AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM

Transcriptie

1 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 25 AUGUSTUS 2014

2 2 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM COLOFON Titel document: Ambitiedocument openbare ruimte historische binnenstad Hattem Datum: 25 augustus 2014 Auteur : OKRA landschapsarchitecten bv Opdrachtgever : Gemeente Hattem Documentnaam: Rapport Masterplan Hattem_A4 Voor het samenstellen van dit document heeft OKRA getracht alle auteurs, fotografen en andere rechthebbenden te benaderen. Mocht iemand in dit document een illustratie aantreffen, waarop hij of zij rechten kan doen gelden of een niet correcte bronvermelding aantreffen, gelieve zich dan te melden. Alle rechten zijn voorbehouden, zowel voor het gehele werk als delen ervan. Niets uit dit document mag in enige vorm of op enige wijze worden verveelvoudigd, openbaar gemaakt of opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, fotocopie en digitale vermenigvuldiging in begrepen. Voor iedere vorm van gebruik is schriftelijke toestemming van OKRA vereist. OKRA LANDSCHAPSARCHITECTEN BV OUDEGRACHT AB UTRECHT T. +31 (0) F. +31 (0) MAIL@OKRA.NL

3 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 3 INHOUD 1. INLEIDING 5 2. HET VERHAAL VAN HATTEM VISIE OP DE BINNENSTAD Binnenstad in het landschap 3.2. Programmering en gebruik 4. PLAN OPENBARE RUIMTE Typologie 4.2 Stadsvloer 4.3. Stadswal 4.4. Kerkplein en Markt 4.5 Lichtplan 5. VERVOLG 61 BIJLAGE: DROMENBOEK EN REACTIES 2E SCHOUW 65

4

5 1. INLEIDING

6 6 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM

7 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 7 INLEIDING AMBITIEDOCUMENT BINNENSTAD Voor u ligt het ambitiedocument openbare ruimte historische binnenstad Hattem. Dit is in een nauwe samenwerking tussen gemeente Hattem en belanghebbenden bij de Hattemse binnenstad tot stand gekomen. Ideeën en wensen van gemeente, bewoners, bezoekers, winkeliers en toeristen komen in dit schetsplan samen in een integraal plan voor de binnenstad. De begeleiding van dit interactieve planproces en het ontwerp van dit schetsplan is uitgevoerd door OKRA Landschapsarchitecten. Winkelier Horeca Bewoner Bezoeker AANLEIDING In de binnenstad van Hattem spelen op korte termijn een aantal concrete opgaven, zoals: uitkomsten evaluatiecommissie verkeerscirculatieplan: op basis van de evaluatie van de proefafsluiting heeft de gemeenteraad van Hattem het besluit genomen dat de Kruisstraat, Kerkstraat en Markt tussen 1 mei en 1 oktober, dagelijks tussen 12:00 en 17:00 uur afgesloten worden voor autoverkeer. renovatie en vervanging van het riool en aanleg van een gescheiden rioolstelsel; vervanging van de verlichting en een duurzaam lichtplan; herplantplicht voor de gekapte kastanjebomen rondom de kerk; ambitie en subsidietoekenning tot herinrichting Kerkplein; functie en vorm van de straten kan beter. Gemeente Hattem wil deze opgaven gezamenlijk en vanuit een integrale visie op de binnenstad ter hand nemen. Openbare ruimte Hattem waarin ondernemer, bezoeker en bewoner centraal staan

8 8 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM Stadscentrum voor ± inwoners van Hattem Bestemming voor 28 miljoen dagjesmensen en 1,7 miljoen vakantiegangers vanuit de Veluwe

9 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 9 AMBITIE Dit ambitiedocument vormt de leidraad voor de vernieuwing van de binnenstad die de komende jaren stapsgewijs vorm moet krijgen. Een schetsplan openbare ruimte is onderdeel van dit ambitiedocument voor de binnenstad. Het ambitiedocument beschrijft de identiteit van Hattem en het gewenste imago; en doet uitspraken over programma, fasering en kosten. In een open planproces en met veel aandacht voor heldere duidelijke communicatie in beelden. DOEL Het doel is een aantrekkelijke en voor iedereen toegankelijke openbare ruimte van de historische binnenstad die bijdraagt aan: een economisch vitaal ondernemersklimaat en een hoge attractiewaarde voor bezoekers en een centrale ontmoetingsfunctie voor de bewoners zelf. VRAAGSTELLING De Hanzestad Hattem heeft een prachtige binnenstad met een prettige menging van wonen, winkelen, werken, musea, horeca, recreatie en toerisme. Een monumentaal karakter en een middeleeuws stratenpatroon. Goed bereikbaar. Voldoende parkeervoorzieningen aan de randen. Een jachthaven met 240 ligplaatsen en camperplaatsen. Drie musea. Een goed gevulde evenementenkalender, een specifiek winkelaanbod en goede horeca. Maar het ontbreekt aan een gezamenlijke ambitie voor de binnenstad. De centrale vraag voor dit schetsplan is daarom: Hoe ziet een aantrekkelijke openbare ruimte in de binnenstad van Hattem eruit?. HOE ZIET EEN AANTREKKELIJKE OPENBARE RUIMTE IN DE BINNENSTAD VAN HATTEM ERUIT?.

10

11 2. HET VERHAAL VAN HATTEM

12 12 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM Geschiedenis en verhalen van Hattem

13 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 13 HET VERHAAL VAN HATTEM Hattem is een kleine pittoreske stad, ontstaan in de middeleeuwen op een oeverwal van de IJssel. De in 892 voor het eerst genoemde agrarische nederzetting Hattem of Gaedsberg lag mogelijk iets westelijker. De kerk aldaar wordt in 1176 vermeld. De nederzetting kreeg stadsrechten in Aan de zuidoostzijde verrees in de landsheerlijke burcht Grote Tinne, beter bekend als dikke Tinne. De stadsmuur had drie poorten. Door de nabijheid van Zwolle en Kampen kon Hattem zich economisch onvoldoende ontplooien. Een stadsbrand legde Hattem in 1429 geheel in as. Bij een brand in 1504 ging de helft van de bebouwing verloren. Het kasteel werd in 1580 binnen één ommuring met de stad gebracht. Na een korte economische opleving in het begin van de 17de eeuw nam de betekenis van de stad af. In 1777 sloopte men de Grote Tinne. De in 1889 voltooide spoorlijn Apeldoorn-Hattem droeg bij aan een nieuwe ontwikkeling van Hattem. Eind 19de eeuw raakte de heuvelachtige omgeving in trek voor de bouw van villa s. Hattem werd een forensengemeente voor Zwolle. In 1972 werd aan Hattem het predikaat beschermd stadsgezicht toegekend. VERHOOGDE VESTINGSTAD IN HET LANDSCHAP De karakteristiek van Hattem is zelfs binnen de Hanzesteden uniek. In de Middeleeuwen werd Hattem lid van het Handelsstedenverbond, dat zich uitstrekte van de Oostzee tot Brugge, dat we de Hanze noemen. Waar de meeste oude steden binnen de stadsmuur/omwalling op gelijke hoogte liggen als de omgeving; ligt de totale historische binnenstad van Hattem binnen de stadsmuur op een forse verhoging ten opzichte van het omringende land. Dit maakt dat zowel de originele poorten als de latere entrees tot de oude binnenstad een opgaande beweging hebben. Richting Veluwe - het westelijke deel - ligt nog weer iets hoger dan het oostelijke deel. Het aanzicht van de stadswallen, de monumentale bomen en delen van de vestingmuur markeert tot op vandaag de contouren van deze oude vestingstad. DIKKE TINNE KASTEEL Reeds in 1361 is er sprake van een huis van de hertog van Gelre in Hattem. Hertog Reinoud IV van Gelre liet in 1404 een imposant kasteel optrekken met muren van 7 meter dik, het kleinste kasteel met de dikste kasteelmuren van Nederland. In 1580 werd het kasteel door de drost, Lodewijk van Montfoort, in handen van de Spanjaarden gebracht, die echter door de burgers van de stad weer werden verdreven. Hierop nam de stad het kasteel in beslag. Een deel werd gesloopt en twee torens werden in de stadsmuur opgenomen. In 1778 werden de torens voor afbraak verkocht. De historische binnenstad van Hanzestad Hattem is jaarlijks het decor voor het Dikke Tinne festival. Tijdens dit unieke historische festival worden bezoekers teruggenomen in de tijd met muziek van weleer, theater, nostalgische verhalen, oude ambachten, ridders en jonkvrouwen, ganzen... Thans is het pand Adelaarshoek 18 (plaatselijk bekend als Het Spookhuis ) het enig overgebleven restant van dit kasteel. Op het Tinneplein zijn de opgegraven contouren van de muren zichtbaar gemaakt. DE ANDREASKERK De bouw van de voorloper van het huidige gebouw kwam omstreeks het jaar 1225 tot stand. Dit was een romaans kerkgebouw, waarvan op de huidige dag nog alleen de toren een zichtbare gestalte is. Andere sporen zijn echter nog steeds aanwezig: op de achterwand, dat is de oostwand van de toren, zijn nog altijd de dakvlakken van het romaanse kerkdak zichtbaar. Door uitbreiding van de stad Hattem, dat inmiddels in 1299 stadsrechten had verkregen, werd de Andreaskerk te klein. Hoewel de pest in West- Europa epidemisch was geworden, nam het inwoneraantal van de stad dusdanig toe, dat een bouwplan voor een nieuwe kerk noodzakelijk was geworden. In het eerste kwart van de vijftiende eeuw kwam daardoor een compleet nieuwe, gotische kerk tot stand. Het belang van de kerk bij de stedenbouwkundige aanleg van Hattem wordt duidelijk in de kruisvorm van Kerkstraat en Kruisstraat met de kerk centraal in de as van beide straten.

14 14 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM STADSBOERDERIJEN Het boerenleven heeft in het stadje Hattem een belangrijke rol gespeeld. Tot in de jaren 60 van de vorige eeuw waren er in de binnenstad nog stadsboerderijen operationeel. Eeuwenlang, tot in de jaren 50 van de 20e eeuw, stonden s winters honderden koeien binnen de stadsmuren op stal. Hattem is een echte ambachtenstad. Ook de verkentoren met het verhaal van Jan de Slager die het varken boven zijn hoofd tilde, de paardekastanjes om de vliegen weg te houden en natuurlijk de stadsboerderijen zelf zijn prachtige eigen verhalen van Hattem. Van de zes 18deeeuwse hardstenen stadspompen zijn er twee bewaard gebleven. Die aan het einde van de Kerkstraat dateert uit 1733, die op de Markt uit DE KORENMOLEN Windkorenmolen De Fortuin, een achtkantige stellingmolen op de stadswal van Hattem is een uit 1852 stammende replica van de in 1808 omgewaaide molen. DRIE MUSEA De schilder, de tekenaar en de bakker. Ze woonden en werkten in Hattem en hebben hun levenswerken nagelaten aan drie landelijk geliefde en gerenommeerde musea: het Voerman Museum, het Anton Pieck Museum en het Nederlands Bakkerijmuseum. Drie Hattemse musea in het historische stadscentrum van deze lieflijke vestingstad. De indeling van het bakkerijmuseum Het Pand was aanvankelijk gebaseerd op de gedachte dat alles wat met eten en drinken verband houdt, begint met het boerenbedrijf. Afgeleide beroepen zijn o.a. de maalderij, bakkerij, kokerij en schenkerij. De samenwerking tussen boer, molenaar en bakker komt dan ook tot uiting in de collectie in het hoofdgebouw van het museum. De gevel van het museum ontwierp Anton Pieck zelf, evenals de binnenplaats en het interieur. En hoewel Pieck zelf geen relatie met Hattem had, komt zijn werk in de middeleeuwse stadscentrum en de vele pittoreske geveltjes volledig tot zijn recht. Het museum stelt zijn omvangrijke oeuvre tentoon, daaronder onder andere zijn Bakkerij! De grootste Voerman-collectie in Nederland vindt u uiteraard in dit gelijknamige museum: de rivierlandschappen van IJsselschilder Jan Voerman sr ( ) en de olieverfschilderijen en lithografieën van zoon Jan Voerman jr ( ). Maar de vaste exposities over Hanzestad Hattem met bodemvondsten én de wisselende tentoonstellingen zijn ook de moeite waard.

15 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 15

16

17 3. VISIE OP DE BINNENSTAD

18 18 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM

19 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 19 VISIE OP DE BINNENSTAD Hattem heeft een aantal bijzondere kwaliteiten waarop in de toekomst kan worden voortgebouwd. Het is een compacte Hanzestad met een monumentaal karakter. Gelegen tussen de IJsseldelta en het Veluws massief. Het sfeervolle centrum verbindt deze kwaliteiten; het historische karakter, de verschillende musea, de bijzondere winkels en de sfeervolle en vriendelijke atmosfeer. Ze vormen de basis om ook in de toekomst kwaliteit en aantrekkingskracht te kunnen bieden. Een kwalitatief hoogwaardige binnenstad verenigt verschillende functies : Ontmoetingsplaats voor de bewoners Vestigingslocatie voor ondernemers Toeristische attractie voor bezoekers Daarbij is het de gezamenlijke opgave om het centrum aantrekkelijk en levendig te houden. De Hattemse binnenstad vormt een dynamisch geheel. Ze is het toneel van uiteenlopende ingrepen en investeringen die het aanzien de binnenstad kunnen beïnvloeden. Deze zorgen er stapsgewijs voor dat het aanzicht van de binnenstad veranderd. Dit ambitiedocument schetst het vergezicht dat als kader fungeert waarbinnen toekomstige ingrepen (van de gemeente, maar ook van andere spelers in de binnenstad) kunnen plaatsvinden. De openbare ruimte levert een belangrijke bijdrage aan de beleving van het centrumgebied. Om aantrekkelijk te worden of te blijven voor inwoners, bedrijfsleven en maatschappelijke instellingen is een goed functionerende en aansprekende buitenruimte van steeds groter maatschappelijk en economisch belang. De zachte waarden zijn bepalend voor de kwaliteit van de stedelijke ontwikkeling. Het belang van een goede buitenruimte klinkt door in de ambitie en het gestelde programma van eisen voor de binnenstad van Hattem. Een stadscentrum met een uitnodigend karakter en ontmoetingsplekken, met ruimte voor ontspanning en spel en verblijven in een groene omgeving. De visie op de binnenstad is gericht op het opnieuw betekenis geven aan het publiek domein. Een betekenisvolle plek ontstaat door het ontwerpen van een duidelijke identiteit in de openbare ruimte; passend bij de historische context van de plek en haar bewoners. Het is van belang om een ruimte te maken waar de Hattemmers zich mee kan identificeren, omdat het bestaansrecht en het succes van een mooie buitenruimte mede bepaald wordt door haar omwonenden, gebruikers en bezoekers. Het ontwerpen en aanleggen van een nieuwe buitenruimte in het historische stadscentrum biedt een prachtige kans om het centrumgebied van Hattem om te vormen tot een levendige en betekenisvolle plek; verbonden met het omliggende stedelijk weefsel en uitnodigend voor de bewoners en bezoekers van Hanzestad Hattem.

20 20 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 3.1 BINNENSTAD IN HET LANDSCHAP Hattem ligt op het uiterste noordelijke puntje van de Veluwe, op de overgang van massief naar rivierlandschap. Niet voor niets heeft het logo van Hattem zowel het groen van de Veluwe als het blauw van de IJsselvallei. VERBINDINGEN MET HET LANDSCHAP Juist de kwaliteit van een relatief kleine binnenstad met directe verbindingen met het omliggende landschap is onderscheidend voor Hattem. Daarom is het van belang niet alleen aandacht te schenken aan de openbare ruimte in de binnenstad zelf, maar ook de omwalling en de verbindingen met de omgeving te betrekken in de visievorming. Niet alleen de toegangen, maar ook de continuïteit van het singelpark als totaalstructuur rondom de binnenstad kan sterker gepositioneerd worden; bijvoorbeeld met een meer continue wateroppervlak of door het terugbrengen van de heemtuin onderaan de stadsmuur. Ook de monumentale Hollandse lindes op Noord- en Zuidwal zijn een wezenlijk onderdeel van het aanzicht van de oude vestingstad. GROEN BLAUWE NETWERK Het is de vraag op welke wijze groen en blauw een bijdrage kan leveren aan de verblijfskwaliteit van de historische binnenstad van Hattem. Bij andere Hanzesteden is naast het stenige stratenpatroon sterker sprake van verborgen groene hoven in het bouwblok. Deze groene binnenhoven zijn in Hattem nagenoeg niet aanwezig. Ook het recent opnieuw aangelegde Tinneplein heeft maar in zeer beperkte mate een groene component. Daar staat tegenover dat in Hattem het vroegere grote open water onderaan de stadsmuur plaats heeft gemaakt voor een kleinschalig en romantisch singelpark met overtuinen, eendenvijvers, schapenweides en kikkerkunst. Dit singelpark is een absolute kwaliteit, maar ook het groen en blauw in de binnenstad zelf kan sterker. Naast het terugplanten van bomen op het kerkplein is verder onderzoek naar bomen in de straat en/of het werken met geveltuinen in de straat te overwegen. Voor de afkoppeling van het hemelwater van daken in de oude binnenstad zijn er kansen in een zichtbare en beleefbare waterafvoer bijvoorbeeld via waterspuwers - naar het water van de singel. De gezamenlijke uitdaging is om met elkaar voldoende nieuwe bestemmingen toe te voegen aan de binnenstad. Zodat er meer aanleidingen ontstaan om langer in de binnenstad van Hattem te verblijven!

21 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 21

22 22 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 3.2 PROGRAMMERING EN GEBRUIK LEVEN IN DE STAD Een belangrijke zorg van belanghebbenden bij de Hattemse binnenstad is de aanwezigheid van voldoende levendigheid in de binnenstad, ook op middellange termijn. In de discussie over autobereikbaarheid van de binnenstad is dit ook een belangrijk argument om de stad niet volledig af te sluiten van de buitenwereld. Omgekeerd wordt juist het pleidooi voor minder auto s in de stad ingegeven vanuit de wens om meer ruimte voor voetganger en fietser in de stad te krijgen. Pro en contra vinden elkaar in het verlangen naar een vitaal en levendig centrum met voldoende activiteiten. Vanuit dit perspectief zijn de wensen om te kunnen ondernemen in de binnenstad, ruimte voor verblijven, ruimte voor kinderspel en ontspanning te begrijpen. Ook de wens om de markt mogelijk toch weer rond de kerk terug te plaatsen past binnen de ambitie van een levendige binnenstad. UITNODIGEND EN GASTVRIJ Hattem heeft, zoals gezegd, een prachtige binnenstad. Maar de openbare ruimte kan nog wel beter! Verschillende plekken kunnen nog sterker als verblijfsruimte worden vormgegeven. Zodat niet alleen een prettige doorgangsruimte wordt geboden, maar ook ruimte is voor uitnodigende ontmoetingsplekken. Plekken met een menselijke maat, die aanleiding geven om wat langer te verblijven, om even stil te staan, te gaan zitten en te genieten van de plek! Deze plekken zijn langs de singel al wel op meerdere plekken aanwezig, maar zijn soms nog wat verborgen. Waar ze zeker toegevoegd moeten worden is rondom de kerk, bij de Dijkpoort en bij het pleintje bij het Voermanmuseum. De vraag naar een uitnodigende ontmoetingsplek gaat in onze beleving verder dan enkel een aantal pleintjes. Juist de totaalbeleving van het centrumgebied met een heldere programmering en typologie van de buitenruimte is bepalend voor het succes van een uitnodigend en gastvrij centrumgebied. COMFORT EN UITSTRALING Voor een flexibel gebruik van de buitenruimte is het van belang dat de ruimte waar mogelijk vrij indeelbaar is. Vooral rondom de kerk zou een vlakke, goed begaanbare vloer zonder struikelranden een grote verbetering zijn naar comfort en gebruiksvriendelijkheid. De buitenruimte wordt nog beter als ze weer de uitstraling krijgt van een binnenstad, niet civieltechnisch vormgegeven, maar echt als een centrumgebied met een uitstraling die past bij dit rijke historische erfgoed! GEBRUIKSRITME Een wens van Hattem is een jaarrond aantrekkelijk centrum. Aantrekkelijk voor bewoners van het centrum en daarbuiten en ook door het verlengen van het toeristisch seizoen. In het schetsplan openbare ruimte houden we rekening met een publiek domein wat verschillende ritmes kan hebben; een ruimte voor collectief gebruik, zowel groot als klein. De buitenruimte zal zo ontworpen zijn dat het ruimte biedt voor heel veel gebruikers; bijvoorbeeld tijdens de Kunstmarkt, de Langste Dag, het Jazzfestival, de zomermarkt, de enorme rommelmarkt, het Hanze Shantyfestival, het Dikke Tinne Festival, de Open Monumentendag, de intocht van Sinterklaas, de Wintermarkt. Of bij één van de vele concerten die regelmatig worden georganiseerd. Maar ook bij wekelijkse drukte bij de woensdagmarkt of in het weekend. Maar ook doordeweeks wanneer het misschien wat minder druk is zal het publiek domein ruimtes moeten bieden die prettig zijn om te verblijven in je eentje of met z n tweeën. De binnenstad als geheel zal ten alle tijde een prettig gebied moeten zijn om doorheen te bewegen. Dit vergt een grote mate van flexibiliteit. De ruimte moet zo worden vormgegeven dat een sequentie van verschillend gebruik op verschillende plekken en verschillende tijdstippen mogelijk wordt gemaakt. We willen de ruimte zo vormgeven dat niet de absolute aantallen bepalend zijn, maar veel meer het gebruiksritme van dag en nacht, weekritme en seizoenen.

23 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 23 FIETSEN IN DE STAD Een belangrijk discussiepunt is het wel of niet fietsen in de historische binnenstad. Op basis van de evaluatie van de tijdelijke afsluiting van Kerkstraat, Markt en Kruisstraat kan geconstateerd worden dat de helft blij is met een volledig voetgangersdomein en de andere helft juist belang hecht aan bereikbaarheid met de fiets. Gelet op de schaal van Hattem en de functie van de binnenstad als boodschappencentrum is te adviseren om de fiets niet uit de voetgangersstraten te willen weren. STAD VAN DE NACHT Wil een openbare ruimte uitnodigend zijn tot gebruik en verblijf dan dient het sociaal veilig te zijn. Het ontwerp van een goed doordacht lichtplan zorgt er dan ook voor dat de binnenstad, haar randen en entrees sociaal veilig zijn wanneer de zon onder is. Een lichtplan gaat niet alleen om de juiste armatuur, maar nog veel meer om het juiste type licht! Verlichting is mogelijk bij uitstek een middel om ook buiten het hoogseizoen een aantrekkelijke stad te zijn voor recreanten en toeristen. Kansen zijn er in een dynamisch en duurzaam energiezuinig lichtplan met aandacht voor uitlichting van monumentale panden. Functionele verlichting, uitlichting van objecten en de jaarlijkse feestverlichting moeten wat ons betreft in onderlinge samenhang worden vormgegeven. In het schetsplan geven we aandacht aan de juiste lichtkleur, gelijkmatigheid van licht en een spel van reflectie en absorptie van licht. Doelgroepen voor de binnenstad van hattem

24

25 4. PLAN OPENBARE RUIMTE

26 26 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM Singel rondom centrum Entree s tot binnenstad Verbindingen en plekken

27 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM TYPOLOGIE Het middeleeuwse stratenplan van Hattem is te begrijpen als een weefsel van straten en plekken binnen de stadswal. Vanuit dit gegeven vraagt dit schetsplan extra aandacht voor deze stadswal, bijvoorbeeld in de vormgeving van de entrees tot de binnenstad. Een tweede opgave is het maken van een samenhangend stratenplan met een helder onderscheid tussen verbindingen en verblijfsplekken. Op basis van ruimtelijke en programmatische karakteristiek is een onderscheid te maken tussen de wal, de rechte straten, de gebogen straten, de stegen en het plein. Typologie binnen de stadswal: wal, rechte straten, gecurfde straten, steeg en plein.

28 28 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM

29 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 29 BEBORDING, PAALTJES ETC. De ambitie is om bij de herinrichting van de binnenstad serieus te kijken naar het bebordingsplan voor de binnenstad, met als doel om met minder borden, paaltjes en andere verkeerstechnische elementen een net zo goed functionerende binnenstad te realiseren.

30 30 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM Hoogteligging. De binnenstad ligt aanmerkelijk hoger dan de directe omgeving. In de Achterstraat/Ridderstraat zit in de lengte van de straat een hoogteverloop van ruim een meter. Het hoogste punt <+6.65NAP> ligt op het kruispunt 1e Walsteeg/ Achterstraat. Het laagste punt ligt bij de Zuidsingel/3e Walsteeg <+4.18NAP>.

31 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM STADSVLOER De beeldkwaliteit van de binnenstad van Hattem wordt voor een groot deel bepaald door de vloer van het publieke domein. De bestaande vloer is overwegend gebakken klinker, alhoewel in een groot deel van de stegen ook andere materialen zijn toegepast zoals bijvoorbeeld betontegel. De omgeving van de kerk is onderscheidend met blauwe kasseien, greskeien en andere soorten natuursteen keien. Karakteristiek aan Hattem is de kruisvorm van Kerkstraat en Kruisstraat, aangevuld met de gebogen straatwanden van Achterstraat, Ridderstraat, Noordwal en Zuidwal. De verhoogde ligging in het landschap is in de binnenstad waarneembaar in straten die vanaf de stadswal naar het midden toe schuin oplopen. Verbeterpunten zijn de opbouw van het wegprofiel en de manier waarop de afwatering is georganiseerd. Een groot deel van de binnenstad is nu voornamelijk ingericht voor autogebruik en veel minder voor gebruik door voetganger en fietser. Een ander verbeterpunt zijn de zogenoemde karresporen in de Kerkstraat, de gele klinkerstroken, ooit bedoeld om de fietser een eigen plek in het wegprofiel te geven. Het is de vraag wie van de gebruikers de bedoeling van deze strook kent. Zonder deze gele suggestiestroken is een veel rustiger straatbeeld mogelijk. Daarbij kan het lengteprofiel met meer zorg ter hand worden genomen, zodat de karakteristieke as op de Andreaskerk sterker naar voren komt in het wegprofiel. De stadsvloer van Hattem bestaat uit een Hollandse gebakken klinker. De technische kwaliteit van de aanwezige gebakken klinker is nog goed, dus vanuit duurzaamheidsoptiek is te adviseren een groot deel van het materiaal her te gebruiken. Voorgesteld wordt om de stadsvloer veel sterker als een uniform en samenhangend geheel te ontwerpen. Een straatbeeld wat de historische karakteristiek van Hattem versterkt.

32 32 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM

33 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 33 PRINCIPE DWARSPROFIEL ANATOMIE VAN STADSVLOER Dwarsprofiel straat P Parkeren te gast op breed middenvlak. Ontwikkeling van stadsprofiel Geleding van de straat door een onderscheid in breed middenvlak en smalle bies langs de gevel. Donkere bies langs een lichter middenvlak. Variatie in aansluiting bies op straat: - gelijke hoogte of gemetselde rollaag - verholen goot of open molgoot Toekomstperspectief winkelstraten Hattem

34 34 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM

35 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 35 RECHTE STRAAT - GEBOGEN STRAAT RECHTE STRAAT De rechte straten Kerkstraat en Kruisstraat hebben een vlak wegprofiel met een afwatering middels verholen goten. Langs de gevel is op gelijke hoogte met de straat een smalle bies uitgevoerd in een donkere baksteen. Deze bies heeft tevens de functie als markering van de uitstalingsruimte. Het middenvlak is uitgevoerd in rood gebakken klinker, hergebruik. GEBOGEN STRAAT De gebogen straten Achterstraat, Ridderstraat, Kerkhofstraat, Koestraat en Adelaarshoek hebben een wegprofiel met een verhoogde bies langs de straat. De afwatering is hier middels een open molgoot met straatkolken. Langs de gevel is een smalle bies uitgevoerd in een donkerder baksteen. De verhoogde uitvoering van deze bies zorgt voor een veilige overgangsruimte van binnen naar buiten. Deze bies is tevens te gebruiken voor geveltuinen. Het middenvlak is uitgevoerd in rood gebakken klinker, hergebruik.

36 36 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM

37 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 37 PRINCIPES AANSLUITINGEN BINNENKOMST Bij de entree vanaf de Dorpsweg is veel kwaliteit te halen door de huidige civieltechnische inrichting om te vormen naar een veel rustiger beeld, waarop de verschillende straten gelijkwaardig aansluiten. Op termijn is een versmalling van de vrij brede dam door het singelpark te overwegen, waarbij de beleving van de doorgang door het singelpark vergroot kan worden. HIËRARCHIE In de huidige situatie is het kruispunt Kruisstraat- Ridderstraat/Achterstraat een onduidelijk punt voor toeristen komend vanaf de haven. Tijdens de schouwgroep is gevraagd of de as havenkerkplein voorrang zou kunnen krijgen op de Ridderstraat/Achterstraat. De voetganger heeft het primaat. Het lengteprofiel Ridderstraat- Achterstraat is onderbroken. BEGELEIDING Ook bij de entree vanaf de Stadslaan kan gewerkt worden met een eenduidiger inrichting. Door hier in het wegprofiel een duidelijke afbuiging richting Zuidwal voor te stellen, kan al eenvoudig gestuurd worden in de verkeerscirculatie door het centrum. Doorgaand autoverkeer door Koestraat en Adelaarshoek wordt op deze wijze ontmoedigd. THEATRALE ENTREE De meest theatrale entree tot de binnenstad van Hattem is die bij de Dijkpoort. De later toegevoegde bypass van Noordwal richting Geldersedijk is prettig om met de auto de stad te kunnen verlaten. Vanuit de wens om de historisch gegroeide kwaliteit van de binnenstad Hattem sterker voor het voetlicht te brengen, is te adviseren om deze bypass op termijn weer als een onderdeel van het singelpark te maken. Consequentie hiervan is dat er op termijn geen autoverbinding meer is tussen de Noordwal en de Geldersedijk.

38 38 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM

39 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 39 BEELDKWALITEIT STADSVLOER

40 40 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM

41 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM STADSWAL Het singelpark en de Stadswal zijn een wezenlijk onderdeel van de historische binnenstad Hattem. Het noordoostelijk deel is nu vrij hard en stenig. De ambitie is om dit gedeelte op termijn ook een groener aanzien te geven. Vanuit de meeste richtingen is de passage door het park de entree tot de binnenstad. Uitzondering is toegang via Ridderstraat en Bevrijdingsweg waar de toegang hard en stenig is. De ambitie is om de kwaliteit van de groene passsages naar de toekomst toe sterker te ontwikkelen. Een derde kwaliteit is de wandelroute in de lengterichting van de wal. Deze route verbindt de verschillende plekken en momenten aan de wal tot een aaneengesloten geheel. De ambitie is om de continuïteit van deze route sterker te ontwikkelen.

42 42 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM INTERVENTIES LANGS DE STADSWAL 1 Reconstructie Heemtuin + verbreding stadsgracht 2 Parkeerterrein Bleek 3 Logische route van Bleek naar binnenstad. Versterken entreefunctie Ridderstraat. 4 Aanzicht binnenstad (recent aangepakt i.h.k.v. Hattem aan de IJssel 5 Kwaliteitsimpuls omgeving Dijkpoort 6 Opknappen talud + terugbrengen stadsmuur 7 Parkeerterrein 8 Kwaliteitsimpuls Molenerf + verbinding Molenerf - route stadsgracht 9 Weekmarkt - ondergrondse parking 10 Kwaliteitsimpuls Dikke Tinneplein 11 Kwaliteitsimpuls omgeving Verkentoren

43 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 43 MOLENERF De ambitie is ontwikkeling van het Molenerf als verbindende schakel in route langs de stadswal en in route van parking naar binnenstad. Een karaktervolle plek onderaan de molen, bovenop de stadsmuur en met ruim overzicht over de open ruimte voor de muur. VERKENTOREN De ambitie is ontwikkeling van de Verkentoren als monumentaal gebouw met gebruikswaarde en meer betekenis voor Hattem, bijvoorbeeld door het maken van een extra verbinding tussen bovenop de wal en het lage pad voorlangs de wal. Herinrichting van de ruimte voorlangs de muur, een kruidentuin of een veel bredere stadsgracht. DIKKE TINNEPLEIN De ambitie is ontwikkeling van het Dikke Tinneplein als een plek waar de geschiedenis van het Dikke Tinnekasteel zichtbaar en beleefbaar is. Een plek, die veel sterker dan nu, onderdeel uitmaakt van de doorgaande routestructuur in Hattem. Een inrichting van de plek die het geheim van het kasteel voelbaar maakt en een plek die uitnodigt om te gaan ontdekken.

44 44 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM

45 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 45 BEELDKWALITEIT STADSWAL

46 46 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM

47 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 47 Drie straten, qua beleving 1 ruimte rond de kerk. Ruimtelijke overgang van kerk naar stad met twaalf nieuwe kastanjebomen KERKPLEIN EN MARKT De ruimte rondom de Andreaskerk heeft de potentie om opnieuw het kloppende hart van Hattem te worden. Hoewel de beeldkwaliteit van het bestaande kerkplein niet ter discussie staat, zijn er wel vragen naar een kerkplein met meer comfort, meer verblijfswaarde en meer groen. De ambitie is om de verschillende ruimtes van Korte Kerkhofstraat, Markt en Kerkplein samen te smeden tot één samenhangende stadsruimte. De nu vrij abrupte overgang van kerk naar stad wordt verzacht met twaalf nieuwe kastanjebomen, die als het ware de twaalf wachters rond de kerk vormen. Aan de zijde van het stadhuis blijft parkeren mogelijk. De kastanjebomen organiseren op een vanzelfsprekende wijze de indeling van telkens drie auto s tussen de bomen. Kerkplein als hart van het centrum De afscheiding tussen plein en straat wordt gemaakt met een brede natuurstenen band die op hetzelfde niveau in de straat komt te liggen. De band ligt als een ring rond de kerk, vergelijkbaar met de boogvormige banden op het Voermanplein.

48 48 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM DRUK EN RUSTIG De ambitie is om de markt zowel op drukke als op rustige dagen een prettige ruimte te laten zijn. Om optimaal ruimte te bieden aan festiviteiten, evenementen en de weekmarkt wordt de vloer zo vlak als mogelijk gemaakt, zodat afhankelijk van het type gebruik de ruimte anders kan worden ingedeeld. Door het jaar heen is er een serie van activiteiten op het plein. De belangrijkste verschillen zijn rustig of druk en met of zonder autoverkeer op het plein. Leeg Vol

49 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 49 Dagelijks Plein tijdens evemenent Plein met weekmarkt Terras tijdens toegankelijke binnenstad auto Terras bij afgesloten binnenstad voor- en naseizoen Terras bij afgesloten binnenstad speciale dagen

50 50 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM OBJECTEN Objecten voor kunst, spelen en zitten dienen zorgvuldig en in afstemming met elkaar geplaatst te worden op het nieuwe plein. Het zou jammer zijn als de flexibele gebruikswaarde van de ruimte teniet wordt gedaan door onhandig geplaatste objecten. Bij voorkeur worden slimme combinaties ontworpen van noodzakelijke elementen op het plein gecombineerd met aanleidingen voor kunst, spelen of zitten. Goede voorbeelden zijn bijvoorbeeld die waar kunst is geintegreerd in het boomrooster of de banden op het plein. Ook kunst in de vorm van een bijzondere lichttoepassing is op het Kerkplein goed mogeljik. Zitten kan gecombineerd worden met de voet van de waterpomp of met een toch al aanwezige rand op het plein. Bedriegertjes op het plein zijn voor kinderen een fantastische speelaanleiding. Wanneer de waterpomp uit staat is dezelfde ruimte te gebruiken voor bijvoorbeeld de weekmarkt.

51 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 51

52 52 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM KERKPLEIN Detail 01 Pomp Detail 02

53 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 53 DETAILS KERKPLEIN Detail 01-1:100 Detail 02-1:100

54 54 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM

55 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 55

56 56 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 4.5 LICHTPLAN VAN STUDIO DL HATTEM MASTERPLAN Juni LIGHTING DNA REGEL 5 ILLUMINATIE VAN OBJECTEN SKYLINE Dijkpoort Andreaskerk Gasthuiskerk Molen CONCEPT

57 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM LICHTPLAN VAN STUDIO DL PROJECTANALYSE GRENZEN BINNENSTAD PROJECTANALYSIS 10 PROJECTANALYSE GRENZEN BINNENSTAD PROJECTANALYSIS 11

58 58 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 4.5 LICHTPLAN VAN STUDIO DL PLANNING PLANNING

59 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM LICHTPLAN VAN STUDIO DL PLANNING PLANNING

60

61 5. VERVOLG

62 62 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM Fase 01 - Kerkplein Fase 04 - Entree s Fase 02 - Winkelstraten Fase 05 - Woonstraten Fase 03 - Ridderstraat / Achterstraat Fase 06 - Stegen

63 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 63 VERVOLG Dit ambitiedocument is in samenspraak met de Hattemse samenleving tot stand gekomen. Het biedt ons een gezamenlijk eindbeeld, een vergezicht dat als leidraad voor onze plannen kan dienen. Als gemeente zijn we ons er terdege van bewust dat dit ambitiedocument een belangrijke stap is op weg naar een nieuwe en goed functionerende binnenstad, maar ook dat er nog de nodige stappen moeten worden gezet. Er moeten deelactiviteiten, stappen en fases worden onderscheiden. Daarom zal na de vaststelling van dit ambitiedocument worden gewerkt aan een ontwikkelagenda. Deze geeft nu we met dit ambitiedocument het gezamenlijke eindbeeld hebben geschetst- aan op welke wijze we hier de komende jaren mee aan de slag gaan. In deze ontwikkelagenda wordt de planning duidelijk en in welke fasen en compartimenten de vernieuwing van de binnenstad wordt aangepakt. Bijzondere aandacht vraagt de vernieuwing van het Kerkplein. In verband met de subsidievoorwaarden is een tijdige realisatie (uiterlijk ) van dit onderdeel van het ambitiedocument geboden. Daarom zal parallel aan het opstellen van de ontwikkelagenda- ook worden gestart met de voorbereiding van de herinrichting van het Kerkplein. Juli-september 2014 September November December- Maart 2015 April mei 2015 Planvorming en proces Kerkplein Opstellen Ontwikkelagenda Aanbesteding plan Kerkplein Vaststellen Ambitiedocument Start uitvoering deelactiviteiten

64 64 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM

65 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 65 BIJLAGEN: DROMENBOEK EN REACTIES 2E SCHOUW

66 66 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM DROMENBOEK Historisch stadscentrum Hattem Maart 2014 OKRA LANDSCHAPSARCHITECTEN BV OUDEGRACHT AB UTRECHT T. +31 (0) F. +31 (0) DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM 3 VOORWOORD Voor u ligt het Dromenboek historisch stadscentrum Hattem: het resultaat van de eerste schouw door de Hattemse binnenstad. In dit boekje zijn de dromen van Hattemers uit en van buiten de binnenstad, ondernemers en vertegenwoordigers van organisaties opgenomen. Ook vindt u in dit boekje een opsomming van de meest gehoorde opmerkingen tijdens de drie schouwrondes op 18 februari Ik ben blij met de vele opmerkingen die Hattemers maken in dit Dromenboek. Wat mij vooral opvalt is dat veel mensen ontzettend trots zijn op wat Hattem allemaal te bieden heeft. En dat we dat graag willen behouden. De vele suggesties voor verbeteringen in het stadshart bieden volop inspiratie voor het vervolgtraject. Dit Dromenboek is dan ook de basis voor het opstellen van de Agenda Binnenstad Hattem, een document dat de ambitie voor de binnenstad voor de komende jaren weer gaat geven. Op dinsdag 15 april 2014 is een tweede bijeenkomst gepland, waar we samen met u verder willen denken over de rode draad van de ingebrachte ideeën en opmerkingen. Ik hoop u op 15 april weer te ontmoeten! Luuc Teuben Wethouder ruimtelijke zaken 4 DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM 5 INLEIDING Hattem heeft een uniek historisch centrum en dat is iets om trots op te zijn. Hattemers voelen zich er verbonden mee en het maakt dat het hier prettig wonen is. Aantrekkelijke centra trekken bezoekers en die leiden weer tot bestedingen en banen. Dat maakt het belang van het centrum voor Hattem groot. Er moet wel wat gebeuren om de binnenstad ook in de toekomst duurzaam en aantrekkelijk te houden. De riolering is meer dan 50 jaar oud en moet vervangen worden om gebreken te voorkomen, de straatverlichting is verouderd en aan vervanging toe, de zieke bomen op het Kerkplein zijn gekapt en het Kerkplein ligt er daardoor kaal bij. Samen met u aan de slag! Dat we in de binnenstad aan de slag moeten is duidelijk. Om een goede inventarisatie te kunnen maken van de zaken die moeten gebeuren en de zaken waar we trots op zijn in Hattem hebben we Hattemers uitgenodigd om met ons mee te denken. Inwoners (uit en van buiten de binnenstad), ondernemers en vertegenwoordigers van organisaties hebben meegelopen in een schouw door de binnenstad. Hier heeft u aangegeven waar actie ondernomen moet worden en waar goede voorbeelden zijn van zaken waar we trots op zijn in Hattem. Daarnaast hebben we alle aanwezigen gevraagd wat hun droom of ambitie is voor de binnenstad. Wat doen we met de uitkomsten? De uitkomsten van de schouw en de dromen treft u aan in dit boekje. De opmerkingen, ideeën en droomkaarten zijn een goed uitgangspunt voor de ambitie voor de Hattemse binnenstad. Wij hebben een ontwerpbureau gevraagd om de opmerkingen te vertalen in inrichtingsvoorstellen voor de binnenstad. Tijdens een tweede bijeenkomst op 15 april willen we met u doorpraten over deze voorstellen. De gemeenteraad neemt in het najaar van 2014 een besluit over de ambitie en bijpassende inrichting van de binnenstad. Ook wordt dan bezien hoe en wanneer de uitvoering het beste kan worden aangepakt. In 2015 gaan we van start met de uitvoering van het eerste (deel)project. 1 BEWONERSDROMEN

67 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 67 8 DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM 9 Het Hattemer volkslied Er ligt een stadje aan de IJssel daar op de grens van wei en bos. Het is omgeven nog door grachten en muren nu begroeid met mos. Dat stadje is ons mooie Hattem geen echter stad, al is het klein. Om dat uit volle borst te zingen daar moet je Hattemer voor zijn. Om dat uit volle borst te zingen daar moet je Hattemer voor zijn. Waar ergens vind je in de wereld zo menig plek voor spel en sport. Waar ergens kun je zo genieten ook als je groot en ouder wordt? Zo zeker als in heel ons leven het moederbeeld blijft voor ons staan. Zo zeker zal waarheen wij trekken naar Hattem ons verlangen gaan. Zo zeker zal waarheen wij trekken naar Hattem ons verlangen gaan. Dit lied is gedicht door W. Coster kort voor de feesten van Hattem 650 jaar stad in DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM 11 Dat het stadje van Anton Pieck zo veel mogelijk zal blijven, zoals hij het zo graag getekend zou hebben. Dus geen enkele concessie meer aan de oude stadsbeelden en architectuur. Meer bloemen in bakken aan vensterbanken e.d. in de binnenstad (de Korte Kerkstraat geeft al het geode voorbeeld). De heemtuin terug onderaan de stadsmuur. Verhullende en camouflerende wingerd tegen de moderne, van het oude stadsbeeld afwijkende gebouwtjes als dat van pétanque, havengebouw en de woning op/in de Zuidwal. De waterval bij het Kikkerconcert meer uit het groen laten komen door bijvoorbeeld een muur van oude bakstenen er omheen, waar dan vanzelf varentjes gaan ontspruiten. Dáár, waar gepast en vanwege wortels en vochtvasthouding verantwoord, muurplanten een kans geven op stukken stadsmuur en oude gevels. In een goed overleg tussen gemeente en bewoners (Public Private Partnership) en groenplan, dat ook gezamenlijk wordt uitgevoerd en in stand gehouden. 12 DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM 15

68 68 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 16 DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM 23

69 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM 31

70 70 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 32 DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM 39

71 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM 47

72 72 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 48 DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM 53 RESULTATEN2 SCHOUW BINNENSTAD dinsdag 18 februari 2014

73 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM RESULTATEN SCHOUW DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM 57 Dit hoofdstuk benoemt de meest gemaakte opmerkingen die gemaakt zijn tijdens de eerste schouw. De opmerkingen van alle drie de verschillende groepen zijn gebundeld per plek waar we buiten hebben stil gestaan. Aan het einde van dit hoofdstuk is de uitkomst van de enquête over verlichting opgenomen. Ook bevat het een eerste voorstudie voor het aanlichten van de Dijkpoort. Afbeelding 1.1 Route van de eerste schouw. 58 DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM KERKPLEIN & KERKHOFSTRAAT DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM 59 Bestrating - Keien zijn prachtig, maar te hobbellig. Hoger comfort gewenst, nu niet praktisch om op te lopen op hakschoenen of voor gehandicapten. Keien kunnen mogelijk wel worden hergebruikt. - De stoepen van de huizen op het Kerkplein markeren de eigendomsbegrenzing. - Het plein is eigendom van de kerk. Parkeren/verkeer - Lengteparkeren is een mogelijk alternatief voor de huidige parkeerplaatsen langs de Kerkhofstraat. Verlichting - Geen opmerking. Meubilair - De waterpomp is prachtig. Vroeger waren er wel meer in de binnenstad. - Te weinig bankjes. - Speelelementen voor kinderen ontbreken. - Kunst op het plein ontbreekt. Groen - Vroeger was het Kerkplein een kerkhof. - Plein is nu te kaal, (kastanje)bomen moeten terug op het plein. - Anekdote: kastanjes hielden vliegen weg. - Kastanjes zijn geplaatst nav aanwijzing kerk en plein als monument. Plek voor verblijven - Plein is het mooiste plekje van Nederland, deze sfeer moet worden behouden. - Maak het plein multifunctioneel zodat verplaatsen markt mogelijk is. - Plein is belangrijk voor de toerist en verdient aandacht. - Zorg ervoor dat de gebouwen door het plein worden geaccentueerd. - In het weekend meer reuring. - Weekmarkt terug naar het Kerkplein? Afbeelding 1.2 Schouw kerkplein & Kerkhofstraat 60 DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM ACHTERSTRAAT/ RIDDERSTRAAT / KRUISSTRAAT DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM 61 Bestrating - De straat is niet goed ingericht als woonerf. - Idee voor museumroute via stenen in het straatwerk. Parkeren/verkeer - Minder parkeerplaatsen, minder auto s. - Parkeren naar 1 kant, nu is het een slingerpad voor auto s. - Route voetganger vanaf de bleek door Ridderstraat is niet duidelijk. Verlichting - Lantaarnpalen bieden sfeer. - Geen lichtmasten liefst hangende verlichting. - Mogelijkheid om de panden aan te schijnen. Meubilair - Haal de paaltjes eruit. - Men weet niet waar men naar toe moet, bewegwijzering komend vanaf Dijkpoort. - Bewegwijzering voor toeristen kan beter en uniformer. - Ondergrondse container bij synagoge is lelijk. - Kunnen grijze electriciteitskastjes opgeknapt? - Te veel verkeersborden. Groen - Er stonden vroeger een paar bomen, boom op hoek Kruisstraat/Ridderstraat behouden. - Groen terug in de straat. Plek voor verblijven - De plek voor voetganger, fietser en auto is onduidelijk. - Overlast laden en lossen. - Route naar Markt is niet duidelijk. Uitstallingen & - Minder reclame. Reclame Afbeelding 1.3 Schouw Achterstraat / Ridderstraat / Kruisstraat 62 DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM NOORDWAL & MOLENPLEIN DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM 63 Bestrating - Straat is smal en slechte bestrating. Parkeren/verkeer - Noordwal faciliteert sluipverkeer richting Zwolle: gevaarlijke situaties> haal doorgaand verkeer eruit. Verlichting - Feestverlichting integreren. - Verlichting aan gevel biedt meer ruimte Meubilair - Daar waar Kerkstraat en Achterstraat bij elkaar komen staat een pomp. Voor de pomp staat een verkeersbord. Groen - Ander soort bomen terugbrengen of bomen kandelaberen. - Bestaande bomen zijn prachtig! Graag behouden. Plek voor verblijven - Maak het afgeschermde prive tuintje achter museum weer openbaar - Stadsmuur terugbrengen op Molenplein - Maak een plein van het Molenplein - Herstel uitzicht op het schootsveld - Maak het niet te steriel Afbeelding 1.4 Schouw Noordwal & Molenplein

74 74 AMBITIEDOCUMENT OPENBARE RUIMTE HISTORISCHE BINNENSTAD HATTEM 64 DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM KERKSTRAAT DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM 65 Bestrating - Inrichting van de straat is niet duidelijk, waar hoort auto/voetganger/fietser. - Benadruk de bijzondere winkels. - Minimaliseer de overlast tijdens uitvoering; dus geen uitvoering in hoogseizoen! Parkeren/verkeer - Moet toegankelijk blijven voor auto s. - Geen auto s en fietsers in de straat: onaantrekkelijk en onveilig. - Parkeerplaatsen weg, Kerkstraat moet rechte weg zijn. - Fietsparkeren beter organiseren, bijvoorbeeld in de stegen. Verlichting - Geen opmerking. Meubilair - Afwatering zou veel subtieler kunnen dan nu. Groen - Geen opmerking. Plek voor verblijven - Meer plaats voor de voetganger. Uitstallingen & - Reclame met losse letters plat op de gevel is stijlvol! Reclame Minder reclame en uitstallingen. Afbeelding 1.5 Schouw Kerkstraat 66 DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM MARKTPLEIN DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM 67 Bestrating - Zwarte plaat is lelijk, de Markt moet prachtig plein worden. - Verwijder de twee traptreden en maak het allemaal à niveau. Parkeren/verkeer - Er is veel zoekverkeer en sluipverkeer. - Autoverkeer moet op het plein. - Autoverkeer moet van het plein af. - Doorgaand verkeer Rabobank zorgt voor 50 % auto-overlast. - Onveilige situaties voor kinderen door auto en fiets. Verlichting - De kerk is niet juist verlicht. Meubilair - Meer bankjes. - Bloembakken (bv aan de kerk). Groen - Geen opmerking. Plek voor verblijven - De Markt moet weer de centrale ontmoetingsplek van Hattem worden. - De Markt moet weer sfeervol en gezellig en multifunctioneel worden. - Huidige oversteek voor horeca is onveilig en onaantrekkelijk. Afbeelding 1.6 Schouw Marktplein 68 DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM VERLICHTING LYN KLEUR OVERGANG WITLICHT HEADLINE 1 XXX DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM 69 CONCEPT PROJECTANALYSIS STATISCH DYNAMISCH RUST DRAMA DRAFT MODERN ARMATUUR KLASSIEK ARMATUUR 70 DROMENBOEK HISTORISCH STADSCENTRUM HATTEM COLOFON Titel document: DROMENBOEK: historisch stadscentrum Hattem Datum: Maart 2014 Auteur : OKRA landschapsarchitecten Opdrachtgever : Gemeente Hattem Documentnaam: _Hattem_Bewonersdromen_A5 Status: Definitief Voor het samenstellen van dit document heeft OKRA getracht alle auteurs, fotografen en andere rechthebbenden te benaderen. Mocht iemand in dit document een illustratie aantreffen, waarop hij of zij rechten kan doen gelden of een niet correcte bronvermelding aantreffen, gelieve zich dan te melden. Alle rechten zijn voorbehouden, zowel voor het gehele werk als delen ervan. Niets uit dit document mag in enige vorm of op enige wijze worden verveelvoudigd, openbaar gemaakt of opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, fotocopie en digitale vermenigvuldiging in begrepen. Voor iedere vorm van gebruik is schriftelijke toestemming van OKRA vereist.