Boekverslag Nederlands Gala door Ronald Giphart

Transcriptie

1 Boekverslag Nederlands Gala door Ronald Giphart Boekverslag door Y woorden 26 april ,5 1 keer beoordeeld Auteur Genre Ronald Giphart Novelle Eerste uitgave 2003 Vak Methode Nederlands Laagland Voor deze bespreking is gebruikgemaakt van: Ronald Giphart, Gala. Een uitgave van de Stichting CPNB ter gelegenheid van de Boekenweek Hoofdpersoon en ikvertelster is de ongeveer 23-jarige Meija, een actrice met een 'trage' carrière. Ze heeft een 'open' relatie met Fräser, een oudere man, wat betekent dat ze vaak met andere mannen het bed deelt. Schuldgevoelens daarover heeft ze nooit: een vaste relatie wil ze niet en met Fräser kan ze het prima vinden. Gedurende korte tijd is ze de geheime minnares van Panc, haar impresario. Panc is de gelukkig getrouwde echtgenoot van Elaine. Aan de onstuimige relatie tussen Panc en Meija komt een einde, als Panc op zijn 42ste sterft aan een hersentumor. Omdat zijn dood samenvalt met het vijftienjarig bestaan van zijn bedrijf Mijn Mensen, besluiten zijn naast betrokkenen om 'in zijn geest' een Gala te organiseren in het Utrechtse Tivoli, een feestelijke hommage aan de overledene. Meija is nogal verward door zijn plotselinge dood en besluit, drie weken daarna, op advies van haar vader haar gedachten op papier te zetten in een lange brief aan de overledene. Ze beschrijft daarin het groots opgezette Gala, onderbroken door terugblikken op haar relaties met Fräser en Panc. Meija's relatie met Fräser was begonnen na zijn interview met haar, een paar jaar geleden. Ze hadden veel gepraat over haar rol in Mental Midget, een Nederlandse gangsterfilm, waarvoor de helft van de bezetting via Mijn Mensen was gecast. Ze waren verliefd geworden en na enkele dagen hadden ze in een Brusselse hotelkamer het bed gedeeld. De verhouding met Panc was begonnen tijdens een lunch en werd al gauw een hartstochtelijke relatie. Panc maakte Meija echter duidelijk dat hij erg van zijn vrouw hield, haar nooit zou verlaten en zij bovendien al een tijd bezig waren om kinderen te krijgen. Het hoogtepunt vond Meija hun verblijf in Istanbul ter gelegenheid van de prijsuitreiking van de Gouden Tulp. Voor hun kunstfilm kregen ze de speciale juryprijs. Toen Panc hoorde dat hij een hersentumor had en nog maar korte tijd zou leven, had hij een einde aan hun relatie gemaakt. De ochtend van het Gala heeft Fräser zich op pijnlijke wijze laten steriliseren. Als de verdoving is uitgewerkt, ondervindt hij er veel last van; hij draagt een luier omdat hij nabloedt en zijn ene teelbal opzwelt. Hoewel de uroloog hem verboden heeft deze dag alcohol te drinken, trekt hij zich daar niets van aan. Het Gala is groots opgezet, er zijn allerlei spectaculaire acts, declamaties en toespraken, en het wemelt er van de Pagina 1 van 5

2 extravagante types. Meija heeft zich voorgenomen niets van haar relatie met Panc te vertellen (zelfs Fräser heeft ze niets verteld). Bij binnenkomst laat Elaine, Pancs weduwe, echter nadrukkelijk blijken dat ze van het overspel op de hoogte is: ze weigert Meija een hand te geven en bijt haar toe: 'You can go fuck yourself' (p. 42). De verbijsterde omstanders begrijpen er niets van. Meija trekt zich met Fräser in een hoekje terug. Elaine houdt een indrukwekkende rede, waarin ze terugblikt op haar overleden man. Daarna roept ze de namen op van vrienden en bekenden, vertelt iets aardigs over hen en geeft ze een cadeautje. Als Elaines cadeautafel na een kwartiertje leeg is, blijkt dat Meija niets heeft gekregen. Fräser, die inmiddels behoorlijk aangeschoten is, laat duidelijk zijn afkeuring daarover blijken, loopt naar Elaine (Meija kan hem niet tegenhouden) en maakt haar dat duidelijk. Elaine weigert eerst te reageren, maar zegt dan: 'I thought I told that bitch to go fuck herself' (p. 76). Fräser pikt dit niet ('Ik kom op voor mijn meisje'), waggelt het podium op en vraagt rekenschap. Voor iedereen verstaanbaar zegt Elaine daarop tegen Fräser dat Meija achter zijn rug om met haar man geneukt heeft en toch de gore moed heeft gehad om op dit Gala te verschijnen. Meija is verbijsterd, maar loopt niet weg. Ze vindt het onterecht dat zij nu als schuldige wordt aangewezen, aarzelt enige tijd, maar richt zich dan tot Elaine en bijt haar goed verstaanbaar toe dat het kind dat zij nu in haar buik draagt ook achter Pancs rug om is verwekt. (Meija heeft een week voor zijn overlijden van Panc gehoord dat zijn vrouw zwanger was en dat hij wist wie de vader was. Hij had diens naam ook genoemd: Lolitus.) Er ontstaat tumult. Naousa, ook een actrice, scheldt Meija uit voor slet, maar Meija kaatst de bal terug door luidkeels te verkondigen met wie Naousa vreemd gaat. (Ook dat weet ze van Panc.) De vreselijkste verwensingen vliegen over en weer en iedereen mengt zich in de strijd. De camera's die het Gala vastleggen, draaien op volle toeren om dit spektakel vast te leggen. Fräser is stomdronken, wankelt briesend in Meija's richting en zegt dat ze een hoer is die hem belazerd heeft met haar baas. En dat uitgerekend op de dag dat hij 'een zeer frustrerende en ontmannende operatie' (p. 82) heeft moeten ondergaan. Door alle opwinding glijden zijn (gehuurde) broek en extreem wijde onderbroek naar beneden, vervolgens de bebloede lap en kijken driehonderd feestgangers ademloos naar 'de kloppende, donkerblauwgeblakerde vleesmeloen tussen zijn benen' (p. 83). Hierna verliest hij het bewustzijn en valt. Meija probeert Fräser te bereiken, maar komt in de bekvechtende menigte nauwelijks naar voren. Ze wordt geholpen door de dwerg Max, die haar tegenspeler zal zijn in Mental Midget. Als een echte held vecht Max zich met de loodzware Fräser op zijn rug en Meija in zijn kielzog naar de uitgang. Hij wenkt een taxi. Meija laat zich met Fräser voor het huis van haar vader in Utrecht afzetten. De volgende ochtend heeft Meija haar vader het hele verhaal verteld. Ze is blij dat ze, na maanden gedwongen zwijgen over haar relatie met Panc, haar hart heeft kunnen luchten. Fräser is al aardig opgeknapt. Meija maakt de balans op (...) ze weet dat ze verder wil gaan met Fräser. Hoofdstuk 2: analyseren Personages: Meija: Is een actrice bij Mijn Mensen van rond de 20. Ze heeft een relatie met Fräser en een affaire met haar agent, Panc. Heeft een erg goede band met haar vader. Is de ik-persoon in het verhaal en ook de hoofdpersoon. Ze is een zelfbewuste vrouw met veel humor en een sterk karakter. Een voorbeeld hiervan: Ze zegt me letterlijk na. Er valt een stilte. Leuk zaakje is dit, zeg ik. Ja, leuk zaakje is dit, herhaalt Rebecca. Ik maak er een spelletje van. Ik zeg: Benieuwd of er vanavond nog mensen komen op het Gala. Rebecca: Of er vanavond nog mensen komen op het gala. Pagina 2 van 5

3 Panc: Werkt bij Mijn Mensen en is baas van Meija. Hij is een aantrekkelijke man van na de 40. Ook had hij een vrouw, Elaine, en een affaire, Meija. Door een hersentumor overlijdt hij onverwachts. Hij wil per se dat het gala dat hij organiseerde toch door gaat. Door flashbacks komt hij steeds terug. Voorbeeld, Meija over Panc: En daar stond je: een grote, mooie man, net voorbij de 40, in een pak dat jazzmusici droegen in de jaren van Coltrane en Parker. Donker, achterovergekamd haar. Een jongensachtige, maar zeker geen sullige lach. Nu zijn de meeste mooie mannen overduidelijk erg tevreden met zichzelf, maar jij straalde dat niet uit. Bij Panc was zijn omgeving erg tevreden met hem, leg ik mijn vader uit. Jij was the man to love. Fräser: Heeft een relatie met Meija. Doordat hij geen schaamte heeft schrikken mensen soms van hem. Hierdoor zet hij zichzelf vak voor schut maar is hij ook heel lief en je knt goed met hem lachen. Het is dus gewoon een leuke, lieve man voor Meija. Voorbeeld, Meija en Fräsers ontmoeting wanneer Meija valt en Fräser, haar interviewer, haar te hulp schiet: In films en boeken zijn dit soort momenten vooraankondigingen, zei hij, toen ik opgekalefaterd naast hem zat na te bibberen achter een glas wijn. Wanneer in een film een personage hard van een trap dondert dan voelt de kijker dat het personage later in het verhaal grote tegenslagen te verduren zal krijgen. Dus als dit een film was, zouden mij vervelende dingen te wachten staan? vroeg ik. Ja, maar je redder is ook al aangekondigd, zei Fräser met de overzelfverzekerde intonatie die ik van niemand ken. Je redder is die liefdevolle dikjanus die zo vriendelijk was je weer overeind te helpen. Elaine: Is de egtgenote van Panc. Ze is een knappe actrice van rond de 40. Ze is, net als haar man dus, ook vreemd gegaan. Ook praat ze niet perfect Nederlands dus meer Nederlands-Engels. Pappa: Hij is Meija s vader. Hij is een rudtige lieve man. Begrijpt zijn dochter goed en is zelf ook wel is vreemd gegaan en weet ook vaak goed advies. Hij wist als enige van de affaire van Panc en Meija. Tijd: Het verhaal lijkt zich in de moderne tijd af te spelen, het zou zo nu kunnen zijn. Waarschijnlijk dus in Meija schrijft dit ongeveer drie weken na Panc s dood. Het speelt zich over een periode van een jaar af en het boek heeft verder nog veel flashbacks. Het is i de tegenwoordige tijd geschreven. Thema en motieven: Thema: Ik denk dat het thema liefde is. Meija heeft wat met Fräser maar ondertussen heeft ze ook een affaire met Panc. Meija twijfelt wel eens aan haar toekomst met Fräser maar blijft toch bij hem. Panc was net als zij ontrouw want hij had een vrouw. De liefde staat de hele tijd centraal in het verhaal. Motieven: De motieven zijn relatie, aftakeling en afscheid. Er komen erg veel relaties voor in het verhaal. Ook kom je veel te weten over de verschillen tussen de relaties tussen Meija en Panc en Fräser en Meija. Aftakeling komt er veel in voor omdat er beschreven wordt dat Panc ziek wordt. Vooral in de vorm van flashbacks. Afscheid doordat Panc overleidt en Meija dat aan het verwerken is. Perspectief: Het boek is voor het grootste deel vanuit de ik-vorm geschreven. Het grootste deel is een soort brief aan Panc. Pagina 3 van 5

4 Ruimte: Het verhaal speelt zich vooral af in Nederland. Een groot deel van het boek is in Trivolli op het gala. Verhaaleinde: Het is een goed einde, Meija heeft eindelijk haar hart kunnen luchtten en beslist dat ze verder wil met Fräser. Het is wel een redelijk gesloten einde want ze heeft het grootste deel van haar verhaal wel echt verteld. Het is alleen jammer dat we niet echt weten hoe het verder gaat met Fräser en Meija. Titel en motto: Titel: De titel is dus Gala. Het boek speelt zich grotendeels af op het gala dus dat is al een goede reden voor de titel. Ook een goede reden is dat het Gala meteen terug verwijst naar Pancs dood omdat hij het zo graag wilde laten doorgaan. Motto: Vooruit! benut dat dichterlijk vermogen, Beschrijf wat je komt aangevlogen Alsof je een liefdesavontuur bedrijft: Een vluchtig oogcontact, je voelt, je blijft, Je waant je met de ander nauw verbonden, Geluk bloeit op en wordt geschonden, De lust verkeerd in leed, ach man! Voor je het weet heb je n roman. Grapjas in Faust van J.W. Goethe (vertaling Ard Posthuma) Uiterlijk: Er staat een en profil foto van een vrouw met lippenstift op de voorkant. Rechts van haar oog staat in witte letters Ronald Giphart geschreven, en links van haar oog de titel: Gala. De zijkant van het boek is zwart en er staat verticaal in het wit: Ronald Giphart Gala. De achterkant is ook zwart met een flaptekst met daarnaast een foto van de schrijver. Links onder staat een streepjescode. Flaptekst: Een jonge actrice heeft een onstuimige en geheime relatie met haar agent Panc. Als bij hem een ongeneeslijke ziekte wordt geconstateerd, begint de verwarring. Pancs vrouw en medewerkers organiseren kort na zijn overlijden een groots galafeest. De actrice (en vertelster van dit verhaal) gaat ernaartoe met haar trouwe vriend Fräser en wordt er meegezogen in een maalstroom van ontwikkelingen. Pagina 4 van 5

5 Gala is een even vrolijke als aangrijpende novelle over trouw en ontrouw, liefde en dood. Ronald Giphart schreef succesvolle beoken als Ik ook van jou, Giph, Het feest der liefde, phileine zegt sorry en Ik omhels je met duizend armen. Informatie over de auteur: De schrijver is Ronald Giphart. Giphart werd geboren op 17 december in Dordrecht. Zijn moeder was huisvestingsambtenaar en werd later kamerlid bij de PvdA. Hij heeft 1 zus. Na de scheiding van zijn ouders ging Giphart bij zijn vader in Soest wonen en later in 1987 verhuisden ze naar Utrecht. Hier is hij Nederlands gaan studeren maar zijn studie brak na drie jaar af. Hij werd nachtportier en schreef tijdens zijn werk. In 1992 debuteerde hij met Ik ook van jou. Hij werd redacteur van het literair tijdschrift Zoetermeer en schreef nog diverse romans. Ook werkte hij aan andere tijdschriften als NS-tijdschrift Rails. Hij had in 1998 een theatershow met Joost Zwagerman genaamd Hamerliefde die ook een keer is verlengd wegens succes. Hoofdstuk 3: Verdiepen Recensie: 'Onder de vrolijke schijn die de novelle Gala beheerst, zit een dodelijke ernst. En dan ben je direct bij het schrijverschap van Ronald Giphart. Hij mag dan graag, zoals ook in Gala, over grappen en grollen, over neuken en pijpen, over zuipen en slikken schrijven, zijn bedoelingen zijn steeds glashelder. Giphart is een grappenmaker, maar elk van zijn boeken is doortrokken van het besef dat een einde onvermijdelijk is. Ronald Giphart etaleert opnieuw een groot gevoel voor de signalen van de tijdgeest, maar daar blijft het niet bij. Alle clichés van de moderne mediacratie voorziet hij van ironisch commentaar. Gipharts formule is uitgebalanceerd: een beetje seks, al dan niet met liefde, een beetje huisselijkheid, lekker kokketeren met sociale groepen en klassen, flink wat humor en een grote taalvaardigheid en je hebt een boek waarmee je iedereen wel op een of andere manier raakt. Er is geen schrijver in ons land zoals Ronald Giphart. Hij is de moderne Volksschrijver bij uitstek.' **** Menno Schenke in Algemeen Dagblad, 7 maart 2003 'Het is hem in tien jaar tijd gelukt om met zijn geheel eigen stijl veel lezers aan zich te binden en ook nog eens jan en alleman in letterland opnieuw te laten nadenken over wat literatuur nu ook alweer is. In Gala bewijst hij andermaal zijn kunnen. Giphart schrijft ongelooflijk vaardig, vlot en geestig, en hierachter past geen maar. [Zijn vorm] is verrassend, vermakelijk en literair genoeg.' Marja Pruis in De Groene Amsterdammer, 15 maart 2003 Hoofdstuk 4: Evalueren Het thema van het boek vind ik een interessant thema, drama, en het is op humoristische wijze geschreven. Doordat het zich in deze tijd afspeelt kan ik me beter inleven dus dat vond ik erg fijn. Het spannendste deel vond ik het laatste deel omdat je eindelijk te weten komt wat er zich die avond afspeelde. De gevoelens van Meija worden erg goed beschreven waardoor je goed kunt meeleven. Ik vind de recensies wel iets te positief. Het zijn namelijk wel erg veel flashbacks, je weet daardoor soms niet helemaal meer waar je bent in het verhaal. Toch vind ik het uiteindelijk wel een mooi boek met veel gevoel en drama wat ik wel erg leuk vind. Pagina 5 van 5