Inleiding: Wat is Z33? tot Konstantin Grcic Panorama. Lesmap Lager en secundair onderwijs

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Inleiding: Wat is Z33? 08.02 tot 24.05.2015 Konstantin Grcic Panorama. Lesmap Lager en secundair onderwijs"

Transcriptie

1 08.02 tot Konstantin Grcic Panorama Lesmap Lager en secundair onderwijs Z33 huis voor actuele kunst Zuivelmarkt 33 Hasselt (BE) Deze lesmap is bedoeld voor leerkrachten van het lager en middelbaar onderwijs. Ze stelt de tentoonstelling Konstantin Grcic Panorama op een educatieve manier voor en geeft tips om rond een bezoek aan de tentoonstelling een voor- en naverwerking in de klas te verzorgen. Dit kan gebeuren in het kader van meerdere vakken, naar keuze van de leerkracht. Je kan in deze lesmap alvast een selectie van mogelijke ontwikkelingsdoelen of vakoverschrijdende eindtermen vinden. We doen ook een suggestie van eventuele lesdoelen die je hierin kan verwerken. Inleiding: Wat is Z33? Z33 is een huis voor actuele kunst. Sinds 2002 maakt Z33 projecten en tentoonstellingen die de bezoeker aanmoedigen om op een nieuwe manier naar dagdagelijkse dingen te kijken. Het is een uniek laboratorium en een ontmoetingsplaats voor experiment en innovatie waar je terecht kan voor vernieuwende tentoonstellingen met actuele kunst en vormgeving. Z33 heeft geen eigen collectie, maar wel een permanent tentoonstellingsaanbod. Elk jaar presenteert Z33 drie grote en drie kleinere tentoonstellingsprojecten in huis. De tentoonstellingen van Z33 hebben steeds een sterke maatschappijgerichte insteek. Actuele thema s worden op een kritische manier belicht vanuit verschillende kunstenaarsstandpunten. De projecten van Z33 bestaan steeds uit een tentoonstelling en een uitgebreid randprogramma. De naam Z33 verwijst naar het adres: Zuivelmarkt 33. Z33 bevindt zich in de historische begijnhofsite in het centrum van Hasselt. Meer informatie over het aanbod van Z33 vind je op de website 1

2 Publieksbemiddeling en educatie Kunst flitst, prikkelt, kriebelt en daagt uit. Het educatieve aanbod van Z33 richt zich op kijken, begrijpen en beleven, op een eigen mening vormen, op reflecteren over het thema van de kunstwerken en zelf expressief en creatief aan de slag gaan. Interactieve rondleiding De beste manier om de tentoonstelling te beleven is onder leiding van een bemiddellaar, die het verhaal van de tentoonstelling enthousiast en interactief brengt. Het verhaal van de tentoonstelling brengen we op maat van de leerlingen. Wat wil de designer zeggen? Wat vertelt een installatie in het geheel van de tentoonstelling? Tijdens een interactieve rondleiding geven kunstwerken hun geheimen prijs en leren de toeschouwers meer over hedendaagse kunst en design. Doordat de leerlingen het werk beter begrijpen, is het makkelijker voor hen om een gegronde mening te vormen over kunst en design. De gidsen laten de deelnemers beter kijken en gaan met hen in gesprek. Rondleidingen vinden plaats tijdens de openingsuren van Z33: dinsdag tot zaterdag van 11u tot 18u, zon-en feestdagen van 14u tot 17u. (Uitzonderlijk, en enkel na telefonische afspraak, wordt de tentoonstelling vroeger geopend voor een rondleiding.) Gelieve het reservatieverzoek minimum 2 weken vooraf in te dienen. Boek een interactieve rondleiding met een Z33-gids (1u, 30, max. 20 leerlingen) via de website Doe-boekjes Kinderblik en Kijkwijzer Voor leerlingen van 6 tot 9 jaar is er het Kinderblik, voor 10- tot 14-jarigen de Kijkwijzer. Deze gratis doe-boekjes laten de leerlingen de tentoonstelling op een speelse en creatieve manier ontdekken en beleven. Wil je graag de tentoonstelling bezoeken met de klas en daarbij gebruik maken van Kinderblik of Kijkwijzer? Verwittig ons op voorhand via scholen@z33.be. Vermeld het aantal leerlingen, de leeftijd of leerjaar en de dag van het bezoek. Dan leggen wij voldoende doe-boekjes klaar aan de balie van de tentoonstelling. Gratis met De Lijn naar Z33 dynamoopweg brengt jouw klas gratis met De Lijn naar Z33. Je maakt gebruik van de bestaande dienstregeling van De Lijn. Vanaf het station van Hasselt is Z33 makkelijk te voet te bereiken. Of je neemt de een bus van De Lijn, halte Kolonel Dusartplein. Je kan dynamoopweg aanvragen via cultuurkuur.be. Meer info vind je op de website van Z33 2

3 De tentoonstelling: Konstantin Grcic Panorama Konstantin Grcic is een van de invloedrijkste ontwerpers van onze tijd. Veel van zijn creaties, zoals Chair_One of de Mayday lamp zijn nu al designklassiekers. Uit zijn werk spreekt een logisch en helder ontwerpproces, respect voor productiemethoden en een eerlijk gebruik van materialen. Met Konstantin Grcic Panorama presenteert Z33 in samenwerking met het Vitra Design Museum de tot op heden grootste solotentoonstelling van Grcic s werk. Het is echter geen gewone overzichtstentoonstelling geworden. Speciaal voor deze tentoonstelling ontwikkelde Konstantin Grcic drie grote installaties die zijn persoonlijke visie op het leven in de toekomst weergeven rond de thema s wonen, werken en de publieke ruimte. Deze ruimtelijke installaties presenteren fictieve scenario's die de bezoeker confronteren met de inspiratie, uitdagingen en vragen van de ontwerper en plaatsen zijn werken in een bredere sociale context. Het hoogtepunt van deze reeks presentaties is een panorama dat een architectonisch landschap van de toekomst weergeeft. Een vierde ruimte in de tentoonstelling toont Grcic s ontwerpen, prototypes en tekeningen, aangevuld met werken van andere ontwerpers, alledaagse en gevonden voorwerpen - van een oude theepot en een vroege Apple-computer tot werken van Marcel Duchamp, Gerrit Rietveld en Enzo Mari - waarmee de ontwerper zijn inspiratiebronnen blootgeeft. In deze tentoonstelling komt de veelzijdigheid van de ontwerper aan bod en wordt duidelijk dat design voor Konstantin Grcic meer is dan het zoeken naar oplossingen voor (ontwerp)problemen. Het is een complex proces van onderzoek, testen, mislukkingen en toevallige vondsten waaruit een diepe betrokkenheid van de ontwerper met de visuele cultuur van onze tijd spreekt. Met Panorama betreedt Grcic nieuw terrein. Nooit eerder heeft hij een meer fundamentele reflectie op zijn eigen werk gegeven en een zo uitvoerige uiteenzetting gepresenteerd van zijn notie van design. De tentoonstelling is gebaseerd op een uitgebreide analyse van de huidige technologische veranderingen, innovaties en omwentelingen in het hedendaagse design. Ze is het resultaat van drie jaar nauwe samenwerking tussen Grcic, Vitra Design Museum en Z33. Het resultaat is een opvallende, narratief en visueel intense presentatie, op de grens tussen heden en toekomst, realiteit en fictie. Met een bezoek aan deze tentoonstelling kan je met je leerlingen nadenken over hoe onze toekomst er zal uitzien. Meer dan een optelling van objecten en meubels, zijn onze leef-, werk- en publieke ruimten een optelling van functies. Juist deze functies zullen in de toekomst grondig veranderen. Zullen we nog wonen zoals we dat nu doen of zal onze woonplek helemaal anders ingevuld worden? Koken we bijvoorbeeld nog in ons huis of eten we alleen nog buiten de deur? Hebben we nog een eigen badkamer of baden we in gemeenschappelijke saunalandschappen? Hoe zal onze werkplek uitgerust zijn? Verplaatsen we ons nog om te werken? En blijft er daarbuiten ruimte voor ontmoeting, ontspanning in de open lucht of beleving van de stad? De ontwerper ontwerpt niet alleen objecten voor de toekomst, hij bepaalt mee de toekomst! Eerder dan een designtentoonstelling is Konstantin Grcic Panorama dan ook een tentoonstelling over het ontwerpen van de toekomst en een aanknopingspunt om met je leerlingen over wonen, werken en publieke ruimte nu en in de toekomst na te denken en te praten. 3

4 Lager onderwijs (2 e en 3 e graad) Ontwikkelingsdoelen Muzische vorming: beeld De leerlingen kunnen 1.3 beeldinformatie herkennen, begrijpen, interpreteren en er kritisch tegenover staan. 1.4* plezier en voldoening vinden in het beeldend vormgeven en genieten van wat beeldend is vormgegeven. 1.5 beeldende problemen oplossen, technieken toepassen en gereedschappen en materialen hanteren om beeldend vorm te geven op een manier die hen voldoet. Sociale vaardigheden: domein relatiewijzen De leerlingen kunnen 1.6 kritisch zijn en een eigen mening formuleren. Wereldoriëntatie: Techniek en samenleving De leerlingen kunnen 2.17 illustreren dat techniek en samenleving elkaar beïnvloeden Wereldoriëntatie: Sociaal economische verschijnselen De leerlingen kunnen 4.5* beseffen dat hun gedrag beïnvloed wordt door de reclame en de media. Mogelijke lesdoelstellingen De leerlingen kunnen: In eigen woorden vertellen wat een ontwerper doet. Bewust kijken naar hoe een voorwerp is vormgegeven. Argumenteren welk ontwerp hun persoonlijke voorkeur heeft en welke niet. Durven zelf (vanuit fantasie) iets te ontwerpen. Zich een beeld vormen van de toekomst. Uitleggen dat het uitzicht van een voorwerp bepaalt wat je ermee kan doen. 4

5 Voorbereiding in de klas Inleiding: Besteed wat tijd aan het thema vóór je de tentoonstelling bezoekt. Stilstaan bij het werk van een ontwerper in het algemeen is een goede start. Zet vooraan in de klas een doodgewone stoel. Laat dan al je leerlingen een stoel tekenen die er ànders uitziet dan deze. Het mag een designstoel zijn, een originele stoel, een eigen invulling van stoel maar ook een gewone stoel die toch van deze verschilt. Bekijk daarna samen de resultaten. Wat valt er op? Zijn de stoelen erg verschillend of lijken ze op elkaar? Wat hebben ze allemaal gemeen? Hoe komt het, denk je, dat de stoel van vandaag er zo uitziet? Wat maakt een stoel tot een stoel? o Wat moet je ermee kunnen doen? o Waaruit moet een stoel bestaan? Is een stoel zonder rugleuning een stoel? Is een stoel zonder poten nog een stoel? Is een stoel nog een stoel zonder zitvlak? Wat kan je nog allemaal met een stoel doen, buiten erop gaan zitten? Wat is voor jou een goede stoel? Neem er nu eens een stoel bij. Op welke manier gebruik je de stoel meestal? Op welke manier kan je deze stoel allemaal gebruiken? Daag je leerlingen uit om dit, voorzichtig (!), uit te proberen. Wie heeft er al eens een andere soort stoel gezien? Hoe zag die eruit? Wat was anders? Hoe ziet de stoel uit de toekomst er volgens jou uit? (eventueel kan je jouw leerlingen deze stoel laten tekenen) In de tentoonstelling Konstantin Grcic Panorama zullen je leerlingen onder meer verschillende stoelen zien die door Grcic ontworpen werden. Hier zullen ze zien dat een ontwerper met heel veel verschillende dingen moet rekening houden tijdens het ontwerpen van een stoel. Een goed ontwerp moet meer zijn dan alleen maar mooi. Hoe een stoel eruit ziet, bepaalt hoe we de stoel gaan gebruiken. Myto, Chair, 2008, Plank, 2008, Collection Vitra Design Museum, KGID, photo: Creatieve opdracht: Ben jij een ontwerper? Wat is een ontwerper? Een ontwerper is iemand die bedenkt hoe de spullen die wij gebruiken eruit zien. Maar hij bedenkt ook welke spullen we in de toekomst zullen kunnen gebruiken. Hij is dus ook voor een deel een uitvinder. Wat denk jij, is dit moeilijk of juist helemaal niet? Met deze opdracht kan je de leerlingen prikkelen om zelf te ontwerpen. Elke leerling krijgt een blaadje papier onderverdeeld in vakjes. In elk vakje staat een cirkel. Het is de opdracht om zoveel mogelijk spullen te bedenken die een ronde vorm hebben. Het kan gaan om bestaande spullen maar ook nieuwe, nuttige spullen. Dit lijkt een eenvoudige opdracht, maar zodra je de eerste ideeën hebt getekend moet je goed gaan nadenken. Beperk deze opdracht in tijd. Geef je leerlingen hiervoor tien of vijftien minuten. Wat is het hoogste aantal ontwerpen? Hoeveel verschillende ontwerpen zijn er over heel de klas? (als bijvoorbeeld 6 leerlingen een klok tekenden, telt de klok slechts 1 keer mee) Hoe hebben de leerlingen dit ontwerpen ervaren? Was het moeilijk of ging het vanzelf? Welk ontwerp vinden de leerlingen het meest originele? Waarom? 5

6 Klasgesprek: Een blik op de toekomst Konstanin Grcic toont in de tentoonstelling hoe hij denkt dat we in de toekomst zullen leven. Hoe denken jou leerlingen hierover? Hoe zullen huizen eruit zien langs buiten? Hoe wordt een huis ingericht? Wonen we er alleen of met meer mensen samen (en waarom)? Wat moet het huis ons bieden dat we niet zomaar elders vinden (denk aan bv. privacy)? Wat zie je als je door het raam kijkt? 6

7 Naverwerking in de klas na het tentoonstellingsbezoek Creatieve opdracht: combi-voorwerpen voor de toekomst Ontwerp zelf een voorwerp dat nog niet bestaat. Dit kan je doen door twee voorwerpen samen te nemen die je anders apart gebruikt. Een oud voorbeeld hiervan is het potlood met een gum er bovenop. De gum werd pas veel later uitgevonden dan het potlood. Pas na een hele tijd kwam men op het idee om de gum bovenop het potlood te plaatsen. Nu lijkt dit heel gewoon, maar iemand moest het eerst bedenken! Stap 1: ga op zoek naar twee dingen die je samen zou kunnen gebruiken. Vb: een schaar en lijm, een vork en een servet, een tandenborstel en tandpasta, Stap 2: maak een combinatie van de twee dingen. Waar zitten ze aan elkaar vast? Welke stukken laat je weg? Hoe ga je het gebruiken? Stap 3: maak een tekening van je ontwerp. o Tip: dit kan je ook via een collagetechniek doen. Je zoekt dan twee plaatjes van jouw gekozen voorwerpen en tekent de rest erbij. Stap 4: verzin een coole naam voor jouw ontwerp. Stap 5: stel je ontwerp voor aan de rest van de klas. Vergeet zeker niet te vertellen hoe je het moet gebruiken! Je kan de klas ook laten raden hoe ze jouw uitvinding zouden kunnen gebruiken. Onderzoek: wij bepalen zelf de toekomst van (een deel van) onze school Ga op zoek naar een ruimte op school die al je leerlingen kennen. Dit kan je eigen klaslokaal zijn, maar evengoed bijvoorbeeld de speelplaats, turnzaal of refter. Ga naar deze ruimte en geef je leerlingen de opdracht de ruimte goed te bestuderen. Je kan ze als hulpmiddel onderstaande vragen meegeven. Elke leerling kan een antwoord zoeken op alle vragen of je verdeelt ze in groepjes die elk één vraag onderzoeken. Vragen: Waar bevindt zich de ruimte in het totale gebouw en waarom daar? Wat kan je vlakbij vinden of wat zie je als je door het raam kijkt? Waarvoor wordt deze ruimte gebruikt? Waaraan kan je dit zien? Hoe staan de spullen in de ruimte? Maak er een grondplan van. Hoe zou deze ruimte er uitzien in de toekomst? Wat zou er kunnen veranderen? De leerlingen staan stil bij het ontwerp van een ruimte en kijken bewust naar de objecten die erin staan. Met de laatste vraag verbeelden ze zich de toekomst van de onderzochte ruimte. Wat zal er volgens hen veranderen aan de manier waarop deze ruimte gebruikt wordt? Zal de turnles, speeltijd of middagpauze er nog hetzelfde uitzien of niet? Wat zal er blijven bestaan en wat zal er zeker veranderen? Laat hen tenslotte voor deze ruimte een object of meubel ontwerpen, dat een nieuwe functie heeft en het leven in de toekomst zal vergemakkelijken of aangenamer maken. Maak samen met de hele klas een groot grondplan en kleef al de ontwerpen in deze ruimte. Schrijf er de functie en namen van de nieuwe voorwerpen bij. 7

8 Secundair onderwijs Vakoverschrijdende eindtermen Creativiteit De leerlingen kunnen: 2 originele ideeën en oplossingen ontwikkelen en uitvoeren. Esthetische bekwaamheid De leerlingen kunnen: 6 schoonheid ervaren. Kritisch denken De leerlingen kunnen: 13 onderwerpen benaderen vanuit verschillende invalshoeken. Context 3: Sociorelationele ontwikkeling De leerlingen: 11 gebruiken cultuur- en kunstuitingen om begrip op te brengen voor de leefwereld van anderen. Context 7: Socioculturele samenleving De leerlingen 6 gaan actief om met de cultuur en kunst die hen omringen; 7 illustreren de wederzijdse beïnvloeding van kunst, cultuur en techniek, politiek, economie, wetenschappen en levensbeschouwing. Mogelijke lesdoelen: De leerlingen kunnen: Schoonheid en waarde ontdekken in (design)voorwerpen. Kijken met een open blik naar de vormgeving van gebruiksvoorwerpen. Verwoorden hoe een object wordt vormgegeven en hoe dit wordt beïnvloed door verschillende factoren (doel, techniek en inspiratiebron). Op een kritische manier het ontwerp van een voorwerp bespreken. Het ontwerpen van een object verbinden met een visie op de functie ervan, in de toekomst. Nadenken over de toekomst in concrete beelden, voorwerpen enz. Voorbereiding in de klas Inleiding: Verkiezing van het mooiste voorwerp In de tentoonstelling Konstantin Grcic Panorama zullen we kennismaken met het werk van een ontwerper. Meer dan alleen nuttige of mooie, strakke, hippe, originele meubelstukken en objecten te ontwerpen, toont de ontwerper zijn visie op ons leven in de toekomst. De dagelijkse gebruiksvoorwerpen die ons omringen worden steeds door een ontwerper vorm gegeven. Niet alleen het uitzicht wordt bepaald, maar ook het materiaal, de stabiliteit, de duurzaamheid en het technische aspect van de productie. Tijdens het modernisme richtten de ontwerpers zich op het fenomeen van de massaproductie. Dankzij de technische ontwikkelingen was men in staat veel mensen tegelijkertijd hetzelfde design aan te bieden: praktische voorwerpen die er mooi uitzagen en die door veel mensen gekocht konden worden. 8

9 Vaak kijken we niet echt naar gebruiksvoorwerpen. We hebben ze immers om te gebruiken, niet om er naar te kijken alsof het een schilderij of gebruiksvoorwerp is. Toch kan dit een interessante uitdaging zijn. Ga met je leerlingen op zoek naar het mooiste voorwerp uit het klaslokaal. De spullen van de leerlingen zelf doen niet mee. Want natuurlijk vinden zij hun persoonlijke tas of jas het allermooiste. Is het de computer of het krijtbord, de kast of de lessenaar? Misschien is het wel de lamp aan het plafond of de tegels op de vloer. Laat je leerlingen in groep of alleen door het lokaal speuren. Wat vinden zij het mooiste voorwerp en vooral: waarom? De volgende vragenlijst kan je leerlingen op weg zetten: Is het de kleur die hen aanspreekt, is de vorm aantrekkelijk en praktisch? Is het eerder het technische vernuft of wat ze er mee kunnen doen? Wat is je eventuele kritiek op het ontwerp? Zouden ze het design kunnen verbeteren en hoe dan wel? Wat ontbreekt nog aan dit gebruiksvoorwerp om van echt design te spreken? Hoe zou dit voorwerp er in de toekomst uitzien? Zou er iets aan veranderen of denk je dat het hetzelfde zal blijven? Elk gekozen voorwerp wordt voorgesteld aan heel de klas. Hierna kan je een top drie samenstellen waarop gestemd kan worden. Welk voorwerp zal uiteindelijk de verkiezing winnen? Naverwerking in de klas na het tentoonstellingsbezoek Stelling: Kan design bepalen hoe wij leven? Konstantin Grcic zegt dat de manier waarop voorwerpen ontworpen zijn, bepaalt hoe we ze gaan gebruiken. Een voorbeeld hiervan is zijn ontwerp van de lamp Mayday. Deze lamp is zo ontworpen dat je ze eenvoudig kan verplaatsen en meenemen. Mayday heeft hiervoor speciaal een handvat. Doordat er een handvat is, zal je de lamp ook sneller gaan verplaatsen. Met een andere lampenkap doe je dit niet zo snel. Mayday, light, Flos, 1999, Collection Vitra Design Museum, KGID, photo: Er zijn in deze discussie twee verschillende stellingen. De designer maakt alleen datgene waaraan we echt behoefte hebben. De gebruiker bepaalt dus wat de ontwerper maakt. De ontwerper bepaalt hoe we zullen leven. Het ontwerp bepaalt hoe we een voorwerp gaan gebruiken. De gebruiker ondergaat. Verdeel de klas in twee kampen die elk één stelling moeten verdedigen. Ze moeten hiervoor zelf een goed voorbeeld zoeken. Voor deze opdracht moet er geen opzoekwerk verricht worden. Het gaat om hun ervaring als gebruikers en niet om de daadwerkelijke achterliggende redenen voor het specifieke ontwerp. De persoonlijke ervaring van de gebruiker staat voorop! Eventueel kan je zelf ook een voorwerp voorstellen waarvoor de leerlingen dan zelf de invulling moeten voorzien, op basis van hun stelling. Bijvoorbeeld: is het design van een stoel er gekomen door de ontwerper of juist door de behoeften van de gebruikers? Na een eerste voorstelronde mag er van kamp gewisseld worden. Tijdens de tweede ronde moet er gereageerd worden op stellingen van de eerste ronde. Zal je klas tot een unaniem oordeel komen of blijven de kampen verdeeld? 9

10 Onderzoeken en vergelijken: de stoel Wat maakt een stoel tot een stoel? Wanneer herken je iets als een stoel? Waarom is een stoel één van de moeilijkste dingen om te ontwerpen? Tijdens de tentoonstelling heb je onder andere het bekende ontwerp van Grcic Chair_one gezien. Deze stoel is speciaal ontworpen om in de openbare ruimte te staan. Grcic gebruikte hiervoor aluminium en een betonnen voet. Dit metaal is zeer stevig, waardoor het goed tegen vandalisme zou kunnen. De structuur van de stoel is open, zo is er ook minder materiaal dat vernield zou kunnen worden en loopt het regenwater erdoor. De structuur is opgebouwd zoals een voetbal: Chair_One, Magis, 2004, Collection Vitra Design Museum, KGID, photo: een bepaald aantal platte vlakken zijn met de hoeken tegen elkaar en met elkaar verbonden. Ga op zoek naar andere iconische of inspirerende designerstoelen op het internet. Met welk doel is deze stoel ontworpen? Wat voor stoel is het? Voor wie is de stoel bedoeld? Wat voor materiaal is er gebruikt? Wat kan je er mee doen? Wat vind je er bijzonder aan? Als laatste punt kan je de leerlingen laten nadenken over de rol van de stoel in de toekomst. Wat zou er moeten kunnen veranderen aan de manier waarop we zitten, aan stoelen? Zullen we in de toekomst nog meer gaan zitten dan we nu al doen of gaan we juist minder zitten? Zo zijn er al kantoren waar je al rechtopstaand aan je computer moet werken. Zouden je leerlingen graag al rechtstaand les krijgen of gaan ze toch liever zitten? Kennen ze activiteiten die nu staand gebeuren en in de toekomst zittend zouden moeten kunnen of net omgekeerd? Konstantin Grcic heeft zelf een stoel ontworpen, specifiek voor in de klas PRO (Flötotto,2012). Deze stoel is zo ontworpen dat de leerlingen verplicht zijn om regelmatig te bewegen. Dit is niet alleen gezond, het bevordert ook de concentratie. Creatieve verwerking: ontwerpen uit de toekomst Voor ze zelf gaan ontwerpen, gaan de leerlingen onderzoeken hoe het design van voorwerpen doorheen de geschiedenis veranderd is en denken ze na over de toekomst van het object. De nadruk ligt niet enkel op het uiterlijk van het voorwerp, maar ook op de manier waarop mensen het gebruiken. Voor deze opdracht moeten je leerlingen op zoek gaan naar een bekend voorwerp dat al langer bestaat. Laat je leerlingen twee of meer afbeeldingen van een (zelf) gekozen voorwerp meebrengen. Ze mogen ook de hedendaagse versie van het voorwerp zelf meebrengen. Op de eerste afbeelding(en) staat een oudere versie van het voorwerp. Op de laatste afbeelding zie je hoe het voorwerp er nu uit ziet. Voorbeelden van voorwerpen die je kan onderzoeken: Een strijkijzer Een horloge Een tandenborstel Een telefoon Een glas om uit te drinken Een balpen 10

11 Aan de hand van deze vragen kan je de twee voorwerpen onderzoeken en met elkaar vergelijken: Is het door de jaren heen sterk van uiterlijk veranderd of juist niet? Hoe zijn deze veranderingen ontstaan? Wat was de reden om het uitzicht te veranderen? Was het omdat mensen dit zelf graag wilden (om het mooier te maken of om het praktischer in gebruik te maken) of omdat er nieuwe technologische ontwikkelingen waren die veranderingen mogelijk maakten? Denk bijvoorbeeld maar aan een elektrische tandenborstel. Is er te achterhalen wie het voorwerp heeft ontworpen? Is er eventueel een vergelijkbaar voorwerp te vinden in de tentoonstelling Konstantin Grcic - Panorama? Hierna is het tijd om creatiever te worden. Hoe zal het gekozen voorwerp in de toekomst gebruikt worden? Je kan je leerlingen dit visueel laten voorstellen door er een tekening of een collage (digitaal of manueel) van te laten maken, maar je kan het ze ook mondeling laten voorstellen. Deze vragen helpen je op weg: Wat ontbreekt er nog aan het voorwerp? Wat is er nu niet ideaal aan? Wat zou je er nog mee moeten kunnen doen? Zal dit voorwerp in de toekomst nog nodig/nuttig zijn? Waarom wel /niet? Welke nieuwe technologie zou er hiervoor kunnen ontwikkeld worden? Vandaag worden er steeds meer producten gemaakt die de gebruikers individueel kunnen aanpassen. Dit is een tendens die Grcic interessant vindt. Objecten zijn in principe dode dingen, maar we bouwen er toch een soort van band of relatie mee op. Kan je jouw object ook personaliseren? Hoe? Feedback We zijn geïnteresseerd in jullie mening over het educatief aanbod, in het bijzonder deze lesmap. Vind je de informatie in deze lesmap bruikbaar? Heb je voorbeeldopdrachten in de klas gebruikt? Zo ja, welke? Wat was de reactie van de leerlingen? Wat hebben ze bijgeleerd? Heb jij nog extra feedback over de inhoud van de lesmap? We horen het graag. Stuur ons een mailtje naar scholen@z33.be. 11

12 Bijlage: Foto s Konstantin Grcic Panorama Deze foto s mogen enkel voor educatieve doeleinden gebruikt worden in het kader van de tentoonstelling, mits vermelding van de bijhorende credits zoals aangegeven hieronder. Deze beelden zijn op aanvraag ook beschikbaar in groter formaat, te downloaden via een link. Contacteer hiervoor ons communicatieteam via scholen@z33.be De foto s die Z33 publiceert op haar website en Flickr mogen ook gebruikt worden voor educatieve doeleinden, mits vermelding van de bijhorende credit (bijschrift) Room 4,»Object Space«, Vitra Design Museum, photo: 09 Room 4,»Object Space«, Vitra Design Museum, photo: 13 Konstantin Grcic, Photo: Markus Jans 12 Visualisiation featuring the panoramic image in Room 3,»Public Space«by Neil Campbell Ross, 2014 (catalogue cover). Montage:, Panorama Neil Campbell Ross, Grafik 16 Chair_One, Magis, 2004, Collection Vitra Design Museum, KGID, photo: 17 Mayday, light, Flos, 1999, Collection Vitra Design Museum, KGID, photo: 24 Pro, school chair, Flöttoto, 2012, KGID photo: Flöttoto, Oliviero Toscani 12

13 26 Tom & Jerry, The Wild Bunch, stools, Magis, 2011, Collection Vitra Design Museum, KGID, photo: Stool, Magis, 2009, Sammlung Vitra Design Museum, KGID, photo: Tom Vack 31 Myto, Chair, 2008, Plank, 2008, Collection Vitra Design Museum, KGID, photo: 60 Room 2,»Work Space«, photo: Vitra Design Museum, Mark Niedermann Z33 Affiche Vitra Design Museum Neil Campbell Ross, Grafik 13

DOELSTELLINGEN EN VOET BUURTAMBASSADEURS

DOELSTELLINGEN EN VOET BUURTAMBASSADEURS DOELSTELLINGEN EN VOET BUURTAMBASSADEURS 3 DE GRAAD SECUNDAIR ONDERWIJS - BSO - De volgende doelstellingen en VOET kunnen aan bod komen. Dat is steeds afhankelijk van de onderzochte (school)omgeving. Die

Nadere informatie

eindtermen basisonderwijs

eindtermen basisonderwijs STAM op schoolmaat eindtermen basisonderwijs inhoudstafel 1. inleiding...3 2. leergebied overschrijdende eindtermen...3 2.1. ICT...3 2.2. sociale vaardigheden...3 3. eindtermen leergebieden...4 3.1. muzische

Nadere informatie

Docentenhandleiding Educatieprogramma

Docentenhandleiding Educatieprogramma Docentenhandleiding Educatieprogramma Hoe, wat & waar Primair Onderwijs groep 3 t/m 6 Inhoud Het Dordrechts Museum..p.3 Algemene doelstelling programma...p.3 Aansluiting bij kerndoelen. p.3,4 Programma:Hoe,

Nadere informatie

Ben jij Vindingrijk? Kolom

Ben jij Vindingrijk? Kolom Ben jij Vindingrijk? Hoe vind jij het om: met je eigen fantasie, op je eigen manier, en door uit te proberen of te onderzoeken nieuwe ideeën, oplossingen, of dingen te bedenken of te maken? Aan welke les,

Nadere informatie

Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8

Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8 Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8 1 Inhoud Voorbereidende les Afsluitende les Aanvullend materiaal bij deze lessen staat op de website: Introductiefilmpje PowerPoint presentatie Werkbladen 2 Voorbereidende

Nadere informatie

Wat je moet doen: Zoek een afbeelding van een landschap op de websites van musea.

Wat je moet doen: Zoek een afbeelding van een landschap op de websites van musea. Opdrachtenkaart 1 Een verhaal schrijven bij een schilderij Papier en schrijfgerief. Je zoekt op de website van landschappen een schilderij. Hierna schrijf je een verhaal bij je keuze. Plaats je verhaal

Nadere informatie

Mijn Mokum is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het Amsterdam Museum.

Mijn Mokum is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het Amsterdam Museum. 2 INTRODUCTIE is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het. In het wordt de geschiedenis verteld aan de hand van schilderijen en voorwerpen. Je gaat met de groep naar het museum. In dit werkboekje

Nadere informatie

CONCEPT TOOL ONTWERPEN IN BEELD VOOR EIGEN GEBRUIK

CONCEPT TOOL ONTWERPEN IN BEELD VOOR EIGEN GEBRUIK 1 Leerdoelen verhelderen 1A Hoe ziet de vaardigheid eruit? Neem een vaardigheid die in komende project of les belangrijk gaat zijn. Schrijf de vaardigheid op een groot vel en verdeel de rest van het vel

Nadere informatie

OBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN

OBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN OBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN Mijn muzisch enthousiasme Mijn muzische durf en creativiteit Mijn relatie met en begrip van de kunsttalen Mijn muzische expressie

Nadere informatie

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8 MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8 Inleiding In groep 7 of 8 komen leerlingen vaak voor de tweede keer met hun klas naar het van Abbemuseum. Bij het eerste bezoek, in groep 5 of 6, hebben ze

Nadere informatie

Letterenhuis. Inspiratie OVERAL! MET ISH AIT HAMOU ALS AMBASSADEUR INSPIRATIE. Workshop voor 3de graad TSO/BSO. Info voor de leerkracht

Letterenhuis. Inspiratie OVERAL! MET ISH AIT HAMOU ALS AMBASSADEUR INSPIRATIE. Workshop voor 3de graad TSO/BSO. Info voor de leerkracht Letterenhuis Inspiratie OVERAL! MET ISH AIT HAMOU ALS AMBASSADEUR INSPIRATIE Workshop voor 3de graad TSO/BSO Info voor de leerkracht Het Letterenhuis Het Letterenhuis bewaart de archieven van schrijvers

Nadere informatie

Amsterdam DNA is een project voor NT2 cursisten. Het is ontwikkeld door het Amsterdam

Amsterdam DNA is een project voor NT2 cursisten. Het is ontwikkeld door het Amsterdam INTRODUCTIE is een project voor NT2 cursisten. Het is ontwikkeld door het Amsterdam Museum. In het wordt de geschiedenis verteld aan de hand van schilderijen en voorwerpen. Je gaat met de groep naar het

Nadere informatie

De Oude Kaasmakerij. Algemeen

De Oude Kaasmakerij. Algemeen Lesbrief De Oude Kaasmakerij Algemeen Deze lesbrief is opgemaakt voor het lager onderwijs. Voor leerlingen uit eerste, tweede en derde graad van het basisonderwijs werd een specifieke rondleiding uitgewerkt

Nadere informatie

Vakoverschrijdende eindtermen/ontwikkelingsdoelen globaal voor het secundair onderwijs

Vakoverschrijdende eindtermen/ontwikkelingsdoelen globaal voor het secundair onderwijs t Gasthuys Stedelijk Museum Aalst op schoolmaat (16+) Eindtermen 3 de graad secundair onderwijs 1. inleiding In de tijdelijke tentoonstelling Aalst 1815-1830. Geschiedenis van een provinciestad tijdens

Nadere informatie

DOELSTELLINGEN EN VOET VAN COUDENBERG TOT KUNSTBERG

DOELSTELLINGEN EN VOET VAN COUDENBERG TOT KUNSTBERG DOELSTELLINGEN EN VOET VAN COUDENBERG TOT KUNSTBERG 2 DE GRAAD SECUNDAIR ONDERWIJS - ASO - De volgende doelstellingen en VOET komen aan bod. Aangezien de leerlingen in groepjes worden onderverdeeld, onderzoek

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

Aanleiding projectweken. Gewenste kaders van een projectweek. Het proces

Aanleiding projectweken. Gewenste kaders van een projectweek. Het proces Aanleiding projectweken In het kader van talentontwikkleing en werken met 21 eeuwse vaardigheden zijn leerkrachten zich aan het ontwikkelen en professionaliseren naar nieuwe, innovatieve vormen van onderwijs.

Nadere informatie

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Interactieve rondleiding SO

Interactieve rondleiding SO Interactieve rondleiding SO Heilige Plaatsen Tijdens deze interactieve rondleidingen ontdekken jongeren uit het secundair onderwijs de verschillen en gelijkenissen tussen de drie religies. Meer specifiek

Nadere informatie

Wat heb je nodig? Fotocamera, pen, papier, KIJKWIJZER galerie/ atelier, SPIEKBRIEF: telefoneren, afspraak maken en vragen maken.

Wat heb je nodig? Fotocamera, pen, papier, KIJKWIJZER galerie/ atelier, SPIEKBRIEF: telefoneren, afspraak maken en vragen maken. BEELDENDE KUNST Bezoek aan galerie of atelier Max. 2 personen Wat heb je nodig? Fotocamera, pen, papier, KIJKWIJZER galerie/ atelier, SPIEKBRIEF: telefoneren, afspraak maken en vragen maken. Wat ga je

Nadere informatie

H.A.N.G. PLEKKEN. Heel Aardig? Niet Geweldig! > OP BEZOEK BIJ HET NAI

H.A.N.G. PLEKKEN. Heel Aardig? Niet Geweldig! > OP BEZOEK BIJ HET NAI H.A.N.G. PLEKKEN Heel Aardig? Niet Geweldig! > OP BEZOEK BIJ HET NAI Binnenkort ga je met je klas op bezoek bij het Nederlands Architectuur instituut (NAi). Daar zal je het programma H.A.N.G. plekken volgen.

Nadere informatie

Voorbereidend gesprek Vragen die de leerkracht kan stellen: Introductielessen Primair Onderwijs. 1.1- Introductieles 1: Schetsen voor het schoolplein

Voorbereidend gesprek Vragen die de leerkracht kan stellen: Introductielessen Primair Onderwijs. 1.1- Introductieles 1: Schetsen voor het schoolplein Introductielessen Primair Onderwijs 1.1- Introductieles 1: Schetsen voor het schoolplein - De leerlingen worden met kunst geconfronteerd - De leerlingen ontdekken dat kunst niet altijd in een museum staat

Nadere informatie

Les 1: Kennismaking met fysieke beperkingen

Les 1: Kennismaking met fysieke beperkingen Lessenreeks Kinderen met een fysieke handicap 1 Les 1: Kennismaking met fysieke beperkingen Lesdoelstellingen: Doelstelling 1: De leerlingen kunnen verwoorden wat ze met hun lichaamsdelen kunnen. Doelstelling

Nadere informatie

Educatief programma Feiten & meningen

Educatief programma Feiten & meningen Educatief programma Feiten & meningen Handleiding voor docenten De tentoonstelling Zwart&Wit is een tentoonstelling die vragen oproept, meningen laat horen en feiten presenteert. Het educatief programma

Nadere informatie

Sprekende Portretten

Sprekende Portretten Docentenhandleiding Sprekende Portretten Sprekende Portretten Jacob Cuyp, Michiel Pompe van Slingelandt, 1649 Primair Onderwijs Groep 4 t/m 8 Inhoud Het Dordrechts Museum...p. 3 Algemene doelstelling programma..

Nadere informatie

De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën:

De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën: > Categorieën De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën: 1 > Poten, vleugels, vinnen 2 > Leren en werken 3 > Aarde, water,

Nadere informatie

Welkom in mijn Museum

Welkom in mijn Museum Docentenhandleiding Educatieprogramma Welkom in mijn Museum Primair Onderwijs groep 3 en 4 Inhoud Het Dordrechts Museum p.3 Algemene doelstelling programma p.3 Aansluiting bij kerndoelen p.3,4 Programma:

Nadere informatie

Nu nog beter... Toegepaste kunst Kunst BV

Nu nog beter... Toegepaste kunst Kunst BV Nu nog beter... Toegepaste kunst Kunst BV H4 ~ periode B Toegepaste vormgeving Autonome kunst Inleiding INLEIDING In de eerste periode ben je vooral bezig geweest met het onderzoeken van vormen, materialen

Nadere informatie

DOCENT. Thema: architectuur WONEN: TERUG IN DE TIJD! groep 5 en 6. Tip. Stadshagen

DOCENT. Thema: architectuur WONEN: TERUG IN DE TIJD! groep 5 en 6. Tip. Stadshagen DOCENT In het thema architectuur gaan op onderzoek uit naar de oude huizen die vroeger in en rondom het gebied stonden dat nu is. Ze vergelijken de bouwstijl van verschillende oude huizen met hun eigen

Nadere informatie

> NASLAG WERKWINKEL LEERLINGEN IN DE SCHOOLRAAD Studiedag Leerlingen en school: partners in crime? 24-04-3013

> NASLAG WERKWINKEL LEERLINGEN IN DE SCHOOLRAAD Studiedag Leerlingen en school: partners in crime? 24-04-3013 > NASLAG WERKWINKEL LEERLINGEN IN DE SCHOOLRAAD Studiedag Leerlingen en school: partners in crime? 24-04-3013 Leerlingen uit het secundair onderwijs mogen vertegenwoordigd zijn als partner op de schoolraad.

Nadere informatie

S C I E N C E C E N T E R

S C I E N C E C E N T E R LEKKER BAKKEN IN DE ZON! Nee niet zonnebaden, maar barbecuen zonder hout of kolen! Dat kan ook met zonlicht. Het lijkt een beetje op een oude truc met een sterk vergrootglas. Als de zon goed schijnt, en

Nadere informatie

Lesonderwerp: Hocus pocus circus: Een nieuw dier samenstellen a.d.h.v. verschillende materialen.

Lesonderwerp: Hocus pocus circus: Een nieuw dier samenstellen a.d.h.v. verschillende materialen. Vak: MUVO Lesonderwerp: Hocus pocus circus: Een nieuw dier samenstellen a.d.h.v. verschillende materialen. Doelen: Eindtermen: Muvo 1.2 De leerlingen kunnen door betasten en voelen (tactiel), door kijken

Nadere informatie

specialisatie creatief nadine van kleef n.vankleef@han.nl

specialisatie creatief nadine van kleef n.vankleef@han.nl specialisatie creatief nadine van kleef n.vankleef@han.nl ben je fantasierijk? ben je origineel? ga je weleens naar het filmhuis? maak je veel foto s? maak je tekeningetjes op de rand van je papier? let

Nadere informatie

U vraagt voor de expositie natuurlijk ook enkele (installatie)gidsen. Wedden dat de bezoekers nog nooit zo n visueel wereldbeeld konden ervaren?

U vraagt voor de expositie natuurlijk ook enkele (installatie)gidsen. Wedden dat de bezoekers nog nooit zo n visueel wereldbeeld konden ervaren? Het verhaal Het kunstwerk op de rotonde: is het een installatie, een assemblage of een beeldhouwwerk? Vergelijken met kunstinstallaties of art-installations op internet. Meteen de hedendaagse maatschappelijke

Nadere informatie

NT2. foto M HKA ONDERWIJS BUNDEL

NT2. foto M HKA ONDERWIJS BUNDEL NT2 ONDERWIJS BUNDEL Beste leerkracht, Het M HKA stelt je trots het nagelnieuwe aanbod voor klassen en cursisten NT2 voor. In deze onderwijsbundel maak je kennis met het museum en hedendaagse kunst. Je

Nadere informatie

Drents Archief. Het meisje met de hoepel. Groep 2 Thema-overzicht

Drents Archief. Het meisje met de hoepel. Groep 2 Thema-overzicht Drents Archief Het meisje met de hoepel Groep 2 Thema-overzicht Thema-overzicht Het meisje met de hoepel Groep 2 Drents Archief Kern van het thema Een beeld vertelt een verhaal. Om het verhaal te kunnen

Nadere informatie

AAN DE SLAG IN JE KLAS MET HEDENDAAGSE KUNST DE KUNSTWERKEN VAN MAARTJE KORSTANJE

AAN DE SLAG IN JE KLAS MET HEDENDAAGSE KUNST DE KUNSTWERKEN VAN MAARTJE KORSTANJE AAN DE SLAG IN JE KLAS MET HEDENDAAGSE KUNST DE KUNSTWERKEN VAN MAARTJE KORSTANJE De onderste helft van het coverbeeld is een kunstwerk van Maartje Korstanje. De bovenste helft van het coverbeeld is gemaakt

Nadere informatie

Docentenhandleiding Educatieprogramma. Schilderspraktijken

Docentenhandleiding Educatieprogramma. Schilderspraktijken Docentenhandleiding Educatieprogramma Schilderspraktijken Ary Scheffer aan het werk in het grote atelier bij zijn woonhuis te Parijs Lamme, Ary Johannes 1851 Voortgezet Onderwijs Alle niveaus 1 Inhoud

Nadere informatie

Presenteren. Oriëntatie

Presenteren. Oriëntatie Oriëntatie Dit ga je doen Je gaat een stand (marktkraam) inrichten om te laten zien wat je gedaan hebt tijdens dit project en wat je eindresultaat is. Je probeert jullie stand zo te maken dat het aantrekkelijk

Nadere informatie

Handleiding voor docenten

Handleiding voor docenten Handleiding voor docenten Educatieproject Design en techniek Design en techniek in het kort Kunstructeur gaat verder als Design en techniek. Sinds mei 2018 zijn wij van Stedelijk Museum s-hertogenbosch

Nadere informatie

maandag 9.30-12.30 dinsdag 9.30-12.30, 11.00-14.00, 19.30-22.30 woensdag 19.30-22.30 donderdag 9.30-12.30

maandag 9.30-12.30 dinsdag 9.30-12.30, 11.00-14.00, 19.30-22.30 woensdag 19.30-22.30 donderdag 9.30-12.30 Workshops! Meer creativiteit in je werk Interactieve bijeenkomsten vormgeven Ideeën voor promotie van jouw onderneming Nieuwe producten voor jouw bedrijf Creatieve werkvormen (serie van 4 workshops) Wegens

Nadere informatie

In je kracht. Werkboek voor deelnemers

In je kracht. Werkboek voor deelnemers In je kracht Werkboek voor deelnemers Uitleg Mijn toekomst! Benodigdheden: Werkblad Mijn toekomst! (je kunt het Werkblad meegeven om thuis na te lezen, maar dit is niet noodzakelijk) Voor iedere deelnemers

Nadere informatie

Lesvoorbereiding: Grafische sector (beroep: drukker)

Lesvoorbereiding: Grafische sector (beroep: drukker) Lesvoorbereiding: Grafische sector (beroep: drukker) Klas: 3 de graad basisonderwijs Leervak: WO technologie maatschappij Onderwerp: Atelier i.v.m. de beroepssectoren en specifiek over de Grafische sector

Nadere informatie

Theater/Bioscoop De Nieuwe Kolk

Theater/Bioscoop De Nieuwe Kolk Theater/Bioscoop De Nieuwe Kolk Reclame maken, doe je zo! Groep 6 Thema-overzicht Thema-overzicht Reclame maken, doe je zo! Groep 6 Theater/Bioscoop De Nieuwe Kolk Kern van het thema Het thema Functies

Nadere informatie

Een uitvinding hoeft niet alleen je eigen leven een stukje makkelijker te maken, denk ook aan de wereldproblemen

Een uitvinding hoeft niet alleen je eigen leven een stukje makkelijker te maken, denk ook aan de wereldproblemen Wat is jouw uitvinders naam? INTRODUCTIE Als je dit boekje in handen hebt, ben je waarschijnlijk iemand die al een uitvinding heeft bedacht en daarmee de wereld gaat veranderen voor jezelf en anderen,

Nadere informatie

NEDERLAND VIERT 100 JAAR DE STIJL DESTIJLUTRECHTAMERSFOORT.NL ONTDEK HET IN UTRECHT & AMERSFOORT! LESSUGGESTIES 100 JAAR DE STIJL GROEP 1 T/M 4

NEDERLAND VIERT 100 JAAR DE STIJL DESTIJLUTRECHTAMERSFOORT.NL ONTDEK HET IN UTRECHT & AMERSFOORT! LESSUGGESTIES 100 JAAR DE STIJL GROEP 1 T/M 4 NEDERLAND VIERT 100 JAAR DE STIJL ONTDEK HET IN UTRECHT & AMERSFOORT! LESSUGGESTIES 100 JAAR DE STIJL GROEP 1 T/M 4 1 HANDLEIDING LESSUGGESTIES MONDRIAAN TOT DUTCH KLEURENPALET De leerlingen kunnen de

Nadere informatie

ONTDEK HET ZELF HANDLEIDING VOOR DE LEERKRACHT VOOR DE HELE SCHOOL

ONTDEK HET ZELF HANDLEIDING VOOR DE LEERKRACHT VOOR DE HELE SCHOOL ONTDEK HET ZELF HANDLEIDING VOOR DE LEERKRACHT VOOR DE HELE SCHOOL IN DEZE HANDLEIDING VIND JE ALLE INFORMATIE OVER HET MAKEN VAN HET ONTDEK HET ZELF POP-UP MUSEUM TIJDENS DE KINDERBOEKENWEEK. DE OPDRACHTEN,

Nadere informatie

The Yes Men. Out-Smarting Capitalism 13.07.14-30.11.14

The Yes Men. Out-Smarting Capitalism 13.07.14-30.11.14 The Yes Men Out-Smarting Capitalism Kapittelstraat 6 Postbus 230 NL-6130 AE Sittard 13.07.14-30.11.14 Tel : +31 46 451 3460 Fax : +31 46 452 9111 HAVO/VWO-versie CKV Kijkwijzer voor leerlingen van het

Nadere informatie

Drukte bij de molen groep 5/6

Drukte bij de molen groep 5/6 Verhalend ontwerp over Olie- en Koren Woldzigt in Roderwolde Drukte bij de groep 5/6 Episode 1: Mensen rond 1900 De leerkracht laat een oud kistje of blikje zien. Daarin zitten allemaal kaartjes. Op die

Nadere informatie

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent? Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt

Nadere informatie

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Groep 8 Les 1. Boeven in beeld Les 1. Boeven in beeld Nationaal Gevangenismuseum Groep 8 120 minuten Samenvatting van de les De les begint met een klassikaal

Nadere informatie

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014 LERAREN HANDBOEK 1e Editie, 2014 1. Je eerste Workshop Om te beginnen In dit Leraren Handboek vind je een paar tips en tricks die je kunnen helpen bij het voorbereiden van je workshop. Als je nog nooit

Nadere informatie

CREATIVITEIT KUN JE LEREN! ICC netwerkdag, 31 mei 2018 Ellie van den Bomen

CREATIVITEIT KUN JE LEREN! ICC netwerkdag, 31 mei 2018 Ellie van den Bomen CREATIVITEIT KUN JE LEREN! ICC netwerkdag, 31 mei 2018 Ellie van den Bomen Programma Wat is creativiteit? Creatieve mensen en hun kenmerken Het creatief proces Hoe herken je creativiteit bij kinderen?

Nadere informatie

Opdracht bij een bedrijfsbezoek door leerlingen Een aantrekkelijk bedrijfsbezoek speurtocht door het bedrijf

Opdracht bij een bedrijfsbezoek door leerlingen Een aantrekkelijk bedrijfsbezoek speurtocht door het bedrijf Opdracht bij een bedrijfsbezoek door leerlingen Een aantrekkelijk bedrijfsbezoek speurtocht door het bedrijf Introductie Er gebeuren allerlei activiteiten binnen een technisch bedrijf. Meer dan we ons

Nadere informatie

DURVEN ZIEN ERVAREN DELEN HET CREATIEF PROCES IN 5 DISCIPLINES

DURVEN ZIEN ERVAREN DELEN HET CREATIEF PROCES IN 5 DISCIPLINES DURVEN ZIEN ERVAREN DELEN HET CREATIEF PROCES IN 5 DISCIPLINES WENSEN / VERWACHTINGEN Deel met je buurman/buurvrouw Wie ben je? Waar kom je vandaan? Wat kom je halen? Wat wil je delen? WENSEN / VERWACHTINGEN

Nadere informatie

Oriëntatie: Samen Scholen Beeldende Kunsteducatie. Helma Molenaars en Grada Buren.

Oriëntatie: Samen Scholen Beeldende Kunsteducatie. Helma Molenaars en Grada Buren. Oriëntatie: Het doel van deze lessenserie is: bestaande foto s zoeken met een eigen verhaal erbij. Dan gaan jullie mensen deze fotoserie voorleggen en vragen welk verhaal zij erin zien. Tot slot gaan jullie

Nadere informatie

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6 MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6 Inleiding De museumles is onderdeel van een lessenreeks met receptieve, reflectieve en actieve onderdelen: - 2 voorbereidende lessen op school door eigen leerkracht

Nadere informatie

Geschiedenis en VOET

Geschiedenis en VOET Geschiedenis en VOET Per 1 september 2010 traden de nieuwe vakoverschrijdende eindtermen (VOET) in werking en vanaf 1 september 2011 zal de doorlichting de VOET meenemen in de focus van de scholen. De

Nadere informatie

Docentenhandleiding Educatieprogramma. Schilderspraktijken. Ary Lamme, Ary Scheffer aan het werk in het atelier, 1851. Primair Onderwijs groep 7 en 8

Docentenhandleiding Educatieprogramma. Schilderspraktijken. Ary Lamme, Ary Scheffer aan het werk in het atelier, 1851. Primair Onderwijs groep 7 en 8 Docentenhandleiding Educatieprogramma Schilderspraktijken Ary Lamme, Ary Scheffer aan het werk in het atelier, 1851 Primair Onderwijs groep 7 en 8 Inhoud Het Dordrechts Museum...p. 3 Algemene doelstelling

Nadere informatie

Wat moet je doen? Lees de informatie in dit pakketje

Wat moet je doen? Lees de informatie in dit pakketje AFVAL Wat moet je doen? Lees de informatie in dit pakketje Zoek meer informatie op de computer en bekijk filmpjes over het onderwerp (achterin deze lesbrief staan websites en links voor filmpjes) Overleg

Nadere informatie

Lesvorm: Onderwijsleergesprek en creatieve opdracht

Lesvorm: Onderwijsleergesprek en creatieve opdracht Persoon of personage? Solotentoonstelling Barbara Visser Lesbrief met enkele suggesties voor creatieve verwerkingslessen n.a.v. het bezoek aan de tentoonstelling van Barbara Visser in Museum De Paviljoens

Nadere informatie

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de kerstperiode

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de kerstperiode Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de kerstperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

kunstworkouts voortgezet

kunstworkouts voortgezet 2013 2015 kunstworkouts voortgezet kunst gaat over nu over jou en over mij Het Stedelijk Museum s-hertogenbosch richt zich op de actualiteit, op wat mensen nu beweegt en hoe ze hun leven actief kunnen

Nadere informatie

De laatste wens van Maarten Ouwehand

De laatste wens van Maarten Ouwehand De laatste wens van Maarten Ouwehand Een verhalend ontwerp voor CKV waarin leerlingen op school een museum ontwerpen, inrichten en openen. Gemaakt voor en door: Andreas College Katwijk en Bureau voor Educatief

Nadere informatie

RIETVELDS MEESTERWERK LEVE DE STIJL!

RIETVELDS MEESTERWERK LEVE DE STIJL! 2017 RIETVELDS MEESTERWERK LEVE DE STIJL! DOCENTENHANDLEIDING INFORMATIE + BEELDPAKKET VOORBEREIDENDE LES + VERWERKING Beste leerkracht, Voorafgaand aan het museumbezoek bij de tentoonstelling Rietvelds

Nadere informatie

IK ZIE, IK ZIE... BENNER

IK ZIE, IK ZIE... BENNER IK ZIE, IK ZIE... BENNER onderwijsprogramma primair onderwijs groep 5 t/m 8 INLEIDING Gerrit Benner vond de gewone wereld lang niet altijd even leuk, dus die schilderde hij ook niet. Maar achter die gewone

Nadere informatie

Een gebouw inrichten. Lesbrief over inrichting en afwerking. Project Topstages www.ontdektechniek.nu

Een gebouw inrichten. Lesbrief over inrichting en afwerking. Project Topstages www.ontdektechniek.nu Een gebouw inrichten Lesbrief over inrichting en afwerking Project Topstages www.ontdektechniek.nu Deel A: Voorbereiding Inleiding Het Mondial College krijgt binnenkort een nieuw gebouw. In dit gebouw

Nadere informatie

De kinderen zitten in een hoefijzeropstelling, omdat er iets gaan gebeuren vooraan in de klas. Iedereen moet dat goed kunnen zien.

De kinderen zitten in een hoefijzeropstelling, omdat er iets gaan gebeuren vooraan in de klas. Iedereen moet dat goed kunnen zien. Foto s uitbeelden 1 Doel: de leerlingen kunnen een eenvoudige handeling uitbeelden in houding en mimiek Benodigdheden: een fototoestel De kinderen zitten in een hoefijzeropstelling, omdat er iets gaan

Nadere informatie

DURVEN, ZIEN, ERVAREN & DELEN HET CREATIEF PROCES IN HET BASISONDERWIJS

DURVEN, ZIEN, ERVAREN & DELEN HET CREATIEF PROCES IN HET BASISONDERWIJS DURVEN, ZIEN, ERVAREN & DELEN HET CREATIEF PROCES IN HET BASISONDERWIJS PROCESGERICHTE DIDACTIEK leerkracht wie bepaalt het eindresultaat? leerling AMBACHTELIJKE DIDACTIEK PROCESGERICHTE DIDACTIEK VRIJE

Nadere informatie

Onlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek.

Onlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek. Beste docent, Onlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek. De leerlingen hebben in het museum onder andere

Nadere informatie

PROJECT 2014 FLL WORLD CLASS SM

PROJECT 2014 FLL WORLD CLASS SM PROJECT 2014 FLL WORLD CLASS SM In het FLL World Class SM Project zal jullie team: Een onderwerp kiezen waar jullie enthousiast over zijn of altijd al meer over hebben willen weten. Een innovatieve oplossing

Nadere informatie

Oefenen 1 punt verdienen Onderwerpen van de presentaties

Oefenen 1 punt verdienen Onderwerpen van de presentaties Presenteren vmbo-4 Presenteren is aan de ene kant een kunst de één is er beter in dan de ander maar aan de andere kant valt of staat elke presentatie met een goede voorbereiding en veel oefening. Bij presenteren

Nadere informatie

Maak zelf geld. Lesvoorbereiding. Verwondering. Kennis

Maak zelf geld. Lesvoorbereiding. Verwondering. Kennis Geld graad 1 Lesvoorbereiding Maak zelf geld Print 1 keer het verhaal Isaura s droom, Toon Isaura's foto op het smartboard Print de Braziliaanse munt, de real uit. Verwondering Lees het verhaal Isaura

Nadere informatie

Coalitielid met hart en ziel

Coalitielid met hart en ziel Coalitielid met hart en ziel Samenwerken vind ik belangrijk omdat... Peter Rooze 29 januari 2011 Teambuilding en samenwerking. Resultaten: 1. Kennismaking met - motieven van - collega s. 2. Betere samenwerking.

Nadere informatie

Tijdens dit blok richten wij ons op een van de volgende ontwerpdisciplines: Grafisch Ontwerp Product Ontwerp (ook wel Industrieel Ontwerp)

Tijdens dit blok richten wij ons op een van de volgende ontwerpdisciplines: Grafisch Ontwerp Product Ontwerp (ook wel Industrieel Ontwerp) Inleiding Ontwerpen komt in veel verschillende disciplines terug; bijvoorbeeld in mode, grafisch, product en meubel. Wat ontwerpers in elk vakgebied gemeen hebben is dat zij allemaal een kritische blik

Nadere informatie

naam WERKBLAD in de buurt van de school Bekijk de buurt waar de school staat. Probeer de vragen te beantwoorden.

naam WERKBLAD in de buurt van de school Bekijk de buurt waar de school staat. Probeer de vragen te beantwoorden. WERKBLAD in de buurt van de school Bekijk de buurt waar de school staat. Probeer de vragen te beantwoorden. Ga het vragen. Zoek in boeken en op internet. Schrijf de antwoorden op. Zoek er plaatjes bij.

Nadere informatie

Kunst&Cultuur BEELDENDE VORMING MUZIEK [1] leeropgave1. Introductie. Bij muziek ga je aan de slag met het thema en met muziek die jou aanspreekt!

Kunst&Cultuur BEELDENDE VORMING MUZIEK [1] leeropgave1. Introductie. Bij muziek ga je aan de slag met het thema en met muziek die jou aanspreekt! Kunst&Cultuur leeropgave1 Introductie IT S MY WORLD IK BEN... BEELDENDE VORMING Bij beeldende vorming creëer je met je handen. Jij maakt wie je zelf bent! MUZIEK Bij muziek ga je aan de slag met het thema

Nadere informatie

Lesbrief: Woonwijk van de toekomst Thema: Mens & Dienstverlenen in de toekomst

Lesbrief: Woonwijk van de toekomst Thema: Mens & Dienstverlenen in de toekomst Lesbrief: Woonwijk van de toekomst Thema: Mens & Dienstverlenen in de toekomst Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding In de toekomst zal onze samenleving er anders

Nadere informatie

WAARDIG LEVEN IN BELGIË HISTORISCH ONDERZOEK

WAARDIG LEVEN IN BELGIË HISTORISCH ONDERZOEK WAARDIG LEVEN IN BELGIË HISTORISCH ONDERZOEK 1. TOELICHTING Tijdens het bezoek aan de Democratiefabriek hebben jullie kunnen vaststellen dat bepaalde elementen essentieel zijn om tot democratie te komen.

Nadere informatie

GELOVEN IN DE WERELD LESBRIEF VOORTGEZET ONDERWIJS TOT ZIENS IN 0NS MUSEUM! GELOVEN IN DE WERELD PAG > 1

GELOVEN IN DE WERELD LESBRIEF VOORTGEZET ONDERWIJS TOT ZIENS IN 0NS MUSEUM! GELOVEN IN DE WERELD PAG > 1 PAG > 1 GELOVEN IN DE WERELD VOORTGEZET ONDERWIJS LESBRIEF WAAR GELOOF JIJ IN? Overal in de wereld geloven mensen. Ze geloven in goden, natuurkrachten, voorouders of geloven juist dat dit allemaal niet

Nadere informatie

Dit ben ik: selfies en portretten

Dit ben ik: selfies en portretten Docentenhandleiding Educatieprogramma Dit ben ik: selfies en portretten Primair Onderwijs groep 7 en 8 Inhoud Het Dordrechts Museum p.3 Algemene doelstelling programma p.3 Aansluiting bij kerndoelen p.3

Nadere informatie

LESVOORBEREIDING. Gegevens over de student Gegevens over de school en de klas Gegevens over de les Naam: Vak: Muzische vorming Groep: 1A

LESVOORBEREIDING. Gegevens over de student Gegevens over de school en de klas Gegevens over de les Naam: Vak: Muzische vorming Groep: 1A Studiegebied Onderwijs, campus Brugge Opleiding bachelor lager onderwijs Xaverianenstraat 10-8200 Brugge (Sint-Michiels) Tel. 050 30 51 38 Fax 050 30 51 01 coördinator: lieve.lootens@khbo.be contactpersoon:heidi.vereecke@khbo.be

Nadere informatie

Hoe kunnen we WAT ACTIE zodat IETS VERANDERT

Hoe kunnen we WAT ACTIE zodat IETS VERANDERT Anouk Nooteboom Hand-out Cultuurhelden Delft Werkvormen creatief proces & passende vragen In dit document zijn een aantal werkvormen te vinden die toe te passen zijn binnen het creatief proces. Bij de

Nadere informatie

Portfolio 2014 / 2015 CKV Voor klas 3

Portfolio 2014 / 2015 CKV Voor klas 3 Portfolio 2014 / 2015 CKV Voor klas 3 Naam: Klas: Inleiding Dit is jouw persoonlijke CKV-portfolio, waarmee je het onderdeel CKV in het derde en vierde leerjaar afrondt. CKV is een wettelijk verplicht

Nadere informatie

werkbladen, telefoons en opnametoestel

werkbladen, telefoons en opnametoestel DE BAAN OP! De jongeren organiseren zelf één of meerdere bedrijfsbezoeken. Ze verzamelen informatie over verschillende bedrijven en op basis hiervan kiezen ze met de hele klas het meest interessante bedrijf

Nadere informatie

en zelfbeeld Lichamelijke ontwikkeling Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 1: Wie ben ik Lesoverzicht

en zelfbeeld Lichamelijke ontwikkeling Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 1: Wie ben ik Lesoverzicht I Lichamelijke ontwikkeling en zelfbeeld Les 1: Wie ben ik Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen worden zich meer bewust van eigen talenten en eigenschappen en ontwikkelen een positief zelfbeeld. Kinderen kunnen

Nadere informatie

De meerkeuzevragen bij opdracht 2 zijn op dezelfde manier geformuleerd als de vragen in de toetsen van het Cito.

De meerkeuzevragen bij opdracht 2 zijn op dezelfde manier geformuleerd als de vragen in de toetsen van het Cito. Handleiding niveau A De blokles Na elke Nieuwsbegrip-cyclus van vijf weken volgt een blokles in de zesde week. De leerlingen passen in deze les alle strategieën toe. Ook maken ze een sleutelschema bij

Nadere informatie

Openingsuren en bereikbaarheid: Ma Di Wo Do Vrij ZA

Openingsuren en bereikbaarheid: Ma Di Wo Do Vrij ZA PEDAGOGISCHE FICHE Laatst gewijzigd op: 27/Mar/09 ORGANISATIE: ECUADORGALLERY METHODIEK: CREATIEVE SCHILDEREN 1. Algemene info Adres: Bretagnestraat 25, 17 1200 Brussel Tel: 027704310-0494486164 Fax: /

Nadere informatie

Lestip 'Jacques naar de stad'

Lestip 'Jacques naar de stad' Lestip 'Jacques naar de stad' Over het boek Jacques is een klein, mollig hondje met een trui aan. Samen met zijn vriend meneer Wiebelsok trekken ze de stad in. Ze drinken een kopje thee in een café en

Nadere informatie

kunstlessen voor het primair onderwijs

kunstlessen voor het primair onderwijs 2013 2015 kunstlessen voor het primair onderwijs kunst gaat over nu over jou en over mij In kunst kan en mag bijna alles. Je kunt het zo gek niet bedenken of je kunt het maken. Met kunst kun je dromen

Nadere informatie

Drents Museum. Wat als de stoel van meneer Rietveld kon praten? Groep 3 Thema-overzicht

Drents Museum. Wat als de stoel van meneer Rietveld kon praten? Groep 3 Thema-overzicht Drents Museum Wat als de stoel van meneer Rietveld kon praten? Groep 3 Thema-overzicht Thema-overzicht Drents Museum Groep 3 Essentie van het thema Beeldcultuur kan omschreven worden als een maatschappelijke

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,

Nadere informatie

Versie 03/10/2016 em ( zorg )

Versie 03/10/2016 em ( zorg ) Versie 03/10/2016 em ( zorg ) Schoolwerkplan Onderwijsstraat 2 1500 Halle Gemeenveldstraat 34 1652 Beersel (Alsemberg) (filiaal lagere graad, gelegen naast CC De Meent) Middelbare Graad Volwassenen Oriëntatie

Nadere informatie

Reflectiegesprekken met kinderen

Reflectiegesprekken met kinderen Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen

Nadere informatie

3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken?

3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken? Werkblad: 1. Wat is je leerstijl? Om uit te vinden welke van de vier leerstijlen het meest lijkt op jouw leerstijl, kun je dit simpele testje doen. Stel je eens voor dat je zojuist een nieuwe apparaat

Nadere informatie

INLEIDING FOCUS eerste graad

INLEIDING FOCUS eerste graad INLEIDING Waarom minder energie verbruiken? We hebben elke dag energie nodig om van alles en nog wat te kunnen doen: koken, verwarmen, machines laten werken Die energie maken kan op heel veel verschillende

Nadere informatie

CREATIEF CONCEPTEN OP BASIS VAN CREATIVITEIT HOE? ZO!

CREATIEF CONCEPTEN OP BASIS VAN CREATIVITEIT HOE? ZO! CREATIEF CONCEPTEN OP BASIS VAN CREATIVITEIT HOE? ZO! INHOUDSOPGAVE STARTFASE VOORAF - IS HET EEN ONDERWERP VOOR CREATIVITEIT? - ANALYSEVRAGEN - BRIEFING MET PROBLEEMEIGENAAR DE CREATIEVE SESSIE - SPELREGELS

Nadere informatie