Fossiele energie. Stookolie, gas, elektriciteit en steenkool. beschikbare energie

Transcriptie

1 tekst: Dan Strikowski Fossiele energie Stookolie, gas, elektriciteit en steenkool Bij de keuze van je verwarmingssysteem speelt de energiebron een belangrijke rol. De drie fossiele energiebronnen die bij ons het meest gebruikt worden, zijn stookolie, aardgas en elektriciteit. Samen met kernenergie worden ze als voorraadenergie beschouwd. Met andere woorden: ze zijn uitputtelijk. Ze zijn momenteel onmisbaar, want ze dekken maar liefst 85 % van de wereldbehoeften aan primaire energie. Ook vertegenwoordigen ze zware economische belangen. Verder biedt fossiele energie quasi geen enkel ander voordeel dan de continue en onmiddellijke beschikbaarheid. België, dat over geen enkele olie- of gasbron beschikt, is op dat vlak totaal afhankelijk van zijn bevoorrading. Over het algemeen is dat het geval voor heel West-Europa (op enkele olie- en gasvindplaatsen in de Noordzee na). De olieproducerende landen worden momenteel echter, voor het overgrote merendeel, geconfronteerd met een permanente politieke instabiliteit (Irak, Libië, ), wat de (toekomstige) bevoorradingen onzeker maakt. 71

2 Stookolie Informazout, het informatiecentrum over het verwarmen van gebouwen met mazout, is niet te spreken over de voorkeursbehandeling die de concurrentie krijgt (hier: aardgas). Stookolie zou vervuilender zijn? Sinds enige tijd wordt stookolie voor verwarming veel beter geraffineerd dan voordien. Dat maakt er weliswaar geen ecologische brandstof van verre van maar er wordt wel minder stikstofoxide, koolstofoxide en zwavel uitgestoten. Het zwavelpercentage in de stookolie werd in het begin van de jaren 2000 herleid van 0,8% tot 0,2%. En die trend zet zich door, sinds 2008 is dit percentage nog met de helft verminderd en bedraagt nu nog slechts 0,1%, aldus Informazout. Dat voorkomt eveneens dat ketels en branders te snel vuil worden. Begin 2010 werden in België 1,7 miljoen woningen met stookolie verwarmd, precies hetzelfde aantal als in Terwijl in diezelfde periode het aantal woningen dat met gas werd verwarmd bijna verdubbelde. Dat komt neer op 43% van de zowat 4 miljoen eengezinswoningen in ons land. Wat de spreiding van stookolieketels betreft, zijn er zowat in Vlaanderen, in het Brussels Gewest en in Wallonië (waar de aansluiting op aardgas in landelijke gebieden nog problematisch is). Stookolie was lange tijd de hoofdrolspeler op het vlak van verwarming, maar moest de laatste 10 jaar sterk inleveren. Vandaag bedraagt het marktaandeel nog slechts 37% (tegenover 52% voor aardgas). Het is een energie die bijna op alle continenten verkrijgbaar is. Het transport verloopt gemakkelijk en goedkoop per boot. Dankzij aardolie kan men afgeleiden bekomen: gassen zoals methaan, propaan en butaan, brandstoffen zoals benzine, kerosine, dieselolie en stookolie, en aromatische verbindingen. Nadelen De zoektocht naar een nieuwe aardolievindplaats wordt een steeds moeilijkere en steeds duurdere activiteit. Het transport en de ontginning veroorzaken veel vervuiling, zoals de olievlekken. Net als bij steenkool en gas produceert de verbranding ervan koolmonoxide dat, vrijgekomen in de atmosfeer, bijdraagt tot een versterking van het broeikaseffect. Net als de andere fossiele brandstoffen (gas, steenkool, uranium) is het niet hernieuwbaar. Al verschillen de gegevens hieromtrent naargelang de bron, men voorziet een aardolietekort binnen 30 à 60 jaar. Op amper een nanoseconde op de schaal van de geschiedenis van de mensheid zou deze energiebron dus uitgeput zijn. Je hebt natuurlijk een tank nodig om de stookolie op te slaan en daar is uiteraard een meerkost aan verbonden. In sommige omstandigheden kan dit nadeel echter een voordeel worden, want het is mogelijk om stookolie in te slaan op het moment dat de prijzen het laagst zijn, in de zomerperiode bijvoorbeeld. 72

3 AArDGAS In België geldt aardgas als eerste energiebron voor de verwarming van woningen. Het marktaandeel stijgt nog dagelijks ten opzichte van dat van stookolie. Meer dan 2,4 miljoen woningen (dat is meer dan 50% van de bevolking) worden tegenwoordig met aardgas verwarmd. onder de niet-hernieuwbare energiebronnen wordt aardgas vaak voorgesteld als de minst vervuilende (25% minder Co 2 dan stookolie en aanzienlijk minder fijne stofdeeltjes), wat verklaart waarom je premies krijgt voor de vervanging van een oude stookolieketel door een nieuwe condensatieketel op aardgas. Gevolg: 81% van alle ketels die in 2011 verkocht werden, waren gascondensatieketels (+ 7% ten opzichte van 2010) en 61% van vroegere gebruikers van stookolie die aan het aardgasnet konden worden aangesloten, hebben die overstap gemaakt toen ze hun installatie moesten vervangen. ondanks het feit dat de verkoop van gasketels sterk gestegen is, daalde volgens Synergrid, de federatie van de netbeheerders elektriciteit en aardgas in België, vorig jaar het globaal aardgasverbruik in ons land met 15% ten opzichte van de reden: het succes van hernieuwbare energieën Het is een energie die continu beschikbaar is (je kan niet zonder vallen). Het gas wordt nagenoeg niet verwerkt, men kan het bijna in zijn primaire vorm verbruiken. Het is de minst vervuilende fossiele brandstof, die de minste koolmonoxide afgeeft. Men kan het zeer gemakkelijk transporteren via gaspijpleidingen. nadelen Het is gevaarlijk, want het kan tot ontploffing komen in bepaalde concentratieen temperatuuromstandigheden. Kleurloos en geurloos als het is, is het elk jaar de oorzaak van talrijke overlijdens ten gevolge van een defecte ketel. Net als de andere fossiele brandstoffen (stookolie, steenkool, uranium) is het niet hernieuwbaar. 73

4 Elektriciteit In tegenstelling tot een heersende opvatting is elektriciteit verre van een marginale energiebron in de residentiële woningmarkt. Men kan nog zoveel zeggen dat deze oplossing veruit de duurste is wat effectief zo is, al bestaan er verschillende tarieven naargelang het moment van de dag (één tarief, dag- en nachttarief, enkel nachttarief) elektrische verwarming blijft talrijke bewoners verleiden door de grote flexibiliteit in het gebruik, de efficiëntie, het weinige onderhoud en de onbeduidende investering in materiaal. De leveranciers hebben ook de gewoonte om hun product aan de man te brengen door te beweren dat het om propere energie gaat. Wat niet helemaal klopt: al veroorzaakt elektriciteit geen vervuiling in de woning, de uitstoot van onder meer CO 2 op de productieplaats is aanzienlijk. En dit maakt elektriciteit tot een van de meest vervuilende energiebronnen van alle courant gebruikte energiebronnen voor huishoudelijke verwarming. In België, waar elektriciteit voornamelijk van nucleaire oorsprong is, moet men ook rekening houden met de mogelijke gevaren, inherent aan de veroudering van de centrales en de problematiek van de verwerking van het kernafval. In België worden huishoudens verwarmd met elektriciteit (alle toestellen bij elkaar geteld), wat neerkomt op een marktaandeel van 7%. Zeer gemakkelijk te gebruiken. De initiële investering is kleiner dan voor systemen op stookolie of aardgas. Geen behoefte aan opslagmateriaal en geen leveringsproblemen. Nadelen Als de woning onvoldoende geïsoleerd is, kan de elektriciteitsfactuur hoog oplopen. Wanneer je gebruikmaakt van elektrische verwarming, kun je bij de elektriciteitsleverancier in een hogere schijf van het abonnement terechtkomen. Het klassieke verwijt aan het adres van elektrische verwarming is dat de warmte droog en minder aangenaam is (dat is vooral het geval bij elektrische convectoren, minder bij stralingspanelen). 74

5 SteeNkool Voordat gas en aardolie de energienorm werden, werden de meeste van onze woningen verwarmd met steenkool. België beschikte over verschillende vindplaatsen, en streken zoals limburg en oost-henegouwen hebben hun welvaart op de steenkoolmijnen opgebouwd voordat die hun deuren sloten. Steenkool blijft echter de meest gebruikte fossiele brandstof ter wereld. Het produceert meer dan 40% van de totale elektriciteit ter wereld en talrijke landen gebruiken het nog als belangrijkste energiebron, onder meer Polen (94%), Zuid-afrika (92%), China (77%) en australië (76%). In België gebruiken nog huishoudens steenkool als verwarming, wat het marktaandeel voor deze brandstof op 2% brengt. de bewezen wereldreserves van steenkool worden geschat op meer dan 984 miljard ton. als het verbruik constant zou blijven, zouden de gekende steenkoolreserves minstens twee eeuwen aanhouden, terwijl de aardolie- en aardgasreserves binnen twee generaties verdwenen zouden zijn. VerWarMen op STeenKool als je een steenkoolkachel koopt, kun je best een toestel met het Benor-kwaliteitslabel kiezen, met een dubbele mantel en automatische regeling van de luchtinstroom. Het vermogen van het toestel moet berekend worden in functie van verschillende parameters, zoals de gemiddelde temperaturen die opgetekend worden in de streek, de blootstelling van het vertrek, de oppervlakte van de ramen en het isolatieniveau van de muren. Informeer je vooraf welk type steenkool je moet gebruiken voor jouw toestel, alsook de meest geschikte grootte ervan. Sommige steenkoolsoorten op basis van petroleumbitumen kunnen snel de roosters beschadigen. Het is in veel landen verkrijgbaar. De gekende vindplaatsen zijn zeer groot. Het maakt het mogelijk om kolengas en een groot aantal koolstof- of waterstofhoudende producten te produceren. nadelen Je moet telkens voldoende kolen inslaan. Het is een uitermate vervuilende fossiele energiebron (meer nog dan aardgas en stookolie). Tijdens de verbranding geeft steenkool zwavel- en stikstofoxide af, die de lucht verzuren, alsook roet en andere giftige elementen, zoals cadmium, arsenicum of kwik. Omdat steenkool hoofdzakelijk uit koolstof bestaat, stoot het eveneens enorm veel koolstofdioxide uit (CO 2). De winning van steenkool in mijnen is vaak een gevaarlijk werk (mijngasontploffingen, vergiftigingen, instortingen) en kan een negatieve impact hebben op de flora en fauna. 75