Gemeente Weert Cultuurnota Deel 1: Nota van uitgangspunten

Transcriptie

1 Gemeente Weert Cultuurnota Deel 1: Nota van uitgangspunten Weert, oktober 2008

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Relevante kaders Inleiding Betekenis van het begrip cultuur Onderlinge relatie van de betekenissen Wat cultuur verdient Inleiding Cultuur en ruimtelijke ordening Cultuur en economie Cultuur en toerisme Cultuur en onderwijs Cultuur en maatschappelijk welzijn Samenvatting Cultuurbeleid Inleiding Cultuurbeleid van de Rijksoverheid Cultuurbeleid van de Provinciale overheid Cultuurbeleid van de gemeente Weert Realisatie Vitaal verleden Cultuur participatie Schoeën Wieërt Culturele infrastructuur Professionele organisaties Amateurverenigingen Samenvatting Financiële kaders Inleiding Uitgangspunten bij financiering Subsidievormen Toepassing bij professionele organisaties Toepassing bij amateur organisaties Interne organisatie Samenvatting 30 Bijlagen: A. Quick scan van de huidige situatie 32 B. Geraadpleegde literatuur 38 2

3 1. Inleiding Cultuur is een veel beschreven begrip. Wat daarbij opvalt is dat een eenduidige interpretatie moeilijk te bereiken is. Vaak is zij abstract en lijkt ongrijpbaar. Met enig gevoel voor dramatiek beschrijft het provinciaal bestuur van Limburg het in haar beleidsnota BewustCultuurBewust als volgt: [ ] Cultuur lijkt op lucht. Ze is overal om ons heen, soms onzichtbaar, vaak voelbaar, af en toe koesterend warm, dan weer verfrissend, maar altijd even noodzakelijk; zuurstof. Levensvoorwaarde! Cultureel bewustzijn is derhalve van groot belang voor de kwaliteit van onze samenleving in al zijn facetten[ ] Wellicht een wat theatrale omschrijving, maar wel een met een stevige kern van waarheid. Cultuur is niet iets dat op zich zelf staat, maar dat is ingebed in vele facetten van onze gemeenschap. Daar binnen heeft cultuur een dermate belangrijke ondersteunende functie, dat specifieke aandacht en het breed ontwikkelen van bewustzijn voor het thema meer dan gerechtvaardigd is. Voor het ontwikkelen van het cultureel bewustzijn is een goede culturele infrastructuur een basisvoorwaarde. In het aanbrengen van die infrastructuur ligt de opdracht voor de gemeente. Het instrument waarover zij beschikt is haar cultuur- en subsidiebeleid. In tegenstelling tot veel andere gemeentelijke beleidsterreinen, geldt voor cultuurbeleid dat er relatief weinig centrale wet- en regelgeving is, die voorschrijft wat gemeenten ten aanzien van hun culturele verantwoordelijkheid moeten doen. Dat is anders dan bij vraagstukken als huisvesting, ruimtelijke ordening, onderwijs en dergelijke, waarin de gemeente vooral in een uitvoerende rol zit. Daarmee biedt het thema Cultuur, naast de WMO, nog één van de weinige mogelijkheden voor gemeentelijke beleidsvorming met een geheel eigen inkleuring. Dit vraagt van de gemeente dan wel specifieke kennis en vaardigheden. Regels van de centrale overheid laten weliswaar minder ruimte voor eigen initiatieven, maar zij bieden wel veel houvast. Dit ontbreekt bij cultuurbeleid. Ontwikkeling hiervan vraagt dan ook om eigen creativiteit, ideeën, initiatieven en verantwoordelijkheid. Gemeentelijk cultuurbeleid heeft dan ook behoefte aan ambtenaren, bestuurders en volksvertegenwoordigers die op dit terrein gemotiveerd zijn en die in samenwerking met relevante betrokkenen zowel binnen het gemeentehuis als in het veld echt iets willen realiseren! 1 Vaak lijkt het echter of cultuur vooral gezien wordt als kostenpost. Niet zelden vormt zij de sluitpost van een gemeentelijke begroting of worden investeringsaanvragen met enige terughoudendheid tegemoet getreden. Dit denken lijkt zich vooral af te spelen in situaties waarin de opbrengst van cultuur niet voldoende tot uitdrukking is gebracht. De motivatie en de bereidheid om in cultuur te investeren, hangt logischerwijs sterk samen met het besef wat de betekenis van cultuur voor de gemeente is of kan zijn. De mate van dit besef vertaalt zich in een al dan niet adequaat cultuurbeleid. In deze Cultuurnota zullen wij de waarde van cultuur verduidelijken. Daarmee onderbouwen wij de richting van de beleidsvoornemens en de kaders die ten grondslag liggen aan de inhoud van concrete uitvoeringsvoorstellen. 1 C.Wijn: Gemeentelijk cultuurbeleid. Een handleiding 3

4 De Cultuurnota is opgebouwd uit twee delen: a. Een Nota van Uitgangspunten. Hierin beschrijven wij op basis van een aantal beschouwingen de uitgangspunten en de redenen voor het gekozen beleid. b. Een Nota van Uitvoering. In het uitvoeringsplan zijn, op basis van de nota van uitgangspunten, per cultuurdiscipline de concrete doelstellingen, de uitvoeringsplannen en de financiële implicaties voor de komende periode weergegeven. De start ligt bij deze Nota van Uitgangspunten. Hierin beschrijven wij de beleidsrichting. Deze is gerelateerd aan een korte beschouwing over de functies van cultuur en de belangen die door een goede culturele infrastructuur worden gediend. Tevens hebben wij het cultuurbeleid van de Rijks- en Provinciale overheid bij onze gedachtevorming betrokken NB: Deze Nota van Uitgangspunten bevat nog geen concrete voorstellen. Wij achten het van belang vooraf na te gaan of de gedachten die het Bestuur van de gemeente Weert over het cultuurbeleid heeft, kunnen rekenen op voldoende politiek en maatschappelijk draagvlak. Op het moment dat over de beleidsrichting voldoende overeenstemming bestaat, zullen wij in nauw overleg met een brede groep relevante betrokkenen en geïnteresseerden, nader invulling geven aan concrete maatregelen die uitvoering geven aan het beleid. De vastgestelde Nota van Uitgangspunten vormt daarbij het toetsingskader voor de uitvoeringsvoorstellen. Weert, september 2008 Gemeentebestuur 4

5 2. Relevante kaders 2.1 Inleiding In de Nota van Uitgangspunten beschrijven wij de belangrijkste achtergronden waaruit de redenen van ons Cultuurbeleid zijn af te leiden. Het benoemen van de uitgangspunten bestaat achtereenvolgens uit het nader definiëren van het begrip cultuur en het beschrijven van de waarde die cultuur heeft voor de Weerter samenleving. Hieruit ontstaat onze visie op cultuur en cultuurbeleid en benoemen wij een aantal uitgangspunten, die dienen als referentiekader voor het beleid. Zij zijn tevens de bron van de algemene doelstellingen van ons cultuurbeleid. Deze doelstellingen geven nader richting aan ons handelen en vormen de leidraad voor de uitvoering van de concrete cultuurpraktijk. Cultuurdefinitie Van abstract naar concreet De waarden van cultuur Uitgangspunten voor het beleid Visie en algemene doelstellingen Operationele doelstellingen Concrete uitvoeringsplannen Nota van Uitgangspunten Nota van Uitvoering Figuur 1: Van abstract naar concreet 2.2 De betekenis van het begrip Cultuur Voor een eenduidige interpretatie van wat wij in Weert onder Cultuur verstaan is het belangrijk om het begrip zelf nader te duiden. Cultuur heeft een brede en een smalle betekenis. In de brede betekenis is cultuur het geheel van waarden, normen, gewoonten, sociale relaties en gedrag, waarmee de ene groep mensen zich onderscheidt ten opzichte van een andere groep. In deze betekenis spreken wij over de culturele identiteit van Weert als samenlevingsverband. Zij is vooral historisch geworteld. Men herkent haar aan de betekenis die schuilt achter de opmerking: Dat is nou typisch Weerts of een typische Weertenaar! Die culturele identiteit bepaalt in hoge mate de aantrekkelijkheid en het imago van de gemeente. Juist als tegenwicht tegen een toenemende globalisering, groeit de behoefte aan een eigen herkenbare identiteit. Inwoners voelen zich graag verbonden met de plaats waar zij wonen en/of werken. Dit kan van invloed zijn op de keus die mensen maken bij het bepalen van hun woonplaats, de plaats om een bedrijf te vestigen of te recreëren en dergelijke. In de smalle betekenis gaat cultuur over verschillende kunstzinnige, artistieke uitingen aan de hand waarvan mensen beelden, opvattingen en gedachten aan anderen over dragen. Het geheel van personen en organisaties die op dit smallere terrein actief zijn duiden wij aan als de culturele sector 5

6 De culturele sector kenmerkt zich door twee segmenten: de kunsten en het culturele erfgoed. Beide behoren tot het domein van het overheidsbeleid, waarbij de overheid zorg draagt voor voorwaarden waarbinnen creatie, productie, distributie, presentatie en behoud kunnen plaatsvinden. De kunsten zijn onderverdeeld in: a. Podiumkunsten: theater, muziek en dans b. Visuele kunsten: beeldende kunst, fotografie, film, bouwkunst, vormgeving en nieuwe media. Het culturele erfgoed is onderverdeeld in: a. Musea b. Monumentenzorg c. Archeologie d. Archieven e. Streektaal en letteren De meeste vormen komen zowel in professionele als amateur hoedanigheid voor. 2.3 De onderlinge relatie Beide betekenissen van cultuur hebben een sterke relatie met elkaar. Culturele uitingen in de smalle betekenis van het woord, kunnen de culturele identiteit van de gemeente bevestigen, versterken en zo mogelijk veranderen. Voorbeeld: Het beeldt van Antje van de Staatsie in Weert, is een eerbetoon aan een vrouw die veel voor Weert betekend heeft. Die betekenis zit in hetgeen zij/hij gedaan heeft. Dit beeld draagt dan ook niet alleen de beeltenis van Antje uit, maar vooral ook de waarden en normen waarvoor zij stond. Met het plaatsen van dat beeld drukt men direct uit wat men in Weert als belangrijke gewenste waarden en normen ziet en welk gedrag wordt gewaardeerd. Daarmee illustreert en versterkt het beeld een deel van de identiteit van Weert. 6

7 Op vergelijkbare wijze kunnen vele vormen van kunstzinnige cultuuruitingen bijdragen aan hetgeen Weert als gemeente wil zijn en hoe zij door de ogen van anderen gezien wil worden. Binnen dit kader spelen zowel professionele kunst als amateurkunst een belangrijke rol. Het belang van lokale amateurkunst zit vooral in het overdragen, bestendigen en bevestigen van bestaande waarden en normen. Professionele kunstvormen bieden vaak prikkeling, uitdaging tot nadenken, tot actieve participatie en impulsen voor vernieuwing en verandering. Beide vormen hebben dan ook een sterke onderlinge samenhang en wisselwerking. Zij vormen een waardevolle aanvulling op elkaar. Vanuit dit perspectief is cultuurbeleid bij uitstek een instrument aan de hand waarvan de gemeente haar eigen identiteit en die van haar lokale samenleving naar vorm en inhoud kan beïnvloeden. In die identiteit speelt historie een belangrijke rol. Actieve waarden en normen ontstaan op basis van eerdere ervaringen en beleving. Ter illustratie een korte schets van de historie van Weert. Weert is ontstaan op een hoog gelegen zandeiland, omgeven door woeste gronden, vennen, heide- en veengebied. Vanaf de midden-steentijd ( voor Chr.) is er een vrijwel continue bewoning van dit gebied geweest. De huidige stad is in de 13 e eeuw gesticht op de helling van dit zandeiland, waarschijnlijk onder sterke invloed van de heren van Horn, langs een knooppunt van wegen. De bloeiperiode van Weert als stad ligt tussen 1300 en Deze heeft te maken met de bloeiende lakenhandel. De omgeving van Weert leende zich uitstekend voor het houden van schapen. De wol werd hier ter plekke verwerkt tot laken dat via de goede wegen werd verhandeld van Antwerpen en Bergen op Zoom tot in Keulen. Tot ver in de 19 e eeuw leidt Weert een min of meer slapend bestaan. Vanaf het midden van de 19 e eeuw ontstaan in Weert enkele belangrijke ambachtelijke industrieën en ateliers: klei- en houten pijpen van Trumm Bergmans, drukkerij Smeets en het edelsmedenatelier Esser. Kanalen en spoorwegen ontsluiten de geïsoleerde ligging van de stad. In de jaren 30 van de 20 e eeuw maakt Weert een snelle modernisering door, die in de jaren 60, als Weert primaire industriële groeikern wordt, een grote economische impuls krijgt. Vanaf die tijd ontwaakt in de stad ook langzaam het culturele leven, met name de High culture die voordien vrijwel afwezig was. Gezien de ligging van Weert, op de grens van de Kempen en de Peel (Weert wordt gerekend tot de zuidelijke Peel), is de stad in historisch en cultureel opzicht sterk bepaald door de harde strijd die de bevolking heeft moeten voeren om op de weerbarstige zandgronden een karig bestaan te kunnen opbouwen. Het merendeel van de boeren was zelfvoorzienend. Er bleef nauwelijks iets over voor extra s. Men kon zich slechts het hoognodige verschaffen. Luxe producten kwamen weinig voor. De hoge cultuur kon zich daarom in Weert niet goed ontwikkelen. In de jaarlijkse cyclus van het bewerken van het land waren er wel een aantal momenten die voor de nodige ontspanning moesten zorgen. Naast de kerkelijke feestdagen waren carnaval, de Paarden-/Jaarmarkt en de najaarskermis van die bijzondere momenten van hoognodige ontspanning. Ook typisch is het ontstaan van vele zogenaamde cafésporten in clubverband (beugelen, kegelen, kruisboog- en boogschieten, de moderne schutterijen). In de huidige tijd zijn in materiële en immateriële zin nog veel overblijfselen aanwezig die getuigen van dit agrarisch gedicteerde verleden. Tot de Tweede Wereldoorlog bleef de stad grotendeels gevangen binnen de begrenzingen van de Middeleeuwse grachten die sinds 1933 de singels vormen. Rond de stad ligt een krans van relatief zelfstandige agrarische kerkdorpen: Boshoven, Laar, Swartbroek, Tungelroy, Stramproy en Altweerterheide. Andere vroeger zelfstandige 7

8 dorpen zijn inmiddels in de stadsbebouwing opgenomen zoals Leuken en Keent. Ieder kerkdorp beschikt over een eigen basisschool en kerk. De grote sociaal culturele voorzieningen (Theater, culturele opleidingsinstituten, musea en de Bibliotheek) zijn geconcentreerd in het centrum van de stad. De afzonderlijke kerkdorpen hebben een sterk ontwikkeld verenigingsleven. De sociale coherentie binnen de diverse gemeenschappen is sterk zodat er een goede basis is voor het organiseren van activiteiten op lokaal niveau. Tekst: John van Cauteren 2 In deze historie liggen de bronnen voor eigenschappen die Weert ook op dit moment nog in cultureel opzicht kenmerken. Uiteraard veranderen die kenmerken geleidelijk op basis van veranderende omstandigheden. In die veranderingen doen mensen nieuwe ervaringen op, die leiden tot het hanteren van nieuwe waarden en normen en nieuw gedrag. De identiteit waarmee Weert zich in de toekomst wil profileren is tot uitdrukking gebracht in de zogenoemde Stadstypering, zoals die in hoofdstuk 2 van de visienota Weert opmaat naar de toekomst; Op maat in 2015 is beschreven. De identiteit van Weert: Kort samengevat zijn de ambities van Weert in 2015 dat van: Een levendige sociale stad, met als belangrijkste kenmerken een hoge sociale samenhang, kwaliteit van samenleven en vitaliteit; met aandacht voor de opbouw van gemeenschapszin en sociale structuren; met aanpak en uitsluiting van eenzaamheid en isolement. Een centrumstad met betekenis voor haar omgeving Een in meerdere opzichten veilige stad, met aandacht voor fysieke sociale veiligheid in openbare ruimten Een stad met een evenwichtige bevolkingsopbouw in relatie tot de onderlinge sociale betekenis van de diverse bevolkingsgroepen. Een stad met ondernemingszin en een aantrekkelijk vestigingsklimaat (Voor een volledige weergave zie het bovengenoemde visiedocument.) Hoewel cultuur in deze ambities niet expliciet is genoemd, heeft zij wel een belangrijke rol in de realisatie er van. Het beleid omtrent deze ambities voltrekt zich namelijk in de context van een aantal maatschappelijke ontwikkelingen. Voor het cultuurbeleid is het van belang te constateren dat door onze welvaart maatschappelijke vraagstukken aanzienlijk zijn veranderd. Overleven, de meeste primaire levensbehoefte, is in onze samenleving nauwelijks nog voor iemand een probleem. Daarvoor in de plaats is de behoefte aan beleven gekomen. De literatuur over de belevingseconomie is talrijk. Zij schetst een maatschappijbeeld dat zich vanwege vervlakking kenmerkt door een zoektocht naar prikkels. Prikkels, die inhoud moeten geven aan een hernieuwde definitie van de kwaliteit van leven. Cultuur is een sterk middel en cultuurbeleid is een krachtig instrument in het versterken van de belevingswaarde omtrent de kwaliteit van de samenleving en stedelijke ruimte in Weert 2 John van Cauteren is beleidsmedewerker/conservator bij de gemeente Weert. 8

9 Het is in dit kader belangrijk te signaleren dat de kunsten met een grotere K 3, aan een dreiging bloot staan. Het aantal alternatieven om vrije tijd te besteden is aanzienlijk gegroeid. Tegelijk hebben mensen meer te besteden. Dat heeft op veel fronten geleid tot een toename van commerciële concurrentie. Ook binnen de cultuursector acteren grote organisaties, die zich vooral richten op entertainment voor grote groepen. Daar is op zich niets mis mee. Veel commerciële producties kenmerken zich door een hoge kwaliteit en laagdrempeligheid. Zij trekken een groot publieksbereik en hebben een belangrijke plaats in het culturele veld. Te veel entertainment echter, leidt tot vervlakking. Er moet vanuit maatschappelijk perspectief een zekere mate van tegenwicht zijn met meer artistiek inhoudelijk en prikkelend aanbod. Dit aanbod kan echter niet op tegen de sterke promotiecampagnes van de commerciële alternatieven. Zij lopen daarmee het risico te worden gemarginaliseerd. Het maatschappelijk belang van cultuur loopt daarmee het risico aan belang in te boeten. De gemeentelijke overheid moet zich dit bewust zijn en hieraan tegenwicht willen bieden. Het gemeentelijk cultuurbeleid dient zich dan ook vooral te richten op het scheppen van randvoorwaarden die voor de ontwikkeling en verspreiding van een gevarieerde set aan culturele uitingsvormen van belang zijn en die voor alle groepen in de Weerter samenleving toegankelijk moet zijn. Cultuurbeleid is dan ook het bewust inzetten van cultuur als stimulans voor de kwaliteitsbeleving van Weert als samenleving. Zoals eerder gezegd, staat cultuur niet op zich zelf. Inbedding in een integrale beleidsvisie waarin ook andere beleidsterreinen binnen de gemeente een culturele opdracht hebben, versterkt de waarde van kunst en cultuur. In de volgende paragraaf lichten wij dit toe. Nb: Waar wij in het vervolg van deze nota spreken over Cultuur, dan doelen wij primair op cultuur in haar kunstzinnige betekenis. 3 Het streven om dit begrip te voorzien van een heldere definitie kenmerkt zich door vele initiatieven met zelden een eenduidig resultaat. De gemeenschappelijke kenmerken van alle definities is echter wel dat het bij kunst met een grotere K gaat om artistieke uitingen die zich kenmerken door vakmanschap en die aanzetten tot nadenken, reflectie en bewustwording van belangrijke maatschappelijke thema s. 9

10 2.4 Wat cultuur verdient. Cultuur is leuk, maar je moet er wel wat bij drinken! Inleiding: De titel van deze paragraaf is voor tweeërlei uitleg vatbaar. In de ene betekenis gaat het om de aandacht en de investering die de cultuur verdient. Zoals wij al eerder opmerkten is de realiteit dat cultuur meestal niet de hoogste plaats op de prioriteitenlijst heeft. Vaak wordt zij gepercipieerd als kostenpost. Cultuur genereert echter wel degelijk ook een eigen opbrengst. Financieel én maatschappelijk! Cultuur verdient. Haar opbrengst is niet onaanzienlijk. Beide betekenissen van de titel hangen nauw met elkaar samen. Immers: Hoe groter de opbrengst hoe, meer aandacht het thema verdient! Wat die opbrengst betreft zit cultuur in een positie die wellicht nog het beste te verglijken is met de groei van paddestoelen. De sporen uit de hoed van de paddestoel vallen recht daaronder op de aarde. Het bijzondere is dat op die plaats geen nieuwe paddestoelen groeien. Door een bijzonder net van schimmeldraden komen de voortbrengselen uit die zaden op een heel andere plek omhoog. Zo is dat ook in hoge mate met cultuur. De middelen die wij in deze sector investeren, manifesteren op enig moment hun opbrengst op een aantal andere en veelal niet vermoede plaatsen/beleidsterreinen. Cultuur en cultuurbeleid hebben een sterke relatie met verschillende andere beleidsvelden die eveneens onder de gemeentelijke verantwoordelijkheid vallen. Het is van belang deze relaties nader in beeld te brengen. Daarmee maken wij de integraliteit van het beleidsthema zichtbaar. NB: Deze relaties impliceren dat cultuurbeleid niet alleen een verantwoordelijkheid is voor de betreffende afdeling en portefeuillehouder, maar dat ook de actoren op de andere beleidsvelden zich bewust moeten zijn van hun rol in het cultuurbeleid. Maatschappelijk welzijn Ruimtelijke ordening Cultuur Economie & toerisme Bedrijfsleven Onderwijs & jeugdbeleid Figuur 2. De relatie tussen cultuur en andere beleidsvelden. 10

11 2.4.2 Cultuur en ruimtelijke ordening De relatie tussen cultuur en ruimtelijke ordening komt wellicht het best tot uitdrukking in de term Culturele planologie. Deze term is een aantal jaren geleden in het rijksbeleid geïntroduceerd. Zij is een verzamelnaam voor acties vanuit het cultuurbeleid, die de praktijk van de ruimtelijke ordening inspireren, verbreden en verdiepen. Cultuur draagt in dit kader bij aan het versterken van identiteitsvorming, waarvan de ruimtelijke identiteit een zeer essentieel onderdeel is. In culturele planologie worden verbindingen tot stand gebracht tussen vraagstukken op het terrein van ruimtelijke ordening/landschapsinrichting en cultuuraspecten als architectuur, archeologie, erfgoed en kunst in openbare ruimten. Culturele planologie kan vanuit deze optiek worden ingezet bij: Nieuwe woningbouwprojecten (her)inrichten van bedrijfslocaties Landschapsinrichting Waterbergingen Verkeersinfrastructuur Recreatiegebieden Toegepaste vormgeving. Belangrijke actoren vanuit de cultuur hierin zijn: (landschaps) Architecten Stedenbouwkundigen Beeldende kunstenaars Vormgevers Burgers (*) (*) Door gebruik te maken van het historisch besef, de verhalen, de kennis van de wijk/regio en de beleving van de ruimte bij bewoners, krijgt het proces een extra dimensie en een bredere basis voor acceptatie. Inspiratiebronnen zijn bijzondere historische gebeurtenissen; verhalen/legenden; tradities/gebruiken; cultureel roerend goed en gebouwde/ongebouwde monumenten. Omdat ook de resultaten van culturele planologie zichtbaar zijn in de openbare ruimten, is het bij uitstek een vorm van cultuurbeleid met een publieksfunctie. Om die reden is het ook gewenst het publiek aan te zetten tot een actieve bemoeienis met de cultuur van en in de (gebouwde) omgeving. Het daadwerkelijk realiseren van een verrijkend proces in de culturele planologie vraagt om samenwerking tussen de spelers in de verschillende sectoren. Essentieel hierbij is dat bestuurders en opdrachtgevers het ruimtelijke beleid ook als culturele opgave zien Cultuur en economie Het economisch rendement van bestedingen aan activiteiten binnen de culturele sector ontwikkelt zich langs drie kanalen: a. Het directe kanaal De bestedingen aan de exploitatie van de culturele organisaties door de subsidieverleners, eventuele sponsors en bezoekers leiden tot werkgelegenheid in de instellingen en bij toeleveranciers. b. Het indirecte kanaal De bestedingen van bezoekers rond het cultureel bezoek, waaronder horeca, vermaak, winkels, vervoer. Daarnaast leiden de bestedingen die afkomstig zijn 11

12 van de directe werkgelegenheid in de cultuursector, tot verdere werkgelegenheid in andere sectoren. Het gaat hierbij om het zogenoemde multiplier-effect. 4 c. Het afgeleide kanaal Door investeringen in de cultuursector verbetert het bezoekers- en vestigingsklimaat van de eigen gemeente. Dit vindt direct plaats door het vergroten van het vrijetijdsaanbod en indirect door het vergroten van de culturele diversiteit. Dit is van invloed op: o vestiging van het bedrijfsleven o het aantrekken van kunstbeoefenaars en creatieve geesten, hetgeen o.a. kan leiden tot broedplaatsen van creativiteit, innovatie en kennisaccumulatie. o de vestiging van hoger opgeleiden o het aantrekken van additioneel toerisme Toelichting op het afgeleide kanaal: Weert richt zich blijkens het visiedocument 2015 in economische zin bewust en onderbouwd op het aantrekken van bedrijven op het terrein van de kennis intensieve dienstverlening. Waar vroeger in de traditionele economie de aanwezigheid van grondstoffen de belangrijkste vestigingsfactor was, is in de huidige meer op kennis en diensten georiënteerde economie, de aanwezigheid van mensen met specifieke kennis, vaardigheden en talenten een belangrijke vestigingsfactor. Dit geldt met name voor het type bedrijven waar Weert zich op richt. Wil Weert hierin aantrekkelijk zijn, dan moet zij zich richten op de vestiging van bewoners die in dit profiel passen. Daarnaast is door schaalvergroting van bedrijven en ketens een beeld ontstaan waarin alle steden steeds meer op elkaar lijken en over vergelijkbare basisvoorzieningen beschikken. Om daar bovenuit te steken en daarmee de aantrekkelijkheid voor (potentiële) bewoners te vergroten moet een stad een woon- en werkomgeving bieden die een duidelijk eigen gezicht en aantrekkingskracht heeft. Met andere woorden: om bewoners aan te trekken en/of te behouden, die voor de vestiging van bedrijven met kennis intensieve dienstverlening van belang zijn, dient Weert zich nadrukkelijk te profileren als een stad waar het leven goed is. Cultuur kan als onderscheidend criterium hierin een belangrijke rol spelen. City marketing dient de directe relatie aan te brengen tussen economie als doel en cultuur als middel. Binnen het kader van de economie is de ontmoeting tussen bedrijfsleven en cultuur ook om een aantal andere redenen interessant. Beiden kunnen elkaar benutten bijvoorbeeld op het terrein van sponsoring. Voor de culturele organisaties gaat het hierbij om een extra bron van inkomsten. Voor de bedrijven is cultuur vaak een aantrekkelijk en goedkoop middel voor eigen exposure. Hierbij gaat het lang niet altijd om louter commerciële motieven. Ook het tonen van maatschappelijke betrokkenheid komt in sponsoring van culturele organisaties tot uitdrukking. De associatiewaarde van cultuur is hoog. Niet voor niets zitten veel leidinggevenden uit het bedrijfsleven in besturen en raden van toezicht van culturele instellingen. De organisatie profiteert van de specifieke kennis en het netwerk van deze bestuurders. Omgekeerd biedt de organisatie ook een interessant nieuw netwerk voor de bestuurder. Op deze wijze ontstaat een symbiose, die voor beide partijen interessant is Cultuur en toerisme Toerisme is een belangrijke economische drager. Het domein van toerisme en cultuur omvat elke vorm van toerisme en recreatie, waarbij cultuur een van de attractiefactoren is. Het kernproduct is het culturele attractie-element en de daaraan gerelateerde specifieke cultuurtoeristische dienstverlening zoals educatie en informatie. Zij komt het 4 Onderzoeken tonen aan dat voor investeringen in de cultuur een multiplier geldt van 1,5 tot 3. Dat betekent dat iedere geïnvesteerde Euro in cultuur, leidt tot de creatie van 1,5 tot 3 elders. Hetzelfde geldt voor banen in de regionale economie. 12

13 best tot haar recht op het moment dat additionele producten goed op orde zijn. Hierbij gaat het om algemene diensten en faciliteiten voor toeristen als toeristische organisaties (VVV, reisorganisaties, toeristenbonden), verblijfsaccommodaties en horeca. Daarnaast is een adequate transport infrastructuur van belang. Het betreft dan aspecten als bereikbaarheid, bewegwijzering, parkeergelegenheid en particuliere en openbare vervoersfaciliteiten). Aandacht voor de relatie tussen cultuur en toerisme is van belang omdat reeds een aantal jaren een trend waarneembaar is die duidt op een toenemende behoefte om vrije tijd en soms ook vakanties te besteden aan culturele activiteiten en aan het voeden van cultuurhistorische interesses. Dit heeft onder andere te maken met de stijging van het gemiddelde opleidingsniveau. Zij zorgt voor een toenemende behoefte aan meer intellectueel prikkelende ontspanningsmogelijkheden en esthetische ervaringen. De toename van het aantal senioren is een tweede element in deze trend. Zij zoeken hun vrijetijdsbesteding vooral in de hoek van de geestelijke verrijking. Tot slot laat de praktijk zien dat de toegenomen vrije tijd, ook het gebruik van korte cultuurvakanties bevordert. Vooral het culturele erfgoed kan in dit kader een belangrijke waarde zijn in de aantrekkingskracht en de promotiewaarde van de stad. Toerisme bevordert dat cultuurgoed er in twee opzichten beter van kan worden. In de eerste plaats door inkomsten uit toerisme zelf. Deze kunnen mede aangewend worden voor de instandhouding er van. In de tweede plaats draagt toeristische interesse bij tot historische besef en het levend houden van de cultuur. Om de kansen op cultuurtoerisme te vergroten is samenwerking tussen culturele en toeristische organisaties noodzakelijk. Toerisme op zich is een belangrijke economische factor. Als deze door een hoogwaardig cultuuraanbod gestimuleerd kan worden, dan zijn dit kansen die niet gemist mogen worden. Weert mag zich verheugen in een groot potentieel aan dit type mogelijkheden Cultuur en onderwijs&jeugdbeleid De meest duidelijke relatie tussen onderwijs en cultuur komt tot uitdrukking in het thema cultuureducatie. Sinds dit tot gericht overheidbeleid is bevorderd, gebeurt er veel op dit terrein. Het is inmiddels één van de reguliere leergebieden in het basis- en voortgezet onderwijs, met als inzet jonge mensen kennis te laten maken met actuele, historische, vertrouwde en minder vertrouwde cultuuruitingen. Naast individueel vormende ervaringen, (zie paragraaf 2.4.6) zijn overdracht van culturele verworvenheden en toerusting voor de toekomst belangrijke doelen van cultuureducatie. Daarnaast draagt zij bij aan een rijker leerklimaat omdat cultuureducatie gelegenheid biedt tot actief creëren; een mengvorm stimuleert van individueel en gemeenschappelijk leren en op meerdere vaardigheden een beroep doet. Het is daarmee een vorm van betekenisvol en inzichtelijk leren waarvan wordt aangenomen dat dit de motivatie voor het leren blijvend ondersteunt. Cultuureducatie is ook een uitwerking van de wens om de school niet alleen een instituut te laten zijn om kennis te verwerven. Haar taak wordt geacht breder te zijn en ook te liggen op het terrein van vorming en opvoeding. Het gaat hierbij om het ontwikkelen van sociale competenties die leerlingen in staat stellen om met ingewikkelde en emotioneel geladen situaties om te gaan. Dit zijn traditioneel de kerncompetenties van kunst en cultuur. Het zal dan ook duidelijk zijn dat de aanwezigheid van een gedifferentieerd cultuuraanbod in de gemeente een belangrijk ondersteunende factor is voor kwalitatief hoogwaardige cultuureducatie. 13

14 2.4.6 Cultuur en maatschappelijk welzijn De aanwezigheid van cultuur is mede van invloed op de kwaliteit van leven in een stad. Het bevordert de aantrekkelijkheid van het wonen, versterkt het maatschappelijk welzijn en kan bijdragen aan lokale verbondenheid van bewoners met de stad, hun wijk en tussen bewoners onderling. De betekenis van cultuur voor het maatschappelijk welzijn van de inwoners beweegt zich op twee niveaus. Het eerste is het gemeenschappelijk niveau, waarbij het vooral om de sociale effecten gaat die door cultuur kunnen worden opgeroepen. Het tweede is het individuele niveau. Dit betreft vooral de invloed die cultuur kan hebben op de persoonlijke ontwikkeling van het individu. De sociale effecten zoals die uit verschillende onderzoeken naar voren komen zijn o.a.: Culturele activiteiten vormen zowel in passieve zin (als toeschouwer) als in actieve zin (als deelnemer), een ontmoetingsplek voor gelijkgestemden. Dergelijke ontmoetingen bevorderen sociale cohesie en de ontwikkeling van lokale cultuur/identiteit. Hierbij hoeft het zeker niet altijd te gaan over grootschalige activiteiten. Juist ook kleinschalige cultuur bevordert persoonlijke ontmoeting en identificatie met groepen. Cultuur is in deze hoedanigheid een verbindend middel tussen inwoners onderling en inwoners en hun lokale omgeving. De aanwezigheid van hoogwaardige culturele voorzieningen is sterk van invloed op de sfeer in de stad. Zij bevorderen veiligheid, onderling begrip, tolerantie en versterken een aantrekkelijke leefomgeving (bron: Atlas Nederlandse Gemeenten 2007). Vooral waar culturele uitingen gericht zijn op prikkeling, bewustwording en confronteren met anders denken, bevorderen zij het begrip voor anderen. De effecten die het cultuuraanbod op het individu kunnen hebben zijn uiteraard per persoon verschillend. Maar in het algemeen biedt cultuur de mogelijkheid tot: persoonlijke culturele ontwikkeling prikkeling van de (kritische) geest en ontwikkeling van normbesef ontspanning, afleiding, catharsis ontmoeting, sociaal welbevinden associatie, groepsidentificatie doorbreken van de dagelijkse gang van zaken, afleiding persoonlijke ontwikkeling door esthetische ervaringen ontwikkelen van begrip voor anders denkenden stimulans tot actieve participatie betrokkenheid bij de eigen omgeving. Bovengenoemde effecten rechtvaardigen dat de gemeente bevordert dat zoveel mogelijk bewoners toegang hebben tot culturele activiteiten. In dit kader ligt er een duidelijke relatie tussen cultuur en het beleidsterrein WMO. Deze komt met name tot uitdrukking in de prestatievelden 1 en 5, in casu Leefbaarheid & Sociale samenhang en Deelname aan het maatschappelijk verkeer. Het gaat dan met name om de vraag op welke wijze de belemmeringen kunnen worden weggenomen voor groepen inwoners die op dit moment weinig in culturele activiteiten betrokken zijn. 5 5 b.v. senioren, jongeren tussen 12 en 18,, allochtonen, anders validen, alleengaanden en financieel kwetsbaren 14

15 2.5 Samenvatting Het thema Cultuur herbergt een groot potentieel aan maatschappelijk belang. Het rechtvaardigt om die reden een goed afgewogen aanbod aan culturele voorzieningen. Er is sprake van vijf kernbelangen: Kernbelangen: a. een artistiek belang i.c. kwaliteit van de expressie en ontwikkeling van creativiteit b. een economisch belang in relatie tot economische opbrengsten en aantrekkingskracht c. een maatschappelijke belang, waar cultuur leidt tot sociale cohesie en veiligheid d. een stedelijk belang, waarbij het gaat om het imago van Weert en de spin-off daarvan. e. een individueel belang met betrekking tot persoonlijke vorming en ontwikkeling De bijdragen van cultuur zijn op de verschillende terreinen omvangrijk, hoewel de opbrengsten vaak niet zichtbaar aan de cultuur zelf zijn te herkennen. Hierin schuilt het gevaar dat men cultuur vooral ziet als een bodemloze put voor subsidies. Dat zou geen recht doen aan wat cultuur verdient. Investeren in cultuur is het beschikbaar stellen van durf kapitaal. Het stimuleert goede initiatieven ten einde een grotere opbrengst te generen. Cultuurbeleid beperkt zich niet tot één gemeentelijke afdeling of beleidsterrein. Cultuur krijgt extra waarde wanneer zij sterke relaties opzoekt. Omgekeerd krijgt die relatie extra waarde als zij cultuur opzoekt. Om die reden behoren veel andere beleidsterreinen die tot het domein van de gemeente behoren zich er van bewust zijn dat ook zij een culturele opdracht hebben. 15

16 3. Cultuurbeleid Met beleid wordt geen cultuur gemaakt! 3.1 Inleiding Deze quote uit een rapport van de Raad voor Cultuur illustreert dat het definiëren en vaststellen van het cultuurbeleid door het gemeentebestuur, nog niet betekent dat daarmee de cultuur ook gerealiseerd is. Daarin ligt ook niet de primaire rol van de gemeente. Gelijk aan hetgeen in hoofdstuk 4 van de startnotitie WMO gesteld is, laat de gemeente de uitvoering van cultuur over aan andere partijen. De gemeente creëert en faciliteert vooral voorwaarden waarbinnen initiatieven van culturele actoren zich kunnen ontwikkelen. Haar rol is vooral die van regisseur, coördinator en intermediair. In deze rol stimuleert zij partijen, spreekt hen aan op de eigen verantwoordelijkheid en maakt en bewaakt zij de afspraken. Zij initieert waar witte vlekken dreigen te ontstaan. Het cultuurbeleid is het kader waarbinnen de gemeente ondersteuning biedt en voorwaarden schept. De instellingen en organisaties zijn, mét hun eigen inbreng, de belangrijkste uitvoerders van het beleid. Waar een subsidierelatie bestaat tussen gemeente en uitvoerende organisaties, zijn deze afspraken vastgelegd in een uitvoeringsovereenkomst. Het beleid is het resultaat van analyses. Onder andere van relevante omgevingsfactoren, ontwikkelingen, gekoppeld aan een beoordeling van de kracht en mate van toereikendheid van de huidige situatie. (zie bijlage 1: Quick scan van de huidige situatie). Het gedefinieerde beleid geeft de richting aan die de wij willen volgen. De gewenste richting zal in de Nota van Uitvoering nader worden uitgewerkt in concreet geformuleerde doelstellingen en activiteiten. Dit op een niveau dat realisatie van het beleid ook meetbaar maakt. De volgende paragrafen beschrijven het voorgenomen cultuurbeleid. Het gemeentelijk beleid bevindt zich in de context van het beleid van de rijks- en provinciale overheid. Van beide beschrijven wij de kernpunten. 3.2 Cultuurbeleid van de rijksoverheid. De hoofdlijnen van het cultuurbeleid van de rijksoverheid is verwoord in de vigerende nota Kunst van leven. Dat doet denken aan een uitspraak van Berthold Brecht die zegt dat alle kunst een bijdrage levert aan de grootste kunst van allemaal i.c de kunst van leven. In deze opvatting is kunst niet meer opgesloten in een museum of theater, maar moet zij ook te vinden zijn op straat, in een willekeurig gebouw of een eenvoudig gebruiksvoorwerp [ ]. Kunst moet meer doen dan behagen of vermaken. Zij moet ook kunnen ontregelen en dingen zichtbaar maken die wij niet meer (willen) zien. Door alle (technische) mogelijkheden die beschikbaar zijn om de individuele mens te benaderen, staat hij bloot aan wat men zou kunnen aanduiden als een verhevigde lawine van de werkelijkheid. Als er zoveel energie op iemand af komt is de natuurlijke neiging dat men zich afwendt. Cultuur biedt tegenwicht. Cultuur moet ogen openen waar deze zijn gesloten en de geest prikkelen waar deze is verdoofd. Om die reden streeft het rijk naar een vrij, divers en toegankelijk hoogstaand cultureel aanbod. Kunst, cultureel erfgoed en media vertegenwoordigen onze immateriële rijkdom. Het streven moet er dan ook op gericht zijn zoveel mogelijk mensen hiermee in aanraking te brengen. Speerpunten in het rijksoverheidsbeleid zijn de volgende: Aandacht voor excellentie: Dit is vooral gericht op het begeleiden en ontwikkelen van (top)talent en het bevorderen van hun doorstromingsmogelijkheden. 16

17 Innovatie en e-cultuur Het streven is er op gericht om door digitale toepassingen meer samenhang te verkrijgen tussen de verschillende sectoren en innovatie en experiment te bevorderen Participatie Het is van belang dat cultuur zoveel mogelijk mensen bereikt. Een gericht plan voor cultuurparticipatie moet hieraan uitvoering geven. Daarbij richt de aandacht zich op educatie, amateurkunst, digitalisering en toegankelijkheid. Mooier Nederland Met ambitieus architectuurbeleid, aandacht voor de openbare ruimten en modernisering van de monumentenzorg verstekt men de culturele bijdrage aan een mooiere omgeving. Versterken van de cultuursector Men streeft naar een sector die stevig op eigen benen staat, die verankerd is in haar maatschappelijke omgeving, die zorgt voor een goede organisatie en bestuur en die in staat is meer eigen inkomsten te generen. Door een zo groot mogelijke deelname aan het culturele leven ontstaat ruimte voor excellentie en innovatie. Er is namelijk geen hoge top mogelijk als er geen brede basis aanwezig is. 3.3 Het cultuurbeleid van de provinciale overheid in Limburg. Het Provinciaal Bestuur van Limburg onderscheidt in haar beleid voor de periode drie programmalijnen. a. Sterk profiel door herkenbare identiteit Hierbij richt de provincie zich sterk op het articuleren van de culturele identiteit van Limburg. Identiteit als bron voor sociale cohesie. Aandachtsgebieden daarbij zijn de volkscultuur, taal, erfgoed/musea en archeologie. Binnen deze aandachtsgebieden streeft men naar coherentie tussen identiteit, tradities en vernieuwing. b. Inspireren door innovatie en kwaliteit Kernthema s hierin zijn het versterken van de culturele infrastructuur door te investeren in kwalitatief en innovatief kunstaanbod, waarbinnen ruimte is voor talentontwikkeling. Het benadrukt de economische waarde van cultuur en is gericht op professionalisering van de culturele organisaties. c. Draagvlak door verankering Het doel van deze programmalijn is om cultuur meer te verankeren in het dagelijks maatschappelijk verkeer. Thema s als cultuurparticipatie, cultureel burgerschap en het op elkaar betrekken van cultuur en samenleving zijn hierbinnen de belangrijkste onderwerpen. Een nieuw begrip is participatie cultuur. Dit is vooral gericht op de instellingen die meer dan tot nu toe zich moeten afvragen wat hun functie is in relatie tot hun omgeving. Voor wie ben ik er en op welke wijze kunnen wij ons product en de consument zo goed mogelijk bij elkaar brengen? Een belangrijk topic hierbij is cultureel ondernemerschap. 3.4 Het cultuurbeleid van de gemeente Weert Een eerste stap in het vaststellen van het beleid is het formuleren van een visie op cultuur. Deze visie geeft in de meest abstracte vorm aan vanuit welk perspectief de gemeente het thema benadert en op basis waarvan zij haar keuzes maakt. De visie is de kapstok waaraan uiteindelijk de meer concrete uitvoeringsactiviteiten worden opgehangen. 17

18 Mede op basis van voorgaande beschouwingen is de visie van het Bestuur van de gemeente Weert op Cultuur en Cultuurbeleid als volgt: Visie op cultuur en cultuurbeleid: Cultuur in haar verschillende verschijningsvormen verbindt mensen en versterkt de kwaliteit van het individu, de samenleving en de stad. Cultuur is ook een web van sociale relaties, dat bepalend is voor de culturele identiteit van Weert. Zij wordt op veel plekken in onze gemeenschap ervaren en ontwikkeld. Cultuur in artistieke zin draagt hieraan in hoge mate bij als zij er in slaagt synergie te bewerkstelligen tussen traditie en vernieuwing. De inhoud van het cultuurbeleid is gericht op het beantwoorden van een maatschappelijke vraag. Daarbij richt cultuurbeleid zich niet alleen op het aansturen van het culturele leven sec. Zeker zo belangrijk is het om de culturele component in de verschillende sectoren van de samenleving te verstevigen. De gemeente zorgt in haar cultuurbeleid voor de randvoorwaarden die nodig zijn voor het ontstaan van een gevarieerd aanbod aan culturele voorzieningen en activiteiten. Deze zijn toegankelijk voor alle groepen in de samenleving en bieden tegenwicht aan dreigende vervlakking als gevolg van een dominant commercieel aanbod. Deze visie verbijzonderen wij in een aantal uitgangspunten, waarvoor de redenen in voorgaande hoofdstukken zijn aangegeven. Deze uitgangspunten zijn tevens het referentiekader dat wij bij de ontwikkeling/nadere uitwerking van het cultuurbeleid zullen hanteren. Uitgangspunt 1: De gemeente Weert brengt zelf geen kunst voort,maar bevordert/ondersteunt dié culturele activiteiten en voorzieningen die een bijdrage leveren aan het versterken van de gewenste culturele identiteit van Weert Uitgangspunt 2: Het cultuurbeleid is niet alleen een afgeleide van partijprogramma s of ambtelijke kaders. In haar beleid laat de gemeente ruimte voor particuliere ideeën en initiatieven, en stimuleert dit door betrokkenheid en participatie van de samenleving bij cultuur te versterken. Uitgangspunt 3: Amateurkunst en professionele kunsten zijn elk vanuit hun eigen functie, belangrijk voor de culturele ontwikkeling van en in Weert. Uitgangspunt 4: De ontwikkeling van cultuur en het benutten van de culturele kansen is een opdracht voor alle beleidsafdelingen binnen de gemeente Weert. Uitgangspunt 5: De keuzes die de gemeente maakt bij de planning en financiering van culturele voorzieningen zijn gerelateerd aan de mate waarin zij bijdragen aan de vijf kernbelangen: a. een artistiek belang i.c. kwaliteit van de expressie en ontwikkeling van creativiteit in de samenleving. 18

19 b. een economisch belang in relatie tot economische opbrengsten en aantrekkingskracht c. een maatschappelijke belang, waar cultuur leidt tot sociale cohesie en veiligheid een stedelijk belang, waarbij het gaat om het imago van Weert en de spin-off daarvan. d. een individueel belang met betrekking tot persoonlijke vorming en ontwikkeling van burgers. e. een stedelijk belang in relatie tot het imago van de stad Ten behoeve van een adequate oordeelsvorming zal elk belang aan de hand van een aantal objectieve criteria nader worden gespecificeerd. Uitgangspunt 6: De planning van culturele voorzieningen/activiteiten is afgestemd op de demografische samenstelling van de gemeente. Zij zorgt op die wijze voor een afgewogen culturele infrastructuur en cultuuraanbod die aansluiten bij de behoeften van de verschillende doelgroepen in onze samenleving. Het ambitieniveau moet passen bij de schaal van Weert. Ten aanzien van de benodigde accommodaties geldt dat een optimale benutting van de bestaande accommodaties voorliggend is aan het realiseren van nieuwe. Uitgangspunt 7: Gezien de verwevenheid van cultuur in de verschillende sectoren van onze samenleving, stimuleert de gemeente het aangaan van strategische allianties tussen de culturele organisaties onderling en tussen culturele instellingen en het onderwijs, welzijnsinstellingen en het bedrijfsleven. Deze samenwerking betreft niet alleen de inhoud en programmering, maar ook het benutten van kansen in bedrijfseconomisch opzicht. Uitgangspunt 8: De culturele organisaties waarmee de gemeente een subsidierelatie onderhoudt dienen zich aantoonbaar te bewegen op het pad naar verdere professionalisering. Cultural Governance en Cultureel ondernemerschap en Kwaliteitsbeleid moeten herkenbare activiteiten zijn. Uitgangspunt 9: Gezien haar centrumfunctie ontwikkelt de gemeente haar cultuurbeleid in samenwerking met de omliggende gemeenten en de provincies Limburg en Zuid Oost Brabant Uitgangspunt 10: Cultuur heeft op verschillende beleidsterreinen een hoge opbrengst. De investeringen in bestaande cultuur en in nieuwe initiatieven dient men in dit perspectief te plaatsen. Het rechtvaardigt dat middelen voor cultuur uit meerdere bronnen opgebracht worden. 6 6 Bijvoorbeeld extra opcenten in de grondprijs; percentage in toeristenbelasting; rijksfondsen ter stimulering op het terrein van maatschappelijke vraagstukken e.d. 19

20 3.5 Realisatie Realisatie houdt in dat de beginselen die op een hoog abstractieniveau zijn geformuleerd, successievelijk vertaald worden naar praktijk. Als eerste stap naar een meer concrete uitvoering, vertalen wij de visie en de uitgangspunten naar drie ontwikkelingslijnen. Ontwikkelingslijnen voor het cultuurbeleid.: 1. Vitaal verleden 2. Zorg dat je er bij bent! Actief en/of passief beleven 3. Schoeën Wieërt Aandachtsgebied Primaire functie Betrokken cultuurterreinen Vitaal verleden Cultuurbehoud Monumenten Musea Archeologie Archieven Regionale geschiedschrijving Streektaal/dialect Zorg dat je er bij bent! Actief en/of passief beleven Cultuurparticipatie Cultuureducatie Cultuurverspreiding Professionele podiumkunsten Film Amateurpodiumkunst Beeldende kunst/vormgeving Actieplan Cultuurbereik Evenementen e-cultuur Kunst- en erfgoed educatie Bibliotheek Lokale omroep Schoeën Wieërt Culturele planologie Kwaliteit van de openbare ruimte Toerisme en recreatie Vitaal verleden/cultuurbehoud. Het verworvene bewaren is geen geringer verdienste dan het te verkrijgen. Dit citaat van Ovidius siert de omslagpagina van de vigerende beleidsnota van het Gemeente Museum Weert. Deze uitspraak heeft een belangrijke onderliggende betekenis. Vooral in de historie liggen de vindplaatsen van onze huidige cultuur (in brede zin). Historisch cultuurgoed is de concrete weergave van belangrijke symbolen, helden en rituelen, die naast hun dagelijkse betekenis vooral ook dieper liggende waarden en normen vertegenwoordigen. Deze liggen ten grondslag aan de huidige identiteit van de stad en haar bevolking. De waarde van die culturele identiteit hebben wij reeds benoemd in paragraaf 2.2. Gericht beleid op het terrein van cultuurbehoud draagt bij aan het versterken van de gewenste culturele identiteit. Algemene doelstelling: De gemeente draagt zorg voor het behoud van cultureel (erf)goed dat in relatie tot de culturele identiteit van Weert belangrijke cultuur historische waarden vertegenwoordigt. Door het versterken van de toegankelijkheid hiervan streeft de gemeente naar het vergroten van het lokale cultuur historisch besef bij haar bewoners. 20

21 3.5.2 Zorg dat je er bij bent!/cultuurparticipatie Betrokkenheid en participatie van de samenleving bij cultuur is om eerder genoemde redenen van belang. Hoe groter de participatie, des te sterker het draagvlak voor cultuur bij de verankering in het dagelijks leven zal zijn. Weert kenmerkt zich reeds door een sterke culturele infrastructuur en een veelzijdig cultuuraanbod. Veel bewoners maken hiervan actief en/of passief gebruik. In dat gebruik zit echter nog ruimte. Die ruimte is aanwezig binnen: a. Groepen inwoners die weinig of niet participeren in culturele activiteiten. Men name jongeren, senioren, sociaal kwetsbaren en allochtone groeperingen behoeven in dit kader specifieke aandacht. b. Groepen inwoners die gerekend kunnen worden tot de intenders. Dit zijn inwoners die getoond hebben wel belangstellend te zijn, maar waarvan de participatiegraad toch beperkt is. Deze groep kan gestimuleerd worden tot een hogere deelname. c. Bezoekers van Weert. Veel van hetgeen Weert in cultureel opzicht te bieden heeft is buiten Weert en haar directe ommeland slechts beperkt bekend. Buiten de directe regio is er nog een groot potentieel aan cultuurparticipanten aanwezig. d. Witte vlekken. De culturele infrastructuur in Weert kent nog een aantal witte vlekken. (zie bijlage 1: Quick Scan van de huidige situatie). Hieruit blijkt dat een bron van potentieel geïnteresseerden nog niet is aangeboord. In het ontwikkelen van nieuw publiek en het versterken van de draagvlak voor cultuur ligt een grote verantwoordelijkheid voor de culturele instellingen. Een succesvol verloop van dit proces hangt sterk samen met de mate van hun professionele handelen. De gemeente zal aan die professionaliteit hogere eisen stellen dan tot nu toe gebruikelijk was. In de paragrafen 3.6 en lichten wij dit nader toe. Algemene doelstellingen: Door gericht participatie-, educatie- en promotiebeleid, cultuurmarketing, ondersteund door een uitgebalanceerde culturele infrastructuur, wil de gemeente het culturele bewustzijn van de bewoners en bezoekers van Weert prikkelen om op die wijze een actieve en/of passieve deelname aan professionele en amateuristische culturele activiteiten te versterken. Binnen actieve participatie streeft de gemeente naar een vroegtijdige signalering en adequate begeleiding van in het oog springende kunstzinnige talenten door het stimuleren van gerichte aandacht voor talentontwikkeling. In het kader van een optimaal gebruik van de aanwezige voorzieningen, streeft de gemeente naar verdere professionalisering van de culturele instellingen, het versterken van hun onderlinge samenwerking en het aangaan van strategische allianties. Dit zowel horizontaal (b.v tussen professionele instellingen onderling) als verticaal (tussen professionele en amateuristische organisaties). 21