Uitspraaknr

Transcriptie

1 Landelijke Klachtencommissie onderwijs (mr. E.N. Brons, drs D.J. Duyvis, drs. A.A. Renders) Uitspraaknr Datum: 30 oktober 2006 Onterechte behandeling docent, geen correcte behandeling commissie van beroep examens; klacht gedeeltelijk gegrond; voortgezet onderwijs. De klacht Een leerling klaagt over de wijze waarop een docent hem heeft behandeld. Hij stelt dat de docent hem het afgelopen jaar regelmatig ten onrechte niet heeft toegelaten tot de lessen. Ook heeft de docent zich meerdere malen kleinerend en ontmoedigend tegen hem uitgelaten. Tenslotte heeft de docent hem te weinig tijd gegund voor de herkansing van het schoolexamen spreekvaardigheid. In plaats van de beschikbare vijftien minuten heeft het examen maar drie tot vier minuten geduurd. De antipathie jegens hem heeft ook meegewerkt in de beoordeling van zijn examen. De commissie van beroep van de school wilde niet ingaan op de klacht over de gedragingen van de docent en heeft niet onderzocht of deze gedragingen een rol hebben gespeeld bij de beoordeling van het examen. Daarnaast had de commissie van beroep de antwoorden van het centraal examen niet opnieuw moeten laten beoordelen door de docent. Het was zuiverder geweest dit door de tweede of derde corrector te laten doen. Ten slotte beroept de commissie van beroep zich ten onrechte op het feit dat de leerling heeft getekend voor de cijfers van zijn schoolexamen. Hiermee wordt het kennis- en machtsverschil tussen docenten en leerlingen miskend. De visie van partijen Ter onderbouwing van zijn klacht over de docent heeft de leerling diverse voorbeelden gegeven. De docent heeft aangegeven waarom de leerling diverse malen niet werd toegelaten tot de lessen. De leerling was over het algemeen erg vaak te laat en heeft veel lessen verzuimd. De docent kan een groot aantal data waarop dit het geval was desgewenst noemen. Hij heeft de ouders in een vroeg stadium in een geschreven verslag geïnformeerd. De herkansing van het schoolexamen spreekvaardigheid was lang genoeg om het niveau van de leerling te kunnen bepalen. Bovendien is het niet ongebruikelijk slechte examens eerder af te sluiten om de examenkandidaat voor erger te behoeden. De docent ontkent dat hij zich bij herhaling kleinerend en ontmoedigend heeft uitgelaten. Toen de leerling zijn examen kwam bespreken heeft de docent verondersteld dat hij er graag een puntje bij wilde hebben, maar dat kon de docent op grond van het examen niet toekennen. Ook andere opmerkingen plaatst hij in een andere context. Als de docent constateert dat de leerling vaak te laat komt of absent is, nooit werk inlevert en slecht werkt tijdens de les, dan gaat het om objectieve feiten, die op het moment waarop ze gebeuren misschien ergernis kunnen veroorzaken, maar dat betekent niet dat de docent aan de

2 leerling als persoon een hekel zou hebben. Het is overigens de plicht voor de docent als leraar om dit soort dingen met leerlingen te bespreken en hen te wijzen op de examens die gaan komen, omdat ze door een slechte werkhouding grote risico s (ook voor het examen) lopen. De docent had het leesdossier van de leerling ook kunnen weigeren. In de praktijk is de school zo coulant toe te staan dat leerlingen nog handelingsdelen afronden tussen het Centraal Schriftelijk Examen en de diploma-uitreiking. De ad hoc ingestelde CVB stelde zich als opdracht het aan de Examencommissie en schoolleiding gedane verzoek binnen de gestelde termijn af te handelen. Aangezien de CVB nooit eerder met een dergelijk verzoek was geconfronteerd heeft zij hierover contact opgenomen met het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Vervolgens is gehandeld op basis van de procedurevoorschriften die de CVB van de Inspectie heeft ontvangen: Verzoeken tot herziening van de beoordeling kunnen alleen in behandeling worden genomen als de eerste corrector daar aanleiding toe ziet. Indien de eerste corrector geen aanleiding ziet tot herziening, wordt de klacht niet verder bekeken en rest de indiener alleen de weg via de rechter. Mocht de eerste corrector twijfelen dan wordt er contact opgenomen met de tweede corrector. Voor deze laatste geldt dezelfde procedure. Door de tijdsdruk waaronder de commissie in de meest hectische periode van het schooljaar werkte, heeft de beslissing geresulteerd in een wellicht wat beknopte (weliswaar in telefoongesprekken toegelicht) brief. De formulering is niet geheel juist. In feite heeft de CVB de klacht wel in behandeling genomen maar ongegrond verklaard. Overwegingen van de Commissie ( ) Allereerst wijst de Commissie erop dat zij niet bevoegd is een inhoudelijk oordeel te geven over een door een leerling gemaakt eindexamen. De beoordeling van het Centraal Schriftelijk Eindexamen is beschreven in het Eindexamenbesluit vwo,havo, mavo en vbo (hierna: Eindexamenbesluit). Teneinde eventuele subjectieve beoordelingen te voorkomen wordt hierin bepaald dat het examen behalve door de eigen docent ook wordt beoordeeld door een gecommitteerde of tweede examinator, veelal een docent van een andere school uit den lande. Het is de Commissie niet gebleken dat in het onderhavige geval de tweede examinator van mening was dat het examen van de leerling onjuist was beoordeeld. Voor zover de leerling heeft gesteld dat hij geregeld door de docent niet is toegelaten tot de les omdat hij te laat was overweegt de Commissie dat partijen verschillende visies hebben over de mate van te laat komen. Volgens de leerling zou het gaan om enkele minuten en volgens de docent veelal om minstens vijftien minuten. De Commissie heeft niet kunnen vaststellen wiens visie de juiste is. De docent heeft toegelicht dat het veelal ging om lessen waarin luistertoetsen werden geoefend en dat gemiste luistertoetsen altijd in extra uren (keuzeuren) kunnen worden ingehaald en dat de leerling hiervan geen gebruik heeft gemaakt. De docent heeft onbetwist verklaard dat in het geschreven verslag staat dat de leerling erg vaak te laat kwam waardoor hij oefenonderdelen miste. Nu de vader heeft verklaard dit verslag te hebben ontvangen en gelezen kan het verwijt dat de docent de ouders van de leerling onvoldoende heeft geïnformeerd geen doel treffen. Het verbaast de Commissie overigens dat deze informatie voor de ouders van de leerling kennelijk geen reden heeft gevormd contact met de docent op te nemen.

3 Dat de docent zich meerdere malen kleinerend en ontmoedigend tegen de leerling zou hebben uitgelaten heeft de Commissie, gelet op verschillende lezingen en interpretaties van het gebeurde door partijen, niet kunnen vaststellen. De van elkaar verschillende lezingen daargelaten acht de Commissie het begrijpelijk dat een docent vraagtekens plaats bij de volledigheid van het leesdossier als een leerling op het allerlaatste moment een compleet leesdossier inlevert, terwijl de meeste onderdelen daarvan al veel eerder ingeleverd hadden moeten zijn. Het zou de duidelijkheid ten goede komen ononderhandelbare deadlines te hanteren en eventueel een sanctie te stellen op niet of te laat inleveren van opdrachten. Overigens wijst de Commissie er in dit verband op dat in artikel 32 van het Eindexamenbesluit is bepaald dat het schoolexamen voor het eerste tijdvak van het Centraal Schriftelijk Eindexamen moet zijn afgesloten. Doordat de school in strijd met deze bepaling de leerlingen toestaat handelingsdelen nog in orde te maken zelfs na het Centraal Schriftelijk Eindexamen, schept ze zelf ruimte voor conflicten. De Commissie zal op dit punt een aanbeveling doen. Wat betreft de tijdsduur van de herkansing spreekvaardigheid stelt de Commissie, gelet op de eenstemmigheid van partijen op dit punt, vast dat dit schoolexamen minder dan de daarvoor uitgetrokken vijftien minuten heeft geduurd. Hoeveel minder heeft de Commissie niet kunnen vaststellen omdat partijen ook hierover van mening verschillen. De Commissie stelt vast dat de herkansing in aanwezigheid van een gecommitteerde heeft plaatsgevonden en dat haar niet is gebleken dat de leerling bij het beëindigen van het gesprek dan wel kort daarna bezwaar heeft aangetekend over de duur van deze herkansing. Het argument van de docent dat dergelijke gesprekken korter kunnen en mogen duren dan de daarvoor uitgetrokken vijftien minuten om kandidaten voor erger te behoeden komt de Commissie niet onredelijk voor. Het is echter wel gewenst dat een leerling te voren duidelijk wordt gemaakt dat een mondeling examen maximaal 15 minuten duurt, opdat geen wrevel kan ontstaan als het examen minder tijd in beslag neemt. Overigens heeft de rector ter zitting -onweersproken- gesteld dat leerlingen binnen de school bezwaar kunnen maken tegen de beoordeling van schoolexamen bij een daartoe ingestelde commissie van beroep. De leerling heeft van deze mogelijkheid geen gebruik gemaakt, zodat het niet aangaat nu alsnog bezwaar te maken. Wat betreft het onderdeel van de klacht dat de docent een antipathie jegens de leerling had en dat dit heeft meegewerkt in de beoordeling van het Centraal Schriftelijk Eindexamen overweegt de Commissie dat de docent die antipathie heeft ontkend en de leerling zijn stelling op dit punt niet heeft onderbouwd. De vraag of een eventuele antipathie van de docent doorgewerkt heeft in de beoordeling van het eindexamen kan door de Commissie dan ook niet worden beantwoord. In zijn algemeenheid geldt dat een docent zich te allen tijde bewust dient te zijn van zijn gevoelens voor individuele leerlingen omdat sympathie of antipathie jegens een leerling kan doorwerken in de beoordeling van werk van de betrokken leerling. Anderzijds dient een leerling zich bewust te zijn dat zijn gedrag en werkhouding kunnen leiden tot een bepaalde beeldvorming bij de docent. Beoordeling van het examen door een tweede corrector werkt tevens als bescherming tegen dit soort effecten. De Commissie wil niet nalaten op te merken dat zij het, gelet op het feit dat er in dit geval een zo verschillende belevingswereld tussen partijen is over zaken die zich in het afgelopen schooljaar hebben voorgedaan, betreurt dat de leerling niet ook zelf ter zitting is verschenen waardoor de Commissie hem niet heeft kunnen horen.

4 Ten aanzien van de klacht tegen de CVB overweegt de Commissie het volgende. De leerling klaagt er over dat de CVB zijn klacht over (de beoordeling van het centraal examen door) de docent niet correct heeft behandeld De CVB is ad hoc door school ingesteld naar aanleiding van het verzoek van de vader. In artikel 42 van het Examenbesluit is geregeld dat de eerste en tweede examinator in onderling overleg de score voor het centraal examen vaststellen en het rekenkundig gemiddelde van de cijfers van beide examinatoren dient te worden genomen voor het geval zij er samen niet uitkomen. In het licht van deze bepaling is de Commissie van oordeel dat bedoelde ad-hoc-commissie in strijd met deze bepaling in het leven is geroepen. De inhoudelijke bezwaren tegen het cijfer van het centraal eindexamen zijn gelet op genoemde bepaling immers niet ter beoordeling aan een examencommissie noch aan een commissie voor beroep. Een en ander klemt temeer nu het examenreglement van de school dat op de website van de school is gepubliceerd een dergelijke commissie niet kent. In dat reglement is -terecht- alleen sprake van een commissie in geval van bezwaar tegen toekenning van een cijfer of andere beoordeling van een schoolexamenonderdeel. Naar het oordeel van de Commissie is een bezwaar/beroep tegen de inhoudelijke beoordeling van een centraal examen, gelet op meergenoemd artikel 42 van het Examenbesluit niet mogelijk. Het voorgaande leidt tot het oordeel dat de CVB geen bestaansgrond had en zichzelf derhalve niet bevoegd had behoren te verklaren het bezwaar te behandelen. In dit verband merkt de Commissie nog op dat voor het openbaar onderwijs dat onder de werking van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) valt artikel 8:4, sub e, Awb bepaalt dat van beroep zijn uitgesloten besluiten die een beoordeling van het kennen en kunnen van een kandidaat of leerling die ter zake is geëxamineerd of op enigerlei andere wijze is getoetst.. Het burgerlijk recht, van toepassing op het bijzonder onderwijs, bevat niet zo n bepaling, maar blijkens de jurisprudentie is ook de burgerlijke rechter ter zake terughoudend. Gelet op het voorgaande is de klacht tegen de CVB gegrond. Ten aanzien van het onderdeel van de klacht dat de CVB zich ten onrechte beroept op het feit dat de leerling heeft getekend voor de cijfers van zijn schoolexamen overweegt de Commissie dat haar is gebleken dat de leerling niet alleen in relatie tot de handelwijze van de CVB, maar ook meer in het algemeen heeft geklaagd over de procedure dat een leerling moet tekenen voor de cijfers van het schoolexamen. Ten aanzien hiervan geldt dat het een gebruikelijke praktijk is binnen de scholen dat leerlingen controleren of de cijfers op basis waarvan het schoolexamencijfer wordt bepaald inderdaad de door hen behaalde cijfers zijn. Deze praktijk wordt gedekt door het recht, nu de leerling op dat moment meerderjarig was en dus geacht wordt dergelijke rechtshandelingen te kunnen en mogen verrichten. In dit verband merkt de Commissie ook nog op dat het in het onderhavige geval gaat om een montessorischool waar, zoals de leerling bekend is, de eigen ontwikkeling naar zelfstandigheid voorop staat en belang wordt gehecht aan de verantwoordelijkheid van leerlingen. Wat betreft de vraag of er sprake is geweest van een juiste beoordeling van de verschillende toetsen bestaat er binnen de school een aparte rechtsgang. Van deze procedure heeft de leerling nooit gebruik gemaakt, zoals de docent heeft gesteld en de leerling niet heeft weersproken. Het komt de Commissie voorts aannemelijk voor dat op het moment dat het eindcijfer voor het schoolexamen wordt vastgesteld, de termijn voor het maken van bezwaar

5 tegen individuele cijfers veelal verstreken zal zijn, zodat het benutten van deze gang in het stadium waarin de definitieve uitslag is vastgesteld tot mislukken is gedoemd. Dit onderdeel van de klacht acht de Commissie ongegrond. Ten overvloede overweegt de Commissie nog het volgende. Eerdergenoemde conclusie dat de CVB in het licht van het Examenbesluit geen bestaansgrond had betekent dat de door de CVB gevolgde procedure in zichzelf in strijd met het Examenbesluit was. Op dit punt geldt dat de CVB zich onvoldoende heeft afgevraagd wat de status van haar commissie was. In plaats hiervan heeft de CVB zich voortvarend bezig gehouden met het verzoek van de vader. Daarbij heeft de CVB zich uitsluitend gebaseerd op mondelinge informatie van de Inspectie over de te volgen procedure. Die informatie hield volgens haar in dat verzoeken tot herziening van de beoordeling alleen in behandeling kunnen worden genomen als de eerste corrector daartoe aanleiding ziet. De CVB heeft echter geen schriftelijke bevestiging gevraagd, kennelijk in verband met de tijdsklem waarin zij zich zelf heeft laten zetten. Het is de Commissie daardoor niet duidelijk hoe de informatie van de Inspectie zich verhoudt tot het feit dat bezwaar/beroep tegen de inhoudelijke beoordeling van een centraal examen gelet op artikel 42 van het Examenbesluit niet mogelijk is. Voornoemde tijdsdruk heeft er naar het oordeel van de Commissie ook toe geleid dat de uiteindelijke brief ongelukkig is geformuleerd door enerzijds te stellen dat de CVB heeft besloten de klachten niet in behandeling te nemen terwijl tevens uit de brief blijkt dat wel inhoudelijk op de klachten is gereageerd. Ook de stelling van de leerling dat volgens de Inspectie herbeoordeling door de tweede of een derde corrector mogelijk is vindt geen basis in het Eindexamenbesluit. Evenmin als de docent heeft de leerling deze bewering van de Inspectie nader schriftelijk onderbouwd. Het oordeel van de Commissie De klacht jegens de docent en de klacht over het tekenen voor de cijfers van het schoolexamen zijn ongegrond. De klacht jegens de CVB is gegrond nu deze commissie geen bestaansgrond had en zich derhalve niet bevoegd had dienen te verklaren. Aanbevelingen van de Commissie De Commissie beveelt het schoolbestuur aan er voor zorg te dragen dat: de deadlines voor het inleveren van handelingsdelen en praktische opdrachten in het kader van het schoolexamen duidelijk staan vermeld in het Programma van Toetsing en Afsluiting en dat hieraan door de docenten ook de hand wordt gehouden; in het Programma van Toetsing en Afsluiting duidelijk de duur van een mondeling schoolexamen staat vermeld alsmede of er sprake is van een vaste tijdsduur dan wel een maximale tijdsduur, ter beoordeling van de docent en eventuele gecommitteerde; het schoolexamen conform de voorschriften in het Eindexamenbesluit geheel is afgerond voor het eerste tijdvak van het Centraal Schriftelijk Eindexamen.