Oude kwelderafzettingen in het wad onder Simonszand? Verslag van een zoektocht op 21 september 2013
|
|
- Lucas Bogaert
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Oude kwelderafzettingen in het wad onder Simonszand? Verslag van een zoektocht op 21 september 2013 Wat ging vooraf? Tijdens een vorige onderzoekstocht op 27 april 2013 werden ten Zuiden van Simonszand kleilagen ontdekt, zowel aan de noordkant als aan de zuidkant van de doorbraakgeul tussen Eilanderbalg en Spruit. In de noordelijke kleiafzetting werden enkele plantaardige resten aangetroffen, die deden denken aan kweldergras. De zuidelijke kleiafzetting vertoonde een duidelijke gelaagdheid: een afwisseling van dunne laagjes meer kleiig en zandig sediment. Dit voedde het vermoeden dat we hier te maken hadden met een kwelderafzetting, want van kwelders is bekend dat hier dergelijke sedimentatieafwisselingen optreden ten gevolgen van afwisseling van perioden met rustige weer (afzetting van klei) en perioden met harde wind of storm (afzetting van zandig materiaal. Onderzoeksdoel Doel van de onderzoekstocht op 21 september 2013 was op beide locaties (zie Afb. 1) de kleiafzetting nader te onderzoeken. Uitgaande van de veronderstelling dat we hier met een echte kwelderafzetting te maken hadden, was het plan om middels handmatige boringen de dikte van de kleiafzetting te bepalen en tevens de ligging van deze kleiafzetting ten opzichte van NAP in te meten. Middels een globale berekening zou dan een indicatie kunnen worden verkregen van de periode waarin deze lagen zijn afgezet. Om deze globale berekening te kunnen checken was het de bedoeling monsters te nemen voor latere 14 C-analyse. Waarnemingen Locatie Simonszand-Noord (Szd-N) Afb. 1 De twee onderzoekslocaties Szd-N en Szd-Z. Hier werd aan de rand van de Eilanderbalg een kleiafzetting aangetroffen. Door de werking van stroming en golven waren duidelijke sporen van erosie zichtbaar (Afb. 2 en 3). Boren 1
2 met een smalle guts in de kleiafzetting op enkele dicht bij elkaar gelegen locaties (maximaal 30 m uit elkaar) liet geen gelaagdheid zien. De klei was bijna egaal zwart van kleur en op het oog homogeen van samenstelling. In de klei werden enkele stukjes plastic aangetroffen. De klei was vettig en kon tussen de vingers gemakkelijk versmeerd worden. Afb. 2 (boven) en Afb. 3 (onder) Eroderende kleiafzettingen langs de Eilanderbalg. Op de onderste foto zijn dode strandgapers in levenspositie zichtbaar. Foto s: Karel Essink/SVG. Locatie Simonszand-Zuid (Szd-Z) Vlak bij de plaatrand langs de Eilanderbalg werd met de guts op een diepte van cm wel een duidelijke gelaagdheid in het sediment aangetroffen (Afb. 4-6). De donkere, zwart gekleurde lagen zijn kleiig, de licht gekleurde lagen bevatten meer zandig materiaal. Ook hier was de klei vettig en kon tussen de vingers gemakkelijk versmeerd worden. Afb. 4 Rand van de Eilanderbalg bij locatie Szd-Z. Foto: Karel Essink/SVG 2
3 Afb. 5 Boren met de guts. Foto: Karel Essink/SVG. Afb. 6 Gelaagde wadafzetting; opvallend is een licht gekleurde zandige band. Foto: Karel Essink/SVG. Aanvullend werd aan de noordrand van de doorbraakgeul met een aangepaste boor gepoogd een beeld te krijgen van de daar aanwezige zandlaag, die in de doorbraakgeul een drempel vormt tussen Eilanderbalg en Spruit. Bespreking der waarnemingen Er is geopperd dat de zwarte kleur van de kleiafzetting wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van organische stof. Die organische stof zou dan afkomstig moeten zijn van de vroeger aanwezige kweldervegetatie. Deze veronderstelling is onjuist. De bovenste dunne laag van het sediment is nog rijk aan zuurstof (aeroob), onder meer door zuurstofproductie door eencellige algen, zoals bodemdiatomeeën. De grijs-bruine kleur wordt veroorzaakt door diezelfde bodemdiatomeeën en door roest (FeO, Fe 2 O 3 ). Op 1 à 2 cm diepte is het sediment zuurstofloos (anaeroob). De zwarte kleur van deze sedimentlaag is terug te voeren op de aanwezigheid van een neerslag van ijzersulfide (FeS), dat via bacteriële sulfaatreductie wordt gevormd uit sulfaat dat vanuit het bovenstaande water in het sediment diffundeert. Onder bepaalde omstandigheden (ook anaeroob) kan het ijzersulfide worden omgezet in pyriet (FeS 2 ). Dit gebeurt alleen als er ook veel organische stof aanwezig is, dus bijvoorbeeld in zoute of brakke gebieden met rietlanden of veengroei in de nabijheid. De zwarte kleur van het wadsediment verschaft dus geen enkele aanwijzing voor het voorkomen van hoge gehaltes aan organische stof die zouden kunnen samenhangen met de vroegere aanwezigheid van een kwelder. Kwelders, zoals die op onze Waddeneilanden voorkomen, bestaan uit een laag fijn sediment (klei, silt en soms fijn zand) van uiteenlopende dikte bovenop een dik zandpakket dat de 3
4 basis van het eiland vormt. Kwelderontwikkeling begint in de zg. pionierzone, waar zeekraal kan gaan groeien. Deze soort sterft elk najaar af, en draagt nauwelijks bij tot de vorming van een horizont van organische stof. Slechts op de hoger gelegen delen van kwelders komt een vegetatie tot ontwikkeling met meerjarige soorten. Hier kan zich uit de jaarlijks in het najaar afstervende bovengrondse plantendelen een strooisellaag van enige dikte vormen. Dit proces voltrekt zich grotendeels in (droge) terrestrische omstandigheden. Een kwelder kan ondergestoven raken door een zich verplaatsende zeereep of bij een snelle zeespiegelstijging afgedekt worden door nieuwe wadsedimenten. In deze gevallen moet een terrestrisch gevormde strooisellaag als een enigszins compacte organische stof rijke horizont herkenbaar zijn. In de kleilagen werden strandgapers (Mya arenaria) en een enkele zwaardschede (Ensis spec.) in levenspositie aangetroffen (Afb. 3). Deze schelpen bevattende laag was weer afgedekt door een er op liggende sedimentlaag. Dit wijst erop dat we hier met een wadafzetting te maken hebben waarin de genoemde schelpdieren leefden tot ze dood gingen. De aangetroffen vettige, gemakkelijk met de vingers versmeerbare kleiafzetting was niet gerijpt en kan dus niet een oud kwelderrestant zijn, maar is veeleer een recente wadafzetting die in een relatief beschut milieu (bijvoorbeeld in de luwte van een grote zandplaat) tot stand is gekomen. Ten zuiden van de doorbraakgeul werd wel gelaagdheid in het sediment aangetroffen. Donkere en lichtere lagen wisselen elkaar af. De lichtgekleurde lagen bevatten (fijn) zand dat moet zijn afgezet in een periode van onstuimig weer. De dikte van zo n zandige laag zegt niets over de duur van de periode van afzetting. En dikke laag zandig sediment, zoals te zien in afb. 6, kan heel goed in een kortdurende heftige storm zijn afgezet. De gelaagdheid die hier nu, en ook al hier op 27 februari 2013, werd aangetroffen verschilt in principe niet van de gelaagdheid die in de bodem van de hogere kwelders op de Waddeneilanden kan voorkomen. Wat nu bepalend is, is de aard van het sediment. In het geval van de boring op locatie Szd-Z hebben we weer te maken met een vrij vet, gemakkelijk met de vingers versmeerbaar kleiig sediment. Dit geeft aan dat we ook hier te maken hebben met een wadplaatafzetting uit een periode met variabele afzettingscondities. Er is geen reden om te veronderstellen dat dit een oude kwelderafzetting is, want doorworteling en graafgedrag van bijv. wormen en insecten (bioturbatie) zou de gelaagdheid hebben verstoord. De fijne witte stekeltjes van de zeeklit (Echinocardium cordatum), die op 27 april in de boorkern werden aangetroffen, worden vaker in wadsediment aangetroffen; een enkele keer ook wel bijeengespoeld tegen een afslagrandje van een kwelder. Het voorkomen van deze stekeltjes is dus geen bewijs dat er sprake is van een kwelderafzetting. Aan de noordrand van de doorbraakgeul werd gecompacteerd zeezand aangetroffen (meded. Dr. A.P. Oost). Dit is een zeer dicht gepakte zandafzetting, die moeilijk erodeert door de getijstromen. Daardoor kan de drempel tussen beide geulsystemen (Eilanderbalg en Spruit) lange tijd in stand blijven. 4
5 Conclusies Op basis van het bovenstaande kunnen de volgende conclusies worden getrokken: 1. De zwarte kleur van de kleiafzettingen aan weerszijden van de doorbraakgeul onder Simonszand duidt niet op een hoog gehalte aan organische stof. De kleur wordt veroorzaakt door een neerslag van ijzersulfide dat in wadsedimenten onder zuurstoflozen condities wordt gevormd. 2. De kleiafzetting langs de Eilanderbalg ten Noorden van de doorbraak onder Simonszand kan niet geïdentificeerd worden als een oude kwelderafzetting. Deze afzetting is een recente wadafzetting, die in een beschut milieu tot stand is gekomen. 3. De kleiafzetting langs de Eilanderbalg ten Zuiden van de doorbraak onder Simonszand kan ondanks de afwisseling van kleiige en meer zandige laagjes evenmin geïdentificeerd worden als een oude kwelderafzetting omdat deze afzetting makkelijk tussen de vingers versmeerbaar is. Het is een recente wadafzetting die tot stand is gekomen onder wisselende sedimentatieomstandigheden. 4. De drempel in de doorbraakgeul tussen Eilanderbalg en Spruit bestaat uit gecompacteerd zeezand. Dankwoord De in dit verslag beschreven onderzoekstocht was een initiatief van de Stichting Verdronken Geschiedenis en het Museumhuis Groningen. De tocht werd mede mogelijk gemaakt door een subsidie van de gemeente Eemsmond. Opgesteld door Karel Essink, 11 oktober Met dank aan Erik Meijles en Albert P. Oost voor hun opmerkingen bij een concept. 5
Verslag van een geologische excursie naar Simonszand (oostelijke Waddenzee) op 21 september 2013.
Verslag van een geologische excursie naar Simonszand (oostelijke Waddenzee) op 21 september 2013. Bert van der Valk 1 en Albert Oost 2 Met de Stichting Verdronken Geschiedenis is per ms Boschwad een bezoek
Nadere informatieSedimentatie in Harderwijker Bocht ten gevolge van de strekdam bij Strand Horst Noord
Sedimentatie in Harderwijker Bocht ten gevolge van de strekdam bij Strand Horst Noord In het gebied tussen de strekdammen bij Strand Horst Noord en de bebouwing van Harderwijk ligt een klein natuurgebied
Nadere informatieSporen van menselijke bewoning op Rottumerplaat? Verslag van een verkennend onderzoek op 18 maart 2014
Sporen van menselijke bewoning op Rottumerplaat? Verslag van een verkennend onderzoek op 18 maart 2014 Mededeling Verdronken Geschiedenis nr. 2014-01a (juni 2014) Aanleiding Resultaten van eerder onderzoek
Nadere informatieRapport Bodemconditie Voedselbospercelen Park Lingezegen
Rapport Bodemconditie Voedselbospercelen Park Lingezegen Perceel 1 De Park Perceel 1 in De Park ligt ten zuiden van het voedselbos De Parkse Gaard. De oppervlakte van het perceel is 150m x 50m = 7500 m2.
Nadere informatieDe landbouwer als landschapsbouwer
9A. De bodem (theoretisch) 9A.1 Bodemvorming Door allerlei processen zoals humusvorming, inspoeling, uitspoeling en oxidatie ontwikkelt zich een bodem. Dit is een heel lang proces wat ook nooit stopt.
Nadere informatieRoestig land. De Wijstgronden
Roestig land De Wijstgronden Verslag van de lezing en excursie van Professor R. T. van Balen en Nico Ettema voor de Werkgroep Geologie en Landschap. Bedafse Bergen, Uden. 10.00-1600 uur. Een mooie herfstdag.
Nadere informatieNieuwe vijver aan de Groen van Prinstererlaan.
Nieuwe vijver aan de Groen van Prinstererlaan. Medio 2015 heeft een graafmachine een grote kuil gegraven onderaan het talud op de hoek van de Groen van Prinstererlaan en de Thorbeckelaan (zie onderstaande
Nadere informatieVerslag geologie excursie ochtend van 4 september.
Verslag geologie excursie ochtend van 4 september. Verslaggever: Rinus Coesel Locaties van de excursie: Met eigen vervoer hebben wij onder leiding van Hans de Jong de volgende locaties bezocht: Nr Locatie
Nadere informatieDe geomorfologie in het gebied wordt voor een belangrijk deel bepaald door de stuwwalvorming tijdens de Saale-ijstijd (afbeelding I.1).
De geomorfologie in het gebied wordt voor een belangrijk deel bepaald door de stuwwalvorming tijdens de Saale-ijstijd (afbeelding I.1). Afbeelding I.1. Vorming stuwwal Nijmegen en stuwwal Reichswald Zandige
Nadere informatieWad een Workshop Onderzoekstochten 2015
Wad een Workshop Onderzoekstochten 2015 Datum laag water Lauwersoog Naam Locatie/hulpmiddel Locatie(detail) Begeleiders 19-4-2015 18:06 Heffezand Wad/Schip Op het wad tussen Simonszand en de kust 2-5-2015
Nadere informatieRING ZUID GRONINGEN HAALBAAR DANKZIJ COMBINATIE HEREPOORT
dia 1 RING ZUID GRONINGEN HAALBAAR DANKZIJ COMBINATIE HEREPOORT Helperzoomtunnel Jan Pieter Schuitemaker Helperzomtunnel dia 3 Geologie Noordoost Nederland GEOLOGISCHE ONTWIKKELINGEN WAAR WE IN DE GEOTECHNIEK
Nadere informatieOnderzoeksopdracht. Bodem en grondstaal
Onderzoeksopdracht Bodem en grondstaal Gebruik grondboor 1. Duw en draai gelijktijdig, in wijzerzin, de schroefachtige punt (het boorlichaam) in de bodem. Deze schroef verzamelt en houdt de grond vast.
Nadere informatieAverboodse Baan (N165), Laakdal
Programma van Maatregelen Auteur: A. Schoups (veldwerkleider) Autorisatie: J.A.G. van Rooij (OE/ERK/Archeoloog/2017/00169) 1 Inleiding In opdracht heeft Vlaams Erfgoed Centrum in juni 2017 een archeologienota
Nadere informatieUITVOEREN BORINGEN IN HET KADER VAN ONDERZOEK NAAR ONDIEPE KLEILAAG. Gemeente Beerse
UITVOEREN BORINGEN IN HET KADER VAN ONDERZOEK NAAR ONDIEPE KLEILAAG Gemeente Beerse Opdrachtgever: Gemeente Beerse contactpersoon: Hilde Huysmans Bisschopslaan 56 Tel. 14/61.19.71 234 Beerse email: Hilde.Huysmans@beerse.be
Nadere informatieWad een Workshop Onderzoekstochten 2015
Wad een Workshop Onderzoekstochten 2015 Datum Naam Locatie/hulpmiddel Locatie(detail) Begeleiders 19-4-2015 Heffezand Wad/Schip Op het wad tussen Simonszand en de kust 2-5-2015 Eiland Emo en Menko Kwelder
Nadere informatiede heer S.P. Schimmel Postbus 6073 4000 HB Tiel Geachte heer Schimmel,
Aan: Dekker grondstoffen BV de heer S.P. Schimmel Postbus 6073 4000 HB Tiel Betreft: Notitie bodemkwaliteit Locatie: Waalbandijk te IJzendoorn Projectnummer: 123561.02 Ons kenmerk: JEGI\123561.02 Behandeld
Nadere informatie14. Geohydrologie Zuidbuurt eemnes Tauw Kenmerk N001-4524746BTM-V01 06-12-2007
14. Geohydrologie Zuidbuurt eemnes Tauw 06-12-2007 Notitie Concept Contactpersoon Maaike Bevaart Datum 6 december 2007 Geohydrologie Zuidbuurt Eemnes 1 Inleiding Ter voorbereiding op de ontwikkeling van
Nadere informatieVerslag proefonderzoek Noorddijkerweg 32. Dinsdag
Verslag proefonderzoek Noorddijkerweg 32 Dinsdag 20.2.2007 Aanwezig: gemeente Groningen: Gert Kortekaas en Marcel Verkerk Fam. Scholten (eigenaren) Cor Holstein (architect) Doel van het vooronderzoek:
Nadere informatieTexel Landschappelijke ontwikkelingen
Texel Landschappelijke ontwikkelingen Een LIA-presentatie LIA staat voor: Landschappen ontdekken In een Aantrekkelijke vorm. Lia is ook de geograaf die zich gespecialiseerd heeft in de veranderende Noord-Hollandse
Nadere informatie5 Fase III: Granulaire analyses
5 Fase III: Granulaire analyses Op een selectie van de boringen zijn granulaire analyses uitgevoerd, meestal meerdere monsters per boring. Bij het bepalen van de korrelgrootteverdelingen is gebruik gemaakt
Nadere informatieArcheologisch onderzoek te Macharen Kerkstraat
Archeologisch onderzoek te Macharen Kerkstraat T.D. Hamburg Archol briefrapport 15 Inleiding In opdracht van de gemeente Oss heeft Archeologische Onderzoek Leiden (Archol bv) op maandag 26 augustus een
Nadere informatieProfielen van het Mallegat en geologische profielen aan de Pr. Hendrikkade in Katwijk D. Parlevliet, D. van der Kooy, mei 2003
Profielen van het Mallegat en geologische profielen aan de Pr. Hendrikkade in Katwijk D. Parlevliet, D. van der Kooy, mei 2003 Een bouwput tussen de Pr. Hendrikkade en de Tramstraat doorsneed het voormalige
Nadere informatieArcheologie Deventer Briefrapport 27. November Controleboringen Cellarius - De Hullu (project 494)
Archeologie Deventer Briefrapport 27 November 2013 Controleboringen Cellarius - De Hullu (project 494) Briefrapport Controleboringen Cellarius / De Hullu, Colmschate (project 494) Behorende bij bureaustudie
Nadere informatie- B o o r s t a a t -
- Boorstaat - N e d e r l a n d s I n s t i t u u t v o o r T o e g e p a s t e G e o w e t e n s c h a p p e n T N O B 4 9 A 1 0 7 7 NITG-Boornummer B49A1077 X-coordinaat 65717 Y-coordinaat 392724 Maaiveld
Nadere informatieMorfologie kwelders en. platen Balgzand
Morfologie kwelders en platen Balgzand Autonome ontwikkeling Hoogwatervluchtplaatsen Werkdocument RIKZ/AB - 99.607x ir. B.B. van Marion December 1999 Samenvatting In het kader van het project GRADIËNTEN
Nadere informatieAanvullend bodemonderzoek veenputten Appel, Nijkerk
Aanvullend bodemonderzoek veenputten Appel, Nijkerk Inleiding In 2008 heb ik een onderzoek uitgevoerd naar een groot aantal afwijkend gevormde depressies op de Appelse heide. 1 De conclusie van dit onderzoek
Nadere informatieGrondradar onderzoek op Schiermonnikoog (oktober 2006).
Grondradar onderzoek op Schiermonnikoog (oktober 2006). Van 16 t/m 18 oktober 2006 is door Medusa Explorations bv uit Groningen in opdracht van Rijkswaterstaat een bodemonderzoek uitgevoerd in de duinen
Nadere informatieProjectnummer: D03011.000284. Opgesteld door: Ons kenmerk: Kopieën aan: Kernteam
MEMO Onderwerp Geohydrologisch vooronderzoek Amsterdam, WTC 5C, 2 oktober 2013 Van mw. M. Duineveld MSc. Afdeling IBZ Aan ZuidasDok Projectnummer D03011.000284. Opgesteld door mw. M. Duineveld MSc. Ons
Nadere informatieN76, Zwartberg, gemeente Genk
Programma van Maatregelen Auteur: A. Schoups (veldwerkleider) Autorisatie: J.A.G. van Rooij (OE/ERK/Archeoloog/2017/00169) 1 Inleiding In opdracht heeft Vlaams Erfgoed Centrum in maart een archeologienota
Nadere informatieMartens Aannemingsbedrijf bv t.a.v. de heer M. Martens Postbus AB Lekkerkerk.
Martens Aannemingsbedrijf bv t.a.v. de heer M. Martens Postbus 2582 294 AB Lekkerkerk E-mail: m.martens@martens-bouw.nl Project: 1796MAR; IPB Baan 2 Rotterdam Betreft: briefrapport indicatief bodemonderzoek
Nadere informatieDe geohydrologie van een eiland: en wat dat betekent voor het natuurbehoud
De geohydrologie van een eiland: en wat dat betekent voor het natuurbehoud Ab Grootjans 1,2 Evert Jan Lammerts 3 1 Universiteit Groningen 2 Radboud Universiteit Nijmegen 3 Staatsbosbeheer Korte inhoud
Nadere informatieVFRSLAG VAN DE VERKENNINGSBORING VOOR DE CENTRALE LINNENDIENST VAN DE VERENIGING VAN OPENBARE VERZORGINGSINSTELLINGEN TE EREMBODEGEM
- VFRSLAG VAN DE VERKENNINGSBORING VOOR DE CENTRALE LINNENDIENST VAN DE VERENIGING VAN OPENBARE VERZORGINGSINSTELLINGEN TE EREMBODEGEM 1. INLEIDING De Vereniging voor Openbare Verzorgingsinstellingen gaf
Nadere informatieTOEGEPASTE GEOLOGIE EN HYDROGEOLOGIE
TOEGEPASTE GEOLOGE EN HYDROGEOLOGE PROEFHOEVE MERELBEKE \.AêL. 111111 UNVERSTET GENT BORNG 226DB 1 - PROEFHOEVE MERELBEKE Op de proefhoeve te Merelbeke werd voor de Technische Dienst van de R.U.G. een
Nadere informatieProefopgraving in de tuin van het voormalige Gereformeerd Weeshuis aan de Havenstraat te Woerden door Elly E. v.d. Busse-Bruin
Proefopgraving in de tuin van het voormalige Gereformeerd Weeshuis aan de Havenstraat te Woerden door Elly E. v.d. Busse-Bruin Inleiding De toestemming van het bestuur van het Dienstencentrum maakte het
Nadere informatieSTICHTING VERDRONKEN GESCHIEDENIS (www.verdronkengeschiedenis.nl)
STICHTING VERDRONKEN GESCHIEDENIS (www.verdronkengeschiedenis.nl) Beknopte voor het herkennen van oude natuur- en cultuursporen op het wad en rondom de waddeneilanden (versie 2: mei 2007) figuur 1 Cultuursporen
Nadere informatiePlaats binnen WBI. Stochastische Ondergrond Schematisatie (SOS) Globale SOS. Marc Hijma (Deltares)
Stochastische Ondergrond Schematisatie (SOS) Globale SOS Marc Hijma (Deltares) Pilot/cursus SOS en Piping 14 september 2016 Plaats binnen WI 1 2 Veel variatie in de ondergrond 3 Klei 7 8 4 5 Stochastisch:
Nadere informatieMonitoren van klein zeegras, Oosterschelde, augustus 2008
Monitoren van klein zeegras, Oosterschelde, 26-28 augustus 2008 - Wim Giesen, 30 augustus 2008 25-28 augustus 2008 is een bezoek gebracht aan de mitigatielocaties op Tholen (Dortsman Noord en Krabbenkreek
Nadere informatieCultuurhistorische inventarisatiescan nieuwe scoutingterrein Broekpolder
Cultuurhistorische inventarisatiescan nieuwe scoutingterrein Broekpolder Adviescode: 2015.020 Auteur: R. Terluin, archeoloog gemeente Vlaardingen Oktober 2017 Inleiding Scoutinggroepen worden verplaatst
Nadere informatieBodemkundig onderzoek Meierend, Retie (B) J. Wijnen
Bodemkundig onderzoek Meierend, Retie (B) J. Wijnen 2017 1. Administratieve gegevens Laagland Archeologie VOF werd door LSG bvba aangesteld om een landschappelijk booronderzoek uit te voeren op een terrein
Nadere informatieGrondwater beïnvloedt kwaliteit Limburgse beken
Grondwater beïnvloedt kwaliteit Limburgse beken Resultaten WAHYD Hoe zit het in elkaar: afkijken bij Noord-Brabant In het onderzoeksproject WAHYD (Waterkwaliteit op basis van Afkomst en HYDrologische systeemanalyse)
Nadere informatieBijlage 1 Aanvullend advies archeologisch onderzoek, Wozoco Giessenburg, Neerpolderseweg 19, Giessenburg, Gemeente Giessenlanden
Bijlage 1 Aanvullend advies archeologisch onderzoek, Wozoco Giessenburg, Neerpolderseweg 19, Giessenburg, Gemeente Giessenlanden 0 SOB Research, 26 juni 2014 1 1. Archeologisch onderzoek 1.1 Inleiding
Nadere informatieSlib van Afbraakprodukt tot Grondstof en van Voedingsstof tot Brandstof. Piet Hoekstra Geowetenschappen Waddenacademie
MUDWELL Slib van Afbraakprodukt tot Grondstof en van Voedingsstof tot Brandstof Piet Hoekstra Geowetenschappen Waddenacademie Oerol College 19 juni 2019 - Aanvang 13.30 u. MUDWELL - Teresa van Dongen Leeuwarden,
Nadere informatieAantal 2014 Opp. Luchtfoto 2014
Noordvoort - Monitoring ontwikkeling geomorfologie Verandering overstuivingszones 2014-2015 Ter verbetering van de dynamiek in de zeereep tussen Zandvoort en Noordwijk zijn een aantal stuifkuilen aangelegd.
Nadere informatieArchol. Archol. Karterend booronderzoek deelgebied 1 Andelsch Broek Pompveld
Karterend booronderzoek deelgebied 1 Andelsch Broek Pompveld Inventariserend veldonderzoek-overig in het Andelsch Broek en het Pompveld E. Heunks A.J. Tol Archol 334 Archol Karterend booronderzoek deelgebied
Nadere informatieMorfologische veranderingen van de Westelijke Waddenzee. Een systeem onder invloed van menselijk ingrijpen.
Morfologische veranderingen van de Westelijke Waddenzee. Een systeem onder invloed van menselijk ingrijpen. Edwin Elias Ad van der Spek Zheng Bing Wang John de Ronde Albert Oost Ankie Bruens Kees den Heier
Nadere informatieOnderzoeksrapportage naar het functioneren van de IT-Duiker Waddenweg te Berkel en Rodenrijs
Notitie Contactpersoon ir. J.M. (Martin) Bloemendal Datum 7 april 2010 Kenmerk N001-4706565BLL-mya-V02-NL Onderzoeksrapportage naar het functioneren van de IT-Duiker Waddenweg te Berkel en Rodenrijs Tauw
Nadere informatieBiotoopstudie: Bodemonderzoek in hoogstamboomgaard
Nationale Boomgaarden Stichting v.z.w. Vereniging voor pomologie, boomgaard- en landschapsbeheer (staatsblad 2 09-2005) Leopold-III-straat 8 3724 Vliermaal, tel: 012/391188; fax: 012/747438 E-mail: info@boomgaardenstichting.be
Nadere informatieQuick scan archeologie De Horst Kaatsheuvel, gemeente Loon op Zand
Quick scan archeologie De Horst Kaatsheuvel, gemeente Loon op Zand 18 november 2010 Inleiding Het plangebied ligt ten westen van de bebouwde kom van Kaatsheuvel in de gemeente Loon op Zand (afb. 1). De
Nadere informatieAdviesdocument 768. Oranjerie landgoed Mattemburgh, gemeente Woensdrecht. Project: Projectcode: HOOM2. Opdrachtgever: Brabants Landschap
Adviesdocument 768 Project: Oranjerie landgoed Mattemburgh, gemeente Woensdrecht Projectcode: HOOM2 Opdrachtgever: Brabants Landschap Datum: 12 juni 2015 1 ARCHEOLOGIE & DE ORANJERIE MATTEMBURGH Inleiding
Nadere informatieProefproject Vrij Eroderende Oevers langs de Maas locaties Bergen, Aijen en De Waerd
Proefproject Vrij Eroderende Oevers langs de Maas locaties Bergen, Aijen en De Waerd Deel 2: monitoring 2007, situatie na 1 jaar Bart Peters Augustus 2007 Peters, B., 2007. Proefproject Vrij Eroderende
Nadere informatieMonitoren van klein zeegras, Oosterschelde, september 2008
Monitoren van klein zeegras, Oosterschelde, 25-26 september 2008 - Wim Giesen, 2 oktober 2008 25-26 september is een bezoek gebracht aan de mitigatielocaties op Tholen (Dortsman Noord en Krabbenkreek Zuid),
Nadere informatie2 Bemesting 44 2.1 Meststoffen 44 2.2 Soorten meststoffen 46 2.3 Grondonderzoek 49 2.4 Mestwetgeving 49
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Bodem en grond 9 1.1 Grond, bodem en grondsoorten 9 1.2 Eigenschappen van grond 20 1.3 Problemen met de grond 23 1.4 Verbeteren van landbouwgronden 30 1.5 Transport van
Nadere informatieZaterdagmiddag 3 sept 2016 Studie van de afzettingen uit het Trias. Buntsandstein en Muschelkalk.
Zaterdagmiddag 3 sept 2016 Studie van de afzettingen uit het Trias. Buntsandstein en Muschelkalk. Golvende hoogvlakten met verre uitzichten, diep ingesneden rivierdalen en uitgestrekte bossen. De WGL trok
Nadere informatieUi tgraven wel 1 en bij Andel st S
Ui tgraven wel 1 en bij Andel st S-80.053 J.A. Bei jersbergen Juli 1980 Inhoud 1. Inleiding 2. Verkenni ng 3. Het uitgraven 4. Het opvullen - Blz. 1 1 1 3 Bij 1 agen 1. Situatieschets 2. Dwarsprof i el
Nadere informatiePapendrecht, Westeind 25, gemeente Papendrecht (ZH). Archeologisch en cultuurhistorisch bureauonderzoek. Transect-rapport 528 (concept 1.
1. ALGEMENE GEGEVENS Titel Auteur(s) Autorisatie Gemeente Papendrecht, Westeind 25, gemeente Papendrecht (ZH). Archeologisch en cultuurhistorisch bureauonderzoek. Transect-rapport 528 (concept 1.0) H.
Nadere informatieResultaten grondonderzoek Woning aan de Lekdijk 42 te Nieuw-Lekkerland
Resultaten grondonderzoek Woning aan de Lekdijk 42 te Nieuw-Lekkerland Resultaten grondonderzoek Woning aan de Lekdijk 42 te Nieuw-Lekkerland ADCIM Geotechniek b.v. Rembrandtlaan 650 3362 AW Sliedrecht
Nadere informatieDOORLATENDHEID BARTOK TE ARNHEM
FUGRO GEOSERVICES B.V. Geo-Advies Oost-Nederland Briefrapport betreffende DOORLATENDHEID BARTOK TE ARNHEM Opdrachtnummer: 6014-0266-000 Opgesteld door : M. van Dijk adviseur Projectleider : drs. O. Duizendstra
Nadere informatieBijlage: Situatietekening
Bijlage: Situatietekening Bijlage: Sondeergrafieken Conusweerstand. q [MN/m 2 =MPa] Helling. [graden] c 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 15 M.V. : 14.76 m N.A.P. 0.3 14 13-0.1 12 Conustype:
Nadere informatieArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies
ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies V E R K E N N E N D E N K A R T E R E N D B O O R O N D E R Z O E K Stadsweg 51, Onderdendam (Gemeente Bedum) Een verkennend en karterend booronderzoek Afbeelding
Nadere informatieNieuw Delft veld 3 en 8 (westelijk deel)
Delftse Archeologische Notitie 122 Nieuw Delft veld 3 en 8 (westelijk deel) Een verkennend booronderzoek Bas Penning Delftse Archeologische Notitie 122 Nieuw Delft veld 3 en 8 (westelijk deel) Een verkennend
Nadere informatieAquiferkaarten van Nederland
Aquiferkaarten van Nederland Inleiding Met behulp van de zelf ontwikkelde kd-lineaal (zie het hoofdstuk over doorlatenheden op deze website) is aan de hand van een 3-tal boorbeschrijvingen een viertal
Nadere informatieOpleidingen Nieuwe Normering Waterveiligheid
Opleidingen Nieuwe Normering Waterveiligheid 2016 www.opleidingen.stowa.nl Opleidingen Nieuwe Normering Waterveiligheid M01 - asis Cursus eoordelen en Ontwerpen M02 - Geotechniek: SOS en Piping M03 - Indirecte
Nadere informatieOnderzoek naar de vroege bloemaanleg bij de tulpencultivar Strong Gold
Onderzoek naar de vroege bloemaanleg bij de tulpencultivar Strong Gold In opdracht van V.O.F. Van Kampen, Den Helder. Martin van Dam en Peter Vink Praktijkonderzoek Plant & Omgeving BV Sector Bloembollen
Nadere informatieMONITORING GRONDWATERSTANDEN 3E OOSTERPARKSTRAAT EN VROLIKSTRAAT TE AMSTERDAM
Briefrapport betreffende MONITORING GRONDWATERSTANDEN 3E OOSTERPARKSTRAAT EN VROLIKSTRAAT TE AMSTERDAM Opdrachtnummer: 1109-0036-001 Veurse Achterweg 10, Postbus 63, 2260 AB, Leidschendam, Tel: 070-3111333.,
Nadere informatieOOSTERHESSELENSTRAAT E.O. GEMEENTE DEN HAAG. BUREAUONDERZOEK en INVENTARISEREND VELDONDERZOEK-boringen
OOSTERHESSELENSTRAAT E.O. GEMEENTE DEN HAAG BUREAUONDERZOEK en INVENTARISEREND VELDONDERZOEK-boringen Afdeling Archeologie Dienst Stadsbeheer rapport 0709 Administratieve gegevens Projectcode: OHS07b Gemeente:
Nadere informatieBODEMLEVEN, GROND & BEMESTING
BODEMLEVEN, GROND & BEMESTING Wat gaan we doen De bodem Bodemleven Voorstellen van verschillende groepen Wat doen deze beestjes in de bodem Goede bodemkwaliteit Regenwormen Petra van Vliet Blgg - Oosterbeek
Nadere informatieRAPPORT A09-032-I Archeologisch onderzoek aan de Loostraat 20 te Aerdt (gemeente Rijnwaarden)
RAPPORT A09-032-I Archeologisch onderzoek aan de Loostraat 20 te Aerdt (gemeente Rijnwaarden) Bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek met boringen - - - - - - - - - - - - - - - Legenda
Nadere informatieMts. Slingerland-Van Beijnum Middenpolderweg LB Streefkerk
Mts. Slingerland-Van Beijnum Middenpolderweg 29 2959 LB Streefkerk Oirschot, 2 mei 217 Betreft: Briefrapportage aanvullende boringen Middenpolderweg 29 te Streefkerk (17267A) Geachte heer, mevrouw, In
Nadere informatieAlmere Lage Vaart: op zoek naar de Oude Eem. Booronderzoek naar Oude Getijde Afzettingen aan de Trekweg en Kievitsweg in Almere, gemeente Almere
Almere Lage Vaart: op zoek naar de Oude Eem. Booronderzoek naar Oude Getijde Afzettingen aan de Trekweg en Kievitsweg in Almere, gemeente Almere Inger Woltinge Grondsporen 6 Foto s voorkant: Raai I ter
Nadere informatieStochastische Ondergrond Schematisatie (SOS)
Stochastische Ondergrond Schematisatie (SOS) Bianca Hardeman RWS-WVL Pilot-cursus Macrostabiliteit 23 september 2016 Veel variatie in de ondergrond Ondergrond en het beoordelen Ondergrond is complex, maar
Nadere informatieFunctioneren van het voedselweb in het Eems estuarium onder gemiddelde en extreme omstandigheden
Functioneren van het voedselweb in het Eems estuarium onder gemiddelde en extreme omstandigheden Victor N. de Jonge, november 2013 Het Eems estuarium vormt ecologisch gezien één groot geheel, maar dat
Nadere informatieBureau voor Archeologie Rapport De Duynkant, Castricum, gemeente Castricum: booronderzoek
De Duynkant, Castricum, gemeente Castricum: booronderzoek 2 Colofon titel:. De Duynkant, Castricum, gemeente Castricum: booronderzoek auteur(s): A. de Boer datum: 7 oktober 2013 ISSN: 2214-6687 Bureau
Nadere informatieACHTERGRONDDOCUMENT. Ontwikkelingsvisie en Beheerplan voor de landgoederen Nieuw- en Oud Amelisweerd en Rhijnauwen. Juni 2008
ACHTERGRONDDOCUMENT Ontwikkelingsvisie en Beheerplan voor de landgoederen Nieuw- en Oud Amelisweerd en Rhijnauwen Juni 2008 Inhoud deel I BASISGEGEVENS 1. Bodem, grondwater en hydrologie 2. Historie van
Nadere informatieWaterkwaliteit 2: Natuur/chemie
Waterkwaliteit 2: Natuur/chemie Prof. ir. Hans van Dijk 1 Afdeling Watermanagement Sectie Gezondheidstechniek Inhoud hydrologische kringloop kwalitatief 1. regenwater 2. afstromend/oppervlaktewater. infiltratie
Nadere informatieBIJLAGE BIJ BRIEF (MET ALS KENMERK: ) Opdrachtgever: Project: Gemeente Nijkerk Historisch onderzoek aan de Stoutenburgerlaan Amersfoort/
BIJLAGE BIJ BRIEF (MET ALS KENMERK: 110301.001725) Opdrachtgever: Project: Gemeente Nijkerk Historisch onderzoek aan de Stoutenburgerlaan Amersfoort/ Nijkerk Het betreft het plangebied voor het toekomstige
Nadere informatieInfiltratieonderzoek autobedrijf Van den Brink Rosendaalsestraat 437-441
Notitie Contactpersoon Wietske Terpstra Datum 25 oktober 2011 Kenmerk N001-4817394TER-mfv-V01-NL Infiltratieonderzoek autobedrijf Van den Brink Rosendaalsestraat 437-441 1 Inleiding Autobedrijf Van den
Nadere informatieWandelende Rottums Het veranderende uiterlijk
Wandelende Rottums Het veranderende uiterlijk Natuur van de Kust 2015 Ernst Lofvers Noord-Nederland 27 augustus 2015 I.s.m. DELTARES Huidige situatie (2014) Borkum ROTTUMERPLAAT ROTTUMEROOG Simonszand
Nadere informatieMonitoren van klein zeegras, Oosterschelde, april 2009
Monitoren van klein zeegras, Oosterschelde, 27-30 april 2009 - Wim Giesen, Paul Giesen & Kris Giesen, 4 mei 2009 27-30 april 2009 is een bezoek gebracht aan de mitigatielocaties op Tholen (Dortsman Noord
Nadere informatieDeinum, N31 (Gemeente Menameradiel, Fr.) Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek. Steekproefrapport 2015-01/09c
Deinum, N31 (Gemeente Menameradiel, Fr.) Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek Steekproefrapport 2015-01/09c Deinum, N31 (Gemeente Menameradiel, Fr.) Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek
Nadere informatieGeohydrologie van Flevoland - Houden we voldoende zoet water?
Geohydrologie van Flevoland - Houden we voldoende zoet water? Kennisdag bodem en water Flevoland 4 februari 2019 Kristiaan Petie hydroloog Inhoud - Waar komt het zout vandaan? - Waar zit het zout nu? -
Nadere informatieGrondwater effecten parkeergarage en diepwand Scheveningen
Notitie / Memo Aan: Kees de Vries Van: Anke Luijben en Jasper Jansen Datum: 25 januari 2017 Kopie: Ons kenmerk: WATBE5026-136N001D0.2 Classificatie: Projectgerelateerd HaskoningDHV Nederland B.V. Water
Nadere informatieVeldverslag zeegrasmitigatielocaties: begin augustus 2009. Wouter Suykerbuyk en Laura Govers
Veldverslag zeegrasmitigatielocaties: begin augustus 2009 Wouter Suykerbuyk en Laura Govers Op 3 t/m 6 augustus 2009 is een bezoek gebracht aan de mitigatie- en een aantal natuurlijke zeegraslocaties.
Nadere informatieVerslag infiltratieonderzoek
Verslag infiltratieonderzoek project 'Santa Maria', Herentals Linkhoutstraat 173 356 Lummen 474/73 17 6 i.o.v. Tractebel Engineering NV Opgesteld op: 12/2/215 BE 839 286 56 TRIODOS rekn. BE15 523 845 73
Nadere informatieOPMERKINGEN OVER DE BODEM VAN HET RANDMEER VAN OOSTELI JK FLEVOLAND RIJKSDIENST VOOR DE IJSSELMEERPOLDERS. Intern Rapport no. 151.
ARCltlZF RiJiiSGlE:.iST VOOR DE IJSSELME~RPOLDERS Intern Rapport no. 151 OPMERKINGEN OVER DE BODEM VAN HET RANDMEER VAN OOSTELI JK FLEVOLAND door d l. P.J. Ente en J. Koning (mei 1969) RIJKSDIENST VOOR
Nadere informatieDordrecht Ondergronds / Briefrapport 1. Dordrecht - Meidoornlaan
Dordrecht - Meidoornlaan Archeologische begeleiding T. Hos, 2008 Colofon Titel ISSN Briefrapportnummer 1 Aantal pagina's 7 Auteur Redactie Afbeeldingen Dordrecht Meidoornlaan, archeologische begeleiding
Nadere informatieQuick scan archeologie Vaartstraat Loonsevaert (perceel 2954), Kaatsheuvel gemeente Loon op Zand
Quick scan archeologie Vaartstraat Loonsevaert (perceel 2954), Kaatsheuvel gemeente Loon op Zand 12 augustus 2010 Inleiding Het plangebied ligt in het noorden van de bebouwde kom van Kaatsheuvel in de
Nadere informatieMorfologische effecten van bodemdaling door gaswinning op Ameland
Morfologische effecten van bodemdaling door gaswinning op Ameland Zheng Bing Wang, Wim Eysink, Johan Krol, 9 december 2011, Ameland Onderzochte aspecten Noordzeekust Friesche Zeegat en De Hon Waddenzee
Nadere informatieGeohydrologische situatie Burg. Slompweg
Notitie Contactpersoon Johannes Weemstra Datum 21 november 2012 Kenmerk N003-1210450WEJ-rrt-V01-NL Geohydrologische situatie Burg. Slompweg 1 Inleiding In opdracht van de gemeente Steenwijkerland heeft
Nadere informatieHet sediment-delend systeem als ruggengraad van de Wadden-kust. Bert van der Valk, Albert Oost, Zheng Bing Wang, Edwin Elias, Ad van der Spek e.a.
Het sediment-delend systeem als ruggengraad van de Wadden-kust Bert van der Valk, Albert Oost, Zheng Bing Wang, Edwin Elias, Ad van der Spek e.a. het Waddensysteem Kust Noord-Holland Waddeneilanden Zeegaten,
Nadere informatieRAPPORT A13-169-I Archeologisch onderzoek aan de Graafweg 2c te Lopik, gemeente Lopik
RAPPORT A13-169-I Archeologisch onderzoek aan de Graafweg 2c te Lopik, gemeente Lopik Bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek met boringen - - - - - - - - - - - - - - 27
Nadere informatieBetreft: Variatie in grondwaterpeilen en bodemopbouw (bureaustudie) ter plaatse van de Landgoed Huize Winfried te Wapenveld (gemeente Heerde).
Projectnummer 2013-11-002: Variatie in grondwaterpeilen en bodemopbouw Landgoed Huize Winfried Natuurbegraven Nederland T.a.v. de heer W. Peters Postbus 29 5201 AA s-hertogenbosch Betreft: Variatie in
Nadere informatieKwelder. Woordenboekspel. Spel. VO onderbouw
Spel Doel: Materialen: Leerlingen kennen na afloop de betekenis van de volgende termen: getijdebeweging, kwelder, springvloed, brak water, slenk, halofyten, schor, opslibbing. Per groepje van 4 leerlingen:
Nadere informatieBODEMOPBOUW EN INFILTRATIECAPACITEIT VLASSTRAAT/BRIMWEG, SOMEREN
BODEMOPBOUW EN INFILTRATIECAPACITEIT VLASSTRAAT/BRIMWEG, SOMEREN i BODEMOPBOUW EN INFILTRATIECAPACITEIT VLASSTRAAT/BRIMWEG, SOMEREN-EIND RESULTATEN VELDWERK EN INFILTRATIEBEREKENINGEN Uitgebracht aan:
Nadere informatieQuick scan archeologie, gemeente Loon op Zand, Kaatsheuvel Van Heeswijkstraat / Horst
Quick scan archeologie, gemeente Loon op Zand, Kaatsheuvel Van Heeswijkstraat / Horst Opsteller: B. van Sprew Opdrachtgever: H. de Jongh (H. de Jongh Advies) Datum: 22-8-2012 Aanleiding en doelstelling
Nadere informatieProjectnummer: C01012.100139.0400/LB. Opgesteld door: Tristan Bergsma. Ons kenmerk: 078572453:0.2. Kopieën aan: Cees-Jan de Rooi (gd)
MEMO ARCADIS NEDERLAND BV Beaulieustraat 22 Postbus 264 6800 AG Arnhem Tel 026 3778 911 Fax 026 4457 549 www.arcadis.nl Onderwerp: Beknopte watersysteemanalyse de Knoop, Doetinchem Arnhem, 29 juli 2015
Nadere informatieArcheologie West-Friesland, Nieuwe Steen 1, 1625 HV Hoorn, Postbus 603, 1620 AR Hoorn
Document: Archeologische Quickscan (versie 3, n.a.v. wijziging bouwplan) Adviesnummer: 13268 Projectnaam: Aartswoud, Schoolstraat 58, gemeente Opmeer Opsteller: Jantien Verduin en Carla Soonius Datum:
Nadere informatieTitel van de presentatie 11-07-2012 16:24
2 in relatie tot het grondwater Inhoud van de presentatie Geologische opbouw ondergrond Zeeland Opeenvolging van verschillende lagen Ontstaanswijze Sedimenteigenschappen Indeling ondergrond in watervoerende
Nadere informatieBaggerprogramma 2017, deellocaties vijvers Oosterparkwijk in Groningen
6500 voor Chr. RAAP-NOTITIE 5902 Baggerprogramma 2017, deellocaties vijvers Oosterparkwijk in Groningen 3750 voor Chr.. Gemeente Groningen Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend booronderzoek
Nadere informatieRAAP-rapport Resultaten geofysisch onderzoek
verkavelingspatronen, graven en andere zeer lokale archeologische resten in kaart te brengen. 122 De boringen zijn uitgezet in enkele losse punten en een tweetal raaien langs de oostelijke en noordelijke
Nadere informatieDordrecht Ondergronds Briefrapport 8 DORDRECHT, LEEUWSTRAAT E.O.
DORDRECHT, LEEUWSTRAAT E.O. Een archeologische begeleiding van graafwerkzaamheden ten behoeve van een riooltracé T.H.L. Hos 2008 Gemeente Dordrecht Bureau Monumentenzorg en Archeologie Colofon ISSN ISBN
Nadere informatie