Nathalie Charlier, Stefaan Nijs, Marc Sabbe EERSTE HULP. Wegwijzer voor zorgberoepen. Acco Leuven / Den Haag

Transcriptie

1 Nathalie Charlier, Stefaan Nijs, Marc Sabbe EERSTE HULP Wegwijzer voor zorgberoepen Acco Leuven / Den Haag

2 Inhoud Woord vooraf 11 Hoofdstuk 1 De dringende geneeskundige hulpverlening Structuur van de dringende geneeskundige hulpverlening in Europa De patiënt De oproeper Het dispatchingsysteem Medische respons De wetgeving van de Dringende Geneeskundige Hulpverlening in België De verplichting van elke burger om hulp te bieden aan een persoon in nood De wetgeving op de dringende geneeskundige hulpverlening Eénvormig oproepsysteem Eerste hulp ter plaatse Vervoer naar het dichtstbijzijnde erkende ziekenhuis Ziekenhuisopname in een erkend ziekenhuis Enkele kritische bedenkingen Het 1733-project 21 Hoofdstuk 2 Evaluatie van een noodsituatie Evaluatie van een incident, de omgeving en de vitale functies van het slachtoffer of patiënt Verkenning van de omgeving van het incident Beoordeling van het slachtoffer of de patiënt De eerste beoordeling De snelle ruwe eerste beoordeling De fijnere eerste beoordeling De tweede beoordeling De houding van de patiënt of het slachtoffer De ondervraging van de patiënt of het slachtoffer Het klinisch onderzoek Alarmering: oproep van professionele hulp Specifieke noodsituaties met specifieke aandachtspunten Verkeersongeval Arbeidsongeval Brand CBRNe-incident 35 Hoofdstuk 3 Zuurstofvoorziening en zuurstofschuld Het levensbelang van zuurstof Hoe komt zuurstof van de lucht in onze cellen? Zuurstof in de atmosfeer Hoogteverschil Aanwezigheid van een ander gas of damp in de atmosfeer 42

3 6 Eerste hulp - wegwijzer voor zorgberoepen Vrije luchtweg Zuurstof in de alveolen of longblaasjes Diffusie van de alveool naar de bloedvaten Zuurstof in het bloed De dissociatie van zuurstof en hemoglobine (Hb) Hemoglobineconcentratie Aangeboren afwijkingen Andere stoffen met een hoge bindingscapaciteit voor hemoglobine De circulatie Diffusie naar en in de cel Balans tussen zuurstofvraag en -aanbod Basic Life Support 52 Hoofdstuk 4 Verbanden en spalken Inleiding Wondverbanden Kompressen Wondverbanden die niet in de wonde kleven Wondverband met een actief bestanddeel Wondverband met kleefpleister Beschermende en absorberende laag Natuurlijke watten Synthetische watten Zwachtels Fixatiezwachtels Drukzwachtels Tubulaire verbanden Taping Gipsverbanden Types gipsverbanden Aandachtspunten bij het aanleggen en verwijderen van een gipsverband Kleefpleisters Specifieke immobiliserende verbanden Spalken Vacuümspalk Vacuümmatras 67 Hoofdstuk 5 Wonden en wondzorg Inleiding Soorten wonden Schaafwonden Snijwonden Scheurwonden Kneuswonden Bijtwonden Penetrerende wonden Steekwonden Schotwonden Brandwonden Diepte van de thermische verbranding 77

4 Inhoud Uitgebreidheid van de thermische verbranding Plaats van de thermische verbranding Systemische effecten van een thermische verbranding Eerste hulp bij brandwonden Chemische brandwonden Injectiewonden door vloeistoffen onder hoge druk Drukblaren Wondheling Hemostase en coagulatiefase Inflammatiefase Angiogenese Fibroproliferatieve fase Littekenvorming Epithelialisatie Littekenremodeling Beoordeling van wonden Anamnese: hoe, wanneer, comorbiditeit en vaccinatietoestand Wondonderzoek Behandeling van wonden Ontsmettingsmiddelen Alcohol 70% Chloorderivaten: chloramine 0,5% in water of alcohol Chloorhexidinederivaten Joodderivaten Kwikverbindingen Bloedingen Soorten bloedingen Hypovolemische shock Behandeling van bloedingen Neusbloeding Blijvende tandbloedingen Uitwendige bloedingen Rechtstreekse druk Hoogstand bij bloedingen aan een lidmaat Vermoeden van arteriële bloeding Bijzondere omstandigheden Bloedingen in de halsstreek Amputatie van een lidmaat 92 Hoofdstuk 6 Wekedelenletsels en fracturen Kneuzing Verstuiking Spierletsel Spiercontusio Spierscheur Spierkramp Logesyndroom Peesletsel Ontsteking Peesscheur of -afrukking Ontwrichting Heupluxatie Schouderluxatie Fractuurluxatie van een enkel Fractuur 102

5 8 Eerste hulp - wegwijzer voor zorgberoepen Hoofdstuk 7 Houdingen en evacuatietechnieken Inleiding Houdingen Rugligging Rugligging met de benen in hoogstand Stabiele zijligging: veiligheidshouding Halfzittende houding Buikligging Zittende houding Evacuatietechnieken Verplaatsen met steun Evacuatie met een stoel Evacuatie met twee hulpverleners Rautekmethode Specifieke omstandigheden Een drenkeling redden Een helm afnemen Manuele lineaire halsstabilisatie (manual in line stabilisation of MILS) 112 Hoofdstuk 8 Hoofd- en wervelzuilletsels Schedel- en hersenletsels Aangezichtsletsel Oogletsels Vuil in het oog Stomp oogtrauma Snijwonde rond het oog Penetrerende oogletsels Oogverbranding Letsels aan het strottenhoofd Letsels aan de wervelkolom Letsels aan de halswervels Letsels van de overige wervels 120 Hoofdstuk 9 Thoraxletsels Letsels aan de thorax- of borstkaswand Inwendige thoraxletsels 126 Hoofdstuk 10 Abdominale letsels Letsels aan de buikwand Letsels aan de abdominale inwendige organen Letsels aan het bekken 132

6 Inhoud 9 Hoofdstuk 11 Medische urgentie Inleiding Stoornissen van het bewustzijn Zuurstoftekort of hypoxie Suikertekort of hypoglycemie Tijdelijk bewustzijnsverlies Syncope Epileptische aanval TIA (transient ischemic attack) of CVA (cerebrovasculair accident) Migraine met bijkomende symptomen Stoornissen van de ademhaling Piepende ademhaling bij in- of uitademen Ventilatoir en respiratoir falen Stoornissen van de circulatie Angor Hartinfarct of acuut myocardinfarct Hartritmestoornissen Vasculaire urgenties Occlusie van een arterie Occlusie van een vene (DVT) Longembolen Allergische reacties Eerste graad allergische reactie Tweede graad allergische reactie Derde en vierde graad allergische reactie Andere vormen van shock Distributieve shock Hypovolemische shock Obstructieve shock Buikpijn Specifieke aandachtspunten en symptomen bij buikpijnklachten Specifieke aandoeningen 154 Hoofdstuk 12 Urgenties door omgevingsfactoren Elektrocutie Verdrinking Urgenties door extreme temperaturen Accidentele hypothermie Accidentele hyperthermie Hoogteziekte Acclimatisatie Acute hoogteziekte (AMS) en hoogtegerelateerd cerebraal oedeem (HACE) Longoedeem op grote hoogte (HAPE) 168 Hoofdstuk 13 Vergiftiging of intoxicatie Inleiding Soorten intoxicaties Blootstelling Hoe herkennen? 175

7 10 Eerste hulp - wegwijzer voor zorgberoepen 13.5 Hoe behandelen? Ondersteunende of supportieve behandeling Absorptie van het product verminderen De eliminatie van het product verhogen Antigif of antidotum Psychosociale aanpak 177 Hoofdstuk 14 Eerste hulp bij grootschalige incidenten en rampen Inleiding Wat is een grootschalig incident of een ramp? Soorten grootschalige incidenten of rampen Rampengeneeskunde, een switch in het medisch denken Het proportioneren van de slachtoffers Het proportioneren van de middelen en het personeel Operationele indeling van het rampterrein Operationele aspecten van rampengeneeskunde 186 Hoofdstuk 15 Specifieke groepen Kinderen Fijnere eerste beoordeling Trauma Ziekte (luchtweg kleiner - infecties - buikpijn moeilijk) Intoxicaties Kindermishandeling Zwangere vrouwen Ouderen Multiculturele samenleving Seksueel grensoverschrijdend gedrag en verkrachting 195