WONEN EN WERKEN IN DE POLDER

Transcriptie

1 WONEN EN WERKEN IN DE POLDER Voorafgaand aan de waterschapsverkiezingen in 2019 schetst Waterschap Zuiderzeeland toekomstige vraagstukken. Waterschap Zuiderzeeland beschermt Flevoland tegen wateroverlast of watertekort en zorgt voor schoon water. Met welke opgaven worden we in de komende jaren geconfronteerd? We kunnen de toekomst niet voorspellen, we maken de inschatting dat de onderstaande vragen in de komende jaren op de bestuurstafel terecht komen.

2

3 KLIMAATVERANDERING Het klimaat verandert, het weer wordt extremer in Nederland. Begin 2018 was er een forse storm, waren er piekbuien in het voorjaar en was er droogte in de zomer. Het waterschap ondervindt steeds meer de gevolgen van klimaatverandering. In de komende jaren versterken we dijken en watersystemen. We voeren een actief energie- en grondstoffenbeleid waarmee we bijdragen aan een duurzame samenleving. We nemen maatregelen om klimaatverandering tegen te gaan en beperken de gevolgen. INNOVATIEF EN CIRCULAIR WATERSCHAP We innoveren op verschillende manieren. We willen vooroplopen als het gaat om het zoeken naar andere, goedkopere, milieuvriendelijkere of efficiëntere maatregelen om het waterbeheer en -zuivering naar een hoger peil te tillen. Hoe kunnen we zo hoogwaardig mogelijk grondstoffen terugwinnen uit bijvoorbeeld maaisel of (bagger)slib? Sluiten we kringlopen op waterschapsniveau en op een groter schaalniveau? Kunnen we bij gemalen warmte en koude uit het oppervlaktewater winnen en inzetten voor aardgasloze huizen en bedrijven? Tegen welke maatschappelijke kosten? DUURZAAM WATERSCHAP Om ons beheergebied droog te houden, moet elke dag de neerslag, kwel en inlaatwater uit de polders worden gepompt. Het droogmalen van Flevoland met de zeven gemalen kost veel energie. We brengen het gebruik van fossiele brandstof terug en verkleinen onze CO2-voetafdruk. We liggen op koers om in 2023 energieneutraal te werken en zelf te voorzien in duurzame energie. Zo nemen we deel aan Windpark Hanze. We verduurzamen gemaal Vissering. We onderzoeken of we het winnen van energie en grondstoffen uit ons zuiveringsproces kunnen verduurzamen via innovatieve verwerkingsmethoden voor zuiveringsslib als Torwash en Ephyra. Welke bijdrage leveren we verder aan de energietransitie? Is het beschikbaar stellen van onze assets aan derden een volgende stap? BETROKKENHEID BIJ RUIMTELIJKE ONTWIKKELINGEN Flevoland is een gebied volop in ontwikkeling. Zuiderzeeland borgt als waterbeheerder het collectieve lange termijn belang in een tijd van toenemende kleinschalige initiatieven en experimenten die individuele en vaak kortere termijn belangen dienen. Dit brengt uitdagende dilemma s met zich mee. Hoe passen kleinschalige initiatieven en experimenten in het grote geheel? Moeten we anders denken en doen? Moeten we meer tijd nemen om te ontwerpen? De omgeving waarin wij als waterschap werken is dynamisch en verandert. Onze rol is onderwerp van gesprek. Wat is onze rol in de samenleving en in samenwerkingsrelaties als we werken aan eenvoudige en weerbarstige vraagstukken? WATERVEILIGHEID Flevoland is omringd door water met een gecontroleerd waterpeil zoals het IJsselmeer, Markermeer, IJmeer en de randmeren. In 2017 is gestart met het beoordelen of 199 km van onze primaire keringen voldoet aan de verscherpte landelijke normering. We verwachten een grote versterkingsopgave die voor 2050 gerealiseerd moet zijn. Keringen die verstrekt moeten worden, worden aangemeld bij het landelijke Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Dit is het programma waarin waterschappen en rijk maatregelen uitvoeren om Nederland te beschermen tegen overstromingen. We spreiden

4 de dijkversterkingsprojecten over dertig jaar. Met deze gelijkmatige verdeling in de tijd wordt een relatief hoge lastendruk voor onze inwoners zo veel mogelijk voorkomen. WATEROVERLAST EN -TEKORT Het beheren van het waterpeil in de Flevopolders is een belangrijke opgave. Vanwege de grote hoeveelheid kwel wordt permanent water uitgemalen, op een droge dag ongeveer 2.5 miljoen m 3. Om het water uit te kunnen malen moet het water 5 tot 6 meter omhoog worden gepompt. Als er veel neerslag is, wordt extra water uitgemalen. In geval van droogte wordt erop ingezet om de juiste hoeveelheid water met de juiste kwaliteit voor beregening, veedrenking of nachtvorstbestrijding op de juiste plaats te krijgen. Het peilbeheer staat niet op zichzelf. Voor een goed peilbeheer is het waterbufferend vermogen van de bodem belangrijk. Hoe beter de bodemstructuur, hoe meer water de bodem vast kan houden. Het op profiel zijn van de watergangen en het ontbreken van overmatige begroeiing zijn ook belangrijk. Bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen neemt de verharding van het oppervlak toe waardoor neerslag sneller naar het watersysteem wordt afgevoerd. Om te voorkomen dat andere gebieden hier overlast van ondervinden moet de toename van verharding met het realiseren van meer oppervlaktewater worden gecompenseerd. Eén van de vragen is of we het watersysteem nog meer kunnen optimaliseren. BODEMDALING In grote delen van Flevoland daalt de bodem. Dit is het gevolg van rijping en inklinking van klei en oxidatie en inklinking van veen. Bij bodemdaling neemt de afstand tussen maaiveld en grondwaterpeil af. Dit beïnvloedt de manier van landgebruik en de waterhuishouding. In het landbouwgebied ten zuidwesten van Emmeloord is dit actueel. Voor de korte termijn is een bodemaanpak ontwikkeld, samen met agrariërs. We zijn gesprekspartner voor de gemeente Noordoostpolder en de provincie in het transitieproces naar een ander landgebruik. Het probleem van bodemdaling is breder dan zuidwest Emmeloord. In andere gebieden gaan in de toekomst ook knelpunten ontstaan. KLIMAATBESTENDIGE OMGEVING In het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (2017) hebben de gezamenlijke overheden afgesproken het toetsen, plannen en realiseren van een klimaatbestendige leefomgeving te versnellen. We ondersteunen gemeenten bij het uitvoeren van stresstesten over wateroverlast, hitte, droogte en risico op overstroming. Zo wordt inzichtelijk welke maatregelen nodig zijn om de effecten van klimaatverandering zo goed mogelijk op te vangen. We willen als waterbeheerder initiatieven van particulieren, bedrijven en maatschappelijke instellingen voor het opvangen van de consequenties van weersextremen ondersteunen met bijvoorbeeld kennis. STEDELIJK GEBIED We zijn steeds intensiever en integraler betrokken bij het waterbeheer in de stedelijke omgeving. We willen het beheer en onderhoud meer in verbinding brengen met de belangen van inwoners en bedrijven in de stad en samenwerken met gemeenten aan een klimaatbestendige inrichting. We stellen met gemeenten integrale (afval)waterplannen op.

5 SCHOON WATER Schoon water is belangrijk voor mensen, planten en dieren. De drinkwaterwinning, landbouw, voedingsmiddelenindustrie, ontwikkeling van natuurgebieden en het vergroten van de biodiversiteit zijn in belangrijke mate afhankelijk van schoon (grond)water. We zuiveren het afvalwater op onze vijf rioolwaterzuiveringsinstallaties. We werken mee aan het verminderen van de hoeveelheid schadelijke stoffen in het oppervlaktewater. Om een bijdrage te leveren aan het verbeteren van bodem- en waterkwaliteit werken LTO, provincie Flevoland en Waterschap Zuiderzeeland samen in het Actieplan Bodem en Water. De bodem is een belangrijke productiefactor voor de agrariërs. Een goede bodem houdt water, gewasbeschermingsmiddelen en nutriënten beter vast. We stimuleren en faciliteren de landbouwsector bij het nemen van maatregelen om het uit- en afspoelen van meststoffen (stikstof en fosfaat) en gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater tegen te gaan. Plastics, medicijnresten en antibioticaresistente bacteriën zijn andere nieuwe stoffen die een bedreiging vormen voor de waterkwaliteit. We zetten in op bewustwording om lozingen te voorkomen ofwel bestrijding bij de bron van particulieren, bedrijven. Wordt het vraagstuk van de komende jaren of er extra gezuiverd moeten worden en wie dat moet gaan betalen? OOSTERWOLD In Oosterwold ligt de gebiedsinrichting bij de initiatiefnemers. We geven aan initiatiefnemers voorbeelden mee zodat ze zelf kunnen zorgen dat het water schoon blijft en er geen wateroverlast ontstaat. Met welke maatregelen kunnen de individuele initiatieven leiden tot een robuust en schoon watersysteem voor de korte en lange termijn? Welke afspraken kunnen tussen de samenwerkingspartners gemaakt worden over de verdeling van de meer en minder kosten voor de ontwikkeling van Oosterwold? OMGEVINGSWET EN DIGITALISERING De Omgevingswet wordt naar verwachting in vanaf 1 januari 2021 ingevoerd. Tientallen wetten en honderden regels op het gebied van de leefomgeving worden gebundeld. Het uitgangspunt is veranderd van nee, tenzij naar ja, mits. De Omgevingswet vraagt flexibiliteit met oog voor wat kan en mag. We maken plannen en beleid, voeren uit en evalueren samen met de samenleving. Hier komt ook een aanzienlijke opgave naar voren voor het verder ontwikkelen van datagedreven werken, de automatisering van de waterketen en kwaliteit en betrouwbaarheid van data. Om kwetsbaarheid te verminderen en efficiënte ICT uitgaven te doen, verkennen we samen met Waterschap Drents Overijsselse Delta de mogelijkheden tot samenwerking. BEHEER EN ONDERHOUD We zijn verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van waterkeringen, watergangen en kunstwerken als stuwen en inlaatwerken. We maaien watergangen en taluds, baggeren en onderhouden oeverconstructies. We leveren steeds meer maatwerk door rekeningen te houden met wensen van hengelsporters en kanovaarders. Door apps en internet informeren we burgers over waterbeheermaatregelen. We hebben een innovatieve maaiboot ontwikkeld en experimenteren met het inzetten van drones voor het uitvoeren van inspecties.

6 WATERBEWUSTZIJN De beschikbaarheid van schoon en voldoende water en onze veiligheid zijn niet zo vanzelfsprekend. Hoe vergroten we het waterbewustzijn van inwoners? En hoe maken we jongeren als onze toekomstige waterprofessionals enthousiast voor water en de watersector? We kijken ook over de grenzen van ons gebied heen. We dragen in Ethiopië en Indonesië bij aan de VN Millenium Development Goals. FINANCIËN We staan in de komende decennia voor grote vervangingsopgaven van bijvoorbeeld gemalen of waterzuiveringen. Doen we dat één-op-één of door mee te doen aan gebiedsontwikkeling? Aan welke brede maatschappelijke opgaven kunnen en willen wij een bijdrage leveren? Waar het waterschap in het verleden met eigen middelen en instrumenten zijn doelen kon halen, lukt dat tegenwoordig steeds minder. In de komende jaren zijn er omvangrijke opgaven voor het versterken van de primaire keringen, verduurzaming en waterkwaliteit. Er moeten weloverwogen keuzes gemaakt worden over het financiële beleid. (2018) Voor meer informatie: óf