I. Beschrijving der profielen.

Transcriptie

1 XI. RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK VAN ENKELE NEDERLANDSCHE HEIDEPODSOLPROFIELEN DOOR O. DE VRIES en JAC. VAN DER SPEK. Aangezien er slechts betrekkelijk weinig cijfers bekend zijn betreffende de samenstelling der lagen van het heidepodsol in Nederland, hebben wij van enkele heidepodsolprofielen in Zuid-Groningen en Noord-Dxenthe monsters genomen en deze volgens de gebruikelijke laboratoriummethoden onderzocht. Van een viertal van deze profielen worden de resultaten van dit onderzoek hier medegedeeld. I. Beschrijving der profielen. Profiel I Glimmeresch (Zuid-Groningen). Aan den rand van dezen esch ligt een zandgraverij; de monstername vond plaats in het ongeveer 2 meter hooge profiel daarvan. De bovenste 27 cm van dit profiel bestaan uit opgebrachten plaggengrond, waarvan het bovenste gedeelte geregeld bewerkt wordt voor bouwland. Dit gedeelte is niet bemonsterd. Een oude heideplag werd hieronder niet aangetroffen, de bovenlaag ging geleidelijk over in de zich daaronder bevindende, ongeveer 23 cm dikke, laag loodgrijs zand, dat van onderen lichter van kleur was dan van boven. Van dit loodzand zijn op drie plaatsen monsters genomen. Onder dit loodzand lag een 6 cm dikke donkerbruine laag met een zeer dunnen, harden band er in, die naar beneden overging in gevlekt geel en bruin zand en vervolgens in geel zand. Onder het gele zand kwam op wat grooter diepte wit zand voor. Profiel II Appelbergen (Zuid-Groningen). Dit profiel is genomen van een heuveltje, waarvan de bovenste 32 cm uit opgestoven grond bestond. Deze grond lag op een 3 cm dikke laag van de oude heideplag. Hieronder bevond zich een laag loodzand van 1 cm dik, die overging in een laagje zwartgrijs zand, waaronder een hard, schilferachtig ijzerlaagje voorkwam. Op dit harde laagje werd een viltig deklaagje van dunne wortels aangetroffen. Het benedenste gedeelte van dit harde ijzerlaagje was, evenals het harde laagje zelf, zwartbruin van kleur, maar veel zachter, "hoewel nog

2 119 iets schilferig. Het harde en het daaronder liggende zachtere ijzerlaagje waren samen niet dikker dan }4 cm - Hieronder kwam okergeel zand met horizontale bruine banden voor, dat tenslotte overging in geel zand. Profiel III tusschen de Punt en lde (Noord-Drenthe). Dit profiel is genomen van een eikenwal, die vroeger de afscheiding vormde tusschen twee met heide begroeide perceelen. Het Oostelijke daarvan is eenige jaren geleden af gezand en tot bouwland gemaakt; in den wal was het oorspronkelijke podsolprofielvan dit heideveld bewaard gebleven en door den opgeworpen wal vermoedelijk reeds langen tijd bedekt. Op 65 cm van den bovenkant kwam een zwarte laag van de oude heideplag voor, 3 cm dik, waaronder zich een 9 cm dikke grijze, loodzandlaag bevond. Hieronder werd het zand geleidelijk donkerder van kleur om in een bruin gekleurde laag over te gaan. Daarna werd het zand naar beneden steeds lichter okergeel en tenslotte geel. Nog dieper werd nagenoeg wit zand aangetroffen. De wortels van de vegetatie, waarmede deze wal bedekt was, reikten tot in het gele zand. Profiel IV West van lde (gem. Vries). De bovenste 7 cm van het heideveld, waarvan dit profiel genomen is, bestond uit nieuwe plag. Hieronder bevond zich een laag zwarte, oude plag met witte zandkorrels er doorheen. Het bovenste gedeelte hiervan bevatte zeer veel wortels van de nieuwe heide-vegetatie. Onder deze oude plag kwam een 5 cm dikke, zeer lichtgekleurde loodzandlaag voor, naar beneden overgaande in een 6 cm dikke, veel zwartere laag. Dlaarop volgde een 15 cm dikke, bruine laag, waarvan het bovenste gedeelte een weinig verkit was en het benedenste gedeelte niet verkit was, maar bruiner van kleur dan het bovenste gedeelte. Hieronder bevond zich gemengd geel zand met zeer harde, oranje-roode kluiten naar beneden overgaande in geelwit zand. De resultaten van het onderzoek van deze vier profielen zijn in de tabellen XII en XIII opgenomen. Tabel XIII bevat de granulaire samenstelling van den grond van de verschillende lagen, benevens den zuurgraad bepaald met de glaselectrode. In deze tabel is ook opgenomen het gehalte aan water, dat, nà drogen bij 15 C. van den grond, bij verhitting tot 16 C. nog ontwijkt. Dit gehalte aan water zou nauw verband houden met het kolloidgehalte in den grond. In tabel XII vindt men de cijfers van de chemische analyses, d.w.z. de gehalten aan Si 2,Fe 2 3, A1 2 8 en P 2 6 in 1 % HCl-extracten. Ook de gehalten aan organische stikstof (N) zijn in deze tabel vermeld, alsmede de C/N-verhouding van de organische stof.

3 12 II. Bespreking van de resultaten van het onderzoek. 1. Het cijfermateriaal van tabel XIII. a. De zandfractie, korrelverdeeling en U-cij[er. De korrelverdeeling van de zandfractie van de verschillende lagen geeft een aanwijzing over de homogeniteit van het zand van het geheele profiel en daarmede over de vraag of het onderliggende gele zand als het moedermateriaal van de grijze en bruine bovenlagen mag beschouwd worden. Uit de cijfers voor de subfractie's van het zand bij profiel I (en zeer duidelijk ook uit de daaruit samengestelde verdeelingscurve) blijkt, dat van 26 tot 1 cm het profiel zeer homogeen van korrelsamenstelling is. Het diepliggende witte zand, waarvan op cm een monster genomen werd, wijkt eenigszins, maar niet belangrijk, hiervan af. De U-cijfers van alle lagen zijn vrijwel gelijk. Het bovenste gedeelte van de loodzandlaag bezit een iets hooger U-cijfer dan het onderste gedeelte van deze laag, hetgeen er op wijst, dat het zand van het bovenste gedeelte iets fijner van samenstelling is dan dat van het onderste gedeelte, Vermo'edelijk is dit hieraan toe te schrijven, dat een weinig fijne minerale bestanddeelen uit de boven het loodzand liggende bouwvoor naar beneden gezakt is in het bovenste gedeelte van de loodzandlaag. Het witte zand is iets fijner en het gele zand iets grover dan het overige zand. De verdeelings-curve van het zand is ééntoppig met een top bij de subfractie micron. Aan den kant van de grovere fractie's vertoont deze curve een steil verloop en aan den anderen kant een iets minder steil verloop met een lichte schouder bij de subfractie micron. Het zand van profiel II uit de Appelbergen vertoont nagenoeg dezelfde korrelverdeeling als dat van profiel I en is ook zeer homogeen. Het U-cijfer is gemiddeld iets lager dan bij profiel I ( gemiddeld 97 tegen 15), het zand dus iets grover. Het gele zand, bemonsterd op cm, is iets grover dan dat van het er boven liggende lagenpakket en heeft dan ook een lager U-cijfer (83). Het in de heideplag aanwezige zand is veel fijner; aannemelijk is, dat het zand van de oude heideplag vermengd is met later opgestoven zand, dat het podsolprofiel in een ruim 3 cm dikke laag overdekt heeft. Het zand van profiel III vertoont een andere korrelverdeeling dan dat van de beide voorgaande profielen. De verdeelingscurve van dit zand is tweetoppig met een top bij de subfractie micron en een bij de subfractie micron. Dit zand is dan ook iets fijner met een gemiddeld U-cijfer van 12, maar verder ook zeer homogeen. Evenals bij de beide voorgaande profielen is ook bij dit profiel het gele za'nd, genomen op een diepte van cm, wat grover dan dat van de er boven liggende lagen en bezit een U-cijfer van 15.

4 121 Het dieper gelegen witte zand wijkt geheel van het zand der boven liggende lagen af en bezit een geheel andere korxelverdeeling. Dit zand geeft een ééntoppige verdeelingscurve met een breeden top tusschen 43 en 147 micron en een maximum bij de subfractie micron. Het is dus kennelijk van andere herkomst, maar met een overeenkomstig U-cijfer (121) als het zand der bovenliggende lagen. Bij profiel IV loopt de samenstelling van het zand betrekkelijk veel uiteen. Ook bij dit profiel geeft het zand van de bovenste lagen van 7 tot 45 cm een tweetoppige verdeelingscurve, met een top bij de subfractie micron en een iets hoogere top bij de subfractie micron. Verder is het homogeen van samenstelling. Het gemiddelde U-cijfer (14) is vrijwel gelijk aan dat van het zand van profiel I (U = 15). De verdeelingscurve van dit zand verloopt aan den kant van de grovere fractie's evenwel niet zoo steil als bij het zand van profiel I. Het dieper gelegen gele zand is grover dan het zand van de bovenste lagen (U = 72) en bezit ook een andere samenstelling. De verdeelingscurve is ééntoppig met een hoogen top bij de subfractie micron. De samenstelling van het nog dieper gelegen geelwitte zand wijkt nog weer iets af van die van het gele zand en vertoont zeer veel overeenkomst met de samenstelling van het gele zand van profiel I. Bij alle vier de profielen is de samenstelling van het zand, dat boven het gele zand gelegen is, dus zeer homogeen en verschilt niet noemenswaardig van de samenstelling van het gele zand, profiel IV uitgezonderd. Alleen is het gele zand iets 'grover dan het er boven liggende zand, zooals uit onderstaande tabel blijkt. U-cijfer Profiel I Profiel II Profiel III Profiel IV bovenliggend zand cm cm cm 7 45 cm / 15 geel zand 9 1 cm cm cm Dat het gele zand als moedermateriaal van het er bovenliggende zand mag beschouwd worden, is op grond van een en ander wel aannemelijk. b. De slibfractie. Voor de beantwoording van de vraag of de diepere lagen van het profiel een dichtere structuur bezitten dan de hoogere neemt men

5 122 gewoonlijk als kriterium, of er een toe- of afname van de fijnste minerale deeltjes naar de diepte bestaat. Bij de door ons onderzochte profielen vertoont het gehalte aan deeltjes met een diameter kleiner dan 16 micron (slibfractie) het volgende verloop. Bij de profielen I en II daalt dit gehalte eerst om vervolgens weer te stijgen en het hoogste punt te bereiken in de laag van het hoogste punt van de organische stof. Deze laag bevat tevens het hoogste gehalte aan ijzer en bij profiel II ook aan aluminium (zie tabel XII). Vervolgens neemt het gehalte aan slibfractie naar de diepte weer af. Bij de profielen III en IV heeft eveneens eerst een daling plaats en vervolgens een stijging, maar hier vallen het hoogste punt van de slibfractie en van de organische stof niet samen. Het hoogste punt van de slibfractie ligt lager en wel in de laag met het hoogste gehalte aan aluminium. De veranderingen in het gehalte aan slibfractie schijnen dan ook meer samen te hangen met de gehalten aan ijzer en aluminium in de verschillende lagen, dan toe te schrijven te zijn aan veranderingen in het gehalte aan fijne minerale deeltjes. In dit verband moge er op gewezen worden, dat het deel van het ijzer en aluminium, dat bij de voorbehandeling voor de slibanalyse (koken met zoutzuur) in oplossing gaat, tot de slibfractie gerekend wordt. Bij de door ons gevolgde slibmethode wordt deze fractie als verschilfractie berekend en niet op zichzelf bepaald. Hoe hooger dus het gehalte aan ijzer en aluminium in het te slibben grondmonster is, des te grooter zal de hoeveelheid, die van deze bestanddeelen bij de voorbehandeling in oplossing gaat, zijn en des te meer zal deze hoeveelheid tot verhooging van de slibfractie bijdragen. Uit een toename van het gehalte aan slibfractie mag dus niet altijd tot een toename van het gehalte aan fijne minerale deeltjes besloten worden. Bij de door ons onderzochte zandprofielen zal men een betere aanwijzing bekomen omtrent de vraag of inderdaad het gehalte aan fijne minerale deeltjes naar de diepte is toegenomen, wanneer men de fijnste subfracties van de zandfractie beschouwt. Uit de cijfers voor deze subfracties blijkt, dat voor de lagen boven het gele zand bij elk profiel de gehalten aan deze subfracties nagenoeg dezelfde zijn. In deze lagen neemt het gehalte aan fijne minerale deeltjes naar de diepte dus niet toe. c. De organische stof. Het gehalte aan organische stof is bij alle vier profielen, zooals te verwachten was, in de laag van de oude heideplag het hoogst en daalt sterk in de onder deze laag gelegen loodzandlaag. In het lichtstgekleurde gedeelte van deze laag is dit gehalte het geringst, maar in alle vier profielen is het hooger dan dat in het oorspronkelijke gele

6 123 zand. Daarna stijgt het gehalte aan organische stof weer om in de bruingekleurde laag het hoogste punt te bereiken en vervolgens naar de diepte toe af te nemen. Het volgende tabelletje geeft dit nog eens duidelijk weer. Profiel I II III IV Loodzand donker.... licht Bruin zand d. Het tusschen 15 en 16 C. uitgedreven water. Het gehalte aan water, dat nà drogen bij 15 C. bij verhitting tot 16 C. nog ontwijkt, vertoont bij alle vier de profielen van boven naar beneden een overeenkomstig verloop als het gehalte aan organische stof. Toch is bij een zelfde gehalte aan organische stof in hetzelfde profiel of in verschillende profielen het gehalte aan dit water niet steeds hetzelfde. Of dit aan verschil in humustoestand of aan verschil in gehalte aan kolloidaal ijzer en aluminium moet worden toegeschreven, is uit de analysecijfers, voor zoover ze bepaald zijn, niet op te maken. e. De zuurgraad. De ph-waarde neemt bij profiel I van boven naar beneden geleidelijk toe van 8 tot Bij profiel II is-van een geleidelijke toename van de ph-waarde van boven naar beneden echter geen sprake. Wel is de ph-waarde van de diepere lagen hooger dan van de^ovenste lagen, maar de hoogste ph-waarde bedraagt slechts 4.55 bij het gele zand en de laagste ph-waarde 4.2 in de bovenste laag van het loodzand. Bij profiel III bezit de oude heideplag de laagste ph-waarde (). In de hieronder'liggende loodzandlaag is de ph-waarde à om naar beneden iets af te nemen tot 4. en vervolgens weer toe te nemen tot. Bij profiel IV is het verschil in ph-waarde in de verschillende lagen al zeer gering en bedraagt in de oude heideplag en 4.8 à 4.7 in het gele zand. 2. Het cijfermateriaal van tabel XII (het chemisch onderzoek). a. IJzer en aluminium. De gehalten aan ijzer en aluminium zijn alleen bepaald in een 1% HCl extract, omdat het ons hoofdzakelijk te doen was om het

7 124 verloop van deze gehalten in de verschillende lagen van het profiel vergelijkenderwijs te leeren kennen. Het gehalte aan ijzer is in de loodzandlaag bij profiel I in het bovenste, donkerste gedeelte iets hooger dan in het onderste, lichtere gedeelte. Het ijzergehalte in deze laag is niet veel lager dan dat in het gele zand. Sterke uitlooging heeft hier blijkbaar niet plaats gehad, misschien ten gevolge van het ontbreken van een heideplag. In de onder het loodzand liggende donkerbruine zandlaag is het ijzergehalte het hoogst om vervolgens naar de diepte af te nemen. In de donkerbruine laag heeft dus een ophooping van ijzer plaats gevonden, evenals van organische stof. Het gehalte aan aluminium neemt in de loodzandlaag van boven naar beneden af en neemt daarna naar de diepte toe. In de donkerbruine laag wordt niet het hoogste gehalte aan aluminium gevonden; dit ligt dieper. In dit profiel is het ijzer dus eerder uitgevlokt dan het aluminium, hetgeen uit het volgende is te verklaren. De ph-waarde in dit profiel neemt van boven naar beneden geleidelijk toe en stijgt in de diepere lagen tot boven 5.. De ph> waarbij het kolloidale ijzer grootendeels uitvlokt, wordt dus eerder bereikt dan die, waarbij het kolloidale aluminium dit doet. Bovendien komt in dit profiel geen dichte laag voor, die het dieper wegzakken van het aluminium verhindert. Bij profiel II is het gehalte aan ijzer in de loodzandlaag het laagst, in het bovenste, lichter gekleurde gedeelte iets lager dan in het benedenste, donkerder gekleurde gedeelte. In het onder het loodzand gelegen harde ijzerlaagje is het ijzergehalte zeer hoog en neemt vervolgens naar de diepte geleidelijk af. Het gehalte aan ijzer vertoont van boven naar beneden geheel hetzelfde verloop als het gehalte aan organische stof. Het gehalte aan aluminium is eveneens in het bovenste gedeelte van de loodzandlaag het geringst om vervolgens naar de diepte toe te nemen. In het harde ijzerlaagje is dit gehalte eveneens het hoogste, maar nu neemt dit gehalte niet, zooals bij het ijzer, naar de diepte geleidelijk af: het daalt, maar neemt verder naar de diepte aanvankelijk toe en neemt in het gele zand weer af. Het maakt den indruk, alsof het aluminium, nadat het harde dichte ijzerlaagje ontstaan was, niet meer door dit laagje heen naar diepere lagen is kunnen wegzakken. Was dit wel het geval geweest, dan zou vermoedelijk ook bij dit profiel het hoogste gehalte aan aluminium in een diepere laag gevonden zijn dan het hoogste gehalte aan ijzer. Het gehalte aan ijzer in de verschillende lagen van profiel III is zeer laag. Het is weer het laagste in het lichtst gekleurde gedeelte van de loodzandlaag. Daarna neemt het naar de diepte toe, maar het hoogste gehalte wordt niet in de laag met het hoogste gehalte aan organische stof (85 89 cm) gevonden. Het gehalte aan ijzer is in

8 r 125 alle lagen geringer dan dat van het oorspronkelijke, gele zand en ook dan dat van het nog dieper gelegen witte zand. We vinden hier dus geen laag, waarin het ijzer is opgehoopt; het ijzer is naar diepere lagen weggezakt. Vermoedelijk staat dit in verband met de lage ph-waarde in de verschillende lagen, welke waarde in de diepste lagen niet hooger komt dan. Het gehalte aan aluminium is het laagste in de loodzandlaag en neemt daarna naar de diepte geleidelijk toe. Het hoogste gehalte wordt, evenals dat van het ijzer, niet in de laag met het hoogste gehalte aan organische stof gevonden, maar in een dieper gelegen laag ( cm). Verder naar de diepte neemt het gehalte aan aluminium weer af. Het gehalte aan aluminium in de lagen boven het gele zand is bij dit profiel hooger dan bij de profielen I en II. Het gehalte aan ijzer is, ten opzichte van dat aan aluminium, zoo laag, dat nà gloeien van den grond van de verschillende lagen een wit residu achter blijft, zonder eenige bruine ijzer kleur. Het maakt voorts den indruk, dat het ijzer in dit profiel sterker aangetast is dan het aluminium. Een zelfde verloop als bij profiel III geven de gehalten aan ijzer en aluminium bij profiel IV te zien. In de loodzandlaag de laagste gehalten aan deze bestanddeelen en daarna naar beneden een toename. Deze toename is bij het ijzer het grootst in de laag van het gemengde gele zand en niet in die met het hoogste gehalte aan organische stof. De ph van de lagen boven het gemengde gele zand komt ook bij dit profiel niet hooger dan 4,6. Het hoogste gehalte aan aluminium wordt ook hier beneden de laag met het hoogste gehalte aan organische stof gevonden. De harde, verkitte, oranje-roode kluiten uit de laag van het gemengde gele zand bezitten een aanmerkelijk hooger gehalte aan ijzer dan het gemengde gele zand zelf (.62 tegen.32 %). Aan dit hoogere ijzergehalte zullen de verkitting en de oranjekleur wel grootendeels moeten worden toegeschreven. Het zand van deze kluiten is bovendien iets fijner van samenstelling (U = 81) dan dat van het gemengde gele zand zelf (U = 72). b. Kiezelzuur. Het gehalte aan kiezelzuur vertoont in de verschillende lagen van de vier profielen met uitzondering van de loodzandlaag geen bijzonder groote verschillen. Het laagste gehalte aan dit bestanddeel wordt in de lichtst gekleurde laag van het loodzand aangetroffen. Vandaar neemt het naar de diepte toe en bereikt bij drie van de vier profielen een maximum in de laag met het hoogste gehalte aan organische stof. Bij profiel III ligt dit maximum iets lager. Vanaf dit maximum neemt het kiezelzuurgehalte naar de diepte weer iets af. De gehalten aan kiezelzuur in de verschillende lagen van de vier profielen beneden de loodzandlaag liggen tusschen.35 % en %.

9 126 De analysecijfers voor ijzer, aluminium en kiezelzuur toonen ondubbelzinnig, dat er onder de oude heideplag, die de zuurste reactie bezit, een laag voorkomt (de loodzandlaag) met de laagste gehalten aan bovengenoemde bestanddeelen, tegelijk met een laag gehalte aan organische stof. Onder deze laag nemen de gehalten aan ijzer, aluminium, kiezelzuur en organische stof naar de diepte meer of minder toe tot een maximum, om verder naar beneden weer af te nemen. De maxima voor deze bestanddeelen vallen echter niet altijd in dezelfde laag. De ph-waarde van de verschillende lagen in het profiel is blijkbaar van grooten invloed op de diepte, waarop de maxima voorkomen. In de volgende tabel zijn de verschillende waarden voor de voornaamste lagen, het loodzand, het bruine zand en het gele zand, van de vier profielen nog eens bijelkaar gevoegd, waaruit het verloop en de karakteristieke waarden duidelijk blijken. TABEL XI. Profiel Laag Org. stof T>( droge grond bevat procenten SiO a Fe 2 O s n A1 2 3 Zuurgraad I T j j donker Loodzand,.,, licht.. Bruin zand... Geel zand II T,, donker Loodzand Hcht Bruin zand... Geel zand III T j j donker Loodzand,.,, licht.. Bruin zand... Geel zand IV T, j donker Loodzand,.,, licht.. Bruin zand... Geel zand c. Het fosforzuur. Er*blijkt wel eenig verband te bestaan tusschen het gehalte aan fosforzuur en dat aan ijzer in de verschillende lagen. Met een hooger gehalte aan ijzer gaat in de meeste gevallen een hooger gehalte aan

10 127 TABEL XII. No. B Diepte Omschrijving van de laag De droge grond bevat in procenten CaO SiO Fe.O, A1.. Stikstof (N) N Profiel I - Glimmeresch loodgrijs zand... donkerbruin zand.. geel en bruin zand. geel zand wit zand A 22245B } ] \ 5 64 I Profiel II - Appelbergen oude heideplag.... zwartgrijs zand... hard ijzerlaagje.... zachter gedeelte... 1 okergeel zand met ho- 1 rizontale bruine ban n.b diep Profiel III - tusschen de Punt en oude heideplag.... jloodzand overgangslaag.... bruinachtig zand... donkerder bruin zand. 1 [ bruin tot okergeei zand J nagenoeg wit zand.. so <D Ö ( S J3 +J ) g > O A Ide ( à 8 diep Profiel IV - West van Ide -^ j-oude heideplag.... wit loodzand veel zwarter zand.. bruiner zand, iets verkit bruin zand, niet verkit gemengd geel zand.. geelwit zand harde, oranj e-roode kluiten uit

11 128 TABEL? De droge grond bevat in procenten! i No. B Diepte in cm Omschrijving van de laag H 2 15 C tot 16 C CaCO, Org. Slibfractie stof (elem.) (< 16 I*) Profiel I - Glimmer es ch loodgrijs zand donkerrbuin zand.... gevlekt geel en bruin zand geelzand wit zand Profiel II - Appelbergen > ƒ A\ 22245BJ oude heideplag 1, -, bovenste laag J-loodzand,,, i onderste laag zwartgrijs zand zwartbruin, hard ijzerlaagje zwartbruin, zachter gedeelte Jokergeel zand f bovenste 2 cm met horizontale! volgende 2 cm bruine banden \ onderste 1 cm geel zand Profiel III - tusschen de Punt en Ide diep oude heideplag I,,, iets donkerder grijs Uoodzand,.,,.. J I lichter grijs.... i, geleidelijk.. J jovergangslaag onkerd er bruinachtig zand donkerder bruin zand.... Ibruin tot okergeel zand. I steeds lichter geel wordend geel zand nagenoeg wit zand Profiel IV - West van Ide à 8 diep j-oude heideplag wit loodzand veel zwarter zand bruiner zand, iets verkit bruin zand, niet verkit gemengd geel zand geelwit zand harde oranje-roode kluiten uit

12 129 Subiracties vanhet zandin microns Uvan het zand (zand =1) Zuurgraad (ph) ' ' / '

13 mmmmm 13 fosforzuur gepaard. Maax een nauw verband tusschen beide grootheden bestaat er toch niet. De bovenste lagen van profiel I hebben vermoedelijk iets fosforzuur gekregen tengevolge van de bemesting van den er bovenop liggenden bouwgrond: de gehalten aan fosforzuur van deze loodzandlagen zijn nogal hoog. d. De CjN-verhouding van de organische stof. De C/N-verhouding van de organische stof, die bij het heidepodsolonderzoek van Weis een afname vertoonde van boven naar beneden, welke afname op een steeds verdere omzetting van de organische stof van boven naar beneden zou duiden, geeft een dergelijke afname bij de door ons onderzochte heidepodsolprofielen niet te zien. Het cijfer voor de oudste heideplag is lager dan in diepere lagen, terwijl hier juist de hoogste waarde gevonden zou moeten worden. Weliswaar komen in de diepste lagen de laagste waarden voor deze verhouding voor, maar de middelste lagen bezitten toch de hoogste waarde.