Take Home Examen. De decadente en naturalistische kijk op de natuur. i Postvak 54 6 juni 2008 Blok BA CW 1 E Vraag III
|
|
- Victor van Beek
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Take Home Examen De decadente en naturalistische kijk op de natuur i Postvak 54 6 juni 2008 Blok BA CW 1 E Vraag III
2 De roman A Rebours uit 1884 van Joris-Karl Huysmans gaat over het leven van hertog Jean Des Esseintes, die genoeg heeft van het stadsleven en besluit als een kluizenaar in een landhuis op het platteland buiten de drukke stad Parijs te gaan wonen. Zijn huis richt hij geheel artificieel in, want in de natuur zit niet de schoonheid waarnaar hij op zoek is. Zo bezit hij bijvoorbeeld veel verschillende parfums en geeft hij ook de voorkeur aan planten die er behoorlijk kunstmatig uitzien. Hij zondert zich dus volledig af van de buitenwereld en houdt zich bezig met verschillende vormen van artistieke werken, zoals schilderijen, literatuur en parfums. (Huysmans, 2004) De Engelse vertaling van dit boek heeft de titel Against Nature, wat natuurlijk erg toepasselijk is als je ziet waar het verhaal over gaat. De hoofdpersoon keert zich namelijk volledig tegen de natuur en zoekt daarentegen juist in het artificiële naar de echte schoonheid. Hij zondert zich af van de mensheid en het drukke stadsleven, maar dat doet hij dus niet om zich terug te trekken in de natuur, integendeel: Hij probeert zijn eigen kunstmatige leefwereld te scheppen. A Rebours wordt ook wel de bijbel van het decadentisme genoemd en dat is niet verwonderlijk als je kijkt naar de decadente visie op de natuur. De decadent vindt de natuur maar niks en probeert deze daarom te overtreffen door ze na te bootsen met kunstmatige materialen. Huysmans geeft met het gedrag en de opvattingen van de hoofdpersoon Des Esseintes een goed beeld van deze decadente houding ten opzichte van de natuur. Des Esseintes kan daarom omschreven worden als een echte decadent. En dit geldt natuurlijk net zo goed voor Huysmans zelf, aangezien hij het boek geschreven heeft en zijn eigen ideeën hierin verwoord heeft. Er is een duidelijk verband te leggen tussen A Rebours en de opvattingen van de Franse prozadichter Charles Baudelaire. In zijn werk De schilder van het moderne leven maakt Baudelaire duidelijk dat hij het kunstmatige verkiest boven het natuurlijke. Dit wordt vooral duidelijk in het elfde hoofdstuk Lofzang op de make-up. Volgens Baudelaire is het de natuur die ons tot misdaden aanzet en de deugd beschrijft hij als kunstmatig: Het kwaad gebeurt zonder inspanning, natuurlijk, fataal; het goede is altijd het produkt van een kunst (Baudelaire, 1992, p. 61). In principe dient de kunst er voor om de natuur te overtreffen en Baudelaire spitst het in dit hoofdstuk vooral toe op de vrouw. Hij ziet het als een soort plicht van de vrouw zich door middel van alle kunsten boven de natuur te verheffen en vooral de make-up heeft hier een groot aandeel in. De make-up moet de natuurlijke fouten van de vrouw verbergen, zoals de vlekken op de huid. De make-up moet vooral ook zichtbaar zijn en
3 mag er absoluut niet toe dienen de natuur na te bootsen. Het moet de natuur juist overtreffen. (Baudelaire, 1992) Wat de opvattingen over de natuur betreft, zitten er dus duidelijke gelijkenissen in het werk van Huysmans enerzijds en dat van Baudelaire anderzijds. Bij beide schrijvers vind je de dwang naar het artificiële en de afkeer tegen het natuurlijke terug. Baudelaire kan dus, net als Huysmans, omschreven worden als een decadent. Een ander figuur uit de negentiende eeuw bij wie eenzelfde soort visie op de natuur nadrukkelijk naar voren komt, is de Britse dandy Oscar Wilde. Het dandyisme heeft duidelijke gelijkenissen met het decadentisme. Zo bestaan er binnen het dandyisme ook de decadente voorkeuren voor het artificiële, het verval en de verveling. (Hielkema, 1989) In The Decay Of Lying zet Wilde zijn opvattingen overzichtelijk uiteen. Dit werk is in dialoogvorm geschreven en het betreft een gesprek tussen Vivian en Cyril. Vivian is van mening dat de kunst de natuur in alles overtreft. De kunst toont alle gebreken van de natuur aan en het is ook juist de onvolmaaktheid van de natuur die de kunst mogelijk maakt. Een passend voorbeeld is dat van de architectuur: Als de natuur perfect zou zijn, zouden er geen huizen nodig zijn. Maar omdat men een dak boven het hoofd verkiest boven de open lucht, geeft aan dat men het kunstmatige dus prefereert boven het natuurlijke. Kunst mag vooral ook geen functie hebben. Het enige doel van kunst is de kunst zelf. Kunst mag nooit een kopie van het leven zijn, het mag zelfs niet in de buurt komen van de realiteit. Daarom moet er veel gelogen worden in de kunst, de bijzondere waarde van kunst wordt namelijk bepaald door het fictieve karakter ervan. De kunst is geen imitatie van de natuur, maar juist andersom. Wat wij waarnemen in de natuur, en hoe wij dat waarnemen, wordt beïnvloed door de kunsten. (Wilde, n.d.) Vivian kan wel gezien worden als degene die de ideeën van Oscar Wilde weergeeft. Wilde stelt, net als Huysmans en Baudelaire, het artificiële boven het natuurlijke. Hij kan in dit opzicht dus als een decadente dandy worden gezien. Ook het estheticisme, wat heel herkenbaar is in A Rebours, is terug te vinden bij Wilde. In tegenstelling tot Baudelaire, Huysmans en Wilde, hadden de realisten en de naturalisten een andere kijk op de natuur. Het naturalisme is als het ware ontstaan uit het realisme en net als de realist wil de naturalist de werkelijkheid weergeven. De naturalist gaat echter een stap verder door het leven wetenschappelijk te benaderen en de werkelijkheid niet te idealiseren. In plaats daarvan wordt ook vooral de duistere kant en de ellende van het leven beschreven. De naturalisten schetsen het leven zoals het daadwerkelijk is en proberen de realiteit zo natuurgetrouw mogelijk weer te geven. (Kusters, 2008)
4 Het beste voorbeeld van een naturalistische schrijver in de negentiende eeuw is Emile Zola. Als je zijn werk vergelijkt met A Rebours vallen meteen grote verschillen op tussen de decadente visie en stijl van Huysmans en de naturalistische aanpak van Zola. Opvallend is dat Huysmans aanvankelijk onder invloed stond van het naturalisme. Hij was zelfs een leerling van Zola. En in zijn eerste werken zijn die naturalistische kenmerken ook goed terug te vinden. In zijn romans Martha, geschiedenis van een prostituee uit 1876 en De gezusters Vatard uit 1879 doet hij verslag van het ellendige leven van arbeiders, wat kenmerkend is voor naturalistische schrijvers. Pas met A Rebours begon hij zich af te keren van de naturalistische stijl en stapte hij over op een decadente stijl. (Van Buuren, 2001) Qua schrijfstijl valt meteen een groot verschil op tussen A Rebours van Huysmans en Germinal van Zola. Beide schrijvers zijn heel beschrijvend, maar ieder met een ander doel voor ogen. Zola probeert vooral de sfeer weer te geven en Huysmans heeft eerder een esthetische bedoeling met zijn beschrijvingen. Zola beschrijft de duistere kant van het leven en Huysmans wil de schoonheid van de verschillende kunstobjecten weergeven. Twee citaten uit beide boeken zal dit verduidelijken. Zo schrijft Zola (1993): In de ondoordringbare en inktzwarte duisternis van een sterreloze nacht liep in de kale vlakte een eenzame man over de weg van Marchiennes naar Montsou, tien kilometer kaarsrecht plaveisel dwars door de bietenvelden (p. 7). Door de woordkeuze creëert Zola in deze zin al meteen een duistere en een beetje een sombere sfeer. Dit in tegenstelling tot Huysmans (2004): Net als een hoogaltaar in een kathedraal stond een troon onder talloze bogen, zich losmakend uit de gedrongen, bijna romaanse pilaren, overtrokken met veelkleurig metselwerk, in mozaïek gevat en ingelegd met lazuursteen en bruinrood agaat, in een paleis dat leek op een basiliek van tegelijk mohammedaanse en byzantijnse stijl (p. 76). Heel uitgebreid beschrijft Huysmans hier de schoonheid van het schilderij Salomé. En hier blijft het niet bij, zo gaat het nog wel een aantal pagina s door. Dat doet hij eigenlijk door het hele boek heen, steeds weer over een ander onderwerp. De ellenlange beschrijvingen geven de schoonheid van de kunst weer en over de natuur en de realiteit is Huysmans niet zo positief. De verschillen tussen enerzijds de decadenten Huysmans, Baudelaire en Wilde en aan de andere kant de naturalisten met onder meer Zola lijken me wel duidelijk. De decadenten verafschuwen de natuur en zullen schoonheid zoeken in het kunstmatige. Het is echter niet zo dat de naturalisten precies het tegendeel nastreven. Ze verafschuwen de kunst niet zoals de decadenten dat doen bij de natuur. De naturalisten streven alleen naar een natuurgetrouwe weergave van de realiteit.
5 Literatuur Baudelaire, C. (1992). De schilder van het moderne leven (M. van Buuren, vert.). Amsterdam: Uitgeverij Voetnoot. (Oorspronkelijke uitgave 1863) Buuren, M. van (2001). Huysmans, kunstenaar van het surnaturalisme. In: Joris-Karl Huysmans, Voorkeuren (P. Meeuse, vert.). Amsterdam: Voetnoot, pp Hielkema, A. (red.). (1989). De dandy of de overschrijding van het alledaagse. Facetten van het dandyisme. Meppel: Boom. Huysmans, J.-K. (2004). Tegen de keer (J. Siebelink, vert.). Amsterdam: Athenaeum. (Oorspronkelijke uitgave 1884) Kusters, W. (2008). College Van Germinal tot A rebours. Eleum.unimaas.nl. Retrieved June 3, 2008, from Wilde, O. (n.d.) The decay of lying. An observation. Oxford/New York: Oxford University Press Zola, E. (1993). Germinal (J. Versteeg, vert.). Amsterdam: G.A. van Oorschot. (Oorspronkelijke uitgave 1885)
Take Home Examen. Het stijlbegrip volgens Nelson Goodman. i Postvak 54 6 juni 2008 Blok BA CW 1 E Vraag II
Take Home Examen Het stijlbegrip volgens Nelson Goodman i444049 Postvak 54 6 juni 2008 Blok BA CW 1 E Vraag II De Amerikaanse filosoof Nelson Goodman heeft een boek geschreven, genaamd Ways of Worldmaking.
Nadere informatieTake Home Examen. Manet en Baudelaire in Parijs. i444049 Postvak 54 6 juni 2008 Blok BA CW 1 E Vraag I
Take Home Examen Manet en Baudelaire in Parijs i444049 Postvak 54 6 juni 2008 Blok BA CW 1 E Vraag I Om de werken van Edouard Manet te analyseren, is het handig om een goed beeld te hebben van het Parijs
Nadere informatieBoekrecensie: De geschiedenis van de schoonheid Auteur: Umberto Eco Uitgeverij: Bert Bakker Jaar van uitgave: 2005
1 Boekrecensie: De geschiedenis van de schoonheid Auteur: Umberto Eco Uitgeverij: Bert Bakker Jaar van uitgave: 2005 Student: Jedidja van Wijngaarden Mobiele nummer: 06-14808686 Studentenummer: 412073
Nadere informatieDandy. Fat of Pronker. 18 e eeuwse voorloper/variant: Macaroni Zie tekst: Yankee Doodle. Maar Dandy is iets van na de Franse Revolutie
Dandy Dandy Fat of Pronker 18 e eeuwse voorloper/variant: Macaroni Zie tekst: Yankee Doodle Maar Dandy is iets van na de Franse Revolutie Joachim Murat, Franse Koning van Napels, de "Dandy Koning" Karikatuur
Nadere informatieGauguin, Bonnard, Denis. Dit werkboekje is van:
Gauguin, Bonnard, Denis Dit werkboekje is van: Hallo! Je gaat binnenkort op bezoek in het museum Hermitage Amsterdam. Het woord Hermitage spreek je uit als hermitaasje. Een museum is een gebouw waarin
Nadere informatieRealisme het leven zoals het is
Realisme 1850 1920 het leven zoals het is Classicisme Barok 1640 1720 Realisme 1850 1920 Wat was Classicisme ook al weer? De thema's zijn vaak ontleend aan de antieke geschiedenis en de mythologie en zijn
Nadere informatieART HISTORY. de negentiende eeuw. H5 Hoofdstuk 3 Het Realisme Tweede helft 19de eeuw
ART HISTORY de negentiende eeuw H5 Hoofdstuk 3 Het Realisme Tweede helft 19de eeuw Thema s uit het Realisme Hardwerkende fabrieksarbeiders. Eenvoudige plattelandsmensen. Kleine en alledaagse gebeurtenissen.
Nadere informatieKijkwijzer HAVO / VWO. Joep Nicolas. 11 juni 2014 t/m 11 januari 2015. Pierre Cuypersstraat 1, 6041 XG Roermond, 0475 359102, www.cuypershuis.
Kijkwijzer HAVO / VWO Joep Nicolas 11 juni 2014 t/m 11 januari 2015 Pierre Cuypersstraat 1, 6041 XG Roermond, 0475 359102, www.cuypershuis.nl Welkom in het Cuypershuis Het museumgebouw is een uniek complex
Nadere informatieOBSERVATIE. Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt. Robbert Kooiman G&I 1-C
OBSERVATIE Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt Robbert Kooiman G&I 1-C Contents Inleiding... 2 Covert of Overt... 2 Analyse... 3
Nadere informatieDe brieven van Van Gogh
De brieven van Van Gogh Tijdens een rondwandeling door het dorp, vertelt ieder gids wel iets over de vele brieven die Vincent schreef in zijn leven. Hoe belangrijk waren de brieven voor Vincent, aan wie
Nadere informatie125 jaar. Geïnspireerd door de beroemde werken van Nederlands schilder. Vincent van Gogh (1853-1890)
125 jaar Geïnspireerd door de beroemde werken van Nederlands schilder Vincent van Gogh (1853-1890) WWW.BNWALLCOVERINGS.COM 125 JAAR GEÏNSPIREERD DOOR DE WERKEN VAN KUNSTSCHILDER VINCENT VAN GOGH De collectie
Nadere informatieImmanuel Kant. Opmerkingen over het gevoel van het schone en het verhevene. Vertaling, inleiding en aantekeningen door Ike Kamphof
opm Kamphof-Kant vs5 23-03-2006 13:31 Pagina 3 Immanuel Kant Opmerkingen over het gevoel van het schone en het verhevene Vertaling, inleiding en aantekeningen door Ike Kamphof opm Kamphof-Kant vs5 23-03-2006
Nadere informatieWAARNEMEN SCHETS DE LIJN PERSPECTIEF EN RUIMTELIJKHEID COMPOSITIE KLEUR MUZIEK EN ABSTRACTIE
WAARNEMEN SCHETS DE LIJN PERSPECTIEF EN RUIMTELIJKHEID COMPOSITIE KLEUR MUZIEK EN ABSTRACTIE Concept: Annelinde de Jong Tekst: Annelinde de Jong en Kevin Aerts Annelinde de Jong, 2012 1 WAARNEMEN Check,
Nadere informatierijks museum Verwerkingsmateriaal Examentour VWO ANTWOORDMODEL VERSIE A + B Visuele analyse van schilderkunst in de 17DE, 19DE en 20STE eeuw 1/5
1/5 VERSIE A Vraag 1 A Gebruik van licht om de dramatiek te uiten. Het subtiele licht (vs. clair-obscur in de barok) geeft diepte aan het schilderij en accentueert het hoofdmotief. Het zorgt er dus voor
Nadere informatieVisuele analyse van schilderkunst in de 17de, 19de en 20ste eeuw
1/5 Eregalerij, Rijksmuseum Brieflezende vrouw, Johannes Vermeer, ca. 1663 Dit verwerkingsmateriaal wordt aangeboden na afloop van zeventiende eeuw laat Johannes Vermeer zien in de examentour Burgerlijke
Nadere informatierijks museum Verwerkingsmateriaal Examentour VWO versie b Visuele analyse van schilderkunst in de 17de, 19de en 20ste eeuw 1/5
1/5 Eregalerij, Rijksmuseum Mondriaanjurk, Yves Saint Laurent, Abraham, Bianchini-Férier, 1965 Dit verwerkingsmateriaal wordt aangeboden na afloop van de examentour Burgerlijke cultuur in de zeventiende
Nadere informatielandelijk, licht EN eclectisch interieur
interieur landelijk, licht EN eclectisch TEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: JAN VERLINDE De bewoners van dit huis woonden eerder al in hetzelfde park. Ze waren het erover eens dat dit het leukste en
Nadere informatieGELOOFSVRAGEN EN LEVENSVRAGEN
WAAROM??? DAAROM!!! Soms sta je met je mond vol tanden, wanneer je kind je met een vraag overvalt. "Waarom zijn de bomen groen?", "Waarom regent het vandaag?" Waarom... waarom..., steeds weer waarom. De
Nadere informatieSamenvatting Dautzenberg H8
Samenvatting Dautzenberg H8 Paragraaf 56 Elk boek kun je in drieën verdelen: voorwerk, eigenlijke tekst, nawerk. Onder voorwerk verstaan we alles wat voorafgaat aan het eerste hoofdstuk: omslag, titel,
Nadere informatieWIE ZOEKT, DIE VINDT!
I WIE ZOEKT, DIE VINDT! Eigenlijk is kaartlezen een zoekspelletje. Aan de hand van een index en een legende zijn we in staat om een bepaalde plaats op een kaart gemakkelijk terug te vinden. Dit gebeurt
Nadere informatieExamen VWO. Arabisch (nieuwe stijl)
20 04 Tijdvak 1 Woensdag 19 mei 9.00 11.30 uur Examen VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs rabisch (nieuwe stijl) Vragenboekje Geef niet meer antwoorden (zinnen, redenen, voorbeelden e.d.) dan
Nadere informatiebeeldende vakken CSE GL en TL
Examen VMBO-GL en TL 2018 tijdvak 2 dinsdag 19 juni 13.30-15.30 uur beeldende vakken CSE GL en TL Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 37 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 61 punten
Nadere informatieNoem maximaal vijf liedjes waarin de naam Mestreech of mestreech voorkomt. Let op: dus niet de naam Maastricht!
Eindejaarquiz Stichting MestreechOnline 2014. 1. Maastricht en muziek. Noem maximaal vijf liedjes waarin de naam Mestreech of mestreech voorkomt. Let op: dus niet de naam Maastricht! Vermeldt de naam van
Nadere informatierijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005
rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 Provided by Fanart Central. http://www.fanart-central.net/stories/user/fightgirl91/21803/rijm Chapter 1 - rijm 2 1 - rijm Gepaard
Nadere informatieWie wil geen vervuld leven? 7 Een comfortabel leven 11 Een gezond leven 17 Een leven in geluk en liefde 23 Liefde beoefenen 29 Oefen je binnenwereld
Wie wil geen vervuld leven? 7 Een comfortabel leven 11 Een gezond leven 17 Een leven in geluk en liefde 23 Liefde beoefenen 29 Oefen je binnenwereld meer liefde 39 Oefen je met de buitenwereld meer evenwicht
Nadere informatieVragen literatuur 6-VWO Deze vragenlijst is grotendeels gebaseerd op de Coach van Noordhoff. Literaire begrippen
Vragen literatuur 6-VWO Deze vragenlijst is grotendeels gebaseerd op de Coach van Noordhoff. A Literaire begrippen 1. Wat is het verschil tussen een Vergleich (vergelijking) en een Metapher (metafoor)?
Nadere informatieBoekverslag Nederlands Zwijgen door Marcellus Emants
Boekverslag Nederlands Zwijgen door Marcellus Emants Boekverslag door een scholier 1731 woorden 9 september 2014 5,4 6 keer beoordeeld Auteur Genre Marcellus Emants Psychologische roman Eerste uitgave
Nadere informatietechnisch verslag literatuur
technisch verslag literatuur naam klas naam auteur pseudoniem? biografische gegevens boek geschreven in welk jaar? eerste uitgave: uitgever, jaar deze publicatie: uitgever, jaar aantal pagina's Heeft het
Nadere informatieONVOORWAARDELIJKE LIEFDE GEDICHTEN EN GEDACHTEN. Jelly Verwaal
ONVOORWAARDELIJKE LIEFDE GEDICHTEN EN GEDACHTEN Jelly Verwaal ISBN 9789086030651 2013, Jelly Verwaal Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd
Nadere informatieLatijn en Grieks in de 21ste eeuw
Latijn en Grieks in de 21ste eeuw Kiezen voor Latijn en/of Grieks? Als leerling in het laatste jaar van de basisschool sta jij voor een belangrijke keuze. Welke studierichting moet je gaan volgen in het
Nadere informatieBepaal eerst de probleemstelling of hoofdvraag
Bepaal eerst de probleemstelling of hoofdvraag De probleemstelling is eigenlijk het centrum waar het werkstuk om draait. Het is een precieze formulering van het onderwerp dat je onderzoekt. Omdat de probleemstelling
Nadere informatieGiardino beeldentuin (Jos van Vreeswijk) 4-1 16-02-2007 13:02 Pagina 1
Giardino beeldentuin (Jos van Vreeswijk) 4-1 16-02-2007 13:02 Pagina 1 Giardino beeldentuin (Jos van Vreeswijk) 4-1 16-02-2007 13:02 Pagina 2 Jos van Vreeswijk is meer dan dertig jaar beeldhouwer en nog
Nadere informatieDaar zit diepte in. Deel 1: Perspectief
Daar zit diepte in. Deel 1: Perspectief Heb je soms wel eens het gevoel dat je in een schilderij binnen kunt wandelen? Dat komt omdat schilders in perspectief schilderen. Honderden jaren geleden ontwikkelden
Nadere informatieBegrippenlijst 6 Massamedia Klas 3
Begrippenlijst 6 Massamedia Klas 3 = herhaling van een begrip van begrippenlijst 1, 2, 3, 4 of 5 Computeranimatie Massamedia Animatie op de computer gemaakt. Animatie is een film die gemaakt is door foto
Nadere informatieDe walging van de natuur bij Baudelaire en Huysmans
Luc Wierts De walging van de natuur bij Baudelaire en Huysmans Een veel voorkomend thema in de negentiende eeuwse literatuur is de afwijzing van de natuur. Luc Wierts onderzoekt het concept van de anti-natuur
Nadere informatieWONEN LEVE DE VERBEELDING
Less is more is niet besteed aan Caroline Notté, want ze houdt van veel objecten, meubelen, kunstwerken en snuisterijen. Hier zie je zowel antieke meubelen, vintage design als trouvailles, zoals het driehoekige
Nadere informatiebeeldende vormgeving Naam:...Klas... Deze periode gaan we ons bezig houden met het menselijk lichaam en met enkele details.
beeldende vormgeving Naam:...Klas... thema 6: De mens Deze periode gaan we ons bezig houden met het menselijk lichaam en met enkele details. Zolang de mens zich bezig gehouden heeft met kunst, heeft hij
Nadere informatieRembrandt en de Bijbel
Rembrandt en de Bijbel POSE CHRISTENDOM HAV0/VWO 4 - CSG CALVIJN GODSDIENST De profetie van Simeon aan Maria olieverf op paneel (55 44 cm) 1628 Kunsthalle, Hamburg - Duitsland 1 Wat gaan jullie doen? Als
Nadere informatieHet belangrijkste verhaal is eigenlijk een samenvatting van alles wat Hij gedaan heeft
Kunt u mij een (voor u) belangrijk verhaal over Jezus vertellen? Het belangrijkste verhaal is eigenlijk een samenvatting van alles wat Hij gedaan heeft Zijn twee belangrijkste geboden: Heb je God lief
Nadere informatieEindexamen filosofie havo 2007-I
Opgave 2 Sociale utopieën tussen fantasie en werkelijkheid 8 maximumscore 3 het noemen en uitleggen van het principe van Bloch: hoop 1 een toepassing van het principe hoop op het ontstaan van utopische
Nadere informatiea. De hoogte van een toren bepalen met behulp van een stok
Gelijkvormigheid in de 17 de - en 18 de -eeuwse landmeetkunde Heb jij enig idee hoe hoog dat gebouw of die boom is die je uit het raam van je klaslokaal ziet? Misschien kun je de hoogte goed schatten,
Nadere informatie[DE BASILIEK VAN KOEKELBERG]
1 e graad secundair onderwijs Naam:... NATIONALE BASILIEK VAN HET HEILIG HART KOEKELBERG [DE BASILIEK VAN KOEKELBERG] Met dit boekje kan je zelfstandig of in groep kennismaken met de basiliek. 2 Hoe ga
Nadere informatiepagina 2 van 5 Laten we maar weer eens een willekeurige groep voorwerpen nemen. Er bestaan bijvoorbeeld -- om maar iets te noemen -- allerlei verschil
pagina 1 van 5 Home > Bronteksten > Plato, Over kunst Vert. Gerard Koolschijn. Plato, Constitutie (Politeia), Amsterdam: 1995. 245-249. (Socrates) Nu we [...] de verschillende elementen van de menselijke
Nadere informatieVragenlijst: Wat vind jij van je
Deze vragenlijst is bedacht door leerlingen. Met deze vragenlijst kunnen leerlingen er zelf achter kunnen komen wat andere leerlingen van hun school vinden. De volgende onderwerpen komen langs: Sfeer op
Nadere informatieCompetentie: Leergebied: Zuid Nederland. In bijna elke stad en elk dorp vind je wel een oud gebouw. Soms is dit het station, soms het stadhuis.
Techniekkit: Domein: Competentie: Leergebied: Zuid Nederland Constructies Ontwerpen Geschiedenis In bijna elke stad en elk dorp vind je wel een oud gebouw. Soms is dit het station, soms het stadhuis. 1.
Nadere informatieLatijn: iets voor jou?
: n j i t a L r o o v s iet jou? De Romeinen en wij Waar komen onze letters vandaan? Hoe komen we aan de namen van de maanden? De antwoorden op vele van deze vragen vind je vaak in het verleden bij de
Nadere informatieJacob van Ruisdael: Landschap met korenveld (1660-1665)
Jacob van Ruisdael: Landschap met korenveld (1660-1665) Een klassiek landschap Dit is wat we ons voorstellen bij het woord landschapsschilderkunst. We hebben alle elementen van een landschap: een blikvanger
Nadere informatieSpoor je leerlingen dus aan om een verzorgde taal te hanteren tijdens en buiten de lessen. Je maakt hen enkel sterker!
Jongeren en chattaal geen probleem, standaardtaal is ook een must in ons systeem! September Aandacht voor Standaardnederlands Taal verbindt en maakt van een groep mensen een samenleving. Een rijke taal
Nadere informatieARCHITECTUURTHEORIE, DEEL 2: TENDENZEN EN VERTOGEN
ARCHITECTUURTHEORIE, DEEL 2: TENDENZEN EN VERTOGEN 1965 2000 PROF. HILDE HEYNEN EXAMENVRAAG 1: PAPER VERGELIJK DE UTOPISCHE OPVATTINGEN VAN PIET MONDRIAAN MET DIE VAN KAZIMIR MALEVICH. NINA DELVA 2BIRA,
Nadere informatieBeste mededisputanten,
Beste mededisputanten, Wat volgt is bedoeld als een poging om de tekst van Aristoteles te hertalen. Geen vertaling dus, maar een poging om het betoog van A zo te verwoorden dat we met elkaar serieus kunnen
Nadere informatie3D in tuinarchitectuur
NIEUWSBRIEF 61 oktober 2012 Beste, Je hebt via www.atelierartisjok.be ingetekend op de nieuwsbrief. De nieuwsbrief zal je wat meer wegwijs maken in diverse thema's rond planten en tuinarchitectuur. Suggesties
Nadere informatieBoekverslag Nederlands Ik en mijn speelman door Aart van der Leeuw
Boekverslag Nederlands Ik en mijn speelman door Aart van der Leeuw Boekverslag door een scholier 1705 woorden 29 juli 2006 6,2 13 keer beoordeeld Auteur Genre Aart van der Leeuw Liefdesroman Eerste uitgave
Nadere informatieK U N S T K A L E N D E R 2 0 1 5
KUNST KALENDER 2 0 1 5 Exposities 2015 Januari Goitic - Glaswerk januari t/m maart Vitrines Frank van Tol - Fotografie januari t/m maart Oranje gang Maart Alian Brouwer - Schilderijen maart t/m mei Begane
Nadere informatieWerkstuk CKV Rijksmuseum
Werkstuk CKV Rijksmuseum Werkstuk door een scholier 1342 woorden 5 april 2004 5,5 34 keer beoordeeld Vak CKV Bezoek aan Het Rijksmuseum Opdracht 1: Vooronderzoek ter voorbereiding op de culture activiteit.
Nadere informatieTed van Lieshout Floor van de Ven, H3G, Uitgeveri Plaats Jaar uitgave en druk Aantal bladzijdes Genre Inhoudsopgave Samenvatting
Boekverslag door F. 1662 woorden 8 juni 2016 7 7 keer beoordeeld Auteur Ted van Lieshout Genre Psychologische roman, Jeugdboek Eerste uitgave 1996 Vak Nederlands Gebr. Ted van Lieshout Floor van de Ven,
Nadere informatiePLATTEGROND. Je neemt de trap tot halverwege, gaat linksaf en volgt de pijl
Lieve kinderen? In heel veel schilderijen en beelden van het Bonnefantenmuseum staan kinderen afgebeeld: kleine, grote, mooie, witte, eenzame en gezellige kinderen. Sterker nog, de naam van het museum
Nadere informatieDietrich Bonhoeffer DOOR GOEDE MACHTEN TROUW EN STIL OMGEVEN. Met aquarellen van Andreas Felger
Dietrich Bonhoeffer DOOR GOEDE MACHTEN TROUW EN STIL OMGEVEN Met aquarellen van Andreas Felger Dietrich Bonhoeffer DOOR GOEDE MACHTEN TROUW EN STIL OMGEVEN met aquarellen van Andreas Felger Oorspronkelijke
Nadere informatie- het lezen van het boek van Soldaat van Oranje en het maken van de literatuurwijzer het bekijken van de film Soldaat van Oranje;
LESSUGGESTIES blijkt de blijvende grote interesse van scholieren voor de Tweede Wereldoorlog. Zij geven aan vooral gegrepen te worden door persoonlijke verhalen, gekoppeld aan inzet van hedendaagse middelen.
Nadere informatieZondag 30 oktober 2011, Kogerkerk Zevende zondag van de herfst, kleur groen Spreuken 9 & Matteüs 25, 1-13
Zondag 30 oktober 2011, Kogerkerk Zevende zondag van de herfst, kleur groen Spreuken 9 & Matteüs 25, 1-13 Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Oost, west, thuis best. Als er 1 schaap over
Nadere informatieAantekeningen die je moet leren voor het SE Leesvaardig voor Eldeweek 2 en je eindexamen!! Goed bewaren dus!!!! Naam: Leesvaardig Blok 1
Aantekeningen die je moet leren voor het SE Leesvaardig voor Eldeweek 2 en je eindexamen!! Goed bewaren dus!!!! Naam: Leesvaardig Blok 1 Tekstverband Signaalwoord Voorbeeld Reden Omdat, want, daarom Ik
Nadere informatie1 Mag ik je hand even lezen?
1 Mag ik je hand even lezen? Opdracht Heb je al eens goed gekeken naar de preren en oneffenheden in je handpalm? Men zegt dat je uit die preren en heuvels het karakter en de toekomst van de eigenaar van
Nadere informatieOnderzoeksvraag: Welke ontwikkelingen in de Republiek stimuleerden de wetenschap en de cultuur?
Onderzoeksvraag: Welke ontwikkelingen in de Republiek stimuleerden de wetenschap en de cultuur? De bijzondere plaats in staatskundig opzicht en de bloei in economische en cultureel opzicht van de Nederlandse
Nadere informatieMens en Werk. Zoektocht naar de. Industriële Revolutie 1. Leerjaar 2 en 3 Havo/VWO
Mens en Werk Zoektocht naar de Industriële Revolutie Leerjaar en 3 Havo/VWO Mens en Werk havo/ vwo De tentoonstelling Mens en Werk is chronologisch opgebouwd. Dat wil zeggen dat de oudste kunstwerken als
Nadere informatieJohanna Kruit. Gedichten, geïnspireerd door bomen. Geheimen
1 Gedichten, geïnspireerd door bomen Geheimen In het donker huizen bomen die overdag gewoner zijn. Wij slaan de bochten van een pad mee om en gaan, ontkomen aan het licht af op geheimen.kleine geluiden
Nadere informatieInspiratie in ontwerp Skyrim
Inspiratie in ontwerp Skyrim Naam: Hicham Bendris docenten: Saskia Freeke en Sonja van Vuure Klas: G&IA Datum: 10/16/2015 Vak: Art, Media & Me Omschrijving project Skyrim speelt zich af in Tamriel. Dit
Nadere informatieImprimatura. Artists Oil Colour
Tekst & Beeld Robert Rost Imprimatura Artists Oil Colour ALS JE EEN SCHILDERIJ GAAT OPZETTEN IS HET ZINVOL EEN DOOR- DACHTE KEUZE TE MAKEN BETREFFENDE DE KLEUR VAN DE ONDER- GROND. KOOP JE EEN VOORGESPANNEN
Nadere informatiebeeldende vakken CSE GL en TL
Examen VMBO-GL en TL 2012 tijdvak 2 dinsdag 19 juni 13.30-15.30 uur beeldende vakken CSE GL en TL Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 34 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 76 punten
Nadere informatie- Literatuur - Naam: Klas: Nr: Datum:
- Literatuur - Naam: Klas: Nr: Datum: Het realisme WALT: We herhaalden eerder al dat je de meeste stromingen of bewegingen in de geschiedenis kan (..) zien als een reactie op een voorgaande denkwijze.
Nadere informatieOp reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid
History Christiane Simone Stadie Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid Herinneringen van mijne academiereis in 1843 (Abraham Des Amorie van der Hoeven Jr.) Seminar paper Christiane
Nadere informatieOpdracht Kunstkader. Kunstkader 1: Chaplin de musical
Opdracht Kunstkader Kunstkader 1: Chaplin de musical - Gebruik van projecties waardoor je zelfs een onbestaande scène tot een heel mooi beeld kan maken. - Knappe mime en schijngevechten met een ontzettend
Nadere informatieInspiratie in ontwerp: FARCRY4
Inspiratie in ontwerp: FARCRY4 Naam: Thomas Meiborg Klas: 1C Module: Art, Media & Me - inspiratie in ontwerp Docenten: Saskia Freeke, Sonjae van Vuure Datum: 16/10/2015 Inhoud: 1- Farcry 4 2- Inspiratiepunt
Nadere informatiebeeldende vakken CSE GL en TL
Examen VMBO-GL en TL 2008 tijdvak 2 dinsdag 17 juni 9.00-11.00 uur beeldende vakken CSE GL en TL Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 34 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 64 punten
Nadere informatieTITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven.
TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. Beginsituatie: De lln doen als inleiding op het project rond geloven en de kerkwandeling, een filosofisch gesprek. Er komen verschillende
Nadere informatieLever je verslag in een snelhechter in. Zorg dat je een mooi titelblad hebt, waar de naam van je boek, je eigen naam, klas en inleverdatum op staat.
Boekverslag Van het boek dat je gelezen hebt moet je een verslag maken. In het verslag moeten al onderstaande punten aan de orde komen. Sommige antwoorden weet je meteen. Soms kunnen er ook vragen zijn,
Nadere informatiebeeldende vakken CSE GL en TL
Examen VMBO-GL en TL 2011 tijdvak 2 dinsdag 21 juni 9.00-11.00 uur beeldende vakken CSE GL en TL Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 31 vragen. Voor dit examen zijn maximaal punten
Nadere informatieWat ga je in deze opdracht leren? Meer leren over: soorten vragen, vraagwoorden, signaalwoorden en sleutelwoorden
Wat ga je in deze opdracht leren? Meer leren over: soorten vragen, vraagwoorden, signaalwoorden en sleutelwoorden Soorten vragen, vraagwoorden, signaal- en sleutelwoorden Schema 1 Soorten vragen Open vraag
Nadere informatieOntdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek
Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Welkom in de bibliotheek. Je gaat op ontdekking in de bibliotheek. Hierbij doe je een onderzoek naar verschillende soorten media; zoals
Nadere informatieWie ben jij? Ik ben... Introductie VMBO
VMBO onderbouw Introductie Wie jij bent is niet in één zin te beantwoorden. Of je man of vrouw bent. Uit welk land je komt. Wanneer je geboren bent. Welke dingen (muziek, kleding, sport etc.) je leuk vindt.
Nadere informatiePerspectief 3e editie 2 vmbo Anders dan anderen krant. 1. Voorpagina
Perspectief 3e editie 2 vmbo Anders dan anderen krant 1. Voorpagina Geen mens is hetzelfde, want iedereen is weer anders. Elk mens heeft iets unieks. Dat maakt het soms lastig om elkaar te begrijpen. Of
Nadere informatieOver mijn werk WAT IS SCHEPPINGSKRACHT?
Over mijn werk WAT IS SCHEPPINGSKRACHT? Ben ik nu kunstenaar? Ik zou momenteel, ja, durven zeggen omdat ik op dit moment gebruik maak van mijn scheppend vermogen. Ik ben ervan overtuigd dat ieder van ons
Nadere informatieVisie is de fundamentele kracht die al het overige aanstuurt.
Visie op cultuureducatie INLEIDING Visie is de fundamentele kracht die al het overige aanstuurt. De kracht van visie is ongelofelijk! Teams en organisaties met een duidelijk missiegevoel presteren opvallend
Nadere informatie6,9. Boekverslag door Een scholier 1690 woorden 10 december keer beoordeeld. Charles Dickens Novelle, Fantasy & SF Eerste uitgave 1843
Boekverslag door Een scholier 1690 woorden 10 december 2002 6,9 340 keer beoordeeld Auteur Genre Charles Dickens Novelle, Fantasy & SF Eerste uitgave 1843 Vak Engels Algemeen: Titel: A Christmas Carol
Nadere informatieART HISTORY DE TWINTIGSTE EEUW. H4 algemeen deel Hoofdstuk 4 Expressionisme - Kunst en gevoel.
ART HISTORY DE TWINTIGSTE EEUW H4 algemeen deel Hoofdstuk 4 Expressionisme - Kunst en gevoel. Sigmund Freud (1856-1939) De ideeën van de psychoanalyticus Sigmund Freud hadden veel invloed op de kunstenaars
Nadere informatieDE GROTE FILOSOFIEQUIZ
DE GROTE FILOSOFIEQUIZ Opzet: 4 rondes. Leerlingen vormen groepjes, hoe veel leerlingen per groepje is afhankelijk van de grootte van de klas. Per ronde 10 vragen die beantwoord moeten worden op een antwoordvel.
Nadere informatie2.1 FaVoriete leestips
Verhalend 2.1 FaVoriete leestips Van klasgenoten heb ik de volgende tips gekregen van boeken/tijdschriften die mij leuk lijken: 1.... 2.... 3.... Van de leraar heb ik de volgende tips gekregen van boeken/tijdschriften
Nadere informatieONDERZOEK DOEN KUNST ALGEMEEN. 4 vwo
ONDERZOEK DOEN KUNST ALGEMEEN 4 vwo Literatuuronderzoek Wat als de gemeenschappelijke basiskennis van het geesteswetenschappelijk onderzoek aangemerkt kan worden, zijn de volgende elementen: 1 de onderzoeksvraag,
Nadere informatieAnna en Alex nemen het op tegen de valsemunters
Anna en Alex nemen het op tegen de valsemunters Anna en Alex zijn klasgenoten en heel goede vrienden. Ze komen altijd in de meest angstaanjagende situaties terecht en samen hebben ze al heel wat spannende
Nadere informatieLeesdossier moderne vreemde talen (Engels / Duits) VMBO onderbouw
Leesdossier moderne vreemde talen (Engels / Duits) VMBO onderbouw 2 boekjes 2 boekjes WAT MOET JE DOEN? Engels: Duits: Kies op school een boek uit dat bij jouw niveau past ( beginner of starter). Dit in
Nadere informatieFabritius, schilder van Het puttertje
Fabritius, schilder van Het puttertje www.meulenhoff.nl Deborah Davis Fabritius, schilder van Het puttertje Leven en werk van een zeventiende-eeuwse meester Uit het Engels vertaald door Annemie de Vries
Nadere informatieAnorexia. Inleiding. Wat betekent Anorexia Nervosa nu eigenlijk?
Anorexia Inleiding Ik hou mijn spreekbeurt over Anorexia nervosa. Anorexia is een ernstige ziekte waarbij degene die het heeft zichzelf min of meer uithongert. Deze patiënten zijn dan ook extreem mager.
Nadere informatieKunstlessen over Hundertwasser
Kunstlessen over Hundertwasser Bovenbouw primair onderwijs en vmbo - een tekst met vragen en opdrachten voor een les op school - opdrachten in de tentoonstelling in het Cobra Museum Colofon 2013 Uitgave
Nadere informatieMEREL VAN DEN NIEUWENHOF
Als jonge kunstenaar struinde de Rotterdamse Breitner samen met Vincent van Gogh door de straten en volksbuurten van Den Haag, op zoek naar onderwerpen om gretig in zijn schetsboek te noteren. Na het lezen
Nadere informatieinhoud 1. Een leven in beeld 2. Vincents jeugd 3. Aan het werk 4. Brieven 5. Boeren 6. Naar Parijs 7. Naar het zuiden 8. De ruziemaker 9.
Vincent van Gogh inhoud 1. Een leven in beeld 3 2. Vincents jeugd 4 3. Aan het werk 5 4. Brieven 6 5. Boeren 7 6. Naar Parijs 9 7. Naar het zuiden 10 8. De ruziemaker 11 9. Ziek 12 10. Het einde 13 11.
Nadere informatieVoortaan haal ik, zodra ik wilde wingerd zie, de plant gelijk uit de heg. Wat opvalt is, dat hij steeds weer terugkomt: op blijven letten dus!
Liefde Je kunt je soms lelijk vergissen! Het lijkt heel wat, maar als je beter kijkt of de gevolgen ziet, dan is het toch ineens heel anders! Je zou s zomers mijn heg moeten zien. Niets bijzonders, hoor!
Nadere informatieRomantiek. in een sprookjeslandschap. Op een boogscheut van het. drukke Gent treffen we het. Park van Beervelde aan. Wanneer we het domein
Romantiek in een sprookjeslandschap Tekst: Fanny Storms Fotografie: Park van Beervelde Op een boogscheut van het drukke Gent treffen we het Park van Beervelde aan. Wanneer we het domein betreden worden
Nadere informatiegeschiedenis (nieuwe stijl)
Examen HAVO 2007 tijdvak 2 woensdag 20 juni 9.00-12.00 uur geschiedenis (nieuwe stijl) Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 25 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 78 punten te behalen.
Nadere informatieLeerlingenhandleiding
Leerlingenhandleiding Afsluitende module Van Nature tot Metro Van Nature tot Metro Inleiding Onderzoekers publiceren het verslag van hun onderzoek in wetenschappelijke bladen die internationaal verschijnen.
Nadere informatieKerk- School- en Gezinsdienst op zondag 29 maart 2015 in de Martinikerk
Kerk- School- en Gezinsdienst op zondag 29 maart 2015 in de Martinikerk Voorganger: Ds. M.N. Ariesen-Holwerda Organist: Kees Nottrot Pianist: Peter Wagenaar Afkondigingen Zingen van een psalm 122: 1 en
Nadere informatieLesplan Keith Haring (2 lessen)
Lesplan Keith Haring (2 lessen) Benodigdheden: Kopieën van het leesblad Werkblad Rol tekenpapier Stiften Potloden Verf Kwasten Schorten Restpapier Smartboard Leerdoelen: Leren wie Keith Haring is en wat
Nadere informatieDe leerlingen leggen hun ervaringen vast in een portfolio.
Het leergebied Arts in de bovenbouw staat voor: Leerlingen ontwikkelen kennis en vaardigheden om de wereld van kunst en cultuur te verkennen, begrijpen en zelf een bijdrage te leveren. Creativiteit is
Nadere informatie