Procedure. Alarmeren. Bevolking. Veiligheidsregio Utrecht

Transcriptie

1 BIJLAGE A. bij VOORSTEL Procedure alarmering bevolking/mandaat NL-Alert, WAS-palen, rampenzender Agendapunt /05 Procedure Alarmeren Bevolking Veiligheidsregio Utrecht Procedure alarmeren bevolking Pagina 1

2 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding Wettelijke Grondslag Samenhang WAS, NL-Alert en Calamiteitenzender Waarschuwing- en Alarmeringssysteem (WAS) Algemeen Sirenedekkingsplan Procedure aanvraag sirene Onderhoud en beheer Onderhoud Landelijke maandelijkse test Backup systeem WAS Rol Veiligheidsregio Utrecht Inzetprocedure Berichtgeving calamiteitenzender NL Alert Inleiding Inzet NL Alert Inzet NL alert na activeren WAS Inzet NL alert vanaf GRIP Gebiedselectie NL-Alert in relatie tot crisiscommunicatie Criteria om NL-Alert in te zetten Bereik NL Alert Regio overschrijdende afspraken Bovenregionale en/of nationale inzet Betrouwbaarheid NL Alert Oefenen en Testen NL-Alert Calamiteitenzender Gebruik Calamiteitenzender RTV UTRECHT Procedures In- en uitschakelen calamiteitenzender Inschakelen calamiteitenzender Procedure inschakelen calamiteitenzender Procedure opheffen calamiteitenstatus Calamiteiten acties door RTV UTRECHT Calamiteitenzender versus vrije nieuwsgaring Evaluatie na inzetten calamiteitenzender Oefenen...14 Procedure alarmeren bevolking Pagina 2

3 Inleiding 1.1 Aanleiding Veiligheidsregio Utrecht (voorheen de regionale brandweer) heeft de wettelijke taak zich voor te bereiden op de coördinatie bij de bestrijding van rampen en zware ongevallen én het waarschuwen van de bevolking middels het sirenenet. Om deze taak te kunnen uitvoeren werd tot november 2012 enkel gebruik gemaakt van het Waarschuwing- en alarmeringssysteem (WAS) en de Calamiteitenzender RTV Utrecht. Vanaf november 2012 is daar NL-Alert bijgekomen. Het primaire doel van het WAS is het waarschuwen van de bevolking in (acuut) dreigende situaties. Het WAS wordt alléén gebruikt in die gevallen waarin er geen betere manier is om de bevolking te waarschuwen én altijd in combinatie met berichtgeving op radio of TV met als doel het geven van instructies aan de bevolking ten aanzien van het meest gewenste gedrag onder de gegeven rampomstandigheden. Het nieuwe NL-Alert is breder toepasbaar, dit mede doordat er gebruik kan worden gemaakt van een vrije tekst. NL-Alert is een dienst die via zendmasten en cell-broadcast techniek voor mobiele telefonie berichten kan uitzenden naar alle mobiele telefoons binnen het zendbereik van aangewezen masten. NL-Alert kan bij veel meer typen ernstige incidenten worden toegepast. Zo is de boodschap van de sirene (ga naar binnen, sluit deuren en ramen), niet bruikbaar bij een dreigende ontploffing, waarbij het meestal raadzaam is om de deuren en ramen open te zetten en naar buiten te gaan. Ook een oproep tot het verlaten van een gebied kan de sirene niet geven De alarmeringssystemen WAS, NL-Alert en de calamiteitenzender zijn zowel separaat als gezamenlijk toepasbaar voor het waarschuwen van de bevolking in een (acuut) dreigende situatie. WAS, NL-Alert en het gebruik van de calamiteitenzender zijn onderdeel van een breed scala van communicatiemiddelen rondom crisissen en rampen (Crisiscommunicatie). Dit plan beschrijft alleen de operationele informatie met betrekking tot deze drie specifieke communicatiemiddelen. Het totaal aan middelen met betrekking tot crisiscommunicatie is beschreven in het visiedocument crisiscommunicatie Wettelijke Grondslag Wet veiligheidsregio s Sinds oktober 2010 ligt de verplichting tot het verschaffen van informatie aan de bevolking bij de burgemeester of de voorzitter van de veiligheidsregio. Artikel 7, eerste lid Wet veiligheidsregio s bepaalt dat de burgemeester zorg draagt voor het verschaffen van informatie aan de bevolking over de oorsprong, de omvang en de gevolgen van een ramp of crisis die de gemeente bedreigt of treft, alsmede over de daarbij te volgen gedragslijn. Conform artikel 39, eerste lid, onder a van de Wet veiligheidsregio s geldt deze verplichting ook voor de voorzitter van de veiligheidsregio bij een ramp of crisis van meer dan plaatselijke betekenis, of van ernstige vrees daarvan. Hiervoor kan hij/zij dus het WAS en/of NL-Alert en/of calamiteitenzender gebruiken. 1 Voor kennisgeving aangenomen door algemeen bestuur 14 januari 2013 Procedure alarmeren bevolking Pagina 3

4 1.3 Samenhang WAS, NL-Alert en Calamiteitenzender Ten tijde van een dreigende ramp of crisis is, na het waarschuwen van de bevolking, de overgang naar een soepel lopend voorlichtings- en communicatietraject onontbeerlijk. Het is van uiterst belang dat de communicatieboodschap door de verschillende systemen op elkaar zijn afgestemd. WAS, NL-Alert en het gebruik van de calamiteitenzender zijn onderdeel van dit scala van communicatiemiddelen rondom crisissen en rampen (Crisiscommunicatie). Dit plan beschrijft alleen de operationele informatie met betrekking tot deze drie specifieke communicatiemiddelen. Om de crisiscommunicatie ten tijde van het incident gestructureerd te laten verlopen is de onderstaande volgorde van inzet bepaald, waarbij per incident moet worden bekeken of de inzet van de onderstaande instrumenten mogelijk en zinvol is en meerwaarde heeft: 1. Waarschuwings- en alarmeringssysteem (WAS) 2. NL-Alert 3. Calamiteitenzender Opvolging in de vorm van het alarmeren van de betrokken piketfunctionarissen crisiscommunicatie is een vereiste in verband met de publieks- en media-aandacht die een dergelijk bericht onmiddellijk zal veroorzaken. 1.4 Mandaatregeling Het inzetten van een of meerdere van de drie instrumenten (WAS, NL-Alert en Calamiteitenzender) is de verantwoordelijkheid van het bevoegd gezag. Het bevoegd gezag besluit tot de inzet van een van deze instrumenten. Binnen de Veiligheidsregio Utrecht is deze bevoegdheid in acute, zeer spoedeisende, situaties, zoals omschreven in deze regeling, gemandateerd aan de algemeen directeur VRU. De burgemeester in de veiligheidsregio Utrecht hebben deze bevoegdheid gemandateerd in een separaat mandaatbesluit. De algemeen directeur VRU kan van het verkregen mandaat ondermandaat verlenen aan de operationeel leider van dienst. Onder acute, zeer spoedeisende, situaties wordt verstaan: een plotselinge, ontstane dan wel verergerende, gevaarlijke situatie waarbij direct handelen, zoals het waarschuwen van de bevolking en het geven van een handelingsperspectief, noodzakelijk is voor afwending van dit gevaar. Dit ter voorkoming c.q beperking: van gezondheidsschade, maatschappelijke onrust / ontwrichting, fysieke bedreigingen en waarbij het gelet op het spoedeisend karakter niet mogelijk is de burgemeester tijdig te consulteren. 1.5 Aanpak en leeswijzer We hebben de beschikking over drie systemen voor het alarmeren van de bevolking bij een dreigende ramp of crisis. Het onderliggende plan geeft daarin inzicht en is opgedeeld in deze 3 systemen, namelijk; Waarschuwing- en Alarmeringssysteem (hoofdstuk 2); NL-Alert (hoofdstuk 3); Calamiteitenzender RTV Utrecht (hoofdstuk 4). Procedure alarmeren bevolking Pagina 4

5 Waarschuwing- en Alarmeringssysteem (WAS) 2.1 Algemeen Het WAS bestaat uit een regionaal net van sirenes, die optimaal verspreid zijn over het land zodanig dat zoveel mogelijk burgers kunnen worden gewaarschuwd als dit nodig is. Het WAS is eigendom van de staat en in gebruik gegeven aan de gemeenten (veiligheidsregio s). De WAS-sirenes zijn onafhankelijk van een openbare stroomvoorziening en kunnen draadloos vanuit de meldkamer brandweer Utrecht in werking worden gesteld. De WAS-sirenes kunnen selectief worden bediend zodat het gebruik beperkt kan worden tot die gebieden waarvoor de waarschuwing van kracht is. Wanneer gesproken wordt over waarschuwen d.m.v. WAS wordt bedoeld het aansturen van de sirenes in combinatie met berichtgeving via de media (voor Utrecht: Calamiteitenzender RTV Utrecht). Als op basis van de wettelijke eisen/geldende criteria blijkt dat een WAS-sirene in het nieuw te ontwikkelen gebied vereist is, moet een locatie voor een WAS-sirene worden aangewezen. Bij voorkeur vindt deze aanwijzing plaats in de planvorming fase. De gemeente vraagt de plaatsing van WAS-sirenes bij de Landelijke Faciliteit Rampenbestrijding (LFR). De veiligheidsregio heeft hierbij een coördinerende en ondersteunende rol. Zij adviseren vanuit risico en crisisinzichten over de definitieve locatie. De besluitvorming over het al dan niet plaatsen van sirenes geschiedt door de betreffende gemeente zelf. 2.2 Sirenedekkingsplan Sinds 1997 is er door Veiligheidsregio Utrecht (toenmalige regionale brandweer) in samenspraak met het LFR een sirenedekkingsplan opgesteld. Dat gebeurde op basis van de theoretische inzichten ten aanzien van geluidsverspreiding, de dekkingsnormen en de praktische mogelijkheden tot plaatsing van sirenes. 2.3 Procedure aanvraag sirene De gemeente vraagt de plaatsing van WAS-sirenes bij de Landelijke Faciliteit Rampenbestrijding (LFR). De veiligheidsregio heeft hierbij een coördinerende en ondersteunende rol. 2.4 Onderhoud en beheer Onderhoud Het sirenenet is eigendom van de Staat, is ontworpen en wordt beheerd door Siemens Nederland N.V. en wordt gebruikt door de veiligheidsregio s. Met perceeleigenaren zijn contracten afgesloten met een looptijd van 20 jaar ( ). Siemens heeft een overeenkomst met LFR waarin ze tot opdracht heeft het ontwerpen, installeren en voor een periode van minimaal 20 jaren onderhouden van een waarschuwingsstelsel, waarmee een adequate waarschuwing van de bevolking bij (dreigende) rampen, grootschalige ongevallen of andere buitengewone omstandigheden vanuit de regionale meldkamer mogelijk is. Siemens pleegt jaarlijks onderhoud aan de WAS-sirenes. Procedure alarmeren bevolking Pagina 5

6 2.4.2 Landelijke maandelijkse test De sirenes voor de regio Utrecht worden elke maand landelijk getest vanuit de meldkamer Brandweer Utrecht. Dit kan zowel door een stil als een luid proefalarm. Vanaf september 2003 worden de sirenes maandelijks luid getest op de eerste maandag van de maand om uur; het stil proefalarm wordt alleen gebruikt bij storingen en het oplossen daarvan Backup systeem WAS In geval van uitval van de bedienpost WAS op de meldkamer is er een back-upsysteem beschikbaar. Deze zogenaamde noodbedienpost is identiek aan de bedienpost op de meldkamer, deze systemen kunnen elkaar wederzijds vervangen. Bij een storing van de bedienpost op de meldkamer kan de centralist conform de geldende procedure de noodbedienpost in werking stellen en met deze bedienpost de gewenste sirenes activeren Rol Veiligheidsregio Utrecht Aangezien Siemens jaarlijks de sirenes controleert wordt door Veiligheidsregio Utrecht geen structurele controle gehouden. Wel zorgt de Veiligheidsregio Utrecht voor het beheer van het systeem en het behandelen van storingen. Bij een blijvend probleem wordt de betreffende sirene in het veld gecontroleerd op initiatief van de regionale contactpersoon. 2.5 Inzetprocedure Het WAS kan gebruikt worden bij acuut en niet-acuut gevaar. Bij niet-acuut gevaar is er nog voldoende tijd om via een normaal besluitvormingsproces binnen de betrokken gemeente de beslissing tot het gebruik van het WAS te nemen; dan ligt de bevoegdheid tot het nemen van dit besluit bij de burgemeester die immers het opperbevel voert op basis van Wet veiligheidsregio s. Voor acute situaties hebben de burgemeesters van de gemeenten de algemeen directeur VRU gemandateerd om het WAS in werking te stellen onder de voorwaarden zoals hieronder vermeld. Voorwaarden inwerkingstellen WAS: 1. er moet acuut gevaar voor de bevolking zijn; 2. er is een reële kans op gezondheidsschade bij de bevolking) of andere ernstige gevolgen voor de maatschappij); 3. een betere manier van waarschuwen van de bevolking is (door tijdsdruk) niet aanwezig; 4. de verwachte beperking van de gezondheidsschade weegt op tegen de nadelige maatschappelijke gevolgen van het sirenealarm; 5. gelijktijdig met het starten van de procedure tot het in werking stellen van het WAS vindt alarmering van de burgemeester(s) plaats; 6. Met het starten van het WAS is er afstemming met de dienstdoende voorlichtingsfunctionarissen op operationeel, tactisch en strategisch niveau voor opvolgende berichtgeving en opstart communicatieproces. Het ministerie V&J heeft besloten het basisscenario Als de sirene gaat ga direct naar binnen - sluit deuren en ramen zet radio of TV aan standaard toe te passen. Op deze wijze wordt in het begin belangrijke tijd gewonnen en wordt wellicht voorkomen dat de bevolking ongewenst gedrag (nl. vluchten) gaat vertonen. Het gebruik van het WAS is bedoeld voor het trekken van aandacht om vervolgens via radio of TV instructies aan de bevolking te geven ten aanzien van het meest gewenste gedrag onder de gegeven rampomstandigheden. Procedure alarmeren bevolking Pagina 6

7 Bij het activeren van het Waarschuwing en Alarmering Systeem zal er binnen de veiligheidsregio Utrecht vervolgens minimaal opgeschaald worden naar GRIP Berichtgeving calamiteitenzender Naar aanleiding van evaluaties van recent gebeurde incidenten (Moerdijk & Kijfhoek) is nogmaals gebleken dat na alarmering door het WAS systeem de opvolging middels een soepel lopend voorlichtings- en communicatieproces richting de burger onontbeerlijk blijkt te zijn. Bij het activeren van de WAS zal opvolging van het voorlichtingstraject moeten worden gegarandeerd door het alarmeren van de, afhankelijk van de opschaling, dienstdoende voorlichtingsfunctionarissen op operationeel, tactisch en strategisch niveau.. Procedure alarmeren bevolking Pagina 7

8 NL Alert 3.1 Inleiding NL-Alert is een dienst die via zendmasten en cell-broadcast techniek voor mobiele telefonie berichten kan uitzenden naar alle mobiele telefoons binnen het zendbereik van aangewezen masten. NL-Alert wordt ingezet bij een (dreigende) ramp of noodsituatie en heeft tot doel burgers te alarmeren en informeren. Bij alarmering door NL-Alert worden burgers via een tekstbericht op hun mobiele telefoon geïnformeerd over de situatie en worden zij geïnstrueerd over het gewenste handelen of nalaten. Zo n waarschuwingsbericht krijgt een eigen beltoon en wordt voorzien van een trilfunctie ten behoeve van doven en slechthorenden. Omdat het een tekstbericht betreft kan, anders dan bij de traditionele sirene, op de desbetreffende gebeurtenis toegesneden informatie worden gegeven. De burger ontvangt per incident direct handelingsperspectief over wat hij of zij het beste kan doen en laten. Anders dan bij SMS is er bij cell-broadcasting geen sprake van een enkel bericht dat naar een of meer specifieke telefoonnummers wordt gezonden, maar van een bericht dat continu wordt uitgezonden naar alle telefoons in een bepaald gebied. De burger hoeft zich niet aan te melden voor NL-Alert. Deze dienst is daardoor beduidend indringender dan diensten als Burgernet of Amber Alert, omdat de burger voor deze diensten bewust kiest. Voor NL-Alert hoeven geen telefoonnummers te worden geregistreerd. Er is vanuit dat oogpunt (Wet Bescherming van Persoonsgegevens) geen sprake van inbreuk op de privacy van burgers. Omdat NL-Alert een vrije tekst heeft, kan NL-Alert bij veel meer typen ernstige incidenten worden toegepast. Zo is de boodschap van de sirene (ga naar binnen, sluit deuren en ramen), niet bruikbaar bij een dreigende ontploffing, waarbij het meestal raadzaam is om de deuren en ramen open te zetten en naar buiten te gaan. Ook een oproep tot het verlaten van een gebied kan de sirene niet geven. Die tekst is door de hulpdiensten zelf te formuleren. 3.2 Inzet NL Alert NL-Alert wordt alleen ingezet bij incidenten, rampen en crisissen op het moment dat die zich voordoen of in de direct daaraan voorafgaande fase van acute dreiging, waarbij het incident voldoet aan de onderstaande criteria: Waarschuwings- en Alarmeringssysteem (WAS palen) is geactiveerd en/of; acuut handelen van het publiek vergt en/of; een fysieke bedreiging vormt en/of; voor grote maatschappelijke onrust/ontwrichting zorgt. In beginsel wordt het besluit tot het inzetten van NL-Alert via een normaal besluitvormingsproces binnen de betrokken gemeente genomen; dan ligt de bevoegdheid tot het nemen van dit besluit bij de burgemeester die immers het opperbevel voert op basis van Wet veiligheidsregio s. Voor acute situaties, hebben de burgemeesters van de gemeenten de algemeen directeur VRU gemandateerd om NL-Alert in te zetten onder de voorwaarden zoals hieronder vermeld. Van een acute situatie is sprake indien het normale besluitvormingsproces leidt tot het blootstellen van de bevolking aan gezondheidsrisico s dan wel een grotere kans op ernstige gevolgen voor de maatschappij. De operationeel leider beschikt over een aantal standaard tekstberichten welke afhankelijk van de situatie kunnen worden ingezonden. Procedure alarmeren bevolking Pagina 8

9 Aandachtspunt Het is belangrijk dat de burger een NL-Alert bericht ervaart als zeer urgent, daar onmiddellijk kennis van neemt en ernaar handelt. Wanneer men met regelmaat bestookt wordt met berichten die de burger niet direct persoonlijk (dreigen te) raken, is men minder alert in geval het om een echt acute situatie gaat. Het risico bestaat dan dat burgers dan niet onmiddellijk naar een NL-Alert bericht kijken, of zelfs het NL-Alert kanaal uitzetten omdat zij het grote aantal berichten als storend ervaren. Om die reden moet terughoudendheid in het gebruik NL-Alert worden voorgestaan. Het is daarmee niet geschikt voor preventie of risicocommunicatie in een stabiele situatie. Na de inzet van NL-alert wordt zo snel mogelijk verwezen naar de reguliere crisiscommunicatiemiddelen zoals websites, rampenzenders, persconferenties, publiekinformatienummers etc. 3.3 Inzet NL alert na activeren WAS Indien NL-alert als ondersteuning van het Waarschuwings- en Alarmeringssysteem wordt ingezet zal in 1 e instantie, ter voorkoming van tegenstrijdige berichtgeving, een standaard ondersteunend bericht uitgezonden worden. Dit ondersteunende bericht wordt als volgt opgesteld: NL-alert: Datum: Tijdstip: Ga naar binnen. Sluit ramen, deuren, ventilatie. Meer info volgt op radio Utrecht. Het daadwerkelijk verzenden van een NL-Alert bericht gebeurt door de meldkamer brandweer. Hiervoor is gekozen omdat de meldkamer het organisatieonderdeel is dat 24 uur per dag, zeven dagen per week operationeel is en de meldkamer over de benodigde infrastructurele aansluitingen beschikt. De centralist zal, na opdracht van burgemeester of operationeel leider, bij de inzet van het waarschuwings- en alarmeringssysteem het bovenstaande standaard bericht verzenden. Opvolging in de vorm van het alarmeren van de betrokken piketfunctionarissen crisiscommunicatie is een vereiste in verband met de publieks- en media-aandacht die een dergelijk bericht onmiddellijk zal veroorzaken. 3.4 Inzet NL alert vanaf GRIP 2 Vanaf GRIP 2 kan NL-Alert gebruikt worden als crisiscommunicatiemiddel. In deze situatie zal de inzet en gebruik van NL-Alert onder verantwoording van de Operationeel Leider in samenspraak met de Voorlichter ROT gebeuren. Zij zullen het te alarmeren gebied en de gewenste berichtgeving verstrekken, deze gegevens zullen aangeboden worden aan de centralist Brandweer, waarbij deze de technische uitvoering van de alarmering verzorgd (zie onderstaande figuur). Voor de besluitvorming over de inzet gelden de uitgangspunten zoals geformuleerd in paragraaf 3.2. Gezien de verwachte impact van het bericht zal er bij het gebruik van NL-Alert moeten worden bezien of verdere opschaling naar GRIP 3 noodzakelijk is. 3.5 Gebiedselectie Naast het gewenste bericht moet er nog een te alarmeren gebied worden geselecteerd. Richtlijnen voor de gebied selectie zijn: Procedure alarmeren bevolking Pagina 9

10 Grote Stad Middelgrote stad Kleine stad op dorp Landelijk gebied Ten minste selecteren op wijk Ten minste 50% van de stad Ten minste gehele stad of dorp Ten minste vergroten tot randen van omliggende plaatsen 3.6 NL-Alert in relatie tot crisiscommunicatie NL-Alert is bedoeld als een alarmeringsmiddel. Na het verzenden van een NL-alert bericht zal er zo snel mogelijk worden overgeschakeld op de reguliere communicatiemiddelen die voorlichters in het geval van een incident, ramp of crisis inzetten. NL-alert kan ten tijde van het incident blijven dienen om de bevolking te blijven informeren. 3.7 Criteria om NL-Alert in te zetten Naast het inzetten van NL-alert als ondersteuning van het Waarschuwings-en Alarmeringssysteem kan het ook separaat worden ingezet. Om NL-alert bij incidenten als afzonderlijk alarmeringsmiddel doelmatig in te kunnen zetten moet er aan een aantal criteria worden voldaan, deze criteria zijn: Effectgebied moet bekend zijn (locatie); Tijdstip (NL alert zinvol?); Gevaarzetting moet bekend zijn (tekstbericht). 3.8 Bereik NL Alert Bij het verzenden maakt NL-Alert een vertaling van het gebied waarin het bericht moet worden ontvangen naar de zendmasten die daarvoor geactiveerd moeten worden. Het bereik van een zendmast is een variabel gebied, waarvan de grootte afhankelijk is van de sterkte van het signaal van de desbetreffende mast. Het gebied waarop de zendmasten uitzenden zal daarom nooit tot op straatniveau overeenkomen met het gebied waarvoor het bericht bedoeld is. Omdat een te klein gebied onacceptabel is, zal het bericht altijd in een groter gebied worden verzonden, dan waarvoor het bericht bedoeld is. Aandachtspunt hierbij is om NL-Alert te kunnen ontvangen moet De telefoon technisch geschikt zijn; het cell-broadcast kanaal voor NL-Alert op de mobiele telefoon zijn aangezet; de telefoon aan staan. 3.9 Regio overschrijdende afspraken Het kan zijn dat NL-Alert berichten voor de eigen regio over de regiogrens heen uitgezonden en ontvangen worden. Met de buurregio s worden hierover specifieke afspraken gemaakt Bovenregionale en/of nationale inzet Als een ramp of crisis een bovenregionaal karakter heeft dan dienen de betrokken regio s onderling het gebruik van NL-Alert en de boodschap die zij met NL-Alert afgeven onderling af te stemmen. De regio waar de ramp of crisis plaatsvindt, heeft daarbij de regie. Het Nationaal Crisiscentrum (NCC) van het ministerie van Veiligheid en Justitie kan hierin faciliteren. NL-Alert is regionaal opgezet. Dat wil zeggen dat iedere Procedure alarmeren bevolking Pagina 10

11 veiligheidsregio vanuit zijn meldkamer NL-Alert berichten kan verzenden. Er is (nog) geen landelijke voorziening Betrouwbaarheid NL Alert Cell broadcast is een digitale informatiedienst met een hoge dekkingsgraad en een groot bereik. Nederland staat letterlijk vol met zendmasten voor mobiele telefonie en vrijwel iedere burger heeft een mobiele telefoon in zijn bezit. Ook de bedrijfszekerheid van NL alert is hoog, zelfs in een crisissituatie. Cell broadcast maakt gebruik van een stuk gereserveerde capaciteit in het mobiele telefoniespectrum. Ook bij overbelasting van de mobiele netten worden Cell broadcast berichten gegarandeerd verzonden. Alleen wanneer de techniek van het netwerk faalt, zal ook de Cell broadcast functie uitvallen. Verder zijn op dit moment nog niet alle telefoons technisch geschikt voor de ontvangst van het NL Alert kanaal Oefenen en Testen NL-Alert Voor het oefenen van NL-Alert is een e-learning module beschikbaar. Deze module is onderverdeeld in een aantal verschillende onderdelen. Het behandelen van deze onderdelen is gebaseerd op de verschillende functies met daarin hun eigen verantwoordelijkheden. Jaarlijks zal in op de 1 e maandag van mei en november, gelijktijdig met het WAS, NL- Alert landelijk getest worden. Procedure alarmeren bevolking Pagina 11

12 Calamiteitenzender Een calamiteitenzender is een zender die burgers informatie geeft in het geval van een calamiteit, bijvoorbeeld een ramp of iets als stroomuitval. De zender kan de burgers snel informeren over wat er aan de hand is, eventueel welk gevaar er dreigt en wat men het beste kan doen. Via de zender wordt men dan dag en nacht op de hoogte gehouden. De reguliere programma's worden onderbroken voor extra nieuws, informatie en indien nodig officiële mededelingen van het bevoegd gezag. In Nederland zijn de publieke regionale radiozenders in principe de regionale calamiteitenzenders, voor Veiligheidsregio Utrecht is dit RTV Utrecht. Nationaal vervullen Radio 1 en tv-zender Nederland 1 de rol als landelijke Calamiteitenzender. Dit plan zal alleen gaan over de regionale calamiteitenzender RTV oost. 4.1 Gebruik Calamiteitenzender RTV UTRECHT Artikel 6.26, eerste lid, van de Mediawet stelt dat de uitzending van een regionale omroepinstelling op last van de minister-president kan worden onderbroken in geval van een dreigend gevaar voor de openbare veiligheid of de volksgezondheid óf in andere buitengewone omstandigheden. Daarnaast stelt de Wet veiligheidsregio s de burgemeester verantwoordelijk om bij rampen en zware ongevallen, naast de ministerpresident en de Commissaris der Koningin, de bevolking te informeren. Om dit informeren mogelijk te maken zonder tussenkomst van de minister-president zijn in Utrecht afspraken gemaakt met RTV Utrecht over het inschakelen van de calamiteitenzender; hiertoe is een convenant afgesloten tussen de burgemeesters van de Provincie Utrecht en RTV Utrecht. Afspraken met betrekking tot het inschakelen van RTV Utrecht als calamiteitenzender zijn vastgelegd in een uitvoeringsregeling tussen RTV Utrecht en de veiligheidsregio Utrecht. 4.2 Procedures In- en uitschakelen calamiteitenzender Inschakelen calamiteitenzender RTV Utrecht wordt als calamiteitenzender ingeschakeld bij onder andere: activering van het waarschuwing- en alarmeringssysteem en/of; dreiging van een calamiteit of ramp en/of; calamiteit of ramp. De volgende functionarissen (bevoegd gezag) kunnen RTV Utrecht inschakelen als calamiteitenzender: a. Burgemeester: de burgemeester van een gemeente in de provincie Utrecht of een gemandateerde functionaris namens hem. b. Voorzitter veiligheidsregio: de voorzitter veiligheidsregio van een veiligheidsregio in de Provincie Utrecht of een gemandateerde functionaris. Dit is van toepassing wanneer er sprake is van een situatie zoals bedoeld in artikel 39 lid 1 van de Wet veiligheidsregio's. c. De algemeen directeur VRU in zeer spoedeisende gevallen. Procedure alarmeren bevolking Pagina 12

13 4.2.2 Procedure inschakelen calamiteitenzender Voor het inschakelen van RTV Utrecht als calamiteitenzender worden de onderstaande stappen gevolgd: 1. Als de door het bevoegd gezag of een door het bevoegd gezag aangewezen functionaris opdracht geeft tot het inschakelen van de regionale omroep als calamiteitenzender wordt de regionale omroep hiervan, indien redelijkerwijs mogelijk, op de hoogte gesteld. De bereikbaarheidsgegevens zijn beschikbaar op de meldkamer. 2. De functionaris stuurt, namens het bevoegd gezag, een aan RTV Utrecht ter bevestiging van de calamiteitenstatus. 3. De directeur/hoofdredacteur van de calamiteitenzender wordt zo snel als mogelijk en periodiek geïnformeerd over de bestrijding van de ramp of calamiteit door een aangewezen functionaris. Bij het inschakelen van de regionale omroep als calamiteitenzender zijn hierover afspraken gemaakt Procedure opheffen calamiteitenstatus Bij het beëindigen van de status calamiteitenzender door het bevoegd gezag stuurt de communicatieadviseur ROT zo spoedig als mogelijk een aan de regionale omroep ter bevestiging. De inhoud van het bericht is opgenomen in de uitvoeringsregeling. 4.3 Calamiteiten acties door RTV UTRECHT De omroep kan op meerdere manieren ingeschakeld worden. De te nemen actie is afhankelijk van de dreiging- of rampsituatie. Het bevoegd gezag kan RTV Utrecht verzoeken om meerdere acties gelijktijdig uit te voeren. De acties zijn: A - Onderbreken van de radio-uitzending Het onderbreken van de radio-uitzending kan voor twee zaken: uitzenden van de standaard berichten uitzenden van de door het bevoegd gezag opgestelde berichten (bijvoorbeeld een statement van de burgemeester). Voorafgaande aan de uitzending geeft de omroep aan dat het om het bericht van de overheid gaat. Na afloop geeft de omroep aan dat het bericht van de overheid is afgelopen en de reguliere programma s weer doorgaan. Start: Dit is een officiële mededeling van de hulpdiensten in de Veiligheidsregio Utrecht. Einde: Dit was een officiële mededeling van de hulpdiensten in de Veiligheidsregio Utrecht. B Tickertape bij Tv-uitzending Het laten lopen van, door de VRU opgestelde tickertape onder het tv-programma van RTV Utrecht. Er zijn twee mogelijkheden: het uitzenden van de standaard berichten A, B (continu), of C (stopt na 15 minuten); het uitzenden van de door het bevoegd gezag opgestelde berichten (bijvoorbeeld puntsgewijze updates van de situatie). Start: Dit is een officiële mededeling van de hulpdiensten in de Veiligheidsregio Utrecht. Einde: Dit was een officiële mededeling van de hulpdiensten in de Veiligheidsregio Utrecht. Procedure alarmeren bevolking Pagina 13

14 C - Calamiteitenpagina Het plaatsen van een apart bericht (los van de redactionele berichtgeving). Bij grote calamiteiten plaatst RTV Utrecht berichten namens het bevoegd gezag op een website die heel veel hits aan kan. Deze berichten beginnen met de introductiezin: Dit is een officiële mededeling van de hulpdiensten in de Veiligheidsregio Utrecht. D 112-Teletekstpagina Het aanpassen van de teletekst pagina van RTV Utrecht met informatie over een specifieke situatie. De VRU heeft de mogelijkheid in afstemming met RTV Utrecht zelf de teksten te plaatsen en aan te passen op de RTV Utrecht teletekstpagina 112. E - Onderbreken Tv-uitzending Het onderbreken van de Tv-uitzendingen van RTV Utrecht is een drastischere maatregel waar het bevoegd gezag eventueel gebruik van kan maken. De omroep zal een uitzendwagen ter beschikking moeten stellen voor het daadwerkelijk maken van een uitzending. De officiële berichtgeving wordt voorafgegaan en afgesloten met een standaard mededeling namens de overheid. Dit middel zal alleen bij zeer grote of langdurige incidenten ingezet worden 4.4 Calamiteitenzender versus vrije nieuwsgaring Het convenant geeft de burgemeester de bevoegdheid om in crisissituaties berichten uit te zenden via radio en/of televisie, tickertape onder Tv-uitzendingen, de teletekst pagina en de internetsite van de regionale omroep De omroep heeft daarbij de plicht voor de kijker/luisteraar duidelijk aan te geven dat het om een mededeling van het bevoegd gezag gaat. Daarnaast blijft de regionale omroep zijn journalistieke taak uitoefenen. Het bevoegd gezag kan niet op grond van dit convenant de gehele omroep overnemen, dan wel de uitzending (vooraf) controleren. Dat zou immers in strijd zijn met de vrijheid van de pers, zoals omschreven in Artikel 7 van de Grondwet. De verplichting mededelingen van het bevoegd gezag uit te zenden levert de regionale omroep geen voorrangspositie op bij de vrije nieuwsgaring. Daar staat tegenover dat het Beleidsteam en het Operationeel Team tijdens een crisissituatie er verstandig aan doet de regionale pers als een belangrijke partner te behandelen. 4.5 Evaluatie na inzetten calamiteitenzender Wanneer RTV Utrecht als calamiteitenzender is ingezet bij incidenten worden zij ook betrokken bij de evaluatie. De omroep dient hiertoe bij te houden hoe ze is ingeschakeld en wanneer zij welke werkzaamheden/acties heeft uitgevoerd. Een evaluatie kan er toe leiden dat de afspraken in de uitvoeringsregeling bij het convenant worden aangepast. 4.6 Oefenen Naar behoefte- of ten minste 1x per jaar zal door de Veiligheidsregio Utrecht een oefening worden gehouden om de procedures bij RTV Utrecht te testen. Daarnaast moeten de omroep, de hulpdiensten en de gemeenten regelmatig hun eigen interne procedures controleren en, voor zover nodig aanpassen. Procedure alarmeren bevolking Pagina 14