeenten naar de gemeente Montferland zouden verhuizen. Daarom werd het armoedebeleidsplan slechts voor een jaar vastgesteld en werd er een onderzoek uitgevoerd waarin ons armoedebeleid is vergeleken met dat van omringende gemeenten. En wat wij als PvdA eigenlijk al wisten, werd onlangs in dat onderzoek bevestigd. Namelijk dat er geen sprake is van een soort walhalla voor bijstandsgerechtigden. We spelen niet voor Sinterklaas in vergelijking met andere gemeenten. We hebben een prima beleid dat mensen in staat stelt om nou juist dat te doen wat PvdA Montferland zo belangrijk vindt: Meedoen in onze samenleving! Huisvesten en inburgeren statushouders in Montferland. Gemeente Montferland heeft de noodzaak ingezien voor het helpen van vluchtelingen en gekozen voor het huisvesten en inburgeren van statushouders in onze gemeente. Het gaat om families, alleenstaande statushouders met nareizende familieleden maar ook om alleenstaande minderjarigen. In totaal 51 personen volgens de taakstelling van de provincie. Daarnaast heeft de gemeente vrijwillig nog eens 80 extra plaatsen voor statushouders aangeboden. De gemeente heeft nu extra maatregelen genomen door i.s.m. met Plavei bestaande woningen aan statushouders toe te wijzen door in s Heerenberg en Zeddam in 2017 / 2018 nieuw te bouwen sociale huurwoningen deels toe te wijzen aan statushouders. De jongere alleenstaande statushouders ( AMV ers ) en de families worden overigens niet aan hun lot overgelaten. Zo zijn bv de AMV ers in het voormalig Centrum voor Jeugd en Gezin in s-heerenberg gehuisvest en worden ze begeleid in hun integratie in de Montferlandse samenleving. Als PvdA Montferland zijn we van mening dat we alle werkzoekenden en deze kwetsbare groep in het bijzonder, moeten helpen om zo snel mogelijk zelfstandig en economisch onafhankelijk te leven. Dit is uiteraard in het belang van deze mensen. Maar ook in het belang van onze lokale samenleving waarin wij geen tweedeling willen. Iedereen moet mee kunnen doen, ook iedereen met een herkomst buiten Europa en die gedwongen was zijn eigen land te verlaten. PvdA Montferland vindt het belangrijk dat de taakstelling voor huisvesting van statushouders gehaald wordt incl. de 80 extra plaatsen die de gemeente Montferland extra heeft aangeboden. Maar vindt ook dat de inburgering van de nieuwe inwoners goed door de gemeente begeleid en geëvalueerd dient te worden. Vraag: Kunt u aangeven hoe de inburgering tot op dit moment verloopt? Voorzieningenbeleid Voor De PvdA Montferland staat voorop dat inwoners deel moeten kunnen nemen aan de samenleving en dat er voor hen mogelijkheden voor ontwikkeling zijn. Voorzieningen als dorpshuizen, zaaltjes, kantines, bibliotheek, enz. in de verschillende kernen zijn daarvoor belangrijk. Tijdens de KTD is er een discussie op gang gekomen over de verantwoordelijkheid van de gemeente voor deze voorzieningen. Het bleek dat mensen ook wel meer eigen verantwoordelijkheid wil nemen. Op de oude leest doorgaan zou ook een te groot beslag leggen op de financiën van de gemeente. Radicaal kappen van voorzieningen zou verlies van leefbaarheid, participatie en ontwikkelingsmogelijkheid voor onze inwoners betekenen. Als uitgangspunt is er toen gekozen voor een voorziening per kern. Inmiddels is er het beleidsplan waarin de spreiding van voorzieningen en het uitgangspunt van 1 voorziening per kern is vastgelegd. Daarnaast wordt daarin de samenwerking tussen (sport)verenigingen gestimuleerd. 22

23 Door goed te kijken naar welke voorzieningen voor de kernen noodzakelijk zijn, de partijen zo goed mogelijk met elkaar te laten samenwerken, eigen verantwoordelijkheid en eigen initiatief aan te wakkeren is er een stevige besparing bereikt op de gemeentelijke begroting. In een aantal kernen, bv Loil, Zeddam, Nieuw Dijk en Kilder is men nog aan het zoeken naar een oplossing met een kostendekkende exploitatie. PvdA Montferland vindt dat we moeten blijven zoeken naar invulling van het uitgangspunt van ons beleid: een voorziening per kern in eigen beheer. Maar dan wel met ondersteuning en advies van het college, desnoods wat meer tijd en ook ondersteuning bij de financiering. Burgerparticipatie. Een begrip wat makkelijk is neergeschreven maar in de praktijk nog niet zo simpel is. Zoals in de inleiding gezegd wel iets wat steeds meer een uitdaging wordt voor Raad, College en ambtenaren. Los van het feit of inwoners het wel of niet eens zijn met een ruimtelijke ontwikkeling, mogen ze van de gemeente verwachten dat ze tijdig en correct betrokken worden bij iedere ruimtelijke ontwikkeling die in hun woonomgeving speelt. Met tijdig bedoelen we ruim voordat een bestemmingswijziging plaats vindt en met correct bedoelen we dat er sprake is van voldoende informatie, een open houding en een transparant proces met als doel begrip voor de voorgenomen ontwikkeling en vertrouwen in het handelen van de gemeente Montferland. We roepen het college op om hier de komende jaren meer aandacht aan te schenken. Woonlasten. De woonlasten stijgen in de voorstellen van het college niet meer dan 4% voor het komende jaar. Dat is binnen de marge die in het raadsprogramma is afgesproken. Binnen dit totaal vindt er nogal verandering plaats. De rioollasten stijgen met 12%,de Afvalstoffenheffing wordt iets lager en de OZB blijft gelijk. Afgelopen jaar is het Gemeentelijk Riolerings Plan (GRP) vastgesteld. Het is een ambitieus plan om onze riolering op orde te krijgen en ons beter te beschermen tegen de gevolgen van klimaatveranderingen. Deze zorgen voor meer buien met grotere hoeveelheden water, dan we tot nu toe gewend waren. De consequentie is dat we 12% meer kosten moeten maken om het GRP uit te voeren. De wettelijke verplichting is om deze 12% door te berekenen in de rioolheffing. De rioolheffing gaat daarmee van 1,89 naar 2,12 per verbruikte m3 drinkwater. In onze gemeente is de rioolheffing gekoppeld aan het waterverbruik. Door zuinig te zijn met water spaart men dubbelop: per m3 2,- voor het water en ruim 2,- voor de rioolheffing. We vragen aan het college, wellicht bij herhaling, via gemeentepagina, Vitensafrekening, of op een andere manier onze inwoners handvatten aan te reiken, hoe ze hun waterverbruik kunnen verminderen en daardoor kosten kunnen besparen. 23

24 Algemene beschouwingen Begroting 2017 Meer Samen, Samen Meer. Gemeente Montferland, november

25 Inhoud Inleiding Relatie inwoners en bestuur Wonen Beheer leefomgeving Economie en toerisme Leefbaarheid, Veiligheid & Cultuur Bevordering gezonde leefstijl Jeugd en onderwijs Maatschappelijke ondersteuning Werk en Inkomen... 25

26 Inleiding Wij willen bij deze Algemene Beschouwingen in eerste instantie aandacht schenken aan het afscheid van Ina Leppink als onze burgemeester en de komst van de nieuwe burgemeester waarvoor Peter de Baat is voorgedragen. Ina heeft de gemeentepolitiek in de afgelopen jaren goed ervaren. Meestal prettig maar soms ook onprettig. Enerzijds wil je de raad goed faciliteren anderzijds moet je ervoor waken dat het een bonte boel gaat worden. Soms leuke opmerkingen, maar ook vaak lastige en gevoelige vragen. En dan al die partijen met haar fractievoorzitters die ook kapitein willen zijn op het schip waar jij kapitein van bent. Het burgemeesterschap is een complexe functie waarin je voldoende zelfreflectie moet hebben. Dat is moeilijk en anders wordt daar door de wereld om je heen wel voor gezorgd. Je moet als burgemeester een olifanten huid hebben en altijd correct en voorbeeldig gedrag hebben. Kom je dan thuis en lig je in je bed dan mag je wel een keer met je vuist op het kussen slaan of de tranen de vrije loop laten. Al met al heb jij het Ina prima gedaan. We willen je hiervoor bedanken en wensen je in de toekomst samen met je man, kinderen, kleinkinderen en vrienden een rustiger tijd toe. En wat betreft onze nieuwe beoogd burgemeester Peter De Baat zijn we benieuwd wat hij ons zal brengen. We beginnen deze algemene beschouwing met onze verkiezingsslogan voor onze gemeenteraadsverkiezingen in Meer samen, Samen Meer. Wij denken dat we alleen door een betere samenwerking met onze inwoners de echt belangrijke doelen voor de komende jaren kunnen bereiken. Wij geloven in samenwerking, wij geloven dat de wil van een groep groter is dan de individuele wil van inwoners. Wij geloven in een politiek die niet boven de inwoners staat maar er tussenin. Wij geloven in inspraak. Bij belangrijke plaatselijke thema s moet het mogelijk zijn dat inwoners van een kern hier inspraak in hebben en worden gevraagd naar hun mening. Wij vinden dat inwoners op basis van hun kennis voorgedragen moeten kunnen worden voor een lidmaatschap van een gemeentelijke commissie. Het lid zijn van een politieke partij en een kandidaatstelling voor deze partij bij de laatste verkiezingen mag niet meer een harde voorwaarde zijn. Lokaal Belang Montferland LBM vindt dat de kwaliteit van het advies belangrijker moet zijn dan de politieke binding. Terugblik. Er is in 2016 veel goed gegaan maar er zijn ook een groot aantal zaken niet goed gegaan. Wij zijn blij met de industriegronden die zijn verkocht. Dit zal op termijn de werkgelegenheid verbeteren. Goed voor ons als inwoners. De problemen met de regenwateroverlast in onze kernen wordt ook opgepakt. Niet gelukkig zijn we met het feit dat onze gemeente vaak het conflict op zoekt in plaats van de dialoog. Er wordt niet goed gecommuniceerd en er wordt niet goed geluisterd. Een voorbeeld is het onteigeningsproces bij de Lidl, de onzorgvuldige overgang van de groenploeg van Laborijn, de grote onrust door het Masterplan in Didam, de voorgenomen sluiting van de Averhof in Beek, de onrust rond zwembad De Hoevert in Didam, de onrust bij het Gat van Roelofs en het door enkele raadsleden van andere partijen onterecht bestempelen van inwoners als bijstandstoeristen. Lokaal Belang Montferland LBM heeft zich hier duidelijk over uit gesproken en uiteindelijk haar gelijk gekregen. Het ik gevoel is teveel aanwezig en het wij gevoel te weinig. Onze gemeente zoekt vaak het probleem op en niet de oplossing. Dit hoort niet in een gemeente waarin met respect en overleg oplossingen moeten worden gevonden die acceptabel zijn voor de meeste inwoners. Lokaal Belang Montferland heeft het afgelopen jaar vele successen gekend, wij hebben ons steentje bijgedragen aan het tegenhouden van de onteigening van de Lidl en het tegenhouden van de sluiting van de Averhof. 26

27 En zo zijn er vele voorbeelden te noemen van situaties waarbij Lokaal Belang Montferland de juiste politieke inschatting als eerste wist te maken. Wij willen onze fractieleden, commissieleden en inwoners die ons als lokale partij een warm hart toedragen bedanken voor hun steun. We moeten ook zwembad de Hoevert niet vergeten, wij zijn voorstander van het openhouden van het zwembad mits dit binnen de gestelde kaders van de bezuinigingstaakstelling past. De communicatie richting onze burgers moet sterk verbeterd worden, denk aan uitbreiding zandwinning en het betrekken van de inwoners in het Masterplan Didam. Er is hier niet voldoende gecommuniceerd met de betrokkenen. Althans niet met iedereen. Er zijn belangrijke "groeperingen" vergeten mee te nemen in de besluitvorming. Maar ook met betrekking tot het Voorzieningenbeleid: ook hiervoor geldt dat er zorgvuldig gecommuniceerd dient te worden met onze inwoners. Voor het Voorzieningenbeleid geldt dat we voor iedere kern op zoek gaan naar een duurzame voorziening die multifunctioneel is. Hierbij spelen de wensen van onze inwoners een hele grote rol, echter zullen hier ook kaders aan verbonden worden. Wij zijn erg blij met de komst van Docks Nld, dit zal zorgen voor grote uitbreiding van het aantal arbeidsplaatsen. Laborijn Met betrekking tot Laborijn hebben wij heel duidelijk aangegeven dat het niet haalbaar was, we wilden zelfs het agendapunt van de agenda afhalen, maar de overige fracties wilden het wel behandelen. Vooraf is er door ons meermalen gesproken over deze kwetsbare doelgroep, voor wie zorgvuldigheid van groot belang is. Wij hebben aangegeven dat invoering van dit plan zorgvuldig en niet te snel, in goed overleg met al de betrokkenen, moest plaatsvinden. Lokaal Belang Montferland heeft ook daarin weer gelijk gekregen. Toen het besluit over Laborijn werd genomen hebben wij aangegeven dat de overname van de groenploeg van Laborijn per 1 januari 2017 in de nieuw op te richten entiteit geen haalbare kaart zou zijn. Volgens wethouder Wolsing was er ruim voldoende tijd om een en ander te regelen. Wij hebben gezegd dat zorgvuldigheid belangrijker was dan snelheid en aangedrongen op uitstel. 4 maanden later komt portefeuillehouder Wolsing plotseling tot dezelfde conclusie. Zijn wij van LBM de enigen met een realistische kijk op de gang van zaken rond Laborijn? Telkens blijkt dat het college een te rooskleurig beeld heeft van de complexiteit/haalbaarheid van majeure projecten zoals nu ook weer het geval is. 27

28 Financieel. In de inleiding op deze begroting schrijft wethouder Visser dat er nu weer grip is op de begroting. Lokaal Belang Montferland heeft bij voorgaande begrotingen aangegeven dat er juist geen grip was. Destijds werd dat ontkend, nu kunnen we constateren dat we toen gelijk hadden. In De Gelderlander lezen we dat Montferland volgens diezelfde wethouder niet meer hoeft te bezuinigen. Er wordt voorbij gegaan aan een aantal grote risico's, te denken valt aan een eventuele claim van Lidl en de daarbij betrokken partijen. Ook in dit dossier was LBM de enige die heeft aangegeven dat onteigening op deze wijze een onbegaanbaar pad zou zijn. Dit is bevestigd door de uitspraken van de Raad van State. Ook bedrijventerrein A18 herbergt een groot financieel risico in zich, om maar niet te spreken van de enorme schuldenlast van de gemeente Montferland. De huidige zeer lage rente zal niet zo laag blijven. Een stijging met 1% punt zal een grote stijging van de uitgaven betekenen. Het is noodzaak de schuldenlast te verkleinen mede gezien de onzekerheid over de hoogte van de te ontvangen bijdragen uit het Gemeentefonds. In de praktijk is het nu eenmaal gemakkelijker te bezuinigen als het financieel allemaal wat gemakkelijker gaat. Op deze manier hoef je de burgers niet op te zadelen met lastenverhogingen. Vooruitblik. We moeten meer met elkaar spreken en beter naar elkaar luisteren. Problemen moeten we oplossen en niet veroorzaken. Juridisch moet onze gemeente professioneler worden. De gemeente staat nu nog regelmatig voor schut omdat men te lang,kansloos, blijft door procederen. Onze gemeente moet ook grote projecten professioneler gaan aansturen. Wij hopen dat het College in 2017 nog meer de visie van Lokaal Belang Montferland LBM gaat volgen. Dat is voor ons allemaal veel beter, veel socialer, veel warmer en veel positiever. Daarnaast staat het NK Wielrennen in 2017 in onze mooie gemeente gepland. We hopen hiermee Montferland nog beter op de kaart te zetten en hierdoor ook vele extra toeristen te trekken. Doordat het NK in onze gemeente plaatsvindt biedt dit vele kansen. 28

29 Lokaal Belang Montferland geeft hiermede haar reactie op de begrotingsvoorstellen en geeft hierbij aan wat voor onze partij de belangrijkste speerpunten moeten zijn. In het kort willen we het volgende vermelden: Wat moeten we blijven doen? Focus houden op de kwetsbare mensen in Montferland; Verenigingen ondersteunen; Gemeentelijke lasten laag houden; Jongeren weer een goede kans geven op werk en wonen; Lokale middelen lokaal besteden; Inwoners op de eerste plaats zetten! Sterke industriële groei stimuleren ten behoeve van extra werkgelegenheid. Bereikbaarheid Montferland via A12 sterk verbeteren.( Taskgroep oprichten om fileleed te beeindigen) Lidl supermarkt voor s-heerenberg behouden. Kostenverlaging/productiviteitsverhoging ambtelijke organisatie. Waar kunnen we mee stoppen? Gemeentelijke lasten meer afstemmen op inflatieontwikkelingen en voor wat betreft gemiddelde woonlasten en leges niet hoger liggen dan landelijke gemiddelden en gemiddelden omliggende gemeenten. Politiek bedrijven met te weinig inspraak vanuit onze inwoners Kansloze juridische procedures volgen. 29

30 Communicatie Communicatie is...het met elkaar in verbinding staan van mensen om te overleggen of berichten uit te wisselen. Bij communicatie zijn altijd ten minste twee partijen betrokken in de rol van zender en ontvanger. Communicatie is ook... een ongehinderde verbinding tussen mensen ten behoeve van het overdragen van meningen, gedachten, ideeën, gevoelens LBM ervaart dat communicatie tussen verschillende wethouders met onze bewoners, die betrokken zijn bij verschillende projecten, niet goed gaat. Ik doel op de communicatie die is gevoerd met de bewoners die nauw betrokkenen zijn met de projecten "gat van Roelofs, onderhandelingen met de Lidl-eigenaren en het "Masterplan Didam". De bewoners geven aan wat er in hun kern gebeurd en wat hun "raakt" bij voorgenomen plannen. En die informatie is belangrijk, zowel voor de bewoners als voor de bestuurders. Het is zaak om goed naar de argumenten en wensen van de bewoners te luisteren. Analyseer de wensen van de bewoners en onderzoek of er mogelijkheden zijn om deze al dan niet te verwezenlijken in het uiteindelijke plan. Wanneer er niet of niet geheel aan de wensen voldaan kan worden, zorg dan voor een duidelijke onderbouwing en leg dit uit aan de bewoners. Pas dan zal de bewoner, al dan niet teleurgesteld, het begrijpen waarom bepaalde keuzes worden gemaakt of gemaakt moeten worden. De inwoners van Netterden en Azewijn zijn niet van te voren geïnformeerd zijn over de toekomstplannen met het oog op de uitbreiding Docks.nl. Wij vinden dat de inwoners uit Azewijn en Netterden tijdig en volledig geïnformeerd moeten zijn over deze plannen.. LBM dringt aan op betere en vooral...glasheldere communicatie met betrokkenen inwoners. 1. Relatie inwoners en bestuur LBM vindt de klanttevredenheid van onze inwoners met betrekking tot de diensten van de gemeente erg belangrijk, wij zullen er dan ook voor waken dat deze goed blijft. Daarnaast zal er in tijden waarin onze inwoners steeds meer het digitale kanaal opzoeken een verder digitalisering van de diensten plaats moeten vinden, zodat de inwoners steeds meer vanuit huis kunnen regelen. 2. Wonen Wij willen bouwen naar behoefte in de kernen. Om de leefbaarheid in de kernen op termijn te blijven behouden, zullen er goedkopere (starters-)woningen in de kleinere kernen moeten komen. De gemeente zal dit moeten gaan faciliteren met bouwkavels die aantrekkelijk geprijsd zijn en voldoen aan de wensen van de kopers ( o.a. goede situering). 30

31 Onze gemeente is druk bezig om de problemen van wateroverlast aan te pakken. Dit is een positieve ontwikkeling. Wij streven naar meer welstandsvrij bouwen en een verminderde regeldruk. Ook willen we dat de bouwleges in Montferland (die nu te hoog zijn) worden verlaagd naar prijzen die overeenkomen met een verminderde bemoeienis vanuit de gemeente. Ook moet onze gemeente de krimpeffecten proberen te compenseren met een positief migratiesaldo (dus meer mensen naar Montferland dan uit Montferland). Dit kan door bedrijven naar onze gemeente te halen die werkgelegenheid brengen maar ook door een programma Landelijk wonen in Montferland op te starten. Dit plan moet voorzien in woningbouw op maat tegen een prijsniveau dat voldoende aantrekkelijk is om in onze mooie gemeente te komen wonen. Lokaal Belang Montferland wil ook de oude woningvoorraad in Montferland, samen met de partners, versneld omvormen tot nieuwe attractieve en betaalbare woningen waarbij lokale ondernemers deze plannen mogen gaan ontwikkelen in teamverband met de gemeente en de klanten. Erfpachtvarianten kunnen het wonen in onze gemeente toegankelijker maken. Bij de huisvesting van asielzoekers moet niet de beschikbare ruimte centraal staan bij het voorbereiden van de plannen, maar het draagvlak onder de omwonenden. Kunt u ons verder informeren over: De stand van zaken met betrekking tot de herontwikkeling van het Villersgengske in s- Heerenberg? 3. Beheer leefomgeving Wateroverlast Het voorkomen van wateroverlast zal een permanent punt op de agenda moeten zijn. Door de klimaatveranderingen is de overlast vooral in de glooiende delen van de gemeente zeer toegenomen. Was tot voor kort de wateroverlast 1 keer per paar jaren, nu is dat al 3 à 4 keer per jaar. Zeker waar regen- en rioolwater huizen inloopt, zal adequaat moeten worden opgetreden. Belangrijk is ook om in gebieden waar wateroverlast is geweest, blad en andere rommel zo snel mogelijk van straatkolken, roosters e.d. te verwijderen. Openbaar groen De aanleg en onderhoud van openbaar groen moet gedragen worden door de bewoners uit de buurt. Samen met een vertegenwoordiging van hen moet de buurt, gegeven de financiële ruimten, van mooi groen worden voorzien. 31

32 4. Economie en toerisme Economie Zoveel mogelijk mensen aan het werk staat centraal bij Lokaal Belang Montferland. Het MKB is hierbij een belangrijke partner. Binnen de aanbestedingsregels moet zoveel mogelijk lokaal worden ingekocht. Sociaal ondernemerschap moeten we stimuleren, bijv. door Social Return. Werkgevers dienen actief benaderd te worden voor werk- en stageplekken. Ook binnen de eigen gemeentelijke organisatie moeten voldoende stageplekken worden gerealiseerd. LBM is voorstander van de aanleg van dubbelspoor. De provincie heeft voldoende vermogen (meer dan 5 miljard) om een klein deel hiervan (40 miljoen) beschikbaar te stellen voor deze infrastructurele verbetering in onze regio. Bij aanbestedingen willen we dat ook kleinere (lokale en regionale) bedrijven een kans krijgen om mee te doen. Het bedrijfsleven in Montferland betaalt al vele jaren een OZB-bijdrage die tot de laagste in ons land behoort. LBM heeft aangegeven dat een gemiddelde heffing die 10% lager uitkomt dan het landelijk gemiddelde meer recht doet aan de solidariteit om onze gemeentelijke lasten te betalen. Vanuit het College wordt aangegeven dat aanvullende verhoging van deze OZB negatieve economische gevolgen heeft. Kunt u dit concreet maken? Is dit onderzocht? Waaruit blijkt dat de hoogte van de OZB heffingen voor bedrijven een correlatie heeft met toe- of afname van het aantal bedrijfsvestigingen? Juist in deze jaren, waarin het bedrijfsleven meeprofiteert van grotere projecten, is het redelijk deze belastingen tot onder het landelijk gemiddelde te verhogen. Toerisme Het toerisme is binnen onze gemeente een belangrijke economische drager. LBM is er dan ook groot voorstander van om hier een goed beleid in te voeren en hecht derhalve veel waarde aan de volgende punten: Het toerisme binnen de gemeente moet gestimuleerd worden; Lokale initiatieven die bijdragen aan het toerisme binnen onze gemeente moeten ondersteund worden. Dit hoeft niet per definitie op financieel vlak, maar kan ook op andere vlakken, bijvoorbeeld door middel van het samenbrengen van partijen, dan wel een vloeiende samenwerking met de gemeente. LBM voelt veel voor het ontwikkelen en ondersteunen van een evenementenbeleid. Wij zijn zeer content met de NK Wielrennen Toeristenbelastingen dienen we zo laag mogelijk te houden, zodat onze gemeente aantrekkelijk is voor een meerdaags bezoek. Dit behoudt de werkgelegenheid en waar mogelijk wordt deze zelfs vergroot. 32

33 5. Leefbaarheid, Veiligheid & Cultuur Leefbaarheid Er zal actie vanuit de gemeente ondernomen moeten worden, zodat de inwoners ook het gevoel krijgen dat er wat gebeurt op het gebied van leefbaarheid. Het is belangrijk dat er een soort draaiboek wordt opgemaakt met daarin duidelijk en op welk termijn de gestelde acties worden uitgevoerd. Een soort werkagenda dus, met een duidelijke terugkoppeling per accommodatie en activiteiten. LBM vindt het prettig dat de gemeente samen met de inwoners de welzijnsaccommodaties en het gebruik daarvan in kaart heeft gebracht. Wij zijn ook blij met de inspanning van onze inwoners van de betreffende kernen die voortvarend aan de slag zijn gegaan met hun plannen. Onze complimenten hiervoor. Wij hopen echter wel dat op het moment dat het financieel net niet helemaal haalbaar blijkt, er dan een bijdrage volgt uit de bestemmingsreserve leefbaarheid. Leefbaarheid is voor alle kernen van groot belang. Wij vinden het belangrijk om onze jeugd bij onze schutterijen te betrekken. Als hier aanvullende subsidiegelden voor beschikbaar moeten worden gesteld kunnen wij dat ondersteunen. Veiligheid Preventie is en blijft natuurlijk het belangrijkste. Voorkomen is beter dan zelf een dergelijk voorval te ervaren. De gemeente moet haar inwoners het besef geven dat iederéén het slachtoffer kan worden van een inbraak of nog erger een (roof-)overval. Inbrekers hebben geen gevoel bij het uitvoeren van hun daden. Ze houden geen rekening met de emotionele gevolgen die na hun daad optreden bij hun slachtoffers. Pas als je zelf een inbraak of overval hebt meegemaakt, weet je hoeveel impact zo n dergelijke gebeurtenis teweegbrengt. Daarom is het organiseren van bijeenkomsten voor alléén belangstellende inwoners niet voldoende. Opzetten van vrijwillige preventieteams per buurt, wijk of kern, uiteraard in samenwerking met de politie en gemeente, kan een belangrijke bijdrage leveren aan het veiligheidsgevoel. Ook het opzetten van buurt-alert middels een app zal bijdragen aan het voorkomen van dergelijke voorvallen en bijdragen aan het veiligheidsgevoel. Maak de inwoners (per buurt, kern en wijk) hierover enthousiast en biedt de mogelijkheid en ondersteuning voor kennisoverdracht en regelgeving. 33

34 6. Bevordering gezonde leefstijl Een gezonde leefstijl is voor iedereen erg belangrijk. Dit geldt voor jong en oud. LBM is erg blij met de voorlichting die aan jongeren onder de 18 jaar gegeven wordt inzake alcoholgebruik en roken, zodat de jongeren/kinderen zich hier bewust van worden en het alcoholgebruik en roken daarmee naar verwachting minder zal worden. Ook is LBM voorstander van sportbevordering. Het is goed dat alle inwoners van Montferland in de gelegenheid worden gesteld te gaan sporten. Ook de mensen met een beperking vergeten we hierin niet. Het gebruik van de sportieve buitenruimte moet worden gestimuleerd. LBM wil graag weten hoe dit wordt gedaan. Het is van groot belang dat verenigingen steeds meer gaan samenwerken, mede gezien het feit dat er bezuinigd is op de subsidiegelden. 7. Jeugd en onderwijs De jeugd is de toekomst. Het aanleren van kennis en vaardigheden zijn van essentieel belang voor de ontwikkeling en het verdere leven van de jeugd. Daarom zijn wij erg blij dat nu alle aanbieders aanspraak kunnen maken op de VVE gelden en dit niet meer beperkt is tot een paar aanbieders, waardoor onze inwoners een weloverwogen keus kunnen maken voor een aanbieder van VVE. Wij vinden het fijn dat er extra ondersteuning aan leerlingen in het reguliere onderwijs geboden wordt, waardoor minder leerlingen naar speciaal onderwijs hoeven te gaan. Wel zijn wij van mening dat indien de ondersteuning niet voldoende blijkt te zijn voor de desbetreffende leerlingen, het speciaal onderwijs een goed alternatief is. Voor deze groep leerlingen dient het leerlingenvervoer goed geregeld te zijn, gezien de grote hoeveelheid klachten die ons bereikt hebben de afgelopen periode, zullen wij dit scherp in de gaten houden. Er is al vaker gesproken over de plannen van een Brede school in s Heerenberg. Graag zouden wij willen weten wat de stand van zaken is m.b.t. deze Brede school in s Heerenberg. Is hier al meer duidelijkheid over? 34

35 8. Maatschappelijke ondersteuning In de missie wordt omschreven dat alle inwoners van de gemeente Montferland kunnen meedoen in de samenleving. De financieel allerzwaksten worden slechts heel summier ondersteund. Het voornemen is ook, dat er wordt gestreefd naar vermindering van het aantal inwoners dat is aangewezen op maatschappelijk ondersteuning. Hoe is dit te rijmen met de vergrijzing en de ontgroening? Steeds meer ouderen zullen een beroep gaan doen op deze ondersteuning. Het tegendeel zal het geval blijken: er zal een groter beroep gedaan worden op de ondersteuning. Dit grotere beroep kan niet worden afgeschoven op de vele vrijwilligers en mantelzorgers die er al zijn. Deze groep mensen bewijst diensten van onschatbare waarde voor onze samenleving. Helaas is de ondersteuning en de waardering die zij hiervoor krijgen nog te vaak ondermaats. Initiatieven vanuit andere kernen met betrekking tot gemeenschapsvoorzieningen kunnen op onze sympathie en steun rekenen. 9. Werk en Inkomen De gemiddelde besteedbare inkomens in Montferland liggen circa 3% lager dan de landelijke gemiddelde besteedbare inkomens. Daarom mogen we niet belastingen en heffingen opleggen die boven dit landelijk gemiddelde uitkomen. We willen dat zoveel mogelijk mensen met een uitkering een baan krijgen. Desnoods moeten we nuttige functies gaan maken waarbij onze gemeenschap baat krijgt van de inzet van mensen met een uitkering. 35

36 Algemene beschouwingen CDA Montferland

37 Inleiding Als we kijken naar de gemeente Montferland dan zien we een gemeente die volop in beweging is. Enerzijds noodgedwongen vanwege uitkomsten uit de kerntakendiscussie die we in 2014 hebben moeten voeren maar anderzijds ook door ontwikkelingen die de samenleving autonoom doormaakt en nieuw beleid dat daarop aansluit. Bij de processen die momenteel gaande zijn, waarbij de gemeente vaak een meer faciliterende dan organiserende rol heeft, is er één zaak van cruciaal belang en dat is communicatie. We zien helaas maar al te vaak dat een gebrek aan communicatie of onduidelijke communicatie er voor zorgt dat plannen niet begrepen worden, samenwerking niet tot stand komt of mensen zich niet gehoord voelen. Als CDA zijn we daarom ook erg actief om in contact te blijven met de gemeenschap. Dit doen we door het bijwonen van bijeenkomsten, het bezoeken van wijk- en dorpsraden in ons rondje Montferland maar bovenal ook door gewoon aanwezig te zijn en in gesprek te gaan met de inwoners van al onze kernen. Toch krijgen we helaas nog steeds te horen dat er een kloof gevoeld wordt tussen gemeenschap en gemeenteraad dus zullen we op dit vlak nog beter ons best moeten doen. We merken dat de gemeenschap eerder en op een andere manier betrokken wil worden bij alles wat er speelt. In een zeer vroeg stadium wil men al geïnformeerd worden en ook meedenken en beslissen over wat er uiteindelijk gebeurt. Dit is een ontwikkelingen waar we ons goed bewust van moeten zijn omdat hier enorme kansen liggen. Maak je samen een reis dan weet je welke route er afgelegd is en snap je ook de keuzes die gemaakt zijn om tot het eindpunt te komen. Een positief gevolg hiervan is dat mensen zich gehoord voelen waardoor er meer draagvlak zal ontstaan en de gemeenschap zich meer betrokken voelt. Zoals we hebben kunnen lezen in de begroting lijkt de financiële positie van de gemeente er op termijn weer wat gunstiger uit te komen zien; de ingeslagen weg die we hebben gekozen is dus de juiste maar we zijn er zeker nog niet. Het is dus wat het CDA betreft dan ook absoluut niet aan de orde om te zeggen: Montferland hoeft niet meer te bezuinigen zoals we onlangs in de media hebben kunnen lezen. We zullen als gemeente terug moeten naar een solide financiële situatie en niet, nu de begroting voor 2017 er iets positiever uit ziet, de vlag al uithangen. Het is belangrijk dat we als gemeente blijven handelen alsof het ons eigen huishouden is waarbij we dus geen geld moeten uitgeven wat er niet is. 37

38 Bij het vaststellen van de programmabegroting en de meerjarenraming verdienen naast deze zaken ook onderstaande zaken wat het CDA betreft bovengemiddelde aandacht: Één voorziening per kern pag. 4 Wijk- en kerngericht werken pag. 4 Ambitie bij uitvoering projecten pag. 4 Senioren pag. 5 Veiligheid pag. 5 Brandweer pag. 5 Hartveilig wonen pag. 6 Economie pag. 6 Mobiliteit pag. 7 Toerisme pag. 7 Buitengebied pag. 7 Bibliotheek pag. 7 Onderwijshuisvesting pag. 8 Transities pag. 8 Participatie pag. 8 38

39 Één voorziening per kern Het CDA heeft oog voor de ontwikkelingen die spelen in onze kernen. Door de veranderende samenleving komen voorzieningen onder druk te staan zoals scholen die verdwijnen en winkels die dicht gaan en krijgen ook allerlei verenigingen het steeds moeilijker. Dit is dan ook de reden geweest waarom wij het rapport van kwantiteit naar kwaliteit hebben opgesteld. Een rapport waarbij we verschillende toekomstscenario s hebben bekeken en dat we als onderlegger willen gebruiken voor de beslissingen in de toekomst. We zijn dan ook blij dat dit rapport unaniem wordt onderschreven door de andere fracties, waarvoor dank, en dat dit rapport betrokken is bij de strategische visie Als CDA zijn we van mening dat voorzieningen essentieel zijn voor de leefbaarheid van kernen en willen daarom nogmaals pleiten voor het in stand houden van minimaal één voorziening per kern. Momenteel zijn er in verschillende kernen initiatieven gaande om te komen tot een dergelijke situatie. Dat dit geen gemakkelijk proces is dat onderschrijven we ten volle en prijzen daarom ook de partijen die hier mee bezig zijn. Helaas horen we vaak dat deze ontwikkeling enkel voort komt uit financiële overwegingen. Uiteraard is het gemeentelijke accommodatiebeleid een onderdeel geweest van de kerntakendiscussie maar dit is zeker niet de enige reden waarom we willen komen tot één voorziening per kern. Door samen te gaan werken en gezamenlijk één voorziening te gebruiken kunnen verenigingen ook op de langere termijn blijven bestaan en blijft juist de leefbaarheid in stand. Als CDA vinden we dit een dusdanig belangrijk thema dat we hier dan ook extra budget voor willen vrij maken waarmee we willen investeren in de leefbaarheid in onze kernen. Wijk- en kerngericht werken In de meeste wijken en dorpen zijn wijk- en dorpsraden actief die erg waardevol zijn voor onze gemeente. Helaas is nog niet elke wijk vertegenwoordigd door een lokale raad. Aangezien het wijken kerngericht werken een speerpunt is van onze gemeente vinden we het dan ook belangrijk dat er gestimuleerd wordt dat er in de wijken waar momenteel geen wijkraad is er toch een dergelijke entiteit zal komen. Bij de totstandkoming van het masterplan hebben we kunnen merken dat de absentie van een goede vertegenwoordiging van bepaalde gebieden heeft geleid tot een gebrek aan communicatie en met mensen uit deze gebieden en dat willen we voor de toekomst voorkomen. Verder zijn wij erg benieuwd naar de uitkomsten van het onderzoek aangaande wijk- en dorpsraden waar de rekenkamercommissie mee bezig is. Wellicht dat hier aanbevelingen uitkomen die het wijken kerngericht werken tot een nog hoger plan tillen. Ambitie bij uitvoering projecten Bij de rondgang die we redelijk frequent door onze gemeente maken komen we regelmatig zaken tegen waarbij een beter toezicht bij de uitvoering van werkzaamheden door derden wenselijk zou zijn of zijn geweest. Projecten die opgeleverd worden zijn vaak niet compleet naar wens of onvoldoende af maar worden toch goedgekeurd door de gemeente. Door een strenger toezicht en 39

40 betere controle kan zonder extra middelen een betere kwaliteit afgedwongen worden en kan voorkomen worden dat er extra kosten gemaakt dienen te worden. Senioren Laten we meer aandacht hebben voor het situeren van gewenste woonvoorzieningen voor ouderen waardoor we een nog meer seniorvriendelijke gemeente worden. Landelijk beleid is dat de senioren zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Echter, niet elke woning is geschikt als seniorenwoning. Er zal dus inzichtelijk gemaakt moeten worden wat de woonbehoefte van senioren is en aan welk type woning behoefte is. s-heerenberg heeft voor de toekomst bijvoorbeeld te weinig levensloopbestendige woningen. Verder hebben we onlangs gezien hoe moeilijk het kan zijn voor minder validen en senioren om zich te verplaatsen in de openbare ruimte. We zijn blij met het nieuwe beleidsplan toegankelijkheid openbare ruimte maar zijn hier naast van mening dat er ook aandacht dient te komen voor de inrichting van openbare gebouwen op dit vlak. Veiligheid Het aantal mensen dat zich veilig voelt daalt wat uiteraard een erg verontrustende situatie is. We zien een toename in het aantal vernielingen wat hier ongetwijfeld een van de oorzaken van is. We constateren dat er te weinig blauw op straat is. De wijkagent is niet altijd even zichtbaar of bekend bij de bevolking en ook leeft er een gevoel dat er niet goed gehandhaafd wordt. Auto s staan op stoepen geparkeerd waardoor mensen noodgedwongen van de stoep af de straat op moeten waar ze vervolgens op moeten passen voor auto s die te hard rijden. Er zijn duidelijke regels waar niet iedereen zich helaas altijd aan houdt. Door het zichtbaarder opstellen van met name wijkagenten en het regelmatig handhaven op verschillende vlakken (hondenpoep, foutparkeren, hard rijden etc ) zullen de problemen die door de samenleving ervaren worden afnemen. Brandweer Als gemeente beschikken we over twee professionele brandweerposten waarbij gedreven mannen en vrouwen dag en nacht beschikbaar zijn om mens en dier in nood te helpen als het er op aan komt. Om brand en andere gevaren echter te voorkomen of beheersen kunnen onze burgers zelf ook veel doen. Bijvoorbeeld door het aanschaffen van rookmelders of, ter bewustwording, een bezoek te brengen aan de belevingswoning in Didam. De Veiligheidsregio, waar onze brandweer organisatorisch onder valt, heeft onlangs aangegeven meer aandacht te gaan besteden aan de zelfredzaamheid van ouderen. Een ontwikkeling die we als CDA toejuichen gezien de vergrijzing en het aantal ouderen dat langer thuis blijft wonen. Hier valt nog veel winst te behalen. 40

41 Hartveilig wonen Niet alleen bij brand telt elke seconde, bij een hartstilstand is dit minstens net zo belangrijk. Omdat zowel de ambulance als de first responders van de brandweer er niet altijd binnen 6 minuten kunnen zijn is ook hier zelfredzaamheid belangrijk. We zijn dan ook blij dat het project hartveilig wonen verder uitgebreid is in onze gemeente. In een aantal kernen zijn nieuwe defibrillatoren geplaatst waardoor hulp bij een hartstilstand nog sneller tot stand kan komen. Als CDA vinden we dit een goede zaak, al hopen we natuurlijk dat deze defibrillatoren zo min mogelijk hoeven te worden gebruikt. Economie De economie trekt aan, er komen banen bij en ook de verkoop van woningen neemt toe. In Didam moet je snel zijn om niet achter het net te vissen als je een nieuwbouwwoning wil kopen. Vandaar dat het CDA pleit voor verhoging van het aantal te bouwen woningen met name in kerkwijk. Door de ontwikkelingen op DocksNLD zijn wij van mening dat in Azewijn gezocht moet worden naar geschikte bouwgrond. Hartjeshof dat aankomend jaar gerealiseerd wordt zal naar onze mening niet aan de vraag kunnen voldoen. Ook voor de leefbaarheid in Azewijn zou het goed zijn, nu de werkgelegenheid zich daar uitbreidt, om te groeien naar zo n inwoners hetgeen we voor de economische crisis ook al van mening waren. Bij de verkoop van de kavels op DocksNLD hebben we kunnen zien dat onze gemeente een bijzonder aantrekkelijke locatie biedt aan met name bedrijven uit de logistieke sector. We zijn dan ook content met de opgelegde wet voorkeursrecht gemeenten omdat dit ons de mogelijkheid biedt om verder te onderzoeken of uitbreiding van DocksNLD een optie voor de toekomst kan zijn. Uiteraard begrijpen we de bezwaren op dit besluit vanuit Azewijn maar toch zien we ook kansen mocht er daadwerkelijk in de toekomst iets gerealiseerd gaan worden. Er zal door het vergroten van het bedrijventerrein ook meer werkgelegenheid komen waardoor het denkbaar is dat er meer mensen zich willen vestigen in Azewijn wat weer goed kan zijn voor de ontwikkeling van verenigingen. Voor met name s-heerenberg zal er gekeken moeten worden naar het grensoverschrijdend werken. Slimme verbindingen moeten gelegd worden waarbij euregionale gelden binnengehaald kunnen worden. De nabijheid van de haven van Emmerich ondersteund de logistieke functie van het bedrijventerrein in s-heerenberg. Het bedrijventerrein A18 blijft ons zorgen baren. Zo voorspoedig als de verkoop van de grond van het euregionale bedrijventerrein verliep zo stroef lijkt het te verlopen bij het aantrekken van bedrijven voor het bedrijvenpark in Wehl. De acquisitie van partijen die zich willen vestigen dient nog zwaarder aangezet te worden. 41

42 Mobiliteit Een ander punt van aandacht is de A12 en aansluiting A15. We bemerken steeds vaker file op het traject Duitse grens Arnhem wat enorme schade aan onze Montferlandse economie toebrengt. Zeker met de vestiging van meer logistieke bedrijven op onze bedrijventerreinen is het van belang dat er een goede doorstroming van verkeer komt. We willen dan ook oproepen om zoveel mogelijk druk uit te oefenen zodat het project Via15, waarin Rijk, Provincie en Regio samenwerken om tot een betere mobiliteit te komen, voortvarend ten uitvoer komt. Uit de technische beantwoording hebben we begrepen dat de verwachte realisatie ergens rond zal zijn maar wat ons betreft kan dit niet snel genoeg gebeuren. Ook de rondweg Zeddam blijft de gemoederen bezig houden. Er is een definitief nee gekomen vanuit de provincie inzake het openstellen van de rondweg voor landbouwverkeer. Hiermee blijft het probleem uiteraard bestaan. We willen dan ook oproepen om een oplossing te zoeken waarbij er gekeken wordt naar de balans in belangen tussen de verschillende weggebruikers, agrariërs en fietsers waarbij de veiligheid een primair belang is. Toerisme Toerisme is één van de pijlers van onze gemeente. We zijn dan ook blij met het huidige evenementenbeleid waarbij er regelmatig grote sportevenementen naar onze gemeente komen. Uiteraard vinden we het daarnaast een goede zaak dat er ingezet wordt op het behoud van ons topsportevenement; de Montferland run. Een prachtig evenement dat landelijke aandacht krijgt vanwege het feit dat de organisatie er keer op keer in slaagt hardlopers van wereldniveau naar onze gemeente te krijgen. Door te blijven investeren in het aantrekkelijk maken van onze gemeente voor toeristen zal het aantal overnachtingen toenemen en de verblijfsrecreatie leiden tot een impuls voor de lokale economie. Buitengebied Waar we ook kansen zien zijn de veranderingen die plaatsvinden in het buitengebied. Het buitengebied is momenteel sterk aan verandering onderhevig. Agrarische bedrijven schalen op of stoppen, al dan niet noodgedwongen, met hun activiteiten. De invulling van het buitengebied zal daarom kritisch bekeken moeten worden waarbij ook de opties om het buitengebied anders in te vullen wat verruimd dienen te worden. Hierbij dient ook met name aan toerisme gedacht te worden. Dit kan ervoor zorgen dat er geen leegstand ontstaat waardoor onwenselijke verrommeling voorkomen wordt. De huidige inwoners en gebruikers van het buitengebied moeten uiteraard niet in hun mogelijkheden beperkt te worden hierdoor. Bibliotheek De bibliotheek is een belangrijke voorziening in onze gemeente. Het CDA is van mening dat de bibliotheek functie daarbij belangrijker is dan het gebouw. Volgens de WSOB (wet stelsel openbare 42

43 bibliotheekvoorzieningen) dient een bibliotheek 5 functies te vervullen. Dit zijn het ter beschikking stellen van kennis en informatie, het bieden van mogelijkheden tot ontwikkeling en educatie, het bevorderen van lezen en het laten kennismaken met literatuur, het organiseren van ontmoeting en debat en het laten kennismaken met kunst en cultuur. Vanuit het CDA willen we dat er creatief gekeken wordt naar de invulling van deze taken waarbij de functie van de bibliotheek boven het gebouw dient te staan. Onderwijshuisvesting In de onderwijshuisvestingsvisie is vastgelegd hoe er in de toekomst omgegaan wordt met scholen en de verdeling daarover in de gemeente. Hierbij zijn 5 gebieden benoemd waarin 1 of meerdere scholen gevestigd zijn. Momenteel zien we dat er leegstand is van klaslokalen wat er toe leidt dat geld dat bestemd is voor onderwijs gebruikt wordt voor huisvesting. Dit is uiteraard een onwenselijke ontwikkeling. De reserve onderwijshuisvesting is door de bouw van de beide brede scholen in Didam minder aangesproken dan oorspronkelijk verwacht werd. Het ontwikkelen van brede scholen in s- Heerenberg is ons inziens mede daarom een logische volgende stap die past in de onderwijshuisvestingsvisie. Transities Afgelopen 2 jaar hebben we als gemeente geprobeerd scherp te koersen op de 2 pijlers binnen de WMO transitie en dat zijn de goede zorgen voor onze inwoners maar ook de financiën die vanuit Den Haag maar mondjesmaat met de regelgeving meekwamen. Als je voorop loopt weet je ook dat je soms de klappen op moet vangen en dat is natuurlijk gebeurd maar wel hebben we waardering voor hetgeen gedaan is. Voor 2017 dienen we nu een vaste koers te varen en zullen we natuurlijk met de financiën in het oog duidelijk aan de inwoners moeten laten weten waar ze aan toe zijn en welke ondersteuning ze van de gemeente mogen verwachten. Voor het CDA bestaat dat uit nog meer maatwerk en niet centraal vanuit regelgeving sturen. Zorg dat de wijkteams nog meer weten wat er speelt in de wijken en dorpen waarbij er niet-alleen een spreekuur centraal in s-heerenberg of Didam is maar in alle kernen op gezette tijden een spreekuur is zodat men een gezicht gaat herkennen wat goed is voor de persoonlijke benadering en waarbij men het gevoel en de beleving van de locatie leert. Dit zal ook een zijdelingse voordeel opleveren door een betere invulling van de dorpsaccommodaties. Participatie De burgers die een bijstandsuitkering ontvangen zullen we zeer strak moeten blijven volgen zodat ze alleen een uitkering krijgen als het echt niet anders kan en ook bereid zijn er een tegenprestatie voor te verrichten. Daarnaast is er de doelgroep die nu via laborijn werkzaam is. We hebben begrip voor het feit dat de toegezegde realisatie van voor de groenploeg niet gelukt is maar blijven het wel jammer vinden dat ze nu nog 1 jaar via de lopende constructie werken en daarmee de binding 43

44 die je als gemeente wilt opbouwen met je burgers niet het gewenste tempo en de invulling kunt geven. voor 2017 willen we dan ook de garantie dat dit wel gaat lukken en dat deze inwoners zelf naar eigen vermogen voor inkomen kunnen zorgen en zich als zodanig dan ook gewaardeerd en betrokken gaan voelen. We willen dan ook inzetten op goede begeleiding en op stevige inzet van jobhunters en bedrijvencontactpersonen zodat zij snel voldoende bedrijven vinden en daarmee werkplekken kunnen realiseren voor deze doelgroep. Als CDA zien we de toekomst met steeds meer vertrouwen tegemoet. We zullen ons op de lange termijn blijven richten en onze verantwoordelijkheid blijven pakken. We zijn betrouwbaar wanneer we zeggen dat we ergens voor staan en we zullen niet mee gaan in het populisme waar sommige anderen mee proberen te scoren. Ondanks het feit dat de keuzes die gemaakt moeten worden niet altijd even makkelijk zijn, zijn we er van overtuigd dat we op de goede weg zijn. 44