ispex Olivier Burggraaff Universiteit Leiden ispex Take-home EYEONWATER Concept en mogelijkheden Ik ben Olivier

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "ispex Olivier Burggraaff Universiteit Leiden ispex Take-home EYEONWATER Concept en mogelijkheden Ik ben Olivier"

Transcriptie

1 ispex Olivier Burggraaff Universiteit Leiden 1 2 ispex 3 4 Take-home Ik ben Olivier ispex: water meten met je smartphone EYEONWATER Concept en mogelijkheden Citizen Science Lab olivier@ispex.nl This project has received funding from the European Union s Horizon 2020 research and innovation programme under grant agreement No

2 Simpel Concept Voorbeeld 1: EyeOnWater Observatie: 1. Meet: Neem met instructies een foto 2. Vergelijk: Voeg informatie toe waar nodig of corrigeer de automatisch invoer 3. Verzend: Data wordt verzonden naar de server inclusief metadata uit de smartphone zoals datum/tijd, GPS-locatie, belichting, hoek, etc. 4. Valideer: Ga naar bijbehorende website en vergelijk je eigen meting met die van anderen. Ook beheerders krijgen een bericht van nieuwe meldingen Community van 500+ gebruikers wereldwijd met observaties Gebruikers: Enthousiaste vrijwilligers (interesse en onderzoek naar lokale waterkwaliteit) Universitair onderzoek naar waterkwaliteit (Data verzamelen via app) Scholen voor educatie Twee validaties voor kwaliteit data: door gebruiker zelf en automatisch op server Enthousiaste vrijwilligers Universitair onderzoek 900 observaties in Portland, Amerika 470 observaties Borneo 470 observaties Nieuw-Zeeland EyeOnWater backpack Voorbeeld 2: Waterplantmelder Waterbewustzijn via premium backpack: Tests voor: alkaliteit, koolstofdioxide, opgeloste zuurstof, hardheid, nitraat, fosfaat, geleidbaarheid, doorzicht en PH. Handleiding instructiekaarten en lesmateriaal Resultaten invoeren in app Wordt ook gebruikt door experts zoals rangers in Australië Ook mogelijk eigen backpack te ontwikkelen Prikkel gebruiker: Waterplanten overlast Prikkel beheerder: In kaart brengen overlast en laag houden monitoringskosten Community van 500+ gebruikers in minder dan 1 jaar

3 Resultaat: 300+ observaties BEDANKT VOOR UW AANDACHT! 13 CONTACT T E info@maris.nl E peter@maris.nl WEBSITES Stille Waters Doorgronden Probleemstelling - Doelstelling Doelstellingen 1. Bepaling ecologische basiskwaliteit 2. Update kaart Stille Waters Limburg 3. Sensibilisatie & educatie ecologie + onderzoekscompetenties Deelprojecten Katrien Hendrickx Coördinator Netwerk Citizen Science Limburg België 1. breed publiek 2. 2 de & 3 de graad SO 3. vrijwilligers Aantal deelname buiten België en Nederland: 17 Nederland: 35 Resultaten Project breed publiek 2018 België:

4 De omgeving Selectie gegevens voor analyse Totaal aantal SW: 1037 Totaal aantal gegevenslijnen die voldoende volledig zijn ingevuld: 478 Totaal tuin- & parkvijvers: 622 Aantal tuin- + parkvijvers die voldoende volledig zijn ingevuld voor verwerking van resultaten: 326 tuin: 53% ander: 40 % park: 7% Methodiek bepaling ecologische basiskwaliteit waterelement Methodiek van ecologische watersysteemanalyse met ecologische sleutelfactoren STOWA aangepast voor een breed publiek Bijkomende oproep om namen van soorten(groepen) in te geven via waarnemingen.be 1. herstel van ondergedoken waterplanten productiviteit van het water (ESF 1) helderheid van het water (ESF 2) de productiviteit van de bodem (ESF 3) 2. herstel van gewenste soorten(groepen) habitatgeschiktheid (ESF 4) verspreiding van planten en dieren (ESF 5) invloed van onderhoud en vraat op soorten (ESF 6) 3. specifieke situaties organische belasting (ESF 7) in bodem en water mogelijke verontreinigende stoffen (ESF 8) 4. omgeving met zijn functies (ESF 9) Limburgse kaart Stille Waters Doorgronden Soorten(groepen) in tuin- en parkvijvers Creatie kaart: INBO, Natuurpunt, Provincie met partners Aanpassing met 125 tuin- en parkvijvers Watervlakken en parameters in attributentabel Raadpleegbaar op geo.limburg Libellen (9), kleine ongewervelde waterdieren (85%), vlinders (81%), amfibieën (80%), vissen (68%), watervogels (10 %) Speciale soorten: loos blaasjeskruid, kamsalamander, fijn hoornblad, bruin cypergras (niet uitgezet of aangeplant) Groepen dieren: zoetwaterpissebed, zoetwatervlokreeft, eendagsvlieg (larve), glazenmaker (nimf), waterjuffer (nimf), duikerwants, schaatsenrijder, bootsmannetje, zwart bootsmannetje, bont bootsmannetje, waterschorpioen, waterroofkevers, watervlo, Exotische invasieve waterplanten: 3 van de vijvers: parelvederkruid, waterteunisbloem en waterpest,

5 Resultaten parameters Fitheid van tuin- en parkvijvers Rapport: Aandachtspunten Passie voor natuur delen Resultaten Educatief project Anderen begeleiden in onderzoek Ambassadeurschap

6 Aantal scholen: 31 Aantal onderzoeken (klassen): 127 Bepalen van algemene basiskwaliteit van 35 vijvers Matig tot goede biologische kwaliteit (gemiddelde biotische index = 6,1/9) Project vrijwilligers Zelf aan onderzoek doen Projecten van Netwerk Citizen Science Werkgroepen Netwerk Natuuronderzoek Waterwerkgroep Netwerk Natuuronderzoek & Netwerk Citizen Science & Natuurhistorisch Genootschap (EPT) slaan de handen in elkaar Zelf aan onderzoek doen 4 excursies van Natuurhistorisch Genootschap en Netwerk Natuuronderzoek & Netwerk Citizen Science Wanneer: maart tot juni Locaties: Stamprooierbroek en Voeren Afsluitende determinatieavond: oktober woensdag 27 maart vrijdag 19 april zaterdag 11 mei en zaterdag 8 juni 2019 Geïnteresseerd: katrien.hendrickx@limburg.be of meld je aan stand PNC Abiotische eigenschappen van alle waterelementen Bodem: alle waterelementen Einde Vijverfolie: 52% bentoniet/kleimat: 1% vijvergrond uit de handel: 2% Voeding: alle waterelementen beton: 2% natuurlijke klei: 5% regenwater andere: 8 % grondwater 39 % 100 % natuurlijk zand: 15 % natuurlijke leem: 11% kraanwater 26 % waterloop 8 % andere 6 % waterzuivering of rietveld 3 %

7 Abiotische eigenschappen van tuin- en parkvijvers Beheer van de tuin- en parkvijver Helling oevers Uitgehold (> 90 ): 1% Zwak hellend (0-15 ): 19% Oeverversteviging Wordt vegetatie verwijderd? volledig in 1 keer: 5% volledig maar gefaseerd: 8% gedeeltelijk: 50% neen: 38% Wordt slib verwijderd en hoe frequent? 2 keer per jaar: 6% om de 2 jaar: 8% 1 keer per Neen: 40% jaar: 13% Zeer stijl tot recht (45-90 ): 60 % andere: Sterk hellend (15-45 ): 21 8% % hout: 26% nee: 29% Frequentie van vegetatie verwijderen? om de 2 jaar: 13% meerdere keren per jaar: 18% om de 3 jaar of meer: 15% stortsteen: (korven): 5% 1 keer per jaar: 37% 2 keer per jaar: 1 metaal: golfplaten: 7% beton: 19% puin: 1% om de 3 jaar of meer: 23% meerdere keren per jaar Indicaties van vervuiling in tuin- en parkvijvers Biotische eigenschappen van tuin- en parkvijvers vissen voeren bodem slechtzichtbaar veel bomen rond de vijver = bladafval slibvorming (experiment) dikke laag plantenresten op de kroos > 25 % van het wateropp algen - gelijkmatig verdeeld over andere algen - drijvende matten vormend ja duidelijk groen water gasontwikkeling duidelijk geur rotte eieren 5% 5% 2% 1% 9% 17% 32% 30% 41% meerdere keren per week: 53% 57% 63% 69% Dagelijks: 43% 1 keer per week: Open water Waterplanten met drijvende bladeren, wortelend in de bodem Ondergedoken waterplanten Drijvende waterplanten (zoals kroos) Moerasplanten uniform 1 soort max 3 soorten divers 24 % 43% > 75% totale opp. 22 % 10% 25% > < 75% 26% totale opp. 45% 23% <25% totale opp. 22% 4 Niet aanwezig 28% 13% 28% 53% 3% 19% 55% 21% 7% 20% 73% Matthijs Begheyn STOWA - GLOBE Nederland Shock The Frog Item start bij

8 319 locaties 459 metingen dieren Doelen Het betrekken van het brede publiek bij (ecologische) waterkwaliteit. Het betrekken van basis- en middelbare scholen bij waterkwaliteit. Het zichtbaar maken reeds bestaande waterdiertjes onderzoeken Het geven van een tool voor het doen van monitoring m.b.v. citizen science Communicatie Educatie Gebruik data Terugkoppeling

9 Vandaag aanwezig voor vragen: Matthijs Begheyn (GLOBE Nederland / Shock The Frog) Anton Gerritsen (GLOBE Nederland / Waterspin) 1.3 Citizen Edwin Peeters (Wageningen UR) 2.3 Science Julian Starink (ministerie I&W) 49 9

Doe ook mee, meet de fitheid van je vijver en maak kans op een verwenweekend voor twee personen in het RivierPark Maasvallei.

Doe ook mee, meet de fitheid van je vijver en maak kans op een verwenweekend voor twee personen in het RivierPark Maasvallei. 1 Meet de Fitheid van je Vijver Fijn dat je wil meedoen! Stille Waters Doorgronden wil elke Limburgse vijver of poel in kaart brengen. Elke vijver - ook die van jou, je familie of vrienden - telt. Die

Nadere informatie

Chemisch wateronderzoek 1. klimaatstad. water leeft 2. Abio. klimaatstad

Chemisch wateronderzoek 1. klimaatstad. water leeft 2. Abio. klimaatstad Chemisch wateronderzoek 1 water leeft 2 Abio Chemisch wateronderzoek 2 Chemisch wateronderzoek 3 WATER LEEFT Chemisch wateronderzoek Een goede waterkwaliteit is van groot belang voor het leven van waterdieren

Nadere informatie

In de troebele sloot kunnen daarentegen geen boten varen en deze zal dus, volgens ons, veel minder vervuild zijn.

In de troebele sloot kunnen daarentegen geen boten varen en deze zal dus, volgens ons, veel minder vervuild zijn. Verslag door een scholier 1793 woorden 30 mei 2017 7,4 7 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Helderheid en waterdieren Namen: Rosa van den Hoeven, Laila Vogel en Aryanne Abma Klas: G3A

Nadere informatie

De Gouden Ham. Onderzoek blauwalgen. Rapportage : September 2007.

De Gouden Ham. Onderzoek blauwalgen. Rapportage : September 2007. Drema Waterbehandeling BV Daltonstraat 16 3316 GD Dordrecht The Netherlands Tel: 0031 78 618 40 11 Fax:0031 78 618 77 80 www.drema.nl Onderzoek blauwalgen De Gouden Ham Rapportage : September 2007. Ten

Nadere informatie

ONDERZOEK NAAR DE WATERKWALITEIT

ONDERZOEK NAAR DE WATERKWALITEIT ONDERZOEK NAAR DE WATERKWALITEIT Naam: Klas: Datum: 1 Situering van het biotoop Plaats: Type water: vijver / meer / ven / moeras/ rivier / kanaal / poel / beek / sloot / bron Omgeving: woonkern / landbouwgebied

Nadere informatie

ANTWOORDBLADEN WATEREXCURSIE. 1 Tekenblad bij Opdracht 1. Naam van de school: Naam van de sloot of de straat langs de sloot: Jullie namen:

ANTWOORDBLADEN WATEREXCURSIE. 1 Tekenblad bij Opdracht 1. Naam van de school: Naam van de sloot of de straat langs de sloot: Jullie namen: ANTWOORDBLADEN WATEREXCURSIE 1 Tekenblad bij Opdracht 1 Naam van de school: Naam van de sloot of de straat langs de sloot: Jullie namen: Water antwoord- en rapportbladen 2015 1 2 VERONTREINIGING 2a Zet

Nadere informatie

De Gouden Ham. Onderzoek blauwalgen. Rapportage : Augustus 2007.

De Gouden Ham. Onderzoek blauwalgen. Rapportage : Augustus 2007. Drema Waterbehandeling BV Daltonstraat 16 3316 GD Dordrecht The Netherlands Tel: 0031 78 618 40 11 Fax:0031 78 618 77 80 www.drema.nl Onderzoek blauwalgen De Gouden Ham Rapportage : Augustus 2007. Ten

Nadere informatie

WATER LEEFT Chemisch wateronderzoek

WATER LEEFT Chemisch wateronderzoek Chemisch wateronderzoek 1 WATER LEEFT Chemisch wateronderzoek Een goede waterkwaliteit is van groot belang voor het leven van waterdieren en waterplanten. Biologisch leven in het water is afhankelijk van

Nadere informatie

ONDERZOEKSBLAD WATER LEEFT GROEP 7-8

ONDERZOEKSBLAD WATER LEEFT GROEP 7-8 1 ONDERZOEKSBLAD WATER LEEFT GROEP 7-8 (WATERKWALITEIT EN NATUUR) DOCENT Ga nu zelf op onderzoek uit naar water in jouw omgeving! Welke planten groeien in het water, welke dieren leven er en hoe natuurlijk

Nadere informatie

WATER LEEFT Biologisch wateronderzoek

WATER LEEFT Biologisch wateronderzoek Biologisch wateronderzoek 1 WATER LEEFT Biologisch wateronderzoek Om een uitspraak te doen over de kwaliteit van het water kan je naast een chemisch wateronderzoek ook een biologische methode toepassen.

Nadere informatie

Een ongenode gast: Amerikaanse rivierkreeft

Een ongenode gast: Amerikaanse rivierkreeft Amerikaanse rivierkreeft Een ongenode gast: Opzet workshop Een ongenode gast: Inleiding (Fabrice Ottburg; WUR) Nader inzoomen op een aantal projecten (Winnie Rip; Waternet) Praktijk ervaring aanpak (Jouke

Nadere informatie

klimaatstad water leeft 1 Bio

klimaatstad water leeft 1 Bio water leeft 1 Bio Biologisch wateronderzoek 2 werkbundel voor 2 de en 3 de graad secundair onderwijs Biologisch wateronderzoek 3 WATER LEEFT Biologisch wateronderzoek Om een uitspraak te doen over de kwaliteit

Nadere informatie

Biotoopstudie water. 1ste en 2 de graad secundair onderwijs Veldwerkboekje

Biotoopstudie water. 1ste en 2 de graad secundair onderwijs Veldwerkboekje Biotoopstudie water 1ste en 2 de graad secundair onderwijs Veldwerkboekje Veldwerk: onderzoek in en rond het water WAT? Ecologie bestudeert de relaties tussen levende wezens en hun omgeving en tussen levende

Nadere informatie

PACCO-PARAMETERS DO - DOSSOLVED OXYGEN EC- DE ELEKTRISCHE CONDUCTIVITEIT ORP- DE REDOXPOTENTIAAL T - DE TEMPERATUUR. PaccoParameters

PACCO-PARAMETERS DO - DOSSOLVED OXYGEN EC- DE ELEKTRISCHE CONDUCTIVITEIT ORP- DE REDOXPOTENTIAAL T - DE TEMPERATUUR.   PaccoParameters PACCO-PARAMETERS PH DO - DOSSOLVED OXYGEN EC- DE ELEKTRISCHE CONDUCTIVITEIT ORP- DE REDOXPOTENTIAAL T - DE TEMPERATUUR PH De ph geeft de zuurtegraad van het water weer. Ze varieert doorgaans op een schaal

Nadere informatie

Rapportage project: Vaststellen van de nulsituatie in de gemeente Noordenveld bij de vijverpartij de vijfde verloting.

Rapportage project: Vaststellen van de nulsituatie in de gemeente Noordenveld bij de vijverpartij de vijfde verloting. Page 1 of 35 Rapportage project: Vaststellen van de nulsituatie in de gemeente Noordenveld bij de vijverpartij de vijfde verloting Uitgevoerd door: Laboratorium Specialist in vijverwaterkwaliteit Page

Nadere informatie

Ecologie voedselweb van zoetwater

Ecologie voedselweb van zoetwater Ecologie voedselweb van zoetwater Inleiding: In een voedselweb worden de relaties tussen organismen duidelijk. In alle voedselketens en dus ook een voedselweb start de reeks / basis met een groen organisme.

Nadere informatie

Werkblad Waterrapport 1 - Kleur van het water

Werkblad Waterrapport 1 - Kleur van het water Werkblad Waterrapport - Kleur van het water Water in sloten, plassen, meren en rivieren kan allerlei verschillende kleuren hebben door de stoffen die erin opgelost zijn. Meestal betekent helder en lichtgekleurd

Nadere informatie

Omschrijving verschillende kwaliteitsklassen van sloten

Omschrijving verschillende kwaliteitsklassen van sloten Omschrijving verschillende kwaliteitsklassen van sloten Auteur: Bart Specken 2016 Zeer goed Deze klasse onderscheidt zich van alle andere klassen doordat hier waterplanten in voorkomen die kenmerkend zijn

Nadere informatie

De Gouden Ham. Onderzoek blauwalgen. Rapportage : Juni 2007.

De Gouden Ham. Onderzoek blauwalgen. Rapportage : Juni 2007. Drema Waterbehandeling BV Daltonstraat 16 3316 GD Dordrecht The Netherlands Tel: 0031 78 618 40 11 Fax:0031 78 618 77 80 www.drema.nl Onderzoek blauwalgen De Gouden Ham Rapportage : Juni 2007. Ten Behoeve

Nadere informatie

Grensoverschrijdend. Interoperabel ticketing

Grensoverschrijdend. Interoperabel ticketing Grensoverschrijdend Interoperabel ticketing Bas van Os en Bas van Weele Dag van de Rail Utrecht, 21 juni 2017 Inhoud Probleem en oplossing Account-BasedReizen en EUROPEAN Travellers Club Waarom? vanuit

Nadere informatie

Dossiernummer: 23-10-2013 Projectnummer:

Dossiernummer: 23-10-2013 Projectnummer: Bijlagen bij verordening subsidies natuurvriendelijke oevers en vispaaiplaatsen 2014: 1. Inrichtingseisen natuurvriendelijke oevers en vispaaiplaatsen; 2. Richtlijnen voor natuurvriendelijk onderhoud.

Nadere informatie

Co-Designing Citizen Observatories deel 2 van Stap 1 Samen komen tot een specifiek doel

Co-Designing Citizen Observatories deel 2 van Stap 1 Samen komen tot een specifiek doel Co-Designing Citizen Observatories deel 2 van Stap 1 Samen komen tot een specifiek doel Inge Liekens (Vito) Stijn Vranckx (Vito) Onno Giller(IHE Delft) co-design workshop, 15 januari, Antwerpen Ground

Nadere informatie

Amfibieën en poelen. Gerlof Hoefsloot

Amfibieën en poelen. Gerlof Hoefsloot Amfibieën en poelen Gerlof Hoefsloot Inhoud presentatie Functie van een poel: vroeger en nu Hoe werkt een poel? Wat bepaalt een goede ecologische situatie Soorten amfibieën Beheer van amfibieënpoelen,

Nadere informatie

INVENTARISATIE VAN DE REEUWIJKSE HOUT DOOR DE WERKGROEP ZOETWATERBIOLOGIE

INVENTARISATIE VAN DE REEUWIJKSE HOUT DOOR DE WERKGROEP ZOETWATERBIOLOGIE INVENTARISATIE VAN DE REEUWIJKSE HOUT DOOR DE WERKGROEP ZOETWATERBIOLOGIE 4 4 3 1 2 Bemonsterde locaties (foto s Iemkje Tijsseling) In de periode april t/m september 2014 is door leden van de werkgroep

Nadere informatie

Meetnetten Vlaams-Brabant

Meetnetten Vlaams-Brabant Meetnetten Vlaams-Brabant Terugblik 2016, vooruitblik 2017 Hannes Ledegen Natuurpunt Studie Natura 2000 en Vlaams prioritair? 1 Meetnetten Wat & waarom? Bepalen van Vlaamse toestand en trends 78 Europees

Nadere informatie

BIOLOGIE Bovenbouw P.O. Fris viswater

BIOLOGIE Bovenbouw P.O. Fris viswater BIOLOGIE Bovenbouw P.O. Fris viswater x www.dlwbiologie.wordpress.com Oriëntatiefase Het voorkomen van organismen in het oppervlaktewater heeft een directe relatie met de kwaliteit van water. Elk ecosysteem

Nadere informatie

Ecologische. sleutelfactoren. in het kort

Ecologische. sleutelfactoren. in het kort Ecologische sleutelfactoren in het kort 2015 31 De ecologische sleutelfactoren Ecologische sleutelfactoren ESF overzicht De ecologische watersysteemanalyse met ecologische sleutelfactoren Hoe begrip van

Nadere informatie

Lopen er beesten op het water? De sloot in al haar lagen

Lopen er beesten op het water? De sloot in al haar lagen L E E S T E K S T Lopen er beesten op het water? De sloot in al haar lagen Sloten zijn meestal geen natuurlijke waterwegen, maar worden door de mens gegraven omdat er vaak problemen zijn om het overtollige

Nadere informatie

Praktijkopdrachten groep 7/8.

Praktijkopdrachten groep 7/8. Praktijkopdrachten groep 7/8. 1 2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 Opdrachten bij de water excursie 3 Hoe ziet de plas eruit?...3 Planten in het water en op de oever.3 Voorbeelden van planten in om de poel

Nadere informatie

NR.3 EEN VIJVER, MEER DAN WATER ALLEEN. 3 vijverbiotoopstudie-a5.indd 1

NR.3 EEN VIJVER, MEER DAN WATER ALLEEN. 3 vijverbiotoopstudie-a5.indd 1 NR.3, R E V J I V N E E LEEN L A R E AN WAT D R E E PSTUDIE M BIOTOO 3 vijverbiotoopstudie-a5.indd 1 8/04/14 10:19 IN DIT NUMMER 3 TER VOORBEREIDING 4 De kringloop van het water 5 AAN HET WERK 5 Het veldwerk

Nadere informatie

Waterkwaliteitsbepaling m.b.v. Macrofauna

Waterkwaliteitsbepaling m.b.v. Macrofauna Inhoud Waterkwaliteitsbepaling m.b.v. Macrofauna Inleiding Proef 1. Algemene bepalingen. Proef 2. Bepaling waterkwaliteit met behulp van kleine waterdieren (makrofauna). Verzameltabel voor alle resultaten.

Nadere informatie

Bepaling van de biotische index van zoetwater

Bepaling van de biotische index van zoetwater 1 Inleiding Bepaling van de biotische index van zoetwater Op basis van het voorkomen van ongewervelden of aan de hand van de aanwezige planktonorganismen kan stilstaand of stromend water in vier kwaliteitsklassen

Nadere informatie

Ga je mee op watersafari?

Ga je mee op watersafari? Ga je mee op watersafari? handleiding voor de leerkracht 2 handleiding voor de leerkracht Beste leerkracht Binnenkort komt u met uw leerlingen van groep 5 en/of 6 naar Nationaal Park Weerribben-Wieden

Nadere informatie

vergelijk blije vissen helder water HEEL HELDER 100 KRAAKHELDER!

vergelijk blije vissen helder water HEEL HELDER 100 KRAAKHELDER! Zonlicht is niet alleen fijn voor het leven op het land... ook voor de planten en dieren onderwater is het heel belangrijk! lichtgrens in cm diepte vergelijk jouw data 10 20 HEEL TROEBEL! kortademige vis

Nadere informatie

Op de website smartkidslab.nl vind je de meetinstrumenten en uitleg hoe je aan de slag kunt.

Op de website smartkidslab.nl vind je de meetinstrumenten en uitleg hoe je aan de slag kunt. Hoe schoon is de lucht die je inademt? Is zwemwater hetzelfde als drinkwater? Zitten er veel of weinig microben in de grond? En wat betekent dat? Ontdek hoe gezond jouw buurt is en wat je zelf kan doen

Nadere informatie

Algemene fysisch-chemische kwaliteit van het oppervlaktewater volgens de KRW, 2009

Algemene fysisch-chemische kwaliteit van het oppervlaktewater volgens de KRW, 2009 Algemene fysisch-chemische kwaliteit van het oppervlaktewater volgens de KRW, 2009 Indicator 6 maart 2012 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere

Nadere informatie

Bijeenkomst 28 november Molen van Sloten Jan Scheepers

Bijeenkomst 28 november Molen van Sloten Jan Scheepers Bijeenkomst 28 november Molen van Sloten Jan Scheepers This project has received funding from the European Union's Seventh Programme for research, technological development and demonstration under grant

Nadere informatie

Natuurvriendelijke oevers: mogelijkheden per standplaats. Emiel Brouwer en Pim de Kwaadsteniet

Natuurvriendelijke oevers: mogelijkheden per standplaats. Emiel Brouwer en Pim de Kwaadsteniet Natuurvriendelijke oevers: mogelijkheden per standplaats Emiel Brouwer en Pim de Kwaadsteniet Aanleiding Aanleg natuurvriendelijke oevers belangrijk in waterbeheer Bij aanleg mist vaak de relatie met de

Nadere informatie

Ecologische kwaliteit oppervlaktewater, 2009

Ecologische kwaliteit oppervlaktewater, 2009 Indicator 2 maart 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De ecologische kwaliteit van het

Nadere informatie

lastige exotische invasieve water- en oeverplanten in de kleine stromende wateren

lastige exotische invasieve water- en oeverplanten in de kleine stromende wateren Invasieve exootplanten en KRW, in kleine wateren Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Voorbeelden Waterlichamen 3. Wanneer probleem en wanneer zegen Maarten Zonderwijk, ws Regge en Dinkel, dec 2009 4. Beheer

Nadere informatie

Bepaling van de biotische index van zoetwater

Bepaling van de biotische index van zoetwater 1 Inleiding Bepaling van de biotische index van zoetwater Op basis van het voorkomen van ongewervelden of aan de hand van de aanwezige planktonorganismen kan stilstaand of stromend water in vier kwaliteitsklassen

Nadere informatie

Workshop Sturen op structuren Handvatten voor inrichting, onderhoud en beheerder. 27 juni 2014 Pim de Kwaadsteniet en Martin Kroes

Workshop Sturen op structuren Handvatten voor inrichting, onderhoud en beheerder. 27 juni 2014 Pim de Kwaadsteniet en Martin Kroes Workshop Sturen op structuren Handvatten voor inrichting, onderhoud en beheerder 27 juni 2014 Pim de Kwaadsteniet en Martin Kroes Programma werksessie 14:00-14:10 u Achtergronden NIOO 14:10-14:20 u Sturen

Nadere informatie

Plantenkennis Waterplanten

Plantenkennis Waterplanten Plantenkennis Waterplanten Lijst 2 Algemene informatie Waterplanten De planten in, op en aan het water zijn onder te verdelen in de volgende groepen: oeverplant moerasplant echte waterplanten Functies

Nadere informatie

This project has received funding from the European Union's Seventh Programme for research, technological development and demonstration under grant

This project has received funding from the European Union's Seventh Programme for research, technological development and demonstration under grant This project has received funding from the European Union's Seventh Programme for research, technological development and demonstration under grant agreement No 608702 1. Hoeveel zonnepanelen zijn

Nadere informatie

Praktijkproeven blauwalgenbestrijding in Noord-Brabant. Guido Waajen Miquel Lurling 3 november 2009

Praktijkproeven blauwalgenbestrijding in Noord-Brabant. Guido Waajen Miquel Lurling 3 november 2009 Praktijkproeven blauwalgenbestrijding in Noord-Brabant Guido Waajen Miquel Lurling 3 november 2009 Inhoud aanleiding, aanpak eerste voorlopige resultaten Aanleiding Eutrofiëring veel voorkomend probleem

Nadere informatie

1 2 3 4 5 6 1 7 8 9 10 11 12 2 Initiatief en doelen 2017 13 14 Beeldend kunstenaar Inhoud Waterbox Temperatuur E.coli Doorzicht Geur Kleur Observatie 3 keuze experimenten: - Smaaktest - Drinkwatertest

Nadere informatie

Een gezonde, heldere vijver

Een gezonde, heldere vijver Een gezonde, heldere vijver Een optimale waterkwaliteit Algengroei De Bio Filter Stappenplan voor een zuivere vijver 10 tips voor een heldere vijver www.aquanatura.com 1 Een goede waterkwaliteit... het

Nadere informatie

Veldwerkkist Water. docentenhandleiding

Veldwerkkist Water. docentenhandleiding Veldwerkkist Water docentenhandleiding Uitg.: Amsterdams NME Centrum De veldwerkkist Water maakt onderdeel uit van een set van 7 kisten waarmee natuur-, milieu- en land schaps onderzoek gedaan kan worden.

Nadere informatie

Stichting GLOBE Nederland

Stichting GLOBE Nederland Stichting GLOBE Nederland Jaarverslag 14-15 Van: Aan: Country coordinator GLOBE Nederland: Matthijs Begheyn Bestuur Stichting GLOBE Nederland Datum: september 2015 Wereldwijd zijn er 28.000 GLOBE scholen.

Nadere informatie

Stadswateren en blauwalgen

Stadswateren en blauwalgen Stadswateren en blauwalgen Voedselrijk Stilstaand Onnatuurlijke inrichting Waterdiepte soms beperkt Divers gebruik Vele tientallen overlastlocaties (West-Brabant) Typen maatregelen symptoombestrijding

Nadere informatie

WAT IS HET NUT VAN EEN POEL?

WAT IS HET NUT VAN EEN POEL? WAT WAT IS EEN POEL? In het agrarisch cultuurlandschap zijn vele soorten kleine wateren aanwezig. Voor een deel zijn die lijnvormig, zoals sloten en beken, daarnaast zijn er puntelementen, zoals de (drink)

Nadere informatie

Waterplanten en Waterkwaliteit

Waterplanten en Waterkwaliteit Waterplanten en Waterkwaliteit Leon van den Berg Moni Poelen Monique van Kempen Laury Loeffen Sarah Faye Harpenslager Jeroen Geurts Fons Smolders Leon Lamers Platform Ecologisch Herstel Meren Vrijdag 11

Nadere informatie

Integraal Waterproject Warmbeek

Integraal Waterproject Warmbeek Integraal Waterproject Warmbeek Een nieuwe aanpak in het waterbeleid Jef Guelinckx, Bekkensecretariaat Maasbekken 1 Aanleiding: Milieudoelstellingen voor waterlichamen Doelstellingen KRW: zéér ambitieus

Nadere informatie

Waterlobelia in het Heuvelsven Terug van weggeweest. Packet Jo Likona-contactdag, Diepenbeek 18/01/2014

Waterlobelia in het Heuvelsven Terug van weggeweest. Packet Jo Likona-contactdag, Diepenbeek 18/01/2014 Waterlobelia in het Heuvelsven Terug van weggeweest Packet Jo Likona-contactdag, Diepenbeek 18/01/2014 Heuvelsven 2 Jeugdvakantiecentrum vzw OCS Heuvelsven ven of parkvijver? 3 Limburgse Plantenwerkgroep

Nadere informatie

gegevens applicatie medewerkers werkafspraken

gegevens applicatie medewerkers werkafspraken gegevens applicatie medewerkers werkafspraken Samenvatting Volgens en sturen gaat niet op de app maar om het gedachte goed Ontstaan vanuit de KRW Bestaat uit: kennis delen veld en kantoor; samen leren

Nadere informatie

NR.3 EEN VIJVER, MEER DAN WATER ALLEEN BIOTOOPSTUDIE EEN VIJVER, MEER DAN WATER ALLEEN

NR.3 EEN VIJVER, MEER DAN WATER ALLEEN BIOTOOPSTUDIE EEN VIJVER, MEER DAN WATER ALLEEN NR.3 EEN VIJVER, MEER DAN WATER ALLEEN BIOTOOPSTUDIE EEN VIJVER, MEER DAN WATER ALLEEN IN DIT NUMMER 3 TER VOORBEREIDING 4 De kringloop van het water 5 AAN HET WERK 5 Het veldwerk 6 Determinatiekaart planten

Nadere informatie

Bestrijding exoten met exoten Mogelijkheden voor de graskarper? Willie van Emmerik Sportvisserij Nederland

Bestrijding exoten met exoten Mogelijkheden voor de graskarper? Willie van Emmerik Sportvisserij Nederland Bestrijding exoten met exoten Mogelijkheden voor de graskarper? Willie van Emmerik Sportvisserij Nederland Laatste jaren veel klachten over waterplanten Waterplanten, ecosysteem en vis Waterplanten van

Nadere informatie

Wat heeft FERTINNOWA te bieden aan de Vlaamse telers?

Wat heeft FERTINNOWA te bieden aan de Vlaamse telers? Wat heeft FERTINNOWA te bieden aan de Vlaamse telers? Els Berckmoes 13 september 2018 PCS This project has received funding from the European Union s Horizon 2020 research and innovation FERTINNOWA? Type

Nadere informatie

Biologisch baggeren van veenkoloniale waterpartijen met Krabbenscheer en Groene glazenmaker

Biologisch baggeren van veenkoloniale waterpartijen met Krabbenscheer en Groene glazenmaker Persbericht Platform Berend Botje Biologisch baggeren van veenkoloniale waterpartijen met Krabbenscheer en Groene glazenmaker Inleiding De afgelopen jaren heeft stichting Platform Berend Botje er regelmatig

Nadere informatie

1e klas. BiNaSch slootwateronderzoek. Deze reader is van: Scala Rietvelden Vakgroepen natuurkunde, scheikunde en biologie 1e klas. Klas:.

1e klas. BiNaSch slootwateronderzoek. Deze reader is van: Scala Rietvelden Vakgroepen natuurkunde, scheikunde en biologie 1e klas. Klas:. 1e klas BiNaSch slootwateronderzoek Deze reader is van: Klas:. Docent: Vakgroepen natuurkunde, scheikunde en biologie 1e klas Waterkwaliteit In deze lessencyclus ga je naar de kwaliteit van het water van

Nadere informatie

bron van leven en ontwikkeling

bron van leven en ontwikkeling Water bron van leven en ontwikkeling Water, evenwicht en diversiteit Nederland is een waterland. We hebben er veel van, zowel in de lucht (neerslag), aan de oppervlakte (meren en rivieren) als in de bodem

Nadere informatie

NR.3 EEN VIJVER, MEER DAN WATER ALLEEN. 3 vijverbiotoopstudie-leerkracht-a5.indd 1

NR.3 EEN VIJVER, MEER DAN WATER ALLEEN. 3 vijverbiotoopstudie-leerkracht-a5.indd 1 NR.3 RKRACHT, R E V J I V N E E LE E OR DE LE O V D A A IDR LEEN L A R E AN WAT D R E E PSTUDIE M BIOTOO 3 vijverbiotoopstudie-leerkracht-a5.indd 1 5/03/14 10:22 IN DIT NUMMER 3 INLEIDING 4 4 Resultaten:

Nadere informatie

Help mee om achterstallig onderhoud te signaleren!

Help mee om achterstallig onderhoud te signaleren! www.poelen.nu Help mee om achterstallig onderhoud te signaleren! Frank Spikmans Rheden 31 mei 2018 Inhoud Poelen als leefgebied voor amfibieën Amfibieën (in Rheden) Poelen aanleg & beheren www.poelen.nu

Nadere informatie

Onderzoek waterkwaliteit en waterzuivering

Onderzoek waterkwaliteit en waterzuivering Onderzoek waterkwaliteit en Onderzoek waterkwaliteit en waterzuivering Met behulp van kiezel, grof en fijn zand, actieve kool en wat watten werd het natuurlijk zuiveringssysteem van de bodem nagebootst.

Nadere informatie

Tijdelijke droogval als waterkwaliteitsmaatregel. Roos Loeb, Fons Smolders, Esther Lucassen, Jeroen Frinsel, Rick Kuiperij, e.a.

Tijdelijke droogval als waterkwaliteitsmaatregel. Roos Loeb, Fons Smolders, Esther Lucassen, Jeroen Frinsel, Rick Kuiperij, e.a. Tijdelijke droogval als waterkwaliteitsmaatregel Roos Loeb, Fons Smolders, Esther Lucassen, Jeroen Frinsel, Rick Kuiperij, e.a. In samenwerking met: Waterschap Hunze en Aa s Wetterskip Fryslan Staatsbosbeheer

Nadere informatie

Het belang van bodemtypen en nutriënten voor riet in de Loosdrechtse Plassen

Het belang van bodemtypen en nutriënten voor riet in de Loosdrechtse Plassen Het belang van bodemtypen en nutriënten voor riet in de Loosdrechtse Plassen Verkenning van abiotische knelpunten voor het broedhabitat van de grote karekiet Jim de Fouw, Yvon Verstijnen en Fons Smolders

Nadere informatie

Ecologische monitoring

Ecologische monitoring Ecologische monitoring Op dit deel van de website staan de monitoringsgegevens die Eco-Niche heeft verzameld voor de jaarlijkse ecologische monitoring van de Meeslouwerplas. Gegevens over vissen, vogels,

Nadere informatie

Libellenmeetnetten in Vlaanderen

Libellenmeetnetten in Vlaanderen Libellenmeetnetten in Vlaanderen Hannes Ledegen Natuurpunt Studie Geert De Knijf Libellenvereniging Vlaanderen, INBO Wie telde in 2016 al mee? Wat hebben deze soorten gemeen? Meetnetten Wat & waarom? Bepalen

Nadere informatie

Toets 5.1 Waterzuivering (ppt + aanvullend lesmateriaal)

Toets 5.1 Waterzuivering (ppt + aanvullend lesmateriaal) LTO42 Toets 5.1 Waterzuivering (ppt + aanvullend lesmateriaal) Biologie voor het MLO. (zesde druk) H17, pag 347 t/m 350 H17, pag 354 t/m 357 H17, pag 362 t/m 373 (dit is hoofdstuk 16 van de vijfde druk,

Nadere informatie

Bestrijding blauwalgenoverlast

Bestrijding blauwalgenoverlast Bestrijding blauwalgenoverlast Wageningen Universiteit Waterschap Aa & Maas Waterschap Brabantse Delta Waterschap De Dommel Stowa 4 april 2013 Weer zo n project tegen blauwalgen? Kunnen we niet gewoon

Nadere informatie

Je onderzoekt de grond in jouw buurt. In de grond zitten miljoenen micro-organismen. Bijvoorbeeld

Je onderzoekt de grond in jouw buurt. In de grond zitten miljoenen micro-organismen. Bijvoorbeeld Hoe schoon is de lucht die je inademt? Is zwemwater hetzelfde als drinkwater? Zitten er veel of weinig microben in de grond? En wat betekent dat? Ontdek hoe gezond jouw buurt is en wat je zelf kan doen

Nadere informatie

weinig microben vergelijk jouw data

weinig microben vergelijk jouw data vergelijk jouw data veel microben Microben zijn de allerkleinste levende wezentjes op aarde die je niet zomaar kunt zien. Bacteriën, micro-algen en schimmels zijn bijvoorbeeld zulke micro-organismen. In

Nadere informatie

Werkblad slootdiertjes

Werkblad slootdiertjes Werkblad slootdiertjes Hoe groot is het dier? Hoeveel poten heeft het dier? Hoe ziet de achterkant van het dier eruit? Zit er bij de kop rode franje? Heeft het dier een schelp? Hoe heet het dier? 0, 4,

Nadere informatie

Opdrachtkaarten water

Opdrachtkaarten water Opdrachtkaarten water OPDRACHT 2: HOE HELDER IS HET WATER? Ruikt het water? Is het water troebel of helder? Zie je met je ogen de bodem van de plas? Helder water is belangrijk voor roofvissen zoals de

Nadere informatie

Waterplanten in Vlaams Brabant: wat weten we (niet)?

Waterplanten in Vlaams Brabant: wat weten we (niet)? Waterplanten in Vlaams Brabant: wat weten we (niet)? 19 e BRAKONA Contactdag 03/02/2018 Annelies Jacobs (Natuurpunt Studie) Kevin Feytons Waarom kritieke toestand? (RL) Shifting baseline Gespecialiseerd

Nadere informatie

In de ecologie bestudeert men de relatie tussen de organismen en het milieu waar ze voorkomen.

In de ecologie bestudeert men de relatie tussen de organismen en het milieu waar ze voorkomen. Samenvatting Thema 3: Ecologie Basisstof 1 In de ecologie bestudeert men de relatie tussen de organismen en het milieu waar ze voorkomen. Waarom leeft het ene dier hier en het andere dier daar? Alle organismen

Nadere informatie

Koninklijke weg. praagmatisch

Koninklijke weg. praagmatisch Maarten Ouboter Kennis Loont! effectiveness is all (T.S. Elliot) Diagnose centraal Weet wat je doet (wat maatregelen doen) Evalueer (herdiagnose) Koninklijke weg objectieve referentie afwijking van natuurlijke

Nadere informatie

Vergelijkende studie en besluitvorming

Vergelijkende studie en besluitvorming Vergelijkende studie en besluitvorming - Verschillende biotopen: vijver / ven / beek - Stroomsnelheid: snelstromend / stilstaand water - Seizoenen: voorjaar / najaar Extra: basis leggen voor vergelijkende

Nadere informatie

Sterrenkunde op de smartphone. (en word burgerwetenschapper zoals ik) Norbert Schmidt

Sterrenkunde op de smartphone. (en word burgerwetenschapper zoals ik) Norbert Schmidt Sterrenkunde op de smartphone. (en word burgerwetenschapper zoals ik) Norbert Schmidt Norbert Schmidt Valkenburg aan de Geul (NL) Voorzitter sterrenwacht Limburg (vh Explorion) Oprichter/Eigenaar astroforum.nl

Nadere informatie

Van licht naar gewicht - België 17/01/2017

Van licht naar gewicht - België 17/01/2017 G e n e r a t i e f p a p r i k a s t e l e n o n d e r b e l i c h t i n g : e e n u i t d a g i n g Liesbet Van Herck 17 januari 2017 W a a r o m b e l i c h t i n g Belichting neemt toe in glastuinbouw

Nadere informatie

Wetland. Groot Wilnis-Vinkeveen

Wetland. Groot Wilnis-Vinkeveen Groot Wilnis-Vinkeveen Moeras met Lisdodde in de Krimpenerwaard Wetland Wetland is een mozaïek van open water, drijvende waterplanten, planten die met hun voeten in het water staan, riet dat in het water

Nadere informatie

Je onderzoekt de zuurgraad van de grond of het water in jouw buurt. Citroenen en frisdranken zijn zuur, dat kun je proeven.

Je onderzoekt de zuurgraad van de grond of het water in jouw buurt. Citroenen en frisdranken zijn zuur, dat kun je proeven. Hoe schoon is de lucht die je inademt? Is zwemwater hetzelfde als drinkwater? Zitten er veel of weinig microben in de grond? En wat betekent dat? Ontdek hoe gezond jouw buurt is en wat je zelf kan doen

Nadere informatie

neutraal 13 geel vergelijk jouw data Hortensia ph-waarde

neutraal 13 geel vergelijk jouw data Hortensia ph-waarde ph-waarde vergelijk jouw data kraanwater Zuur is slecht voor je tanden. Het maakt je tandglazuur zacht... en dat harde glazuur beschermt nu juist tegen gaatjes. melk citroensap koffie frisdrank neutraal

Nadere informatie

De meerwaarde: een casus. Martine Lodewijk programmamanager KRW voor waterschap Amstel Gooi en Vecht

De meerwaarde: een casus. Martine Lodewijk programmamanager KRW voor waterschap Amstel Gooi en Vecht De meerwaarde: een casus Martine Lodewijk programmamanager KRW voor waterschap Amstel Gooi en Vecht Conclusies Wat is de meerwaarde van een systeemanalyse (ESF-analyse)? Diagnose: wat zijn de bepalende

Nadere informatie

Kwaliteitsbaggeren. Waarom, hoe en waar laten we de bagger? Gerard ter Heerdt. Laagveensymposium Nieuw leven in het veen Workshop 31 mei 2018

Kwaliteitsbaggeren. Waarom, hoe en waar laten we de bagger? Gerard ter Heerdt. Laagveensymposium Nieuw leven in het veen Workshop 31 mei 2018 Waarom, hoe en waar laten we de bagger? Gerard ter Heerdt Laagveensymposium Nieuw leven in het veen Workshop 31 mei 2018 Opzet workshop : Waarom? Kwaliteit verbetert Aan de hand van de Ecologische Sleutelfactoren

Nadere informatie

Natuurvriendelijke oevers aanleggen (natuurlijke oevers)

Natuurvriendelijke oevers aanleggen (natuurlijke oevers) Natuurvriendelijke oevers aanleggen (natuurlijke oevers) Wat werkt, wat niet Tim Pelsma, Adviseur Ecologie, Waternet Inhoud Aanleggen of beheren? Inrichting, stand van zaken en kennis Inrichting, leren

Nadere informatie

Meetstrategie en methodiek macrofyten 1 METHODIEK

Meetstrategie en methodiek macrofyten 1 METHODIEK ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Meetstrategie en methodiek macrofyten //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Nadere informatie

Wateronderzoek. 1 ste en 2 de graad secundair onderwijs Handleiding begeleider

Wateronderzoek. 1 ste en 2 de graad secundair onderwijs Handleiding begeleider Wateronderzoek 1 ste en 2 de graad secundair onderwijs Handleiding begeleider 1 Veldwerk: onderzoek in en rond het water WAT Ecologie bestudeert de relaties tussen levende wezens en hun omgeving en tussen

Nadere informatie

Levend water: 10-12 jaar (handleiding)

Levend water: 10-12 jaar (handleiding) NMEC De Helix Levend water: 10-12 jaar (handleiding) 1 Handleiding Doelgroep Periode Levend water 10-12 jarigen april tot eind oktober Duur van de activiteit Ongeveer 2 uur Materiaal voor de gids - Enkele

Nadere informatie

Nieuwsbrief augustus 2014

Nieuwsbrief augustus 2014 Nieuwsbrief augustus 2014 Reeuwijkse Plassen schoner en mooier Het hoogheemraadschap van Rijnland neemt tot 2015 verschillende maatregelen die samen zorgen voor de verbetering van de waterkwaliteit en

Nadere informatie

Helder water door quaggamossel

Helder water door quaggamossel Helder water door quaggamossel Kansen en risico s Een nieuwe mosselsoort, de quaggamossel, heeft zich in een deel van de Rijnlandse wateren kunnen vestigen. De mossel filtert algen en zwevend stof uit

Nadere informatie

Invloed Waterkwaliteit op de Onderwater Flora en Fauna

Invloed Waterkwaliteit op de Onderwater Flora en Fauna Invloed Waterkwaliteit op de Onderwater Flora en Fauna Gezond en voedselrijkwater waarborgt een diversiteit aan Flora en Fauna. Een wankel evenwicht tussen de biologische elementen. Index. De voedselketen.

Nadere informatie

BAGGERNUT. Leon van den Berg Moni Poelen Leon Lamers

BAGGERNUT. Leon van den Berg Moni Poelen Leon Lamers Leon van den Berg Moni Poelen Leon Lamers Arcadis B-ware Deltares Radboud Universiteit Nijmegen Waterschappen Witteveen en Bos Diverse deelprojecten: Radboud universiteit Nijmegen veldexperimenten

Nadere informatie

Werkstuk Biologie : Biologische zuivering van afvalwater Waterzuiberingsbekkens

Werkstuk Biologie : Biologische zuivering van afvalwater Waterzuiberingsbekkens Lycée Mater Dei Luchtvaartlaan 72 1150 Brussel Docent: de heer. Waelkens Werkstuk Biologie : Biologische zuivering van afvalwater Waterzuiberingsbekkens Schooljaar 2004-2005 Manon Renard Laurence Delobelle

Nadere informatie

This project has received funding from the European Union's Horizon 2020 Research and Innovation Programme under Grant Agreement

This project has received funding from the European Union's Horizon 2020 Research and Innovation Programme under Grant Agreement This project has received funding from the European Union's Horizon 2020 Research and Innovation Programme under Grant Agreement 844902 Inhoud Aanleiding Doelstelling Aanpak SURE2050 concreet: Consortium

Nadere informatie

onaangenaam! jouw data vergelijk weinig groen temperatuur binnenstad minder frisse lucht in de stad woonwijk hoe meer bebouwing hoe heter park

onaangenaam! jouw data vergelijk weinig groen temperatuur binnenstad minder frisse lucht in de stad woonwijk hoe meer bebouwing hoe heter park vergelijk jouw data platteland veel groen temperatuur heel heet! binnenstad zonnewarmte woonwijk park weinig groen Beton neemt 2x zoveel warmte op als aarde en straalt s nachts weer warmte af. warme nachten

Nadere informatie

Optimaal presteren op people, planet en profit dmv waterhergebruik en kwaliteitsmanagement TNO Waterbehandeling, René Jurgens (rene.jurgens@tno.

Optimaal presteren op people, planet en profit dmv waterhergebruik en kwaliteitsmanagement TNO Waterbehandeling, René Jurgens (rene.jurgens@tno. Optimaal presteren op people, planet en profit dmv waterhergebruik en kwaliteitsmanagement TNO Waterbehandeling, René Jurgens (rene.jurgens@tno.nl) Bron: www.ecodrive.eu/nl TNO Waterbehandeling Ontwikkeling

Nadere informatie

Natuurkwaliteit van macrofauna in oppervlaktewater,

Natuurkwaliteit van macrofauna in oppervlaktewater, Natuurkwaliteit van macrofauna in oppervlaktewater, 1991 2008 Indicator 15 juli 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt

Nadere informatie

Handleiding doelafleiding en maatlatten overige wateren. IPO / UvW STOWA. Niels Evers, met medewerking van Reinier van Nispen 12 april 2012

Handleiding doelafleiding en maatlatten overige wateren. IPO / UvW STOWA. Niels Evers, met medewerking van Reinier van Nispen 12 april 2012 Handleiding doelafleiding en maatlatten overige wateren IPO / UvW STOWA Niels Evers, met medewerking van Reinier van Nispen 12 april 2012 Inhoud: Aanleiding: waarom doelen uitgangspunten visie Proces en

Nadere informatie

Alles begint bij de vraag: Wat wil je meten? Dat heb je als het goed is al bedacht. Mooi! Dan kun je

Alles begint bij de vraag: Wat wil je meten? Dat heb je als het goed is al bedacht. Mooi! Dan kun je Hoe schoon is de lucht die je inademt? Is zwemwater hetzelfde als drinkwater? Zitten er veel of weinig microben in de grond? En wat betekent dat? Ontdek hoe gezond jouw buurt is en wat je zelf kan doen

Nadere informatie