Boekverslag Nederlands Xerxes door Louis Couperus

Transcriptie

1 Boekverslag Nederlands Xerxes door Louis Couperus Boekverslag door een scholier 2489 woorden 14 november ,9 40 keer beoordeeld Auteur Genre Louis Couperus Geschiedenis Eerste uitgave 1919 Vak Methode Nederlands Laagland Samenvatting inhoud Xerxes is de koning van Perzie, hij woont in Suza, de belangrijkste stad in zijn rijk. Op een dag besluit hij dat hij Griekenland wil aanvallen en verder trekken om Europa te veroveren. Zijn oom Artabanos voorspelt veel tegenspoed en een ramp voor het Perzische leger. Toch zet Xerxes zijn plannen door. Hij trekt lering uit de vorige tegenslagen en besluit daarom een bergtop te splijten in plaats van er overheen te gaan. Ook laat hij een grote brug bouwen. Na een aantal overwinningen komen ze Leonidas tegen met zijn leger. Xerxes lijdt hier zware nederlagen, ook al is zijn leger duidelijk groter. Met veel moeite winnen ze uiteindelijk wel, maar de verliezen zijn groot. Later komen ze aan bij Athene. Het orakel van Delphi heeft de Atheners voorspeld dat ze zich kunnen beschermen tegen Xerxes leger met een houten wal. Sommigen vatten dit letterlijk op en bouwen een houten muurtje om zich heen, maar de meeste mensen trekken de stad uit en varen naar het eiland Salamis. Themistokles, een strateeg van de Grieken, wil met de vloot van Xerxes strijden, maar de Grieken durven dit zelf niet. Themistokles stuurt daarom een boodschapper naar de vloot van Xerxes, die een eind verderop ligt, met de boodschap dat het moment nu perfect is om de Grieken aan te vallen. Xerxes valt daarop aan, dus de Atheners moeten terugvechten en het wordt een gigantische nederlaag voor de Perzen, die lang niet zo goed zijn op zee. De houten wal van Athene was dus de vloot. Xerxes stuurt Artemisia, een koningin, met zijn zoons naar Suza terug gaan en hij bespreekt met Mardonios, zijn zwager, hoe ze nu verder moeten gaan. Mardonios wil graag verder vechten en blijft met driehonderdduizend soldaten. Xerxes neemt de rest van zijn leger mee naar Perzie, maar velen van hen sterven onderweg. Mardonios vecht verder bij Athene. Athene is haast leeg, en ze nemen het in. Dan gaan ze de strijd aan met de Spartanen, wanneer deze zich terugtrekken volgt Mardonios hen tot aan Plataiai. Daar worden ze door de Spartanen en Atheners in de pan gehakt. Wanneer Mardonios uiteindelijk zelf ook sneuvelt, besluit Artabasos terug te gaan naar Perzie met de soldaten die nog over zijn. Wanneer Xerxes van deze verliezen hoort draait hij door en een paar mannen willen hem en zijn kinderen doden en de troon overnemen. Het verhaal eindigt met een toneelstuk van Aischylos. In het stuk wordt de Perzische kant van de oorlog uitgebeeld, maar dan zonder spot. Pagina 1 van 5

2 Eerste persoonlijke reactie Ik vond het verhaal erg grappig, omdat Xerxes erg graag oorlog wil voeren, maar alles lijkt hem tegen te zitten. Wanneer ze de goden raadplegen, komen er nooit goede voorspellingen, wanneer ze al heel vaak verloren hebben, gaan ze toch door. Hij komt gewoon een beetje eigenwijs en dom over, maar op een grappige manier. Ik vond het boek niet ontroerend, omdat ik mezelf niet kan identificeren met een persoon in het boek. Het leest daarom een beetje als een stripverhaal, wat het best leuk maakte. Dit maakte het boek ook wel weer oppervlakkig, vond ik, maar dat vond ik niet vervelend. Ik vond het verhaal herkenbaar in de zin dat ik het een typisch verhaal uit de oudheid vond, het lijkt heel erg op de Griekse teksten die we bij Grieks vertalen, maar het was niet herkenbaar vanuit mijn eigen situatie. Al met al vond ik het een leuk boek, dat helemaal niet lijkt op de andere boeken die ik voor Nederlands heb gelezen. Onderwerp Verklaring van de titel De titel is Xerxes of de hoogmoed. Het is vrij duidelijk dat Xerxes ontzettend overmoedig is. Hij negeert adviezen van zijn oom om geen oorlog te voeren, hij negeert voorspellingen van orakels en gaat toch door na alle verliezen die hij heeft geleden. Hij is dus erg hoogmoedig. Korte omschrijving van het onderwerp Het onderwerp is de oorlog tussen de Grieken en de Trojanen (onder leiding van Xerxes). Eigen reactie op het onderwerp Het onderwerp is oorlog, dit komt op een heel ander manier naar voren dan in andere boeken die ik heb gelezen, zoals De Aanslag. Het gaat hier echt om een korte beschrijving van de gevechten, in plaats van de psyche van de slachtoffers. Eigen reactie op de manier waarop het onderwerp is uitgewerkt Ik vind dat het onderwerp op een leuke manier is uitgewerkt, het is namelijk een grappig boek. Meestal zijn oorlogsboeken heel dramatisch of heel spannend, dit boek is geen van beide. Daarom is het ook niet echt pakkend. Gebeurtenissen Eigen reactie op de gebeurtenissen in het boek De gebeurtenissen zijn niet echt spannend, er wordt nergens echt over de slachtoffers geschreven, het is een soort van beschrijving van een oorlog vanuit een koning. De legers zijn voor hem slechts aantallen en de verliezen krenken alleen zijn ego. Het boek had niet veel langer moeten zijn, want dan zou het erg saai zijn geworden. De gebeurtenissen wekten dus niet echt een heftige reactie bij mij op. Vergelijk de gebeurtenissen in het boek met je eigen situatie en andere boeken of films Ik kan mezelf niet echt identificeren met een persoon uit het boek, dit komt natuurlijk omdat de oorlog die beschreven wordt zich rond 500 voor Christus afspeelt. Toch vind ik het een herkenbaar onderwerp, omdat we bij Grieks teksten vertalen die er heel erg op lijken. Voorin staat: vrij naar Herodotos, maar ik denk dat hij best dicht bij de Griekse tekst is gebleven, omdat de zinnen heel herkenbaar zijn als een Pagina 2 van 5

3 vertaling. Er zijn natuurlijk ook veel films die zich in de oudheid afspelen, maar daar gaat het meestal over het Romeinse rijk, dat pas een stuk later opkwam. Daarom denk ik ook dat je het niet zo goed kan vergelijken met bijvoorbeeld The Gladiator. Personages Beschrijf de karakters en eigenschappen van de hoofdpersonen Xerxes is de hoofdpersoon van het boek. Hij is de koning van Perzie en hij denkt dat hij oppermachtig is. Daarom wil hij de wereldheerschappij en heeft het plan opgevat om eerst Griekenland en daarna de rest van Europa te veroveren. Hij is erg overmoedig en bedenkt de vreemdste plannen, zoals het doormidden laten splijten van een berg. Hij denkt dat hij oppermachtig is en dat hij dat Griekenland wel even zal onderwerpen. Gaandeweg blijkt dit dus vies tegen te vallen en zijn ego wordt daardoor erg beschadigd. Nederlagen wil hij niet accepteren, dus hij stuurt berichten naar het thuisfront dat het allemaal geweldig gaat. Iedereen op het hof is daarom ook erg verrast als Mardonios aan het eind van het boek verslagen blijkt en dood. Vooral Xerxes kan dit niet hebben en draait door. Mardonios: Mardonios de zwager van Xerxes en trekt ook ten strijde in de oorlog. Als Xerxes terug wil naar Perzie na de nederlaag op zee bij het eiland Salamis, wil Mardonios verder vechten. Hij vraagt van Xerxes manschappen, want hij denkt daarmee Athene te kunnen veroveren. Helaas lukt dit hem niet en hij sterft in de strijd. Beschrijf je eigen reactie op deze personen Ik vind Xerxes een slechte koning. Hij gaat om met zijn soldaten alsof het maar poppetjes zijn in zijn machtsspelletje. Het interesseert hem niet als er veel sneuvelen, het is alleen vervelend voor zijn ego. Als zijn schip te zwaar beladen is, vraagt hij aan de stuurman wat hij moet doen. Op aanraden van de stuurman laat hij een aantal mannen overboord gooien. De stuurman wordt beloond met een gouden krans voor het redden van de koning en vervolgens onthoofd als straf voor de dood van de verdronken Perzen. Het is geen wreedheid. Het is logica en koninklijke rechtspraak. Verder is hij natuurlijk ontzettend grappig beschreven, dit maakt het boek leuk. De oorlogen vond ik verder niet erg interessant, maar het is de overmoed van Xerxes die het boek zo grappig maakt. Over Mardonios kom je verder niet zo heel veel te weten. Hij lijkt me wel een stuk verstandiger en realistischer dan Xerxes. Bouw Beschrijf de bouw van het verhaal Het verhaal is grotendeels chronologisch. Er zitten wel wat terugverwijzingen in, naar bijvoorbeeld het Perzische rijk onder leiding van de vader van Xerxes. Ook zitten er een aantal tijdsprongen in. Het was mij daarom ook niet helemaal duidelijk dat de oorlog bijna dertig jaar duurde. Geef een kritische reactie op de bouw van het verhaal Ik vind het fijn dat het chronologisch verteld wordt, maar de tijdsprongen die erin zitten ontgingen me soms een beetje, waardoor ik dacht dat de oorlog eigenlijk iets korter was. Taalgebruik Pagina 3 van 5

4 Beoordeel de tekst op taalgebruik Het taalgebruik in de tekst vond ik wel duidelijk. Van Diand hoorde ik dat hij de zinnen heel erg vaag vond en veel te lang, maar doordat ik Grieks heb ben ik hier wel aan gewend. Het leest dus wel anders dan een gewoon Nederlands boek, maar ik vond dat wel leuk. Verdiepingsopdracht Relatie met politieke achtergronden: In 1914 brak de Eerste Wereldoorlog uit. Keizer Wilhelm de tweede was op dat moment keizer van Duitsland. Hij was zijn leven lang gehandicapt doordat bij de geboorte de zenuwen van zijn schouder bekneld raakten. Ondanks zijn handicap moest hij van zijn moeder overal aan meedoen en onderwierp ze hem aan allerlei harde massages, alle vormen van 19e-eeuwse kwakzalverij en zelfs elektroshocktherapie. Wilhelms grote passie waren uniformen. Hij had verschillende kleermakers in vaste dienst en een speciaal uniform voor elke gelegenheid die maar te bedenken is. Wilhelm kon niet tegen zijn verlies en zijn Generale Staf was er dan ook alles aan gelegen de opperbevelhebber te laten winnen bij de jaarlijkse Kaisermanöver. Het verhaal wil dat hij er een kinderlijk plezier in had de stenen aan de ringen om zijn vingers naarbinnen te dragen zodat hij anderen bij het handen schudden kon bezeren. Zeker is dat hij in zijn rechterarm zo sterk was dat hij bezoekers bij het handenschudden de tranen in de ogen kon laten springen: dit was zijn manier om iemands karakter op voorhand te testen. Ondanks Wilhelms houding is het moeilijk te zeggen dat hij de Eerste Wereldoorlog heeft opgezocht, hoewel hij ook weinig deed om deze te voorkomen. Duitsland was een alliantie aangegaan met Oostenrijk-Hongarije (Tweebond) en Wilhelm moedigde het harde beleid van Wenen op de Balkan aan. Hij verklaarde na de moord op aartshertog Frans Ferdinand in Sarajevo op 28 juni 1914 dat de Oostenrijkers op de onvoorwaardelijke steun van Berlijn konden rekenen. Tijdens zijn zeilvakantie in Noorwegen in de weken die volgden escaleerde de Balkancrisis tot een Europese oorlog waarbij Duitsland zich geconfronteerd zag met vijanden aan zowel de oostals de westgrenzen. Tijdens de oorlog was hij opperbevelhebber (Oberster Kriegsherr) maar verloor al snel de controle over zijn land en zijn populariteit. Na enkele van weinig competentie getuigende ' Dienstbefehlen ' aan zijn commandanten 'bevrijdde' de Pruisische legertop Wilhelm van zijn verantwoordelijkheden en werd Duitsland vanaf toen door een militaire junta bestuurd. De keizer had feitelijk niets meer in te brengen hoewel hij zelf meende nog altijd te regeren. (Bron: Op de achterkant van het boek staat: Geinspireerd op de persoon en het karakter van de Duitse keizer Wilhelm II, schreef Couperus vlak na de Eerste Wereldoorlog de historische roman Xerxes, of de Hoogmoed. Met zijn onovertroffen kennis van de klassieke oudheid brengt hij hierin het Perzische Rijk tot leven onder het bewind van de koning Xerxes ( v. Chr.), zichzelf noemende koning der koningen en net zo bezeten van arrogante ambities en zucht naar macht als de Duitse keizer. De overeenkomsten tussen Xerxes en de beschrijving van keizer Wilhelm II op wikipedia zijn behoorlijk groot. Ook als ze verslagen zijn, zijn de overeenkomsten groot. Beiden blijken ze eigenlijk niet de grote heersers te zijn die ze zichzelf vonden. De wereld blijkt prima verder te kunnen zonder hen. Dit helpt mee aan hun krankzinnig worden. Passage uit de tekst: Xerxes is voor het wanhoopsgeschreeuw gevlucht in zijn kamer. Hij is neergestort op zijn bed, hij staart door de open ramen de parken in: de palmen heffen er onbewogen de kronen der waaierbladeren naar het zomerazuur van de lucht; alles is onbewogen: de stieretorsen die de balken der cederen zoldering dragen; de loende leeuwen van glazuurstenen tichels die de kamer rondgaan; de gespeerde, overdreven gespierde strijder, in verhoogd aan de deur, kolossaal En Pagina 4 van 5

5 Xerxes staart en vraagt hoe het mogelijk is zijn broeders Abrokomes en Hyperanthes, bij de Thermopylai, zijn broeder Ariabignos en zijn neven en zwagers bij Salamis, Tigranes-zo groot was hij en prachtig-bij Mykale, Artayntes, Ithamitres, helaas, helaas, allen dood, dood, dood! En nu Mardonios! Hij wordt als gek, hij kan niet geloven; enkele onbeschaafde Doriërs kunnen toch niet de gehele Perzische cultuur bedreigen; hij staat op, hij loop op en neer, hij luistert uit het is of de schelle, ongebreidelde rouw en wanhoopskreten der vrouwen tot hem snerpen, tot in zijn oren, tot in zijn hersens en hij valt neer, neer in de kussens, hij valt neer met zijn neergetuimelde hoogmoed samen en hij staart, hij staart als krankzinnig. Ginds, in de omlijsting der open gebleven deur, aan een opgeheven gordijn in het portaal, tussen de kolossale speerdragers van en glazuursteen, zijn menselijker figuren zichtbaar geworden. Het zijn zes officieren van de koninklijke lijfwacht; het is hun bevelhebber-artabanos heet hij-die hen aanvoert; zij hebben hun zwaarden getrokken, zij hebben een koningsmoord in de zin; zij zijn niet tevreden geweest over deze oorlog; Artabanos, zoon van Artabanos, neef van Xerxes, beoogt zelve Perziës kroon te dragen; zij zullen met hun zevenen Xerxes vermoorden als eenmaal Dareios en de zes Perzen des valsen Smerdis. Artabanos zal Xerxes vermoorden, de knaap Dareios, het kind Artaxerxes Omdat keizer Wilhelm II hetzelfde lot te wachten stond, vluchtte hij naar Nederland. Als de monarchie in Duitsland ooit wordt hersteld, zal zijn lichaam naar Duitsland gaan. Tot die tijd ligt hij te wachten in Nederland. Toch zegt Couperus zelf: Heeft de schrijver een parallel willen strekken tusschen onzen Oorlog en het oorlogje van Xerxes met de Grieken? Neen, héélemaal niet! Hoewel het soms toch wel schijnt, dat de eeuwen, de menschen en de dingen bijna niet veranderd zijn en misschien dààrom Maar ik denk toch dat hij deze vergelijking wil maken, want anders zou het niet op de achterkant van het boek staan. Relatie met culturele achtergronden: Het is een bewerking van een boek van Herodotos, een Griekse schrijver. Couperus was van jongs af aan al heel erg geïnteresseerd in de Griekse mythologie, hoewel hij HBS heeft gedaan en geen gymnasium. Dit is de reden waarom hij het boek heeft geschreven. Ik denk dat het verhaal verder niet zoveel met zijn culturele achtergrond te maken heeft. Relatie met de literaire stroming: In het boek komt heel duidelijk het noodlot naar voren. Het noodlot maakt dat de Grieken de Perzen overwinnen. Je zou dit misschien uit kunnen leggen als een naturalistisch kenmerk, omdat het daar ook vaak draait om het lot dat de mens niet zelf in handen heeft. Maar ik denk niet echt dat dit een typisch naturalistisch boek is, omdat het naturalisme rond het begin van de twintigste eeuw opkwam, terwijl het boek een vrije vertaling van Herodotos is. Pagina 5 van 5