Boekverslag Nederlands Karakter door Ferdinand Bordewijk

Transcriptie

1 Boekverslag Nederlands Karakter door Ferdinand Bordewijk Boekverslag door E woorden 14 december ,1 2 keer beoordeeld Auteur Genre Ferdinand Bordewijk Psychologische roman Eerste uitgave 1938 Vak Methode Nederlands Laagland A1. Literaire analyse Karakter Auteur: Ferdinand J.W.C.K.E. Bordewijk Titel: Karakter Ondertitel: Roman van zoon en vader 1e druk verschenen in: 1938 Open plekken 1. De eerste, en ook meteen de grootste open plek in dit boek, is de vraag waarom de vader van Jacob Willem Katadreuffe hem toch zo tegenwerkt. Uiteindelijk heb ik langzamerhand bij elkaar gepuzzeld dat Dreverhaven zijn zoon sterk wou maken, zodat hij tegen alles bestand zou zijn en des te harder zou gaan werken. 2. De tweede open plek is hoe het nu verder gaat met de carrière van Katadreuffe. Uiteindelijk wordt hij beëdigd als advocaat, alleen Jacob zegt dat dit pas het begin is. Waar wil hij zich dan naar toe werken? Wanneer is hij tevreden? Zal hij dit doel bereiken? Daar wordt niets over gezegd of naar gehint op het einde van het boek. 3. De derde open plek is waarom Katadreuffe toch zo moeilijk is met vrouwen, hun aandacht niet waardeert en ze daardoor zelfs niet kan uitstaan (zoals juffrouw Sibculo en Lieske). De reden hiervoor is zijn enorme ambitie die geen afleiding toelaat in zijn leven, hij leeft voor zijn werk. In vrouwen ziet hij alleen maar afleiding. Ik denk daarom dat hij altijd alleen zal blijven. Pagina 1 van 6

2 Belangrijkste personages 1. Jacob Willem Katadreuffe Hij is de hoofdpersoon waar het hele verhaal om draait. Het is een jongeman van in de twintig met een zeer knap uiterlijk. Net als zijn moeder heeft hij hele bijzondere en felle ogen, omschreven als brandende kolen. Het is iemand die leeft voor zijn werk en alles opzij zet voor zijn ambitie: advocaat worden. Hij is niet bijzonder spraakzaam en een vrij ernstig type. 2. A.B. Dreverhaven De vader van Jacob, hij is echter wel zijn onwettige zoon. Jacoba en Dreverhaven zijn nooit getrouwd. Het is een harde, eenzame man. Hij is de meest bekende deurwaarder van Rotterdam en krijgt elke klus gedaan. Dreverhaven is geheel afwezig in het leven van Jacob totdat hij de strijd met hem aanbindt. Deze man werkt zijn zoon in alle opzichten tegen. 3. Jacoba (Joba) Katadreuffe Ze was 18 jaar en dienstmeisje bij Dreverhaven in huis toen hij bij haar een kind verwekte. Joba heeft daarna nooit met hem willen trouwen en heeft ook altijd zijn alimentatie geweigerd. Ze is een zeer zelfstandige vrouw en heel koel. Spraakzaam is ze niet, net als haar zoon. Moeder en zoon lijken dan ook veel op elkaar. Ze doet aan handwerken voor de kost en woont in huis met Jan Maan, een vriend van Jacob, maar heeft hier geen relatie mee. Haar zoon helpen doet ze nauwelijks, ze vindt dat hij zijn eigen weg moet zoeken, zij had het ook gemoeten. Chronologie Het boek is wel chronologisch geschreven, maar slaat soms hele tijdsperiodes over. Soms zelfs een aantal jaar (zoals bij de bevalling naar de kindertijd naar volwassenheid) en soms een aantal maanden of een week. Er zit één flashback in het verhaal, namelijk wanneer Katadreuffe zijn vader voor het eerst gaat opzoeken. Hier wordt op teruggekeken. Motto Karakter bevat een motto in het Engels, namelijk: A sadder and a wiser man He rose the morrow morn -S.T. Coleridge Dit motto is van toepassing op Katadreuffe, hij heeft namelijk hard gewerkt en geleerd, maar heeft hier ook een prijs voor betaald. Hij heeft namelijk wel de vrouw laten gaan die de liefde van zijn leven had kunnen zijn. Pagina 2 van 6

3 Titelverklaring In het boek staat het vormen van een karakter (in het speciaal die van Katadreuffe) centraal. Hij is zich constant aan het ontwikkelen op het gebied van doorzettingsvermogen, vechtlust, wijsheid, zelfstandigheid etc. Vandaar de titel Karakter. Motieven en thematiek Het thema van het boek is de relatie tussen kind en ouders en hoe dat het leven van het kind beïnvloed. De haat-liefde verhouding tussen Jacob en zijn beide ouders is dan ook een belangrijk motief in het boek. Het leven van Katadreuffe wordt sterk beïnvloed door het soort opvoeding die hij van zijn moeder heeft gehad en de strijd die zijn vader tegen hem levert. Literaire periode De eerste druk van Karakter is uitgebracht in 1938 en valt dus onder de literatuur van de jaren 30. Bordewijk wordt ingedeeld als een van de bekendste vertegenwoordigers van de Nieuwe Zakelijkheid, dit boek valt daar dus ook onder. Bij de Nieuwe Zakelijkheid is er weinig plek voor gevoel, er wordt nauwelijks aandacht besteed aan hoe Katadreuffe zich voelde toen hij die ochtend voor de spiegel stond bijvoorbeeld. Ook is het boek maatschappijkritisch, er wordt duidelijk een verschil geschetst tussen het volk, de arbeiders en de rijke bovenklasse. Het boek kent weinig mooischrijverij en is opgebouwd uit korte zakelijke zinnen. Sommige van deze zinnen zijn soms wel een beetje gekunsteld, maar alsnog niet heel uitgebreid of overdreven dramatisch. A2 Literaire analyse Nooit Meer Slapen Titel: Nooit Meer Slapen Auteur: Willem Frederik Hermans 1ste druk verschenen in: 1966 Open Plekken 1. De belangrijkste open plek is toch wel of de expeditie nog iets op gaat leveren en waar het uiteindelijk op uit zal lopen. Na ongeveer de helft van het boek wordt het duidelijk dat het eigenlijk gedoemd is te Pagina 3 van 6

4 mislukken. Je kunt dit opmaken uit de vele ongelukjes die er gebeuren, zoals het feit dat Alfred de luchtfoto s niet weet te bemachtigen, in de rivier stappen, de wond die hij oploopt aan zijn knie etc. 2. De tweede open plek is waarom Qvigstad en Mikkelsen tijdens de expeditie besluiten om de andere kant op te gaan. Dit wordt niet duidelijk in het boek. Misschien omdat ze doorhadden dat de expeditie gedoemd was te mislukken en daardoor vroegtijdig zijn vertrokken? 3. Waar zijn de luchtfoto s gebleven waarvoor Alfred een bezoek had gebracht aan professor Nummendal? De foto s bestaan wel, maar waar zijn ze als Nummendal ze niet heeft? Uiteindelijk komt Alfred erachter dat Mikkelsen in het bezit is van de gezochte luchtfoto s. Belangrijkste personages 1. Alfred Issendorf 25 jaar en is net klaar met zijn studie geologie. Voor zijn proefschrift wil hij een theorie over meteorietkraters van zijn leermeester bewijzen en hiermee cum laude slagen. Hiervoor reist hij af naar Noorwegen. Zijn vader is overleden toen hij zeven was tijdens een onderzoek en mede hierdoor heeft Alfred het gevoel dat hij het werk van zijn vader moet afmaken. Hij is eerzuchtig, onhandig en heel erg slecht voorbereid op de zware expeditie. Hij begint langzamerhand aan paranoia te lijden. 2. Arne Jordal Een Noorse student die Alfred al kende voor de expeditie naar Finnmarken. Hij is sportief en intelligent en is, in tegenstelling tot Alfred, wel goed voorbereid op de zware tocht. Alfred is dan ook vrij jaloers op hem. Nadat Alfred en Arne zich hebben opgesplitst na gesteggel over hun kompassen komt hij aan zijn einde door een val in een ravijn. 3. Professor Nummedal Een oude man van in de tachtig die blijft vasthouden aan zijn vroegere succes en het maar al te graag ophaalt. Er wordt van hem gezegd dat hij chauvinistisch is en hij eigenlijk door niemand meer serieus wordt genomen. De theorie over kratermeren van Sibbelee staat haaks op die van hem en daardoor heeft hij een hekel aan Alfreds leermeester gekregen. Dit is waarschijnlijk de reden waarom hij Alfred niet helpt en de verkeerde kanten op stuurt. Chronologie Nooit Meer Slapen is een chronologisch boek met flashbacks. Het verhaal duurt denk ik een paar weken. Soms denkt Alfred terug aan het verleden, maar verder gaat het verhaal op chronologische wijze verder. Motto Nooit Meer Slapen bevat net als Karakter een Engelstalige motto: I do not know what I may appear to the world, but to myself I seem to have been only like a boy playing on the sea-shore, and diverting myself in now and then finding a smoother pebble or a prettier shell than Pagina 4 van 6

5 ordinary, whilst the great ocean of truth lay all undiscovered before me. -Sir Isaac Newton Dit motto heeft denk ik te maken met het feit dat Alfred geen echte wetenschappelijke ontdekking doet en zich alleen maar bezighoudt met dingen die eigenlijk niet belangrijk zijn, terwijl hij toch middenin een waanzinnig interessant gebied staat. Titelverklaring In het boek slaapt Alfred slecht door alle muggen en het eeuwige zonlicht in het hoge noorden. Hier kan de titel naar verwijzen. Wat me een diepere verklaring lijkt is de dood van Arne, die Alfred beschrijft als nooit meer slapen. Motieven en thematiek Het thema van dit boek is onder andere het falen van de hoofdpersoon en welke invloed zijn ouders hierin hebben gehad. Dit is dan ook het thema dat ik heb uitgekozen om beide boeken op te vergelijken. Dit komt ook terug in de belangrijke motieven, de druk om in de voetsporen van zijn vader te treden en zijn werk af te maken is groot bij Alfred. Arne voelt deze druk ook. Ook is eenzaamheid en angst om te mislukken iets wat veel terugkomt. Het beheerst eigenlijk Alfreds hele gedachten en niet geheel onterecht, want eigenlijk gaat ook alles mis. Literaire periode Een kenmerk uit de literatuur van de jaren zestig is dat ze sterk autobiografisch zijn. Dit is zeker ook het geval in Nooit Meer Slapen. De plekken waar Alfred naartoe reist bestaan echt en Hermans heeft zelf ook in dat gebied expedities ondernomen. Het personage Arne is gebaseerd op een man waarmee hij in die tijd een kamer deelde. Ook is het lichtelijk taboedoorbrekend, bijvoorbeeld bij Qvigstads verklaring dat hij een fetisch heeft voor negerinnen. Het boek voldoet dus goed aan de kenmerken van deze periode. B. Vergelijking beide boeken Voor de vergelijking op thema heb ik voor het thema relatie ouder-kind gekozen en de invloed die dat uitoefent op het latere slagen of mislukken van dat kind. Ik koos voor dit thema omdat ik niet een standaard thema wilde en ik dit ook oprecht interessant vind. Je kunt immers als kind je ouders niet uitkiezen, terwijl dit toch de mensen zijn die invloed gaan hebben op jou als persoon. Het belangrijkste verschil in de uitwerking vindt ik dat Jacob uiteindelijk zijn doel behaalt door de opvoeding en strijd met zijn ouders, terwijl Alfred onder de druk van zijn vader en verwachtingen van zijn moeder bezwijkt en dus faalt. In Karakter proef je direct de invloed die de ouders op het kind hebben, in Nooit Meer Slapen krijg je hier een indruk van in de flashbacks en gedachtestroom van Alfred, hij is Pagina 5 van 6

6 namelijk op dat moment niet bij zijn ouders, Katadreuffe wel. Ik heb beide boeken gelezen via een audio format, dus ik kan geen concrete passages citeren, maar wel twee passages noemen. 1. Karakter In een van de laatste bladzijde gaat Katadreuffe naar zijn vader om te verkondigen dat hij als advocaat is beëdigd en dus zijn vader verslagen heeft. Wanneer hij dit vertelt krijg hij een reactie van zijn vader die hij niet had verwacht: Dreverhaven steekt zijn hand naar hem uit om hem te feliciteren. Katadreuffe flipt en schreeuwt tegen zijn vader dat hij nooit van zijn leven de hand gaat schudden van de man die hem zijn hele leven heeft tegengewerkt. Hierna zegt Dreverhaven de woorden Of méégewerkt. Hierdoor wordt het duidelijk dat de vader nooit bedoeld heeft om zijn zoon te laten falen, maar juist om hem te helpen verder te komen in zijn leven door hem sterker te maken. 2. Nooit Meer Slapen Wanneer Alfred in zijn hotelkamer in Oslo zit komt er een programma op de radio waarbij er wordt vertelt over de luchtsnelheid die nodig is om een fluit te bespelen. Alfred gaat hierdoor terugdenken aan de tijd dat hij nog fluitist wilde worden. Zijn moeder heeft hem echter van dit idee afgeholpen in de hoop dat hij meer op zijn vader zou gaan lijken en ook onderzoeker zou worden. De moeder pusht hem dus eigenlijk om te doen wat zij wil in plaats van het kind zelf te laten kiezen wat hij wil. De uitwerking van het thema in Karakter sprak mij meer aan, maar dat komt denk ik ook omdat ik dit boek simpelweg leuker vond dat Nooit Meer Slapen. Ik vond het tweede vaak een beetje verwarrend en moest soms goed nadenken voordat ik een zin snapte. In Karakter wordt er ook wel gekunsteld met zinnen, maar die blijven toch altijd duidelijk en helder. Ook is er in Karakter meer aandacht voor het thema dan in Nooit Meer Slapen. Wat mij ook aanspreekt is het feit dat het lijkt alsof Dreverhaven zijn zoon wil laten falen, maar hij het eigenlijk doet om Katadreuffe te helpen, wat ik een hele goede karakter ontwikkeling vond. Pagina 6 van 6